Wykład z mikrostruktur z 21.02.2006 r.

Temat: Koncepcje teoretyczne mikrostruktur

Socjologia = pierwsze pytanie: czym jest społeczeństwo?

Dwa nurty w różny sposób odpowiadające na pytania:

1. Nurt strukturalny: najważniejsza jest tu struktura grupy

Społeczeństwo jest tu bytem ponadjednostkowym, którego nie da się sprowadzić do wiedzy o pojedynczych jednostkach. Jednostka jest tu tylko elementem struktury.

2. Nurt interakcjonistyczny : gdzie najważniejsze są interakcje między jednostkami.

Społeczeństwo jest tu zbiorem jednostek i to jednostki i relacje między nimi należy badać.

Struktura świata społecznego

Świat społeczny jest ustrukturalizowany. Nie tworzy on plątaniny pojedynczych zdarzeń, wszystko przebiega wg pewnego ładu i porządku, tworzą się pewne stabilne ramy.

Struktura istnieje realnie nie w sensie materialnym lecz w tym sensie , że porządkuje zachowania jednostek i wywiera na nie przymus! Aktywność jednostek przebiega wg wzoru społecznego (nie spontanicznie)

(paradygmat to nie dogmat, lecz założenie, że jest tak jak jest; w socjologii nie ma jednego paradygmatu)

Drugie pytanie w socjologii: pytanie o strukturę świata społecznego

Ujęcia struktury świata społecznego

1. Struktura wg Pawła Rybickiego

W obrębie każdej struktury wyróżniamy 3 warstwy:

1. zbiorowości społeczne (mowa tu o strukturze jako ilościowych i jakościowych cechach zbiorowości takich jak: liczba członków, ich własności demograficzne, cechy świadomości i działań, spełniane role społeczne, a również wewnętrzne i zewnętrzne warunki egzystencji zbiorowości)

2. elementy kulturowe czyli system znaczeń i wartości

1. dobra symboliczne czyli elementy posiadające znaczenie

2. preferencje i orientacje ludzi i ich działania- są one powiązane z pierwszą subwarstwą, bo są przez nią wyznaczane->tak więc to system znaczeń i wartości określa preferencje jednostek

(język to system znaków i znaczeń, np. w wyrazie „mama” pojedyncza litera „m” to znak zaś całe słowo ma dopiero znaczenie

3. obszar działań i zachowań społecznych- zasadniczy elementem tej warstwy są świadome działania nakierowane na cele przez działających, szczególnie na te cele, które kształtują stosunki międzyludzkie (+ działania przypadkowe i niezamierzone)

2. Struktura wg Piotra Sztompki

Wg tego socjologa struktura to ukryta sieć trwałych i regularnych powiązań między składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości, która istotnie wpływa na przebieg obserwowalnych zjawisk w tej dziedzinie

4 wymiary struktury u Sztompki

1. wymiar normatywny:

- wartości

- normy

- ich zespoły ustanawiające instytucje społeczne

Mają one charakter powinnościowy, reprezentują standardy pożądane w grupie.

2. wymiar idealny: stanowi go sieć rozpowszechnionych w danej zbiorowości idei, przekonań i poglądów, dotyczących zarówno grupy własnej jak i innych grup i otaczającego świata w ogóle.

3. wymiar interakcyjny: stanowią go zobiektywizowane kanały wzajemnych oddziaływań. Interakcje tworzą określone sieci determinujące częstotliwość interakcji, partnerów interakcji i sam fakt wchodzenia w określone interakcje. Sieci te tworzą układy organizacyjne grupy

4. wymiar interesów i szans życiowych: czyli rozkład dostępu do dóbr społecznie uznawanych za pożądane, jak np. władza. prestiż, bogactwo.

!!!!!

Jednostki społeczne- poziom działających jednostek

Małe grupy- mikrostruktury

Wielkie zbiorowości- makrostruktury

Socjologia bada relacje między nimi! I pytanie o relacje jest trzecim pytaniem w socjologii.

1.odpowiedź- pierwotne są wielkie zbiorowości społeczne, a w nich mieszczą się małe grupy, które traktowane są jako elementy większej zbiorowości, najważniejsze jest poznanie makrostruktur

2odpowiedź-podstawowym elementem są małe grupy, bo to w nich zawiera się istota życia społecznego, należy więc przede wszystkim badać mikrostruktury, bo prawa odnoszące się do nich odnoszą się także do makrostruktur

3.stanowisko przyjmuje iż między poziomem mikro i makro istnieje poziom pośredni czyli mezostruktura (czyli np. społeczności lokalne wsi i miast)

Społeczeństwo lokalne

„jest to charakterystyczny ład życia społecznego, a jego podstawę stanowi zajmowane terytorium i przestrzeń”.

Zbiorowość nadaje im charakter własnej przestrzeni społecznej, czyli obszaru swojego i miejscowego. W jego zasięgu przebiega całość życia mieszkańców i społeczeństwo lokalne zapewnia realizację wszystkich potrzeb swoich członków- jest przy tym grupą wszechobejmującą.

Mikrosocjologia strukturalna(struktura małej grupy) i ujęcie interakcyjne(sieć interakcji między jednostkami) to dwie orientacje teoretyczne reprezentujące realizm ontologiczny, co oznacza, że zakładają istnienie struktury w świecie społecznym i odwołują się do całości ustrukturalizowanych, chociaż każda orientacja inaczej je rozumie.

Jacek Szmatka to przedstawiciel mikrosocjologii strukturalnej. Wg niego „rzeczywistość to układ wielopoziomowy, cechujący się emergencyjnością, co oznacza, że poziomy składające się na rzeczywistość społeczną są jakościowo różne od siebie i względnie niezależne”

Natura świata społecznego charakteryzuje się brakiem ciągłości cech społecznych.. cechy z mikrostruktur nie muszą występować w makrostrukturach. Każdy poziom ma charakterystyczne dla siebie właściwości.

Nie wolno badać rzeczywistości społecznej w ogóle! Możemy badać tylko każdy z poziomów (wymiarów)z osobna.

3 poziomy struktury

1. jednostki

2. mikrostruktury

3. makrostruktury(np.wielkie organizacje polityczne, naród)

Działania struktur są nieuchwytne fizycznie, ale realne społecznie!!!(porządkują, ustalają wzory, wywierają przymus).

Zjawiska na danym poziomie są ze sobą wielorako powiązane i wzajemnie determinowane tym, co dzieje się na innych poziomach.

Wyjaśnianie rzeczywistości powinno odbywać się poprzez wyjaśnianie zjawisk na danym poziomie, a nie w ogóle i tylko takie wyjaśnianie jest wyjaśnianiem pierwszego rzędu.Gdy sięga do makrostruktur i jednostek to jest to wyjaśnianie drugiego rzędu.

---