7.Bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej
Dolegliwości okolicy krzyżowo-lędźwiowej są powszechnym problemem zdrowotnym, będąc drugim po przeziębieniu schorzeniem występującym w populacji. Ból w okolicy krzyżowo-lędźwiowej pojawia się często jako nagły epizod, najczęściej u osób w wieku 30-50 roku życia. Zdecydowana większość tych dolegliwości szybko ustępuje i 90% chorych po 8 tygodniach nie ma żadnych dolegliwości. Niektórzy chorzy mają nawracające ostre ataki bólu lub jego charakter przybiera postać przewlekłą. Większość pacjentów ma bóle krzyża o charakterze mechanicznym, które nie wymagają żadnych badań dodatkowych, ani specyficznego leczenia.
Symptomatologia
Klasyfikacja przyczyn bólu okolicy krzyżowo-lędźwiowej
1.Ból mechaniczny.
Najczęściej ( ponad 90% ) występująca przyczyna bólów okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Głównymi przyczynami bólu mechanicznego są: wzmożone napięcie mięśni i więzadeł oraz boczne skrzywienie kręgosłupa. Związek z ruchem oraz ustępowanie po odpoczynku jest typowe dla tej przyczyny dolegliwości. Z drugiej jednak strony przedłużające się siedzenie lub stanie może go nasilać. Czynnikiem, który chory wiąże z początkiem tego bólu jest określony wysiłek, bądź niewielki uraz. Najsilniejszy ból występuje w okolicy krzyżowo-lędźwiowej , ale może też promieniować do kończyn dolnych do poziomu kolana lub palców stóp.
2. Ból neurogenny.
Stanowi ok. 5% przyczyn dolegliwości bólowych okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Najczęściej spotykaną jego przyczyną jest przepuklina krążka międzykręgowego, ale może być też spowodowany zwężeniem kanału kręgowego, złamaniami, infekcjami lub guzami nowotworowymi. Ból ten ma charakter piekący, rwący lub strzelający, promieniując do tych części kończyn dolnych, które są zaopatrywane przez drażnione korzenie nerwowe. Często towarzyszą mu parestezje i skurcze mięśni. W rwie kulszowej dodatnio wypada próba napinania korzeni nerwu kulszowego ( objaw Lasegue'a ).
3. Ból występujący w zapaleniu.
Stanowi ok. 1% dolegliwości bólowych omawianej okolicy. Najczęstszą jego przyczyną jest zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Charakteryzuje się sztywnością poranną ustępującą po ćwiczeniach.
4. Ból uogólniony, połowiczny lub bardzo nasilony.
Może być następstwem zajęcia trzonów kręgów lub przestrzeni międzykręgowych przez infekcje, pierwotne lub wtórne guzy, a także (rzadziej) może być spowodowany przyczynami nie związanymi z układem ruchu ( np. tętniak aorty brzusznej ). Dolegliwości bólowe początkowo rozwijają się podstępnie i mogą występować takie objawy choroby jak gorączka i utrata masy ciała. Miejscowa tkliwość kostna oraz pojawienie się pierwszych dolegliwości bólowych przed 30 i po 50 roku życia powinny budzić podejrzenie poważnej choroby.
5. Ból wyolbrzymiany i psychogenny.
Tego typu dolegliwości mogą wystąpić w pewnym momencie życia u większości ludzi. Na Jego nasilenie może być często wyolbrzymiane przez różne problemy psychologiczne, społeczne, depresję i in. Podstawową cechą tego bólu jest występowanie jego objawów w sposób nieproporcjonalny do widocznego upośledzenia ruchowego.
W diagnostyce bólu w okolicy krzyżowo-lędźwiowej istnieją pewne sygnały ostrzegawcze, które pozwalają przybliżyć rozpoznanie przyczyn tego bólu:
ból i sztywność nasilone rano i ustępujące po ćwiczeniach mogą sugerować rozpoznanie
zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
ból nasilający się po chodzeniu i przeproście kręgosłupa - zwężenie kanału kręgowego
ostry, silny ból bez przyczyny - tętniak aorty brzusznej, złamania kompresyjne, przepuklina krążka międzykręgowego
ból promieniujący poniżej kolana, nasilający się przy kaszlu - ucisk na korzeń nerwowy
promieniowanie bólu do obydwu kończyn dolnych - centralna przepuklina krążka międzykręgowego, guz
pierwszy epizod poważnego bólu przed 30 i po 50 roku życia - infekcja, guz, schorzenie metaboliczne
gorączka, utrata masy ciała - infekcja, guz
zaburzenia oddawana moczu - zwężenie kanału kręgowego, guz, zespół ogona końskiego
sterydoterapia - osteoporoza, złamanie kompresyjne
Leczenie
Podstawowymi metodami leczenia chorych z dolegliwościami bólowymi w okolicy krzyżowo - lędźwiowej są:
leżenie w łóżku w pozycjach przeciwbólowych
stosowanie leków przeciwbólowych,
stosowanie rękoczynów uwalniających od bólu,
ćwiczenia ruchowe.
Fizjoterapia
W pierwszym okresie choroby wskazany jest wypoczynek w łóżku, jednak nie powinien trwać dłużej niż 4 dni gdyż wtedy może upośledzać wydolność ruchową. Wczesne uruchamianie jest zalecane we wszystkich przypadkach z wyjątkiem tych, które dotyczą poważnych schorzeń uogólnionych ( zakażenia, guzy ). Termoterapia ciepłem bądź krioterapia ma działanie przeciwbólowe. Fizjoterapeuta może udzielić choremu wskazówek jak postępować i zapobiegać sytuacjom sprzyjającym występowaniu ostrego bądź przewlekłego bólu mechanicznego. Rękoczyny mogą być skuteczne w czasie pierwszych czterech tygodni trwania ostrego bólu. Mogą być zastosowane tylko w przypadku braku objawów neurologicznych.
Farmakoterapia
Dolegliwości bólowe wymagają stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, nienarkotycznych leków przeciwbólowych, niekiedy skuteczne bywają też leki rozluźniające mięśnie. W niektórych przypadkach stosuje się iniekcje leków znieczulających miejscowo i glikokortykosteroidów.
Leczenie chirurgiczne
Poniżej 1% chorych z bólem w okolicy krzyżowo-lędźwiowej wymaga tego rodzaju terapii. W przypadku obecności silnych dolegliwości bólowych oraz obecności poważnego, uciskowego uszkodzenia nerwów, może być konieczne ich odbarczenie operacyjne.
4