ANATOMIA SERCA

Serce (cor s. cardia) jest narzadem osrodkowym ukladu naczyniowego okreslanym przez anatomów jako miesien wydrazony, odgrywajacy role pompy.Serce pobiera krew krazaca w organizmie z obu zyl glównych, górnej i dolnej (vena cava superior et inferior), oraz z zyl plucnych.Krew z komór serca tloczona jest do aorty (najwieksza tetnica czlowieka) i pnia plucnego (lac.truncus pulmonalis).

Serce podzielone jest na dwie podobne do siebie polowy: serce prawe, w którym krazy krew zylna, oraz serce lewe, w którym krazy krew tetnicza.Serce prawe tloczy krew do malego (plucnego) krazenia, lewe do wielkiego, przy czym obie polowy kurcza sie stale równoczesnie i wypychaja te sama ilosc krwi.Kazda z wymienionych wczesniej polów dzieli sie z kolei na dwie czesci :a.) mniejsza, górna, o cienkich scianach, zwana przedsionkiem (atrium), do którego krew doplywa z zewnatrz;b.) wieksza, dolna, o scianach grubszych i bardziej odpornych, zwana komora (ventriculus), która wypycha krew z serca. Kazdy z przedsionków, laczy sie z odpowiednia komora obszernym otworem nazywanym ujsciem przedsionkowo-komorowym (ostium atrioventriculare), a kazda komora - z poczatkiem wielkich tetnic: komora prawa ujsciem pnia plucnego (ostium trunci pulmonalis) z pniem plucnym, komora lewa ujsciem aorty (ostium aortae) z tetnica glówna (aorta). Obie polowy serca, prawa i lewa, calkowicie przedzielone sa przegroda miesnia sercowego (septum cordis ), która na poziomie przedsionków ma nazwe przegrody miedzyprzedsionkowej (septum interatriale).We wszystkich czterech ujsciach umocowane sa odpowiednie zastawki, które reguluja kierunek przeplywu krwi, nie pozwalajac na jej cofanie z wielkich tetnic do komór ani z komór do przedsionków. W sercu wystepuje na przemian skurcz (systole) i rozkurcz (diastole) komór i przedsionków. W momencie gdy przedsionki wypelniaja sie krwia, komory wyrzucaja krew na obwód.Nastepnie rozkurczaja sie komory serca i krew przez ujscia przedsionkowo-komorowe prawe i lewe naplywa z przedsionków do komór. Przy osluchiwaniu serca zjawiska te slyszlne sa jako szmery, które nazywamy „tonami" serca. Ton pierwszy, czyli ton skurczowy, pochodzi glównie z kurczacych sie komór, ton drugi wywolany jest uderzeniem cofajacej sie krwi o zamkniete zastawki : aortalna i pnia plucnego.

Naczynia, w których krew kieruje sie do serca, nosza nazwe zyl, wszystkie naczynia, w których krew odplywa z serca - tetnic, niezaleznie od jakosci krwi, jaka w nich krazy.

Jesli chodzi o rozwój embrionalny serce nie jest niczym innym jak odcinkiem cewy naczyniowej, który osiagnal duza sile i grubosc przez powiekszenie swego swiatla i przyrost miesniówki sciany.

NACZYNIA WIENCOWE SERCA

Serce czlowieka unaczynione jest przez tetnice wiencowe (poczatkowy odcinek tetnic wiencowych obejmuje serce co moze przypominac wieniec).Wyrózniamy dwie glówne tetnice wiencowe, które odchodza od aorty wstepujacej w tzw. zatokach aorty (Valsalvy). Jest to lewa i prawa tetnica wiencowa. Tetnice wiencowe zaopatruja wylacznie sciane serca (dodatkowo oddaja drobne galazki do aorty i pnia plucnego). W przypadku gdy swiatlo jednego z naczyn wiencowych zostanie zamkniete (np. w wyniku pekniecia blaszki miazdzycowej) dochodzi do zawalu miesnia sercowego w obszarze unaczynionym przez dane naczynie.

Poczatkowo prawa i lewa tetnica wiencowa biegna razem w obrebie tzw. bruzdy wiencowej. W dalszym przebiegu lewa tetnica wiencowa uklada sie w bruzdzie miedzykomorowej przedniej a prawa w bruzdzie miedzykomorowej tylnej. Tetnice wiencowe ukladaja sie na powierzchni serca wezowato, dzieki czemu praca serca (skurcz i rozkurcz) nie powoduje wzrostu oporów przeplywu. W okolo 80% przypadkach lewa tetnica wiencowa ma wieksza srednice od prawej. Rozkurcz komór jest momentem kiedy krew moze swobodnie przeplywac przez tetnice wiencowe.

Lewa tetnica wiencowa (arteria coronaria sinistra) odchodzi w lewej zatoce aorty w postaci krótkiego pnia (ok.1 cm), który nastepnie dzieli sie na galaz miedzykomorowa przednia = przednia zstepujaca (LAD - left anterior decsending) i galaz okalajaca (Cx - circumflexus).Od LAD odchodza drobniejsze odgalezienia takie jak galaz skosna lewej tetnicy wiencowej zstepujacej (D) , tetnice przegrodowe (S). Od pnia galezi okalajacej (Cx) odchodza tetnica okalajaca przedsionka lewa (LAC) i galezie brzezne.

Prawa tetnica wiencowa - RCA - right coronary artery - (arteria coronaria dextra) odchodzi w prawej zatoce aorty. Jedna z pierwszych galezi odchodzacych od prawej tetnicy wiencowej jest galaz wezla zatokowego (SN), która unaczynia wezel zatokowo-przedsionkowy.Nastepnie odchodzi od niej galaz komorowa prawa (RV) i galaz przedsionkowa prawa (RA). W dalszym odcinku z prawej tetnicy wiencowej wyodrebnia sie tetnica brzezna i tetnica zstepujaca tylna (PD).

Zakres unaczynienia tetnic wiencowych:

Tetnica wiencowa lewa :

lewa komora serca
lewy przedsionek
2/3 przednie przegrody miedzykomorowej
miesnie brodawkowate komory lewejTetnica wiencowa prawa :

prawa komora serca
prawy przedsionek
1/3 tylna przegrody miedzykomorowej
miesnie brodawkowate komory prawejMiesien brodawkowaty przedni komory prawej otrzymuje takze zaopatrzenie w krew z tetnicy wiencowej lewej. Miesien brodawkowaty tylny komory lewej otrzymuje dodatkowo krew z tetnicy wiencowej prawej.

Czynnosc mechaniczna serca. Hemodynamika.

Podstawowa czynnoscia ukladu krazenia jest zapewnienie przeplywu krwi w naczyniach. Uklad krazenia jest niezbedny do zapewnienia nastepujacych funkcji :

transportowanie tlenu i substratów odzywczych do tkanek;
usuwanie dwutlenku wegla i produktów przemiany materii ze wszystkich tkanek organizmu;
regulacja temperatury organizmu poprzez skórna regulacje przeplywu krwi;
bierze udzial w reakcjach odpornosciowych organizmu - transport przeciwcial, leukocytów do miejsca infekcji;
transport hormonów;Fala depolaryzacji biegnaca przez miesniówke przedsionków i komór powoduje ich skurcz, faza repolaryzacji poprzedza ich rozkurcz. Skurcz i rozkurcz zarówno przedsionków jak i komór powtarza sie cyklicznie z czestoscia ok. 72 skurczów na minute w spoczynku. Jeden cykl pracy serca trwa okolo 800 ms.

Podczas rozkurczu komór krew naplywa z przedsionków przez otwarte zastawki przedsionkowo-komorowe. Skurcz miesniówki przedsionków wyprzedza skurcz miesniówki komór serca, wiec krew swobodnie zostaje wtloczona podczas skurczu przedsionków do komór serca.

Cisnienie skurczowe w lewej komorze jest pieciokrotnie wyzsze od cisnienia skurczowego w komorze prawej. Mimo tej róznicy cisnien objetosc krwi wyrzucanej z komór podczas ich skurczu jest zblizona.

Objetosc wyrzutowa serca - SV (stroke volume) - jest to objetosc krwi wytloczona przez jedna z komór serca podczas jej skurczu. U doroslego mezczyzny objetosc krwi wytloczonej przez komore podczas skurczu wynosi okolo 70-75 ml.

Pojemnosc minutowa (cardiac output) - jest to pojemnosc krwi wytloczonej przez jedna z komór w czasie jednej minuty. Pojemnosc minutowa oblicza sie mnozac objetosc wyrzutowa przez liczbe skurczów w czasie jednej minuty. Przykladowo :

Objetosc wyrzutowa komory w spoczynku wynosi 70 ml wiec przy 70 - 75 skurczach na minute daje to wynik objetosci minutowej serca równy ok. 5 litrów/min. (70ml x 70 skurczów/min. = 5 litrów/min).

Objetosc wyrzutowa serca jest zalezna od kilku czynników , do których zalicza sie miedzy innymi : cisnienie tetnicze, kurczliwosc komór, objetosc krwi w komorze na poczatku jej skurczu. Na czestosc skurczów serca wplywa min. autonomiczny uklad nerwowy - wspólczulny przyspiesza czynnosc serca, przywspólczulny zwalnia ja.

Wskaznik sercowy (cardiac index) - jest to wskaznik, który jest stosunkiem pojemnosci minutowej serca do powierzchni ciala. Pojemnosc minutowa serca w spoczynku przeliczona jest na 1 metr kwadratowy powierzchni ciala (ok. 3,2 L/min./metr kwadratowy).

---