KONSPEKT

TEMAT: Położenie, linia brzegowa i ukształtowanie powierzchni Afryki

Hasło programowe: Kontynenty i wybrane państwa

Zakres treści: położenie, linia brzegowa i ukształtowanie powierzchni Afryki.

Cel ogólny: Poznanie charakterystycznych cech położenia, linii brzegowej i ukształtowania powierzchni .

Cele szczegółowe:

Wiadomości:

Kategoria A (zapamiętywanie);

Uczeń:

• wymienia cechy położenia Afryki;

• wymienia ważniejsze obiekty geograficzne (morza, zatoki, cieśniny, krainy geograficzne);

Kategoria B (rozumienie);

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: kotlina, rów tektoniczny;

• wyjaśnia, w jaki sposób powstały rowy afrykańskie;

Umiejętności:

Kategoria C (stosowanie wiedzy w sytuacjach typowych);

Uczeń:

• charakteryzuje na podstawie mapy położenie, ukształtowanie powierzchni Afryki

• określa położenie geograficzne (matematyczne)

• oblicza rozciągłość południkową w stopniach (i kilometrach) oraz równoleżnikową w stopniach

• oblicza wysokość Słońca w pierwszych dniach kalendarzowych pór roku;

• wskazuje wybrane obiekty geograficzne na mapie Afryki;

Kategoria D (stosowanie wiedzy w sytuacjach problemowych);

Uczeń:

• wskazuje różnice między linią brzegową Afryki i Europy

• określa konsekwencje wynikające z położenia Afryki

• ocenia walory środowiska przyrodniczego

Postawy

• kształtowanie aktywnej postawy na lekcji;

• kształtowanie dociekliwości w rozwiązywaniu problemów.

Typ lekcji przeznaczona na realizację nowego materiału.

Formy nauczania lekcja w klasie

Formy organizacyjne zespołowa, indywidualna

Strategia operacyjna, problemowa

Metody operatywna (praca z mapą, obliczanie), problemowa

Środki dydaktyczne mapa hipsometryczna Afryki, atlas geograficzny, zeszyt                                            ćwiczeń, podręcznik

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzająca

1. Czynności organizacyjne. Sprawdzenie listy obecności.

2. Omówienie zasad pracy przy realizacji tematyki geografii regionalnej

3. Podanie tematu, celu ogólnego lekcji oraz krótkiej informacji o pochodzeniu nazwy „Afryka”.

Nazwa Afryka (Africa, czyli Kraj Afrów) używana była w starożytnym Rzymie początkowo tylko dla określenia terenów dzisiejszej Tunezji, zaś kontynent leżący na południowych brzegach M. Śródziemnego nosił miano Libii (Egipt zaliczany był do Azji). Po raz pierwszy nazwy „Afryka” dla określenia całego kontynentu użył rzymski geograf Pomponiusz Mela w 41 r. n.e., ale jeszcze przez kilka wieków używano zamiennie nazw Libia i Afryka, zasięg tej ostatniej bywał ograniczany do jednej z rzymskich prowincji.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie opisują położenie geograficzne Afryki na mapie świata:

• wskazują Afrykę i opisują jej położenie (na półkulach, w stosunku do innych kontynentów, mórz i oceanów);




• wskazują skrajne punkty kontynentu i odczytują ich współrzędne geograficzne (matematyczne)

na północy - przyl. Biały 37⁰25'N na zachodzie - przyl. Zielony 17⁰30'W

na południu - przyl. Igielny 34⁰51'S na wschodzie - przyl. Hafun 51⁰26'E

2. Uczniowie obliczają rozciągłość południkową i równoleżnikową w stopniach

• rozciągłość południkowa 37⁰N + 35⁰S = 72⁰ (72⁰ * 111,2 = 8006,4 km)

• rozciągłość równoleżnikowa 17⁰30'W + 51⁰30'E = 69⁰ (ok. 7 400 km)

Wypowiedzi uczniów:

Duża rozciągłość południkowa kontynentu ma wpływ na ....................... (np. komunikację, występowanie wielu stref klimatycznych itp.).

Duża rozciągłość równoleżnikowa kontynentu wpływa na ................. (różnicę czasu miejscowego).

3. Uczniowie obliczają wysokość Słońca w południe w pierwszych dniach kalendarzowych pór roku na krańcowych punktach Afryki

przyl. Biały 37⁰25'N

21 III, 23 IX 90⁰ - 37⁰25' + 0⁰ = 52⁰35'

22 VI 90⁰ - 37⁰25' + 23⁰27'= 76⁰02'

22 XII 90⁰ - 37⁰25' - 23⁰27'= 29⁰08'

przyl. Igielny 34⁰51'S

21 III, 23 IX 90⁰ - 37⁰25' + 0⁰ = 52⁰35'

22 VI 90⁰ - 37⁰25' - 23⁰27'= 29⁰08'

22 XII 90⁰ - 37⁰25' + 23⁰27'= 76⁰02

Sformułowanie wniosku: Słońce przez cały rok wznosi się wysoko nad horyzontem, w związku z tym silnie nagrzewa powierzchnie Ziemi i przez cały rok jest ciepło.

4. Sformułowanie najważniejszych cech położenia Afryki:

Cechy położenia:

• Afryka leży na wszystkich półkulach.

• Położona jest niemal symetrycznie względem równika. Przecinają ją zwrotniki.

• Afryka leży w strefie klimatów gorących.

• Po obu stronach równika występują takie same strefy klimatyczne, roślinne i glebowe

5. Korzystając z atlasu uczniowie znają różnice między linią brzegową Afryki a linią brzegową Europy

• Afryka - słabo rozwinięta, mało półwyspów, wysp, zatok (głęboko wciętych w ląd);

• Europa - dobrze rozwinięta, wiele półwyspów, wysp, zatok

• Na podstawie mapy uczniowie opisują cechy ukształtowania powierzchni

• przewaga wyżyn (wysoko wzniesionych i rozległych); ok. 70% lądu

• występowanie rozległych kotlin.

• niewielka ilość gór: młode góry fałdowe - Atlas, stare górotwory - g. Smocze i Przylądkowe;

• wąski pas nizin nadbrzeżnych

Informacja nauczyciela:

W budowie geologicznej charakterystycznym elementem są rowy tektoniczne powstałe podczas trzeciorzędowych ruchów skorupy ziemskiej. Najniższe obniżenia rowów tektonicznych wypełniają wody jezior (Kiwu, Tanganika, Niasa). Z powstaniem zapadlisk wiążą się zjawiska wulkaniczne, których efektem są masywy wulkaniczne we wschodniej Afryce.

7. Uczniowie wskazują na mapie ważniejsze krainy geograficzne:

1. wyżyny - Abisyńska, Wschodnioafrykańska, Ahaggar, Tibesti, Adamawa (występują tu góry wulkaniczne; czynny wulkan Kamerun - 4070 m n.p.m.)

2. kotliny - Wielki Erg Wschodni, Libijska, Zachodniosaharyjska, Środkowego Nigru, Czadu, Górnego Nilu, Konga, Wschodnioafrykańska, Kalahari

3. góry - Atlas, Przylądkowe, Smocze;

4. góry wulkaniczne - Kilimandżaro, Kenia, Ruwenzori, Meru, Kamerun i in.

Faza podsumowująca

1. Przedstaw najważniejsze cechy położenia Afryki;

2. Które cechy ukształtowania powierzchni Afryki można uznać za charakterystyczne?

3. Oceń czy Afryka jest kontynentem o warunkach korzystnych dla życia człowieka?

4. Praca domowa: Zad. 6 s. 49 w zeszycie ćwiczeń

Przygotuj ustnie wypowiedź: Masz możliwość wyjazdu do Afryki. Powiedz, gdzie najchętniej pojechałbyś. Uzasadnij swoją wypowiedź.

---