Pedagogika wykłady

08.10

Pedagogika to nauka społeczna o wychowaniu i kształceniu. Zajmuje się ona formułowaniem teorii, celów, treści, metod, środków i form procesu wychowania, a także stanowi zasób wiedzy praktycznej na ten temat.

Teorie wychowania:

• Koncepcja

• System kar i nagród

• Autorytet

Pedagogika pochodzi z j. greckiego paidagogos

• W Grecji niewolnik zaprowadzający dziecko swojego pana do szkoły

• Niewolnik będący wychowawcą.

Przedmiot zainteresowań:

• Początkowo – wychowanie dziecka

• Obecnie – socjalizacja, wychowanie, kształcenie

• Funkcjonowanie systemów szkolnych i oświatowych

Socjalizacja: wszystkie wpływy jakim ulega człowiek

Subdyscypliny:

• PEDAGOGIKA SPOŁECZNA – problematyka środowiskowych uwarunkowań procesu wychowawczo-opiekuńczego oraz rozwoju człowieka w różnych okresach jego życia.

• PEDAGOGIKA SPECJALNA – człowiek wymagający wsparcia i pomocy w przekraczaniu trudności, utrudniających mu rozwój i funkcjonowanie społeczne. Zajmuje się również wybitnie zdolnymi. Działy: surdopedagogika, tyflopedagogika, digofrenopedagogika, pedagogika terapeutyczna.

• RESOCJALIZACJA – opieka, wychowanie i kształcenie jednostek o zaburzonej socjalizacji, czyli wykazujących objawy niedostosowania społecznego. Zależy od stopnia demoralizacji i wieku.

• TEORIA WYCHOWANIA – kształtowanie postaw i cech osobowości uczniów oraz stwarzaniem warunków do samowychowania. Rola służebna w stosunku do praktyki pedagogicznej, rozwiązuje problemy rodziców, wychowawców, nauczycieli.

• DYDAKTYKA – ogólna nauka o nauczaniu i uczeniu się, kształtowaniu ludzi. Wyróżniamy dydaktykę ogólną i szczegółową. Dydaktyka szczegółowa zajmuje się konkretnym elementem.

• ANDRAGOGIKA – dyscyplina zajmująca się badaniem warunków edukacji samokształcenia, samowychowania osób dorosłych.

• PEDEUTOLOGIA – analiza zagadnień: zawodu nauczyciela, doboru kandydatów do zawodu nauczyciela, kształcenia u samokształcenia nauczycieli, przemian zachodzącymi w relacjach nauczyciel – uczeń. Prowadzi badania nad osobowością nauczyciela, poziomem i zakresem wykształcenia nauczycieli, warunkami i efektywnością pracy edukacyjnej.

22.10

Socjalizacja – proces przekonywania innym pokoleniom dorobku kulturowego oraz systemu wartości m norm, wzorów zachowań obowiązujących w danym społeczeństwie.

Wychowanie – ciąg sytuacji wychowawczych aranżowanych przez wychowawcę ze względu na cele wychowawcze.

Samowychowanie – ustosunkowanie się podmiotu do procesu swojego rozwoju.

Osobowość – zespół stałych właściwości i procesów psychofizycznych odróżniających daną jednostkę od innych, wpływa na organizację zachowania i determinuje stałość w postrzeganiu i rozumieniu świata.

Kształcenie – złożony układ czynności nauczyciela i czynności uczniów ukierunkowany na zmiany i rozwój uczniów.

Proces nauczania – uczenia się – świadome rozwijanie cech instrumentalnych osobowości człowieka takich jak: wiedza, umiejętności, sprawności, inteligencja, działanie.

Środowisko – całość procesów ekologicznych, ekonomicznych, politycznych, społecznych, kulturalno – oświatowych i instytucjonalnych w ich wzajemnych związkach i zależnościach.

Kultura – ogół stworzonych przez ludzi wytworów: naukowych, społecznych, artystycznych i technicznych oraz procesy ich tworzenia.

Czas wolny – czas jaki człowiek ma do dyspozycji po spełnieniu wszystkich obowiązków związanych z pracą, nauką i domem.

Sokrates – 469 – 399 p.n.e. Wg niego rolą nauczyciela jest wspomaganie uczniów w samodoskonaleniu się i w dochodzeniu do prawdy. Odkrywanie prawdy. Wiedza jest cnotą. Nauczyciel powinien być wzorem mądrości, szlachetności i bezinteresowności. Mistrz dialogu, za pomocą którego uczył myślenia.

Platon – 427 – 347 p.n.e. Przykładał duże znaczenie do wychowania obywateli. Najwięcej uwagi poświęcił wychowaniu mędrców, przyszłych rządców państwa.

Sofiści – V w. p.n.e. Protapores – nurt filozoficzny, wędrowni nauczyciele przygotowujący uczniów do życia publicznego. Nauczali retoryki, polityki, filozofii, etyki, pobierali opłaty. Doskonała indywidualność, życie zgodne z prawem i moralnością, charakter moralny jednostek, jakość myśli i stałość woli. Opracowali metody wychowania polegające na bezpośrednim kontakcie z młodzieżą.

Średniowieczny nauczyciel – cały ciężar spada na Kościół, surowe zasady i kary cielesne, niezwykle konsekwentni, wymagający, ostra dyscyplina.

Nauczyciel renesansu – miał być humanistą, wszechstronnie wykształcony, światły i otwarty na nowości, pozytywnie nastawiony do swoich uczniów, docierał do prawdziwej natury swoich uczniów, miał traktować ich w sposób łagodny i życzliwy. Nagrody i wspieranie talentów, znajomość psychologii.

Jan Amos Komeński – pedagog, filozof, reformator i myśliciel. XVII wiek, nauczanie zbiorowe w grupie, nauczyciel powinien oddziaływać na grupę uczniów, postępowanie w sposób naturalny, nauczanie zgodne z rytmem rozwojowym dzieci i młodzieży, motywacja uczniów poprzez nagrody i pochwały.

Ks. Stanisław Konarski – nauczyciel to osoba łagodna, uprzejma, przystępna, potrafi radzić sobie z emocjami, szanuje uczniów, nie obraża ich, nie wyśmiewał się z mniej zdolnych, stosował przemyślane kary.

Koncepcja XIX-wieczna: nauczyciel twardo stąpający po ziemi, przestrzegający i respektujący zasady, traktuje swoich uczniów jako tych, którzy mają go słuchać.

Koncepcja XX-wieczna: nauczyciel to towarzysz i ogrodnik, który pielęgnuje wzrastający owoc jakim jest dziecko, młody człowiek, organizuje najbliższe otoczenie, środowisko ucznia tak, aby mógł rozwijać siebie.

Jan Władysław Dawid – „o duszy nauczyciela” 1912. Miłość dusz ludzkich, potrzeba doskonałości, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, wewnętrzna prawdziwość.

Współczesny nauczyciel – merytoryczne, dydaktyczno-metodyczne, planowanie i projektowanie, związane z kontrolą i oceną, psychologiczno-pedagogiczne, wychowawcze, medialne i techniczne podejście do nauczania.

Kompetencje:

• Mentalne – refleksyjna nadbudowa nad konkretnymi działaniami.

• Wpływu – świadomość mechanizmów i metod wychowania oraz umiejętności ich odpowiedniego stosowania.

• Komunikacyjne – wiedza z zakresu komunikowania się, umiejętności słuchania, mówienia, wrażliwości na sygnały niewerbalne.

• Diagnostyczne – umożliwiające poznania ucznia i jego środowiska społecznego

• Zarządzające – zaplanowanie postępowania wobec grupy uczniów.

05.11

Cele wychowania stanowią najogólniejszą wizję pożądanych właściwości fizycznych, umysłowych, społecznych, emocjonalnych, kulturowych, duchowych jednostki ludzkiej, które chce się uzyskać poprzez tworzenie odpowiednich warunków indywidualnego rozwoju i jego stymulacji.

Cele wychowania to: powszechnie uznawane wartości i normy moralne; uniwersalne wartości takie jak: dobro, piękno, prawda.

Wychowanie moralne – zapoznanie z dobrem

Wychowanie estetyczne – tworzenie piękna

Wychowanie umysłowe – poszukiwanie prawdy

Klasyfikacja celów wychowania:

• Cele kreatywne – ukształtować… , wywołać… ,w jednostce chcę rozwinąć nowe zainteresowania, wywołać zachowania, zachowania, reakcje

• Cele optymalizujące – zwiększyć… , wzmóc… , poszerzyć…

• Cele minimalizujące – osłabić… , ograniczyć… , likwidowanie niepożądanego zachowania

• Cele korekcyjne – przekształcić, zmienić, korekcja zachowań, przekonań, postaw

• Oficjalne, zwerbalizowane, związane z funkcjonowaniem określonych instrukcji

• Osobiste, nie zawsze zwerbalizowane, związane z naturalnym środowiskiem wychowawczym, np. rodziną

Charakterystyka rodziny jako podstawowego środowiska wychowawczego

Rodzina jest jedną z najważniejszych społecznych grup pierwotnych oparta na związkach krwi, małżeństwa, adopcji, związkach prawno-ekonomicznych, systemem powiązanych ze sobą elementów. Członkowie rodziny to zespół osób, wchodzących ze sobą w rozmaite interakcje. Rodzina poprzez swoich członków stara się żyć w równowadze – homeostazie.

Rodzina:

• Ma poczucie swojej odrębności

• Powinna być otwarta na kontakty ze światem zewnętrznym

• Ma własne funkcje, cele, zadania

• Zapewnia warunki rozwoju

• Istotą jej funkcjonowania są wzajemne interakcje

• Panują w niej bliskie, emocjonalne relacje

• Ma określoną strukturę, podział ról, wypracowane reguły, normy bycia ze sobą

• Chroni i realizuje interesy oraz potrzeby wszystkich swoich członków

Rodzina: tu powstaje człowiek

W rodzinie jednostka kształtuje swoją osobowość, postawy, kształtuje swój sposób bycia, ustala swoje norm, zasady moralne. Dla dziecka jest ona najważniejszym miejscem pierwszego życiowego treningu uczuciowego, doświadczeń, intymnej więzi z rodzicami. Rodzice są pierwszymi znaczącymi osobami w życiu dziecka.

Funkcje rodziny:

• Psychologiczne – rodzina jako bezpieczne schronienie, miejsce zaspokojenia podstawowych potrzeb: biologicznych, bezpieczeństwa, emocjonalnych, bycia akceptowanym, szanowanie siebie i innych

• Biopsychiczne – seksualna, prokreacyjna

• Opiekuńczo-wychowawcze – opiekujemy się nawzajem, rodzice wychowują swoje dzieci, kształtują osobowość, zachowania, przekazują wartości

• Ekonomiczne – zaspokojenie materialnych potrzeb rodziny

• Rekreacyjno-towarzyskie – rodzina wspólnie obchodzi uroczystości, święta, prowadzi życie towarzyskie, bawi się, odpoczywa, spędza wolny czas, wyjeżdża na wakacje.

Prawidłowe postawy rodzicielskie

• Postawa akceptacji i współdziałania: bezwarunkowa akceptacja osoby dziecka i warunkowa akceptacja jego zachowania

• Postawa uznania praw: budowanie relacji na zasadzie szanowania drugiej osoby, rodzice ustosunkowują się do przejawów aktywności dziecka w sposób swobodny, nieformalny i niewścibski, bądź dyktatorski, dostosowuje się przy tym do poziomu fazy rozwojowej, w jakiej się znajduje

• Postawa rozumnej swobody: w miarę dorastania rodzice dają dziecku coraz szerszy zakres swobody i pozwalają na pracę lub zabawę i potrafią utrzymać autorytet i kierować dzieckiem w zakresie dostosowanym do wieku, dbają o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka za równo wobec fizycznych zagrożeń jak i urazów emocjonalnych

Ważne jest zauważenie dobrych zachowań, są pochwały za konkretne zachowania, jest uwaga dawana dziecku.

Rodzina w kłopocie, z trudnościami, dysfunkcyjna

Przyczyny:

• Rodziny niepełne

• Niewydolność wychowawcza

• Alkoholizm

• Zachowania autodestrukcyjne

• Przemoc wobec dziecka

• Przestępczość

• Ubóstwo

• Bezrobocie

• Bezdomność

• Zaburzenia psychiczne

• Prostytucja

Rodzina dysfunkcyjna nie realizuje swoich podstawowych funkcji psychologicznych, opiekuńczo-wychowawczych, ekonomicznych, rekreacyjno-towarzyskich, nie potrafi zaspokoić potrzeb swoich członków w szczególności dzieci, często zamyka się i izoluje od świata zewnętrznego, nie daje poczucia bezpieczeństwa, jasno określonych norm i wartości.

Podstawowe przyczyny rodzin niepełnych:

Śmierć jednego z rodziców; separacja, rozwód; charakter pracy, pobyt za granicą; długi pobyt w szpitalu.

26.11

Błędy wychowawcze:

• Rygoryzm

• Agresja

• Hamowanie aktywności

• Obojętność

• Eksponowanie siebie

• Uleganie

• Wyręczanie

• Idealizacja

• Niekonsekwencja

Rodzice:

• Wydają zbyt wiele poleceń

• Wydają niejasne polecenia

• W niewłaściwy sposób zwracają uwagę na odbiegające od normy zachowanie

• Nie potrafią obiektywnie ocenić aspołecznego zachowania swoich dzieci

• Nie ufają

• Mówią „rób to co mówię, a nie to co robią”

• Często angażują się w niepotrzebne, nacechowane wrogością zachowania

Rodzice wpajają błędne przekonania:

• We wszystkim musze być dobrym

• Negatywne uczucia są złe

• Wszyscy muszą mnie lubić

• Znaczę tyle co moje osiągnięcia

• Popełnienie błędów lub proszenie o pomoc jest złe

Rodzice popełniają błędy w komunikacji:

• Nie potrafią słuchać

• Obwiniają, oskarżają

• Grożą

• Rozkazują

• Używają wykładów i moralizowania

• Reprezentują postawę męczennicy

• Porównują

• Używają sarkazmu

• Stosują proroctwa

Trudne sytuacje dla dziecka:

• Konieczność przystosowania się do faktu rozwodu rodziców

• Konieczność przystosowania się do innych relacji z rodzicami

• Częsta konieczność przystosowania się do nowego związku małżeńskiego rodziców

U dziecka może pojawić się:

• Poczucie mniejszej wartości

• Osamotnienie

• Lęk, niepewność

• Zachwianie poczucia bezpieczeństwa

• Drażliwość

• Poczucie winy

• Poczucie niesprawiedliwości

• Symptomy fizjologiczne: trudności w zasypianiu, obgryzanie paznokci, ból głowy i brzucha, zaburzenia mowy

10.12

ADHD

Etiologia – czynniki biologiczne:

• Czynniki genetyczne: mutacja q obrębie genów związanych z określonymi neuroprzekaźnikami

• Czynniki neurobiologiczne: inna, specyficzna biochemia mózgu, zaburzona równowaga pomiędzy przekaźnikami: noradrenalina , dopamina, serotonina

• Czynniki psychospołeczne: zaburzone funkcjonowanie rodziny, choroby lub zaburzenia psychiczne w rodzinie, uzależnienia u rodziców, brak konsekwencji w procesie wychowawczym, niezaspokojenie potrzeb psychicznych dziecka

• Czynniki okołoporodowe: urazy, infekcje, narkomania w okresie ciąży, alkoholizm, nikotynizm, nieprawidłowy przebieg ciąży

Objawy:

• Wczesny początek: zazwyczaj w pierwszych 5 latach

• Brak wytrwałości w wykonywaniu zadań wymagających zaangażowania poznawczego

• Tendencja do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną

• Słabo kontrolowana, nadmierna aktywność

Deficyt uwagi, nadruchliwość, impulsywność

Zaburzenia koncentracji uwagi:

• Dziecko nie potrafi się skupić i utrzymać uwagi na 2 czynnościach jednocześnie, np. słuchaniu nauczyciela i notowaniu

• Łatwo się rozprasza

• Gubi swoje rzeczy

• Nie stosuje się do instrukcji, poleceń

Cechy dziecka z ADHD:

• Bardzo ważne dla niego są bieżące bodźce, reaguje na nie natychmiast

• Żyje chwilą „tu i teraz” , ma trudności z planowaniem, rzadko wybiega z myślami w przyszłość

• Kieruje się zasadą przyjemności

• Ma trudności z przewidzeniem konsekwencji swojego zachowania

• Jego zachowanie jest trudne do przewidzenia

Wtórne komplikacje obejmują zachowania aspołeczne oraz niską ocenę własnej wartości.

Funkcjonowanie społeczne:

• Stosunki z rówieśnikami układają się źle

• Zachowanie dzieci z nadpobudliwością często drażni i denerwuje także rówieśników

• Izolacje od rówieśników może prowadzić do rozwoju depresji czy osobowości antyspołecznej

• Niepowodzenie w sferze społecznej powoduje niepokój, poczucie bycia gorszym

Czas do szkoły:

• Pójście do szkoły jest bardzo trudnym momentem

• Okres szkolny to najgorszy dla dziecka z ADHD: wkład dużo pracy, efekty znikome

• Dla dziecka z ADHD prawie niemożliwe jest wysiedzenie 45 minut na lekcji

• Muszą dostosować się do zadań w szkole