47. System oświatowy
48. System wychowania
System oświatowy tworzy całość szkolnictwa od przedszkola do uniwersytetu oraz wszelkich innych instytucji oświatowo-wychowawczych, służących do realizacji wychowania, nauczania i przekazywania kultury, czyli kształcenia tak młodych, jaki i dorosłych obywateli , przy czym całość taka jest zorganizowana na zasadach polityki oświatowej określonego państwa.
Współczesne systemy oświatowe są dosyć skomplikowane, ponieważ:
z jednej strony obejmują wychowanie instytucjonalne zawarte w całokształcie organizacji szkolnictwa ogólnokształcącego (szkoła podstawowa, gimnazjum, średnia i wyższa, studia podyplomowe), zawodowego (zasadnicza szkoła zawodowa, technikum, szkoła przyzakładowa) i szkolnictwa specjalnego wraz z instytucjami wychowującymi, pomocniczymi, jak bursy, internaty, domy młodzieżowe lub akademickie, organizacje młodzieży, przychodnie, sanatoria, domy poprawcze itd…
z drugiej strony obejmują tzw. wychowanie równoległe, które płynie z instytucji oświatowych pozaszkolnych jak biblioteka, muzeum, klub sportowy, dom kultury itd. oraz z kultury masowej za pośrednictwem środków społecznego przekazywania myśli, jak: prasa, film, radio, telewizja, Internet.
Żeby zapewnić zgodne i harmonijne funkcjonowanie tych składowych systemu oświatowego muszą one funkcjonować zgodnie z założeniami systemu wychowawczego.
System wychowania
Można rozumieć bardzo wąsko jako zespół idei i celów wychowawczych, zasad i norm postępowania wychowawców. Jest kształtowany pod wpływem potrzeb, doświadczenia, wiedzy i przekonań społeczeństwa danego czasu.
Ale spoglądając na pojęcie współczesnego systemu wychowania całościowo, można w jego budowie wyróżnić trzy układy elementów: ideowych, teoretycznych i praktycznych.
Układ ideowy tworzy wąsko rozumiany system wychowania, czyli idee i cele wychowania, zasady polityki oświatowo-wychowawczej.
Układ ideowy reguluje działanie systemu oświatowego ( czyli układu praktycznego).
Trzeci układ (teoretyczny) tworzy pedagogika światopoglądowa danego państwa, która naukowo bada i opisuje całość systemu, ale także ocenia, kontroluje i udoskonala tak strukturę, jaki funkcjonowanie całości.
Współcześnie wyróżnia się trzy zasadnicze systemy wychowania:
Chrześcijański - propagowany przez Kościół Katolicki
Liberalny - państwa kapitalistyczne
Socjalistyczny - Związek Radziecki, kraje demokracji ludowej
Istnieje jeszcze system wychowania nacjonalistycznego, ale jest mniej ukształtowany od pozostałych.
(Opracowane na podstawie: „Podstawy współczesnej pedagogiki” Stefan Kunowski, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 1993.)