Biologia wykład 3

Komórka eukariotyczna

Otoczone pojedynczą albo podwójną błoną, specyficzny układ błon - zwiększa się powierzchnia na której zachodzą procesy.

Najważniejszym organellum jest jądro komórkowe (tylko w komórkach eukariotycznych - odgranicza mat. genetyczny od reszty). Otoczone jest podwójną błoną, na której występują pory, umożliwiające kontakt. W środku - matrix jądrowa (nukleoplazma), zawartość: białka i rożne inne struktury białkowe.

W interfazie materiał jądrowy jest rozproszony - jest to chromatyna. Jak się przygotowuje do podziału - gęstnieje.

W jadrze występuje 1 albo kilka jąderek. Występują na nich rybosomy.

Retikulum endoplazmatyczne (szorstkie) - wyst. rybosomy ; gładkie - na jego powierzchni nie ma rybosomów . Szorstkie - zbudowane ze stosu spłaszczonych woreczków, gładkie jest rurkowate.

FUNKCJE

- zwiększanie powierzchni

- zapewnia przedziałowość komórki

- tworzy system cyrkulacyjny (wnętrze jest wypełnione określonymi produktami)

Rybosomy - w kom. eukariotycznej występują na powierzchni retikulum endoplazmatycznego, w cytoplazmie. Plastydy i mitochondria maja swoje własne rybosomy. Zbudowane z kwasu rybonukleinowego.

Mitochondria (1) i chloroplasty (2) wykorzystują system podwójnej błony.

1. Błona wewnętrzna tworzy wpuklenia do środka, jest przestrzeń międzybłonowa, wnętrze jest wypełnione martix mitochondrialną. Wykonywane są przemiany energetyczne. Jest autonomiczne - ma swój własny zasób informacji genetycznej w postaci DNA - koliście zamknięta cząsteczka. Własny aparat biosyntezy białka. Są tez rybosomy.

2. Plastydy - występują tylko w komórkach roślinnych. Leukoplasty - funkcja magazynująca skrobie i białka; amyloplasty - gromadzą tylko skrobię; chromoplasty - zawierają barwniki. Chloroplasty - chlorofil. Błony wewnętrzne wewnątrz chloroplastów tworzą system bon - tylakoidy, te tworzą stosy spłaszczonych pęcherzyków, które natomiast nazywają się granami. Grana połączone są miedzy sobą za pomocą integralnych tylakoidów. Wnętrze chloroplastu wypełnia stroma.

Aparat Golgiego (diktiosom) - zbudowany z pojedynczego stosu albo kilku układów stosów spłaszczonych pęcherzyków (pojedynczy stos - poliktiosom). Oprócz stosu pęcherzyków można obserwować dynamiczne ułożenie pęcherzyków, które znajdują się z jednej i drugiej strony takiego stosu.

FUNKCJE:

Jest to tzw system przeładunkowy w komorce. zageszczaine i przygotowanie roznego rodzaju substancji do przetransportowania jej do miejsca gdzie ma zostac uzyta (np. hormony). zachodzi synteza polisacharydow i sprzeganie ich z bialkami dostarczanymi przez retikulum endoplazmatyczne. synteza blony komorkowej, odtwarzanie blony. również funkcja syntetyczna (sprzeganie).

Mikrociałka - lizosomy, struktury otoczone pojedyncza błoną. Funkcją ich jest udział w procesach trawienia , zawierają one enzymy lityczne. Muszą być odgraniczone od pozostałej reszty komórki, żeby nie były aktywne tam gdzie tego nie trzeba. U roślin występują peroksysomy - również pojedyncza błona. Twory, które zawierają w sobie enzymy oksydoredukcyjne (np. katalaza - dokańczające procesy utlenień) muszą być odgraniczone również od pozostałej reszty komórki). Glioksysomy - tez u roślin.

Wakuola - u roślin - jedna duża. Błona, która otacza wakuole roślinną - pojedyncza - ma zupełnie inna nazwę, niż błona plazmatyczna - tonoplast. Im starsza komórka, tym wakuola jest większa. Funkcja - `śmietnik'. W środku wakuoli jest sok komórkowy. Wyst. kwasy organiczne, aminokwasy, białka, często barwniki, sole nieorganiczne, tlenki, dwutlenek węgla. Wakuola u roślin jest rezerwuarem, śmietnikiem, albo miejscem magazynowania różnych rzeczy, z których mogą one korzystać w sytuacji potrzeby metabolicznej.

Szkielet cytoplazmy - cytoszkielet - jest obdarzony zdolnością ruchu. Za ruch odpowiedzialny jest specjalny układ - układ aktomiozynowy. Jest zbud. z kilku rożnych białek - aktyny (tworzy kurczliwe włókienka), miozyny. Skurcze aktyny i powstanie układu to jest mechanizm, który umożliwia napędzanie ruchu. Ukierunkowanie ruchu zawdzięcza komórka układowi tubulinowemu. - zbud z mikrotubulin; białko - tubulina, tworzy twory nazywane filamentami.

Niektóre komórki mają na swojej powierzchni rzęski i wici - w przekroju widać struktury symetryczne; wici - ruch `merdający', specyficzny układ mikrotubuli (9+2) - 9 par mikrotubuli otacza parę centralną. Każda z 9 par zbudowana jest z podwłókna A (13 mikrofilamentów) i B (11 mikrofilamentów). Każda para mikrotubuli łączy się z następną parą za pomocą ramion - ramion dyneinowych. Dyneina ma 2 łańcuchy ciężkie i kilka lekkich. Ciężkie tworzą globularne `głowy'.

Wspólna strategia wszystkich komórek - błona jako granica miedzy środowiskiem zewnętrznym a wewnętrznym. […]

Najczęściej białka błonowe pełnią swoją funkcję, bo tworzą kanały, przenikają błonę w obie strony, białka - ich grupy hydrofilowe będą przepuszczały podobne substancje (tez hydrofilowe), ale nie wszystkie mogą przejść.

nośniki białkowe:

* po przyłączeniu substratu białko wykonuje ruch i przenosi na drugą stronę.

* białko zmienia kształt - umożliwia wślizgnięcie się substancji na drugą stronę.

błona - granica - substancje przenikają drogą dyfuzji, zgodnie z gradientem stężeń; wbrew gradientowi : transport aktywny.

DYFUZJA : zgodnie z gradientem - od stężenia wyższego do niższego. Zależy od stanu skupienia materii - najszybsza w stanie gazowym., najwolniejsza w stanie stałym.

TRANSPORT PASYWNY - woda, dwutlenek wegla i tlen

Osmoza - dyfuzja wody przez błonę plazmatyczną. Decyduje stężenie rozpuszczalnika. roztwory: hipotoniczny, hipertoniczny (plazmoliza), izotoniczny.

Ułatwiona dyfuzja - wykorzystanie kanałów białkowych, białka nośnikowe (specyficzne dla przenoszonych substancji), zgodnie z gradientem, transport przyspieszany przez to, że odbywa się przez kanały białkowe. Wykorzystują go większe cząsteczki - lipidy, glukoza, glicerol mocznik (tylko!). Cala reszta - wykorzystuje bardziej skomplikowany sposób, jakim jest transport aktywny.

transport aktywny - 2 rodzaje - wykorzystanie energii z hydrolizy - ATP.

1). kotransport (sytransport, antyport) - przenoszeniu 1 cząsteczki towarzyszy bierne przenoszenie drugiej.

2). wykorzystywany przez duże komórki, większe cząsteczki, w zależności od tego, czy odbywa się do środka albo na zewnątrz komórki - endocytoza (2 formy - dot. wody: pinocytoza, dot. większych cząstek: fagocytoza) i egzocytoza (transport na zewnątrz, odbywa się przez zapakowanie w pęcherzyk dziewiczy).

---