Immunologia- wykład III (28.10.13)
Serologia- nauka zajmująca się badaniami nad surowicą krwi(dokładniej- dotyczy badań immunoglobin występujących w surowicy). Wchodzi w zakres immunologii.
Grupy krwi- serologiczne zróżnicowanie populacji ludzkiej ze względu na obecność różnych antygenów w elementach morfotycznych krwi.
W 1901- Karol Landsteiner (1868-1943)- odkrycie grup krwi
Austriacki lekarz, hematolog, immunolog
W 1901 odkrył, że w krwinkach czerwonych występują 2 antygeny (A i B), które powodują zjawisko aglutynacji.
W 1940- odkrył czynnik Rh
W 1930- otrzymał Nagrodę Nobla
Reguła Landsteinera:
W osoczu krwi danej osoby mogą znajdować się tylko takie przeciwciała dla których antygeny nie występują na krwinkach.
Układy grupowe krwi:
ABO
Rh
Cechuje się bardzo dużą immunogennością i antygenowością.
Dodatkowe układy grupowe krwi:
Kell, Duffy, Kidel, Lewis, MNAAiP
Lutheran, Cerano i inne
Układ ABO:
Jest uwarunkowany obecnością trzech allelicznych genów A, B i 0 zajmujących jedno miejsce w autosomie
Geny A i B kontrolują syntezę antygenów A i B, natomiast 0 nie kieruje żadnej substancji grupowej i zaliczany jest do tzw. Genów amorficznych.
Geny A i B są przekazywane jako kodominujące, a geny 0 to gen ustępujący
Podział na 4 grupy krwi: A, B, AB, 0 wynika z występowania lub braku odpowiednich antygenów na powierzchni krwinek czerwonych
Antygeny ABO znajdują się również we wszystkich tkankach i organizmach za wyjątkiem neuronów i komórek rogówki
Występują także w płynach ustrojowych(u tak zwanych wydziela cz, 80% populacji, są to homozygoty dominujące (aSeSe, SeSe); w: łzach, ślinie, soku żołądkowym, soku trzustkowym, żółci, śluzie pochwowym, spermie.
W obrębie grupy A wyróżnia się podgrupy:
A₁ (90%)
A₂ (20%)
Znacznie rzadziej A₃, AX, AM
Przeciwciała układu AB0 (anty-A i anty-B) należą do klasy IgM. Wytwarzane są od 3-4 miesiąca życia. Są to tzw. przeciwciała naturalne tzn. występują niezależnie od tego czy występował kontakt z obcym antygenem czy nie. Występują w osoczu krwi.
| Grupa krwi | Antygen | Przeciwciała |
|---|---|---|
| A | A | Anty-B |
| B | B | Anty-A |
| AB | AB | Brak |
| 0 | Brak | Anty-A, anty-B |
Grupa krwi A (40-42%)- najczęstsza grupa krwi u ludzi rasy białej(kaukaskiej).
Grupa krwi B (10-12%)- najczęstsza u mieszkańców Afryki, obu Ameryk, Azji(kraje Dalekiego Wschodu).
Grupa krwi AB (3-5%)- najczęściej u Chińczyków i Japończyków.
Grupa krwi 0 (43-45%)- najczęstsza u mieszkańców Ameryki Łacińskiej.
Układ grupowy Rh:
Nazwa pochodzi od małpy Rhesus.
Jest kontrolowany przez 3 pary genów: C i c, D i d, E i e.
Geny te są ściśle sprzężone ze sobą i zajmują 3 miejsca (loci)w chromosomie.
Najbardziej immunogenny jest antygen D, stąd jego nazwa czynnik Rh.
Antygeny mają strukturę białkową.
Występują tylko i wyłącznie na powierzchni krwinek czerwonych.
Dojrzewają szybko w życiu płodowym, a ich aktywność serologiczna u noworodków jest na poziomie spotykanym u osób dorosłych.
Przeciwciała w układzie Rh należą do klasy IgG (przechodzą przez łożysko).
Są to przeciwciała typu odpornościowego, czyli powstają dopiero po kontakcie z obcym antygenem.
Rzadko występują przeciwciała przeciw innym antygenom niż D.
Aglutynacja:
I etap- faza uczuleniowa- wiązanie przeciwciał z antygenami na powierzchni krwinek.
II etap- krzyżowe sprzężenie krwinek przy udziale mostków przeciwciał.
Oznaczenie grupy krwi:
Badanie grupy krwi w zakresie AB0- w roztworze NaCl, a w układzie Rh w środowisku koloidowym lub teście z odczynnikiem papainowym.
Warunki oddawania krwi:
Może oddać każdy od 18-60 lat;
Krwiodawca musi być zdrowy;
Można oddawać co 8 tygodni w ilości 450ml, jednak nie częściej niż 6 razy w roku;
Przed należy spożyć lekki posiłek nie zawierający tłuszczów;
Krew może zawierać:
Wirusy(w latach 90- 10% zakażeń HIV w krajach rozwiniętych, w 1997-15% zakażeń HCV, w 2007-5% zakażeń HIV w Afryce, 5% zakażeń wirusem zachodniego Nilu)
Z krwią można też przenieść komórki nowotworowe, stąd wciąż poszukiwania sposobów, dzięki którym takie zabiegi byłby bezpieczniejsze.
Konflikt serologiczny:
W zakresie układu Rh i wynika z faktu, iż dziecko po ojcu dziedziczy antygen D, a matka jest Rh(-). Podczas porodu może dochodzić do wnikania krwinek płodu (Rh+) do organizmu matki i do immunizacji w zakresie układu Rh. Podczas kolejnej ciąży krążące u kobiety przeciwciała anty-D klasy IgG, mogą przenikać przez łożysko i wnikać do płodu. Jeśli ponownie dziedziczy on po ojcu antygen D, wewnątrzpłodowo może dochodzić do aglutynacji i rozkładu krwinek czerwonych płodu. Metabolit hemoglobiny- bilirubina może odkładać się w OUN płodu uszkadzając go.