Składniki ekosystemu: Ekosystem dzieli się na biotop i biocenozę (producenci , konsumenci, reducenci) Producenci-należą do nich rośliny niektóre bakterie np. śinice oraz niektóre protisty (glony) euglena zielona, zajmują się wytwarzaniem substancji organicznych które wykorzystują do budowy własnych ciał i podczymywania czynności życiowych, uzyskują one te substancje na skutek fotosyntezy lub chemosyntezy. W samowystarczalnych ekosystemach producenci stanowią zawsze najliczniejszą grupę organizmów. Konsumenci- są to organizmy które zjadają inne organizmy po to aby uzyskać niezbędne do utrzymania się przy życiu składniki. Należą do tej grupy zwierzęta, grzyby, niektóre protisty, niektóre rośliny. Rzędy konsumentów: I odżywiają się roślinami (producentami) II zwierzęta roślinożerne (zjadające I drapieżnik) III zwierzęta drapieżne (zjadają konsumentów II rzędu i inne drapieżniki) Reducenci (destruenci) -to organizmy które zajmują się rozkładaniem szczątków martwych organizmów lub odchody, mocz itp. Należą do nich: bakterie, grzyby, dżdżownice i inne organizmy glebowe. Obieg materii w ekosystemie: Obieg materii polega na przepływie pierwiastków pomiędzy środowiskiem nie ożywionym a organizmami. Materia nie organiczna pobierana jest przez rośliny stając się elementem ich ciał następnie przechodzi przez ciała konsumentów. Po śmierci organizmów reducenci rozkładają szczątki do związków nie organicznych, materia krąży w ekosystemie. rysunek (koło przekreślone na pół, górna część to materia organiczna a dolna nie organiczna na górnym kole są producenci konsumenci i roducenci na dolnym kole biotop. Przepływ energii przez ekosystem :Źródłem energii dla organizmów ziemskich jest słońce. Energię słoneczną pobierają producenci i kumulują w swych ciałach. Część energii jest tracona poprzez czynności życiowe i rozprasza się. Po zjedzeniu producenta energia przekazywana jest do konsumentów i ostatecznie trafia do reducentów. Na każdym dalszym etapie energia jest tracona. rysunek: piramida z 5 stopni ( od dołu producenci>K I>K II> KIII> reducenci) do piramidy strzałka z prawej strony słońce, z lewej strony strata energii od każdego stopnia. Łańcuchy pokarmowe-jest to schemat przedstawiający relacje pokarmowe pomiędzy populacjami. W łańcuchach pokarmowych wyczytać można kierunek przepływu materii (ziarno> kura> lis) lub (ziarno> wołek> kura> człowiek) (ziarno>mysz> kot)Poszczególne gatunki są częścią nie tylko jednego ale wielu łańcuchów pokarmowych można je przedstawić graficzne formie rozgałęzień krzyżującej się sieci pokarmowej. Łańcuchy pokarmowe dzielimy na: a)łańcuch spasania- zawsze zaczyna się od producenta (trawa>krowa>człowiek) b) łańcuch detrytusowy -zawsze rozpoczyna się od martwej materii organicznej(gnijące liście> dżdżownica> kura) Definicje dotyczące produktywności ekosystemów: u góry produkcja (dzieli się na) z prawej pierwotna> netto i brutto, z lewej wtórna> netto i brutto. Produkcja- ilość materii wykorzystanej lub przyswojonej przez organizm. Produkcja pierwotna- ilość materii wytworzonej przez producentów. Produkcja wtórna- ilość materii przyswojonej przez konsumentów. Produkcja netto- ilość materii która została wbudowana w ciało danego organizmu. Produkcja brutto- materia wbudowana w ciało i wykorzystana w czynnościach życiowych np. oddychanie. Sukcesja ekologiczna to proces kierunkowych zmian jakie zachodzą w ekosystemach. Zmiany te polegają na tym że jeden ekosystem zostaje zastąpiony ekosystem, wiąże się z tym wymiana całej roślinności i powiązanych z nią zwierząt. Rodzaje sukcesji: a) pierwotna-rozpoczyna się zawsze na terenie który nie był wcześniej zasiedlony przez żadne organizmy np. nagie skały, wydmy, obszary polodowcowe. b) wtórna -odbywa się na terenie na którym występowały jakieś organizmy, większość tych organizmów wyginęła np. obszar po spalonym lesie. Etapy sukcesji: stadium pionerskie> sera 1 >sera 2> sera 3> klimaks. Stadium pionerskie-inicjalne stadium sukcesji, mało gatunków, są nie wielkie łańcuchy pokarmowe Stadium seralne- sa to przejściowe stadia sukcesji, liczba gatunków i ich biomasa stopniowo rośnie, łańcuchy pokarmowe stają się coraz bardziej skomplikowane. Klimaks- ostatnie stadium sukcesji na danym obszarze w Polsce jest to najczęściej las, liczba gatunków jest bardzo duża, łańcuchy pokarmowe są skomplikowane i biomasa jest bardzo duża. Cykle biogeochemiczne- jest to szlak jakim dany pierwiastek przemieszcza się w przyrodzie. Każdy pierwiastek przechodzi przez producentów konsumentów i reducentów. Po śmierci organizmów dany pierwiastek staje się znów częścią przyrody nie ożywionej czyli biotopu. Obieg węgla- węgiel gromadzi się w powietrzu i w wodzie w formie dwutlenku węgla (CO2) Dwutlenek węgla może być związany w skałach osadowych ale może być on po pewnym czasie uwolniony. Producenci w czasie fotosyntezy mogą wiązać dwutlenek węgla tworząc zw. Organiczne. Gdy konsumenci zjedzą producentów to uzyskują węgiel związany w związkach organicznych. Reducenci podobnie uzyskują związki węgla, organizmy uwalniają dwutlenek węgla podczas oddychania. Dwutlenek węgla uwalniany jest również podczas spalania paliw kopalnych. Obieg azotu- azot znajduje się głównie w atmosferze w postaci cząsteczekN2. Bakterie i sinice wiążą ten azot tworząc azotany glebowe. Azotany przyswajane są przez rośliny które tworzą białka i kwasy nukleinowe. Gdy konsumenci lub reducenci odżywiają się innymi organizmami uzyskują związki azotu w których tworzą własne białka i kwasy nukleinowe z ciał zwierząt i reducentów pochodzą azotowe produkty te związki przekształcone są w amoniak podczas amonifikacji. Amoniak przekształca się w azotany glebowe azotany podczas nitryfikacji stają się azotanami, azotany i azotyny podczas denitryfikacji stają się azotem atmosferycznym azotany i azotyny tworzą także osady glebowe. Obieg fosforu- rośliny pobierające związki fosforu asymilując rozpuszczalne fosforany, po śmierci organizmów powstaje martwa materia organiczna. Martwa materia rozkłada się do rozpuszczalnych fosforanów tworzy także osady morskie oraz skały fosforowe. Skały fosforanowe tworzą osady morskie lub rozpadają się tworząc rozpuszczalne fosforany. Biom- rozległe obszary na kuli ziemskiej. Charakteryzują się one podobnymi warunkami klimatycznymi powiązane są z tym podobne skałdy gatunkowe roślin i zwierząt. Tundra- północa Rosja, północna kanada, Grenlandia, Skandynawia Alaska, Klimat polarny i subpolarny, zbiorowiska bezleśne, bardzo niska pokrywa roślinna, stale zmarznięte podglebie, wierzchnia warstwa gruntu staje się baniasta, zima mroźna śnieżna temp: -48C, lato chłodne 15C, silne wiatry trwa dzień i noc polarna. Mchy porosty krzewinki karłowate drzewa, lis polarny wilki renifery wół piżmowy, zając bielik, niedźwiedź polarny, mors, sokół, puchacz, Tajga- Rosja, Skandynawia, Kanada Alaska klimat umiarkowany chłodny, lasy szpilkowe niewielka domieszka drzew liściastych wieczna zmarzlina, tworzy rozległe bagna, zima mroźna i długa -30C lato 20C teren urozmaicony licznymi jeziorami i rzekami, Fora: sosna, świerk, brzoza olsza mchy grzyby. Łoś, wilk, renifer, Ryś, Borsuk, sikorka. Lasy strefy umiarkowanej- lokalizacja środkowa i zachodnia Europa wschodnie wybrzeże USA, Kanada Chiny Korea, klimat umiarkowanie ciepły morski i przejściowy. Zbiorowisko leśne o drzewostanie mieszanym 4 pory roku zima chłodna -15, lato ciepłe wilgotne 25, w lasach występuje piętrowy układ roślinności występuje zbiorniki i cieki wodne. Dęby brzozy olcha buk grab, sosna dzika róża ; żubr łoś niedźwiedź jeleń. Zarośla twardo listne- basen morza śródziemnego, Kalifornia RPA. Klimat podzwrotnikowy wilgotny.lato ciepłe i suche a zimy ciepłe i deszczowe, latem są pożary, flora: drzewa oliwne, dęby, palmy daktylowe, fauna: daniele, koziorożce, muflony, węze, jaszczurki. Stepy- (ame północna- prelia południowa- pampa.) klimat umiarkowane ciepły kontynentalny, zbiorowiska trawiaste, lata gorące suche zimy mroźne śnieżne. Flora- rózne trawy i rośliny zielone. Fauna- bizony wilki kojoty pancerniki mrówkojady kapibary. Sawanna- Afryka subsaharyjska, kimat podrównikowy suchy, zbiorowiska trawiaste z pojedynczymi drzewami, dwie pory roku deszczowa i sucha, flora: rózne gatunki traw baobaby akacje. Fauna- gnu antylopy hieny lwy słonie sępy. Pustynia- Sahara, arabska gabi atakama. Atakami, klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy suchy. Zbiorowisko z bardzo ubogą roślinnością , duże dobowe amplitudy temp brak zbiorników wodnych. Flora- kaktusy suchorośla, aloesy, fauna- pajęczaki szakale wielbłądy fenek oryks. Wiecznie zielone lasy równikowe- Amazonia Kongo Indonezja Azja południowo- wschodnia. Klimat równikowy wilgotny podrównikowy wilgotny. Zbiorowisko o bardzo bogatej roślinności występuje bardzo dużo ilość opadów oraz duza wilgotność temp wysokie bardzo ubogie gleby i brak ściółki. Flora- kauczukowce bananowce kakaowce, cytrusowe, liczne pnącza liany. Fauna- Amazonia- jaguar anakondy kapucynki papugi kolibry. Kongo- goryl szympans okapi, Indonezja- słoń indyjski, gibon tygrys Tapir nosorożec japoński. Wysoko górski- Himalaje Alpy Karpaty Pireneje. Klimat górski. Im wyżej n.p.m. tym surowsze warunki roślinność rozmieszczona pętrami (pasma) flora- roślinność uzależnioa od wysokości wystepują następujące zbiorowiska: lasy liściaste i mieszane, iglaste, kosodrzewiny, łąki wysoko górskie, turnie. Fauna- kozica koziorożec niedźwiedź wilki świstaki. Susły muflony puma.

---