EKWIWALENCJA

Zjawisko ekwiwalencji (równoważności) w sondowaniach elektrooporowych polega na tym, że jednej krzywej sondowania może odpowiadać wiele modeli geoelektrycznych.

Jeżeli będziemy analizowali model złożony ze stałej ilości warstw to ekwiwalencja powoduje

możliwości zmiany, w ograniczonym zakresie, parametrów poszczególnych warstw (miąższości h i oporności ρ ) przy czym kształt krzywych obliczanych dla zmodyfikowanych modeli pozostaje praktycznie bez zmian.

Dokładniej mówiąc, krzywe są takie same z dokładnością wynikającą z założonego poziomu błędu - w tym przypadku średniego błędu kwadratowego dopasowania krzywej teoretycznej do polowej. Ekwiwalencja dotyczy zazwyczaj wielu warstw w modelu jednocześnie.

W najprostszym przypadku ośrodka 3-warstwowego i odpowiadającej mu krzywej „3-warstwowej” rozróżniamy dwa typy ekwiwalencji:

Krzywa „H” ρ1 > ρ2  ρ3 - ekwiwalencja typu „S”

W tym przypadku ekwiwalencji podlega warstwa środkowa - czyli druga. Jeżeli tylko utrzymujemy stałą wartość parametru „S” zwanego przewodnością wzdłużną tej warstwy i definiowaną jako:

S2 = h2 / ρ2 = const to możemy „bezkarnie” zmieniać jednocześnie miąższość i oporność tej warstwy, a kształt krzywej będzie praktycznie niezmienny. Oczywiście „działa” to w ograniczonym zakresie, wyznaczonym przez poziom dokładności lub błędu naszych obliczeń. Jeżeli uda nam się wyznaczyć, przy założonym poziomie błędu ( np. s = 1.5%), skrajne wartości parametrów warstwy ekwiwalentnej:

hmax i ρmax oraz hmin i ρmin przy ustalonej wartości S2 to mówimy o wyznaczonym przedziale ekwiwalencji . Wówczas każdy z modeli takich, że jednocześnie hmin < h2 < hmax i

ρmin < ρ2 < ρmax przy zadanym S2 jest równie dobry.

Dla krzywych „K” ρ1 < ρ2 > ρ3 występuje ekwiwalencja typu „T”

T2= h2 * ρ2 = const „T” - opór poprzeczny warstwy

Należy podkreślić, że w warunkach modeli wielowarstwowych ekwiwalencja dotyczy jednocześnie całego modelu, a nie tylko jednej konkretnej warstwy. Analiza takiej sytuacji jest jednakże dość skomplikowana i możliwa jedynie w sposób przybliżony.

„Zawężanie” przedziału ekwiwalencji

Często, jeżeli jest to możliwe, wykonujemy sondowania w pobliżu otworów wiertniczych. Przy założeniu, że warstwy różnych litologicznie utworów korelują się z warstwami geoelektrycznymi umożliwia to „wykalibrowanie” sondowania. Można bowiem wtedy wykonać interpretację komputerową sondowania przy założeniu poprawności profilu głębokościowego uzyskanego z otworu wiertniczego .