PLOTKA - rzekomo prawdziwa wiadomość, przekazywana od osoby do osoby, zwykle ustnie, bez przedstawiania wystarczających dowodów jej prawdziwości. Plotki rodzą się, krążą przez parę dni, tygodni lub miesięcy i giną gdy przestają być aktualne.

Eksperymentalne sprawdzenie funkcjonowania plotki

Do badania procesu zapamiętywania w warunkach laboratoryjnych F.C Bartlett użył legendy indiańskiej pt. „Wojna duchów”, której treścią była rzeczywiście wojna duchów. Osoby badane, którymi byli studenci angielscy i hinduscy, czytały tę legendę, a następnie odtwarzały jej treśc kilkakrotnie na piśmie. Analiza odtworzeń pozwoliła Bartlettowi na sformułowanie następujących wniosków:

1. badani skracali odtwarzany materiał przez opuszczenie pewnych fragmentów przeczytanej legendy

2. badani odtwarzali materiał w postaci bardziej konkretnej, oczywiście z ich punktu widzenia, np. „coś czarnego wychodzącego z ust” zamieniło się na „dym” lub „krew”

3. Badani zmieniali niektóre starodawne czy obco brzmiące słowa czy imiona występujące w legendzie na znane im słowa współczesne np. Wojna duchów zamienili na Wojna klanów.

4. Studenci angielscy odtwarzając treśc legendy, zmieniali wojnę duchów na wojnę ludzi, natomiast nie czynili tego studenci hinduscy, którym - zdaniem Bartletta - ta legenda była bliższa kulturowo niż studentom angielskim

Zniekształcenia w eksperymencie Bartletta:

1. zapominanie tytułu opowiadania oraz występujących w nim imion własnych

2. zmienianie kolejności elementów zawartych w przekazywanym tekście

3. do przekazywanego tekstu, szczególnie gdy był to tekst obcy kulturowo, wprowadzano elementy z ich własnych kultur, np. coś czarnego, co wychodziło z ust -> dusza

4. studenci angielscy zapamiętali i powtarzali nieco inne elementy tekstu niż studenci hinduscy- różnice kulturowe

5. skracanie historii oraz jednocześnie wyolbrzymienie tego, co zostało (dodawanie szczegółów, zmyślanie)

6. Mimo opuszczenia wielu partii opowiadania, stało się ono coraz bardziej logiczne

7. Selekcja informacji

Jak rodzi się plotka?

Jest to połączenie subiektywnych wydarzeń i braku jednoznacznych informacji

postawa a plotka

postawy badanych modyfikują zarówno proces zapamiętywania jak i ocenę zapamiętanego materiału.

W Świetle wyników eksperymentów uzyskano następujące wnioski:

1. Zarówno ilościowo, jak i jakościowo lepiej zapamiętane były argumenty zgodne z postawami badanych niż argumenty niezgodne

2. Argumenty uznane przez badanych za ważne były przez nich lepiej zapamiętane niż argumenty oceniane jako mało ważne

3. Szybciej się zapomina się to, co jest niezgodne z postawami , niż to, co jest z nimi zgodne

4. Materiał neutralny z punktu widzenia postaw, postrzegany jest jako zgodny z nimi

Wg Bartletta najważniejsze jest to, że zarówno zapamiętywanie, jak i przypominanie sobie ulega głębokiemu wpływowi procesu interpretacji- tzw. racjonalizacji albo szukaniu sensu. Człowiek stara się skojarzy nową sytuację z innymi, z którymi już dawniej się zetknął. Interpretuje się nowe doznanie językiem dawnych doznań…

-Indywidualne cechy opowiadania zostają pominięte,

-opisy tracą większośc charakterystycznych właściwości stylu i treści,

-a oryginalny język zostaje wyparty przez pospolite zwroty

-skłonnośc do banału i konkretu

Proces interpretacji faktów wywiera następujący wpływ na przypominanie sobie zdarzeń:

1. Interpretacja wpływa na pierwotne spostrzeganie

2. Interpretacja wpływa na samo przypominanie sobie danego zdarzenia. Wiele z tego, co uważamy za przypominanie, jest w gruncie rzeczy rekonstrukcją, która jest nie tyle wiernym odtworzeniem teog co widzieliśmy lub słyszeliśmy ile raczej rekonstrukcją całości, dokonaną na podstawie zapamiętanych fragmentów.

Plotka eksperymentalna a rzeczywista (różnice):

1. Ścisłośc przekazania informacji. W plotce eksperymentalnej poleca się badanemu aby powtórzył opowiadanie jak potrafi - najdokładniej. Takich ograniczeń nie ma w plotce rzeczywistej

2. Długośc czasu upływającego między wysłuchaniem a powtórzeniem opowiadania. W plotce eksperymentalnej ten czas jest krótki, natomiast w życiu jest on wartością zmienną

3. Motywacja osób przekazujących opowiadanie. Z racji nieżyciowego charakteru plotki eksperymentalnej i tego, że nie dotyczy ona osobiście badanych, nie uważaja oni ją za ciekawą i opowiadają ją tylko dlatego, że tak sobie życzy eksperymentator. W plotkach rzeczywistych ta motywacja jest zdecydowanie wieksza

Plotka eksperymentalna a rzeczywista (podobieństwa)

1. podobny przebieg. W trakcie opowiadania ulegają one stopniowym przeobrażeniom, przybierając postac bardziej zrozumiałą i sensowną dla członków grupy, w której krążą.

2. Asymilacja opowiadania do schematów myślenia powtarzających je osób

Warunki Rozchodzenia sie plotki

1. doniosłośc tematu- zarówno dla mówiącego jak i dla słuchacza

2. otoczenie mglistą niepewnościa faktów

3. w sytuacji gdy nikt dokładnie nie wie, co się dzieje, i gdy normalne ludzkie „muszę wiedziec” czyni atrakcyjnym tematem rozmowy każdą aktualną wiadomośc

4. żywotnośc plotki zalezy od charakteru danego społeczeństwa- w jednym się przyjmie, w innym nie

W plotce znajdują upust nasze emocjonalne napięcia, wyrażamy w nich antypatie, obawy i pragnienia, a jednocześnei plotka usprawiedliwia, że czujemy tak, a nie inaczej.

Plotka zaspokaja również potrzebę rozumienia wydarzeń, zdawania sobie sprawy z tego, co się dzieje i znajdowania rozsądnego wyjaśnienia tych faktów.

Funkcje plotki:

1. Może przedstawiac wartość towarzyską - zwracając uwagę na to, kto ją opowiada- zapewniając mu chwilę przewagi w rozmowie

2. Może być ujściem dla naszych uczuciowych napięc

3. Może usprawiedliwiac naszą postawę

4. Może pomóc w rozumieniu otarczającego nas świata

I co? Łyso?;)

---