Do dziś historycy spierają się, czy Stalin, czy Hitler był największym ludobójcą w historii. Warto jednak zauważyć różnicę - o ile system nazistowski kierował ostrze terroru przeciwko wrogom zewnętrznym, to stalinizm niszczył przede wszystkim, choć nie tylko, własne społeczeństwo.
Stalinizm jako reżim polityczny stał się symbolem komunistycznej dyktatury w najbardziej skrajnej formie. Charakteryzował się polityką masowego terroru wobec jednostek i grup samowolnie uznanych za "wrogów ludu". Jego cechą charakterystyczną była też wymuszona ( na pokaz entuzjastyczna) mobilizacja poparcia i eliminowanie wszelkich form wewnątrzpartyjnej opozycji. Było to związane z fizyczną likwidacją oponentów i wysoką autonomią aparatu represji. Uzasadnieniem terroru stosowanego na niespotykaną dotąd skalę za pomocą aparatu bezpieczeństwa i systemu obozów (łagrów)stała się teoria o "zaostrzającej się walce klasowej ".Ona to rzekomo wymagała podjęcia wszelkich działań, zmierzających do ochrony "zdobyczy rewolucji". Jedną z centralnych kategorii stalinowskiej myśli politycznej stało się zatem pojęcie tzw. "wroga ludu". Było to pojęcie bardzo szerokie, za wroga ludu uznano więc w pierwszym rzędzie wszystkich niewygodnych, a więc głównie inteligencję, która doskonale orientowała się we wszystkich sympatiach i poczynaniach wodza. Istniał bardzo rozbudowany system obozów pracy, poddanych bezpośrednio władzy specjalnie powołanego aparatu administracji, na czele którego stał Główny Zarząd Obozów ( tzw. GUŁ ag).Obozy przymusowej pracy stanowiły centralne ogniwo sowieckiego systemu państwa totalitarnego. Na rzecz rozwoju socjalistycznej gospodarki Stalin doprowadził do upodlenia i śmierci miliony ludzi za pomocą katorżniczej pracy, represji i nieludzkich warunków życia. Łagry stanowiły swoisty mikrokosmos sowieckiego państwa, doskonale działającą organizację służącą maksymalnej eksploatacji więźniów. Przy pomocy NKWD Stalin zaprowadził terror w całym państwie. Aresztowano ludzi pod błahymi pozorami i skazywano na długie więzienie, stawiając niejednokrotnie fikcyjne zarzuty. Czasami zarzuty były wręcz absurdalne, np. Gustaw Herling - Grudziński wspomina, że główną przyczyną jego aresztowania było podobieństwo rosyjskiego brzmienia jego nazwiska (Gerling) do nazwiska marszałka niemieckiego lotnictwa. Postawiono mu zarzut działania na szkodę państwa radzieckiego i uwięziono. Z bezpośrednich relacji więźniów poznajemy dokładnie mechanizm przesłuchań podejrzanych prowadzony przez NKWD oraz sposoby skłaniania niewinnych ludzi, by przyznawali się do niepopełnionych zbrodni. Dziesięcioletnim pobytem w łagrze "zapłacił" wysoki urzędnik państwowy za to ,że strzelał w żartach do portretu Stalina. Odtąd został nazwany "zabójcą Stalina". Głównym założeniem piekielnej machiny, jaką był reżim stalinowski było przekonanie, że nie ma ludzi niewinnych. Całe śledztwo miało na celu przeobrażenie osobowości więźnia w taki sposób, aby sam uwierzył w zarzuty stawiane mu przez oficerów śledczych, przyznał się do niepopełnionej zbrodni i jeszcze wyraził skruchę. W tak doskonale funkcjonującym państwie policyjnym, w którym każdy aspekt życia społecznego, kulturalnego i prywatnego podporządkowany był polityce, nikt nie mógł się czuć bezpieczny. Skoro każdemu można było udowodnić jakąś winę, wszyscy mieszkańcy Związku Radzieckiego byli podejrzani. O aresztowaniu i wyroku decydował zazwyczaj przypadek lub nieszczęśliwy zbieg okoliczności. Perfidne było zwłaszcza to, że Stalin, rozbudowawszy olbrzymi aparat terroru, starał się jednocześnie zachować na zewnątrz pozory normalności swojego państwa. Zastraszeni mieszkańcy bali się głośno wyrażać swoje opinie i krytykować władze, gdyż każdy z ich rozmówców mógł okazać się szpiegiem i donosicielem. Rozbudowany system donosicielstwa sprawiał, że wrogiem mógł być nie tylko obcy człowiek, ale i własna rodzina. Życie mieszkańców ZSRR pozbawione było jakichkolwiek znamion prywatności. Chociaż teoretycznie wolni, żyli w państwie, które było jednym wielkim więzieniem. Sprawnie działająca, bardzo rozbudowana propaganda radziecka tworzyła fikcyjny obraz państwa i społeczeństwa, który wykluczał jakiekolwiek formy buntu czy samodzielności myślenia.Za pomocą propagandy i perfekcyjnie działającej służby bezpieczeństwa Stalin zniewolił miliony, odebrał im poczucie wolności i bezpieczeństwa. Strachem i terrorem wyeliminował wszelkie przejawy buntu i sprzeciwu wobec istniejącego stanu rzeczy. Ograniczając do minimum przepływ informacji stworzył system oparty na kłamstwie i pozorach, a ludziom odebrał prawo decydowania o swoim losie. System pozbawiony zasad sprawiedliwości, równości, przestrzegania praw człowieka ubezwłasnowolnił miliony ludzi, odzierając ich z godności ludzkiej.
Więźniowie sowieckich łagrów pracować musieli na chwałę totalitarnego państwa, które jednak było ich ojczyzną. Obozy niemieckie natomiast, w których warunki bytowe były podobne do sowieckich wyrosły z obłąkańczej idei Hitlera o konieczności poszerzenia życiowej przestrzeni dla Niemiec. Głównym założeniem ideowym hitleryzmu był zapożyczony z filozofii Fryderyka Nietschego podział ludzi na 2 rasy: "nadludzi" i "podludzi". Rasa nordycka, do której należeli oczywiście Niemcy, stanowiła rasę nadludzi. Natomiast najniżej w kategorii podludzi umieszczony został naród żydowski, który Hitler przeznaczył do całkowitej eksterminacji. Po I wojnie światowej ukształtował się stereotyp Żyda jako pasożyta, komunisty i barbarzyńcy. Hitleryzm umocnił ten wizerunek narodu żydowskiego, odmawiając mu jednocześnie prawa do jakichkolwiek uczuć wyższych, przynależnych ludziom. Postrzegani jako siła destrukcyjna Żydzi wg hitlerowskiego planu musieli zostać wyeliminowani. Tym można wytłumaczyć ogromne znaczenie, jakie Hitler przykładał do sprawy likwidacji getta warszawskiego. Rodzi się pytanie, jak mogło dojść do powstania mechanizmu, który doprowadził znaczną część Niemców do uformowania się w zespół ludobójców. Wydaje się, ze korzenie zła tkwią w oficjalnej propagandzie i naukach Himmlera, które trafiały na podatny grunt W każdym razie Hitler, realizując swój plan germanizacji na okupowanych terenach mógł być pewien, że jego wytyczne będą wykonywane z wielką gorliwością. Zakrojony na szeroką skalę program germanizacji obejmował wywłaszczenia, wysiedlenia i rugi, ale także zgermanizowanie znacznej części Polaków poprzez wciągnięcie ich na niemiecką listę narodową tzw. Deutsche Volksliste. W Generalnej Guberni politykę terroru realizowały wszystkie ogniwa aparatu okupanta, ale wyjątkową rolę spełniała policja. Razem z Wehrmachtem i aparatem cywilnych władz okupacyjnych miała utrzymywać Polaków w posłuszeństwie.
Akcje terroru wymierzane były głównie przeciwko inteligencji - okupant chciał przede wszystkim zniszczyć nasz potencjał intelektualny. Początek dała słynna akcja na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie 6 listopada 1939 r. aresztowano i wywieziono do obozu w Sachsenchausen prawie 200 pracowników naukowych. Masowe mordy popełniane na inteligencji miały nie tylko pozbawić naród naturalnych przywódców duchowych, ale sparaliżować i zastraszyć całe społeczeństwo polskie. Jedną z wielu takich akcji była "pacyfikacja" w Wawrze, gdzie w nocy 26 grudnia 1939 policja niemiecka zamordowała ponad 100 mężczyzn. Egzekucje o charakterze masowym miały miejsce zwłaszcza w Palmirach. Np. w czerwcu 1940 r. uśmiercono 359 osób. Ponieważ nie ma człowieka, który by o tym nie słyszał wspomnę tylko o piekle obozów koncentracyjnych. m.in. w Stutthofie koło Gdańska, na Majdanku, ale przede wszystkim o Oświęcimiu i Brzezince...Tylko na Śląsku było 40 samych "podobozów"
Nie sposób opisać całego zła, związanego z hitleryzmem i stalinizmem. Oba te reżimy można śmiało określić jako najbardziej bezwstydne ruchy bandytyzmu politycznego w dziejach świata, niosły one groźbę realnego odwrócenia procesów
demograficznych, ekonomicznych i społecznych. A wszystko to na ogromną skalę w oparciu o najnowocześniejszą technikę.