Przesiewowe badanie skrinigowe - prowadzone są w odniesieniu do chorób stanowiących znaczny problem zdrowotny danej populacji, charakteryzujących się częstym występowaniem stadiów przedklinicznych,
Edukacja zdrowotna.
Różnice pomiędzy prewencją a promocją
Podejście prewencyjne:
- punkt wyjścia - choroba
- cel - unikniecie choroby
- gr. Oddziaływania - gr szczególnego ryzyka
Podejście promocyjne
- punkt wyjścia - zdrowie
- cel - pomnażanie rezerw i potencjału zdrowia
- grupa oddziaływania - cala populacja
Promocja zdrowia
Proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem, jego poprawę i utrzymanie
Priorytetowe programy polityki zdrowotnej m.st. Warszawy w 2005 roku
- program profilaktyki chorób układów krążenia
- program badań przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka szyki macicy, piersi, gruczołu krokowego, jelita grubego
- program profilaktyki i wczesnego wykrywania przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
- program wczesnego wykrywania i leczenia wad postawy u dzieci i młodzieży
- program profilaktyki i wczesnego wykrywania osteoporozy
- program profilaktyki i wczesnego wykrywania cukrzycy
- program profilaktyki stomatologicznej u dzieci i młodzieży
- program profilaktyki schorzeń układu ruchu i aktywizacji fizycznej osób starszych
- program opieki zdrowotnej nad kobietą ciężarną
- program szczepień ochronnych przeciw grypie dla osób po 65 roku życia
- program profilaktyki narządu mowy i słuchu u dzieci w wieku przedszkolnym
- program profilaktyki narządu mowy i słuchu u młodzieży i osób dorosłych
- program profilaktyki chorób alergicznych
- program profilaktyki zdrowotnej dla kobiet i mężczyzn w okresie menopauzy i andropauzy
- program szczepień ochronnych przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A dl dzieci w wieku 7 lat w środowisku nauczania i wychowania
- programy promujące zdrowy styl życia i edukacyjne (programy prozdrowotnego odżywiania się, aktywności ruchowej dla wszystkich grup wiekowych, przeciwdziałania nałogom, poprawy świadomości zdrowotnej populacji)
Wybrane programy profilaktyczne realizowane przez NFZ
- program profilaktyki raka szyjki macicy
- program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka szyjki macicy: rozwój raka poprzedza stosunkowo długi, bo kilkuletni okres zmian przedrukowych. Można j wykryć stwierdzając nieprawidłowości w komórkach nabłonka szyjki macicy; można też je wyleczyć. Zmiany nie leczone przekształcają się w komórki rakowe, które z czasem zaczynają atakować także narządy sąsiadujące z macicą i dawać przerzuty m.in. do wątroby czy płuc.
Program profilaktyki raka piersi: Mammografia jest najskuteczniejszą metodą wykrywania zmian w tkance piersi - wyrywa je w 90-95% przypadków.
ZAPOBIEGANIE CHOROBOM UKŁADU KRĄZENIA
Styl życia
- dieta bogata w tłuszcze nasycone, cholesterol i kalorie
- palenie tytoniu
- nadmierne spożycie alkoholu
- mała aktywność fizyczna
Cechy biochemiczne i fizjologiczne (modyfikowane)
- podwyższone stężenie LDL-Ch
- podwyższone stężenie TG
- Niski HDL-Ch
- podwyższone RR
- Otyłość
- Hiperglikemia/cukrzyca
- podwyższony kwas moczowy
- czynniki trombogenie
- Homocysteina
- Lp (a)
Cechy indywidualne ( nie modyfikowane)
- wiek
- płeć
- wczesna CHNS w rodzinie lub inne ch. Naczyniowe na tle miażdżycy
- istniejąca u pacjenta ChNS lub inne ch. Naczyniowe na tle miażdżycy
Interwencje terapeutyczne
- zaprzestanie palenia tytoniu
- dieta
- normalizacja lipidów
- zmniejszenie masy ciała
- aktywności fizyczna
- kontrola nadciśnienia
- substytucja hormonalna u kobiet
- farmakoterapia
Palenie tytoniu
- obniżanie podaży tlenu (Hb + CO)
- tworzenie utlenowanych form lipidów
- wzrost przepuszczalności śródbłonka dla lipidów
- wzrost adhezji płytek krwi
- pobudzenie układu współczulnego
- indukcja reakcji immunologicznych ze ścianą naczynia
Ryzyko choroby wieńcowej u palaczy spada do poziomu u osób niepalących po 1-5 latach od zaprzestania palenia !!!
BMI = masa ciała/(wzrost)^2 Wskaźnik ten nie mówi nam nic o tkance tłuszczowej
Norma = 20-25
Nadwaga = 25-30
Otyłość BMI > 30
Trzewna jamy brzusznej „aneroidalna” - nadmiar tkanki tłuszczowej zlokalizowany w górnej połowie ciała, głównie w jamie brzusznej
Pośladkowo-udowa „gynoidalna” - nadmiar tkanki tłuszczowej zlokalizowany w dolnej połowie ciała, głównie w okolicy ud i bioder
WHR = obwód talii/obwód bioder
Nadciśnienie tętnicze
- zaprzestanie palenie tytoniu
- dieta (sól, alkohol)
- redukcja masy ciała
- ćwiczenia ruchowe
- unikanie stresów
- terapia relaksacyjna
Miażdżyca - choroba ogólnoustrojowa
- niewydolność wieńcowa
-zawał serca
- udar mózgu
- otępienie starcze
- chromanie przestankowe
- zgorzel dosiebnych części kończyn dolnych
- inne powikłania narządowe
Interwencje terapeutyczne
- zaprzestanie palenia tytoniu
- dieta
- normalizacja lipidów
- zmniejszenie masy ciała
SMS - Szansa dla Młodego Serca
Cel: poprawa wiedzy i świadomości ochrony zdrowotnej dzieci. Szczególny nacisk położony na choroby związane z sercem.