Kwestionariusze

Informacje ogólne:

Pavis stworzył kwestionariusz, dzięki któremu można łatwiej zebrać i uporządkować spostrzeżenia dotyczące badań. Kolejność pytań jest zgodna z przebiegiem przeżyć estetycznych u widza. Jest to próba odczytania sensu ogólnego (np. koncepcja reżysera) i bardziej szczegółowych elementów np. znaczenie kostiumu. Kwestionariusz ten jest narzędziem, a nie celem analizy.

Guido Hiß: żeby zanalizować przedstawienie trzeba zająć się tekstem - jest to analiza transformacji. Odzwierciedleniem tekstu w inscenizacji.

Erika Fischer-Lichte do analizy wybiera dany element przedstawienia (postać, akcja, przestrzeń itd.) Kiedy wybierzemy już ten element możemy rozpocząć analizę w dowolnie wybranym punkcie. Wg Fischer-Lichte tekst nie jest dominantą w analizie, ale jednym z jej elementów. Istnieją inscenizacje, w którym tekst nie znajduje się w centrum zainteresowania np. przedstawienia Roberta Wilsona.

Kwestionariusz do analizy inscenizacji według Pavisa 1988

1. Ogólne problemy inscenizacji (ogólny sens)

a) czy można dokonać nadrzędnej interpretacji tekstu? (czy można określić dominantę w przedstawieniu)

b) czy istnieje spójność lub niespójność (tekstu i inscenizacji)? (jedność tekstu i przedstawienia)

c) czy można założenia estetyczne? (czy dekoracje i kostiumy są dostosowane do tematu przedstawienia)

2. Scenografia:

a) relacje między przestrzenią widza a przestrzenią gry (czy można wydzielić miejsce dla aktora i dla widza)

b) system barw, form i materiałów oraz ich konotacje (czy dekoracje pasują do siebie, czy są spójne)

c) zasady organizacji przestrzenią

- relacja między sceną a przestrzenią pozasceniczną

- relacja między przestrzenią sceniczną a światem fikcji inscenizowanego tekstu teatralnego

- relacja między tym, co pokazane i tym, co ukryte

3. System oświetlenia (rola światła)

4. Przedmioty: rodzaj, funkcja, ich relacja z przestrzenią i aktorem (Rodzaje i funkcje rekwizytów w przedstawieniu)

5. Kostium: ich rodzaj i relacja z aktorem (funkcja kostiumów i ich wpływ na grę)

6. Wykonanie aktorskie (gra aktora)

a) relacje aktora z innymi członkami zespołu (relacja między postaciami, aktorami)

b) relacja tekst - aktor, aktor - rola (czy aktor wczuwa się w rolę)

c) operowanie głosem (dykcja)

7. Funkcja muzyki, dźwięków, ciszy (rola dźwięków i ciszy)

8. Rytm przedstawienia (zwolnienia i przyspieszania akcji)

a) rytm poszczególnych elementów (dialog, gesty, ruch) (danej sceny)

b) ogólny rytm przedstawienia (zmiana organizacji rytmicznej, ciągłość, nieciągłość) (Rytm całości przedstawienia)

9. Odczytanie fabuły przez inscenizację (zgodność z tekstem literackim)

a) opcja dramaturgiczna (czy przedstawienie jest dostosowane do tekstu)

b) wieloznaczność tekstu i sposoby jego dookreślenia w inscenizacji (indywidualna interpretacja)

c) sposoby traktowania przez inscenizację cech gatunkowych tekstu (uwzględnienie charakteru cech gatunku tekstu literackiego np. Werter - powieść epistolarna)

10. Tekst inscenizacji

a) jakich zmian dokonano w tekście? (wierność oryginałowi)

b) jaką funkcję przyznaje inscenizacja tekstowi teatralnemu (funkcja tekstu: rola znacząca, czy poboczna)

11. Widz (ankieta do widza: indywidualne odczucia)

a) rodzaj teatru

b) jakie oczekiwania miałeś w stosunku do tego przedstawienia?

c) jak reagowała publiczność?

12. W jaki sposób można dokonać zapisu tego przedstawienia (fotografia, film)?

a) jakie obrazy zachowałeś w pamięci? ( które sceny zapadły ci w pamięć)

13. Czego nie da się zredukować do znaków? Co nie ma znaczenia? (Co nie jest symboliczne, nie ma ukrytego znaczenia)

Modele analizy inscenizacji: teatr dramatyczny

Guido Hiß :

Analiza transformacji tekstu na przykładzie Torquatto Tasso Schauspiel Bremen 1969 reżyceria: Peter Stein

1. Postępowanie przygotowawcze:

a)dramaturgiczna analiza tekstu: określenie profilu inscenizacji

b) wybór analizy postaci jako cel główny

Ogólna analiza tekstu

2. Analiza inscenizacji:

Analiza tekstu w inscenizacji. Dostosowanie tekstu do inscenizacji.

a) organizacja dramaturgiczna

b) analiza prologu

c) szczegółowa analiza postaci

3. Wyniki

a) dyskusja pomiędzy historycznym a ideologicznym kontekstem inscenizacji

Zachowanie w inscenizacji ideologi czasów opisanych w tekście

Erika Fischer-Lichte

Analiza struktury przedstawienia na przykładzie Król Lear Schauspiel Frankfurt 1990 reżyseria: Robert Wilson

1. Postępowanie przygotowawcze

a) formułowanie pytań dotyczących wcześniejszych inscenizacji Wilsona (wcześniejszy dorobek reżysera)

b) uwagi dotyczące opracowania dramaturgicznego (opracowanie tekstu)

c) wybór przestrzeni i postaci jako celu analizy (wybór przedmiotu badań)

2. Analiza inscenizacji

a) podział inscenizacji: opis początku, leitmotywy itd.

(Podział na wstęp, rozwinięcie, punkt kulminacyjny i zakończenie)

Leitmotiv; lejtmotyw, motyw powracający (niem. Leitmotiv - motyw wiodący, przewodni) - termin zastosowany po raz pierwszy przez Ryszarda Wagnera[1] dla określenia przewijającego się w utworze muzycznym i istotnego dla jego treści motywu. Później stosowany także w odniesieniu do dzieł literackich i filmowych.

Leitmotiv nie musi być równoznaczny z motywem głównym utworu, często jest tylko luźno z nim związany.

W literaturze można wyróżnić:

• leitmotivy treściowe - m.in. powtarzające się sceny i sytuacje;

• leitmotivy rytmiczne - powtarzające się schematy konstrukcyjne dzieła (np. refren);

• leitmotivy stylistyczne - związane z powracaniem jakiejś formy wypowiedzi. (wikipedia)

b) przestrzeń (określenie przestrzeni widza i aktora)

c) postaci: kostiumy, gesty, reżyseria słowa, grupowanie postaci (analiza postaci)

3) Wyniki:

a) inscenizacja jak ryt przejścia (ryt przejścia - rytuał związany z pewnym doświadczeniem progowym.)

b) recepcja czasu i przestrzeni (odbiór czau i miejsca akcji)

c) linia tradycji awangardy (Robert Wilson jest czołową postacią teatralnej awangardy XX wieku)

d) inscenizacja podejmuje temat śmierci zamiast wpisywać się w określony sposób odczytywania tej tragedii (Inny sposób interpretacji tekstu przez Wilsona)