6. Jakie są stosowane obecnie narzędzia i środki oraz jakie są możliwości przezwyciężenia zacofania społeczno-ekonomicznego we współczesnym świecie?
Narzędzia i środki walki z zacofaniem:
1) Walka z głodem i niedożywieniem, w tym:
- kontrola urodzeń
- pokój i bezpieczeństwo
- rozwój gospodarczy w krajach zagrożonych głodem
- nowe rodzaje upraw
- efektywne wykorzystanie bogactw naturalnych
- reforma rolnictwa
- sprawny system informacyjny,
- dostępność środków płatniczych
- import żywności
- programy wyżywieniowe,
- walka z korupcją rządu
- akcje humanitarne i charytatywne
2) Dofinansowanie oświaty w krajach niskorozwiniętych:
- walka z niedostatkiem odpowiednich systemów szkolnictwa
- zahamowanie analfabetyzmu
3) poprawa warunków zdrowotnych w krajach niskorozwiniętych
7. Jakie znane mi są stosowane obecnie miary bogactwa i biedy?
1) struktura podziału dochodów gospodarstw domowych
2) wskaźnik udziału wydatków na żywność w ogólnej strukturze wydatków gospodarstw domowych,
3) wskaźnik stopnia zaspokojenia zapotrzebowania na kalorie przeciętnego obywatela,
4) dostęp do wody pitnej
5) Krzywa Lorenza, - jest ona wykreślana w prostokątnym układzie współrzędnych na płaszczyźnie, której osie oznaczone są następująco: pozioma oś odciętych (czyli tradycyjnych X-ów) prezentuje odsetek ludności (od 0 do 100%), natomiast pionowa oś rzędnych (oś Y-ków) przedstawia odsetek całkowitego dochodu w danym państwie (od 0 do 100%)
8. Opisać w wielkościach przybliżonych wzrost zaludnienia na świecie w ostatnim wieku; zarysować perspektywę dalszego wzrostu ludności i opisać konsekwencje.
Ludność świata |
Rok |
Średni przyrost w mld |
2,5 |
1950 |
|
3 |
1960 |
0,5 |
3,7 |
1970 |
0,7 |
4,4 |
1980 |
0,75 |
5,3 |
1990 |
0,84 |
6,1 |
2000 |
0,77 |
W drugiej połowie XX w. w latach 50. liczba ludności świata wzrosła o 0,5 mld, w 60. o 0,7 mld, w 70. o 0,75 mld, w 80. o 0,84 mld, w 90. o 0,77 mld.
Oczekuje się, że w 2025 r. Ziemia będzie liczyła 7,8 mld mieszkańców, w 2050 ok. 9 mld. Tak ogromny i szybki wzrost liczby ludności grozi przyspieszonym wyczerpaniem i degradacją zasobów naturalnych, zachwianiem wzrostu gospodarczego pogłębiającym zagrożenia wynikające z przeludnienia. Zbyt duża w stosunku do potrzeb i możliwości gospodarki, liczba ludności staje się zarzewiem konfliktów gospodarczych, społecznych i politycznych, przyczyną chorób oraz katastrof ekologicznych.
9. Opisać szacunkowo gęstość zaludnienia i przyrosty ludności w różnych regionach i najliczniejszych pod względem ludnościowym krajach świata.
Wyszczególnienie |
Ludność (%) |
Gęstość zaludnienia (osób/km2) |
Świat |
100,0 |
48 |
Kraje o niskim PKB/osobę |
25,1 |
77 |
Kraje o średnim PKB/osobę |
50,7 |
41 |
Średnim niższym |
41,1 |
45 |
Średnim wyższym |
9,6 |
26 |
Kraje o wysokim PKB/osobę |
24,2 |
31 |
Około 30% mieszkańców Ziemi skupionych jest w państwie południowej i południwo-wschodniej Azji - Indiach, Indonezji i Pakistanie. Dalsze 25% to mieszkańcy Chin i Japonii. Pozostałe największe skupiska ludzkie znajdują się w Ameryce Północnej i Europie. Te dwa kontynenty charakteryzuje wysoki odsetek ludności miejskiej. Poziom życia ich mieszkańców jest generalnie wyższy niż w przypadku społeczeństw azjatyckich (nie licząc Japonii ). Nieco mniejsze skupiska ludności, występują w płd-wsch. części Ameryki Południowej, na zachodnim wybrzeżu i tak zwanym Środkowym Zachodzie Ameryki Północnej. Główne skupiska ludności mogą różnić się między sobą wskaźnikiem gęstości zaludnienia. W niektórych małych państwach wskaźnik ten osiąga niebotyczny poziom. Na przykład w Hongkongu, państwie, którego powierzchnia liczy sobie jedynie 1054 km2, gęstość zaludnienia wynosi 5600 osób na 1 km2. Z większych krajów najgęściej zaludniony jest Bangladesz, gdzie wskaźnik wynosił w 1991 roku 600 osób na km2. Wysoki wskaźnik występuje również w niektórych uprzemysłowionych krajach europejskich. Holandia, na przykład, ma gęstość zaludnienia w okolicach 440 osób na 1 km2 . Ludność krajów uprzemysłowionych koncentruje się w miastach i ich okolicach. Gęstość zaludnienia jest tam znacznie wyższa niż można by się spodziewać po wskaźniku wyliczanym dla całego kraju (np.: aż 92% ludności Wielkiej Brytanii to mieszkańcy miast). W krajach typowo rolniczych zagęszczenie ludności jest zwykle równomierne. W Indiach, kraju rolniczym,73% ludności mieszka na wsi, a gęstość zaludnienia utrzymuje się na wysokim poziomie - 270 osób na 1km2.. Jednak nawet tutaj zdarzają się ogromne dysproporcje. Na przykład w dolinie Gangesu gęstość zaludnienia jest trzykrotnie większa niż średnia krajowa.
10. Czym charakteryzują się struktury ludności: demograficzna, ekonomiczna, społeczna? Jakim celom służy badanie tych struktur?
Struktura demograficzna to udział mężczyzn i kobiet w danej populacji oraz jej podział na grupy wieku. Badanie tej struktury (wyrażone różnymi wskaźnikami, np.: współczynnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnym dziećmi; wskaźnik feminizacji; podział na wiek produkcyjny, przedprodukcyjny i poprodukcyjny), pozwala ocenić przyszłe zjawiska demograficzne, zwłaszcza zmiany w zasobach pracy.
Struktura ekonomiczna określa poziom aktywności ekonomicznej społeczeństwa, czyli to, jaka część potencjalnych zasobów czynnika pracy (ludności w wieku produkcyjnym) jest rzeczywiście wykorzystywana, czyli zgłasza gotowość do podjęcia pracy i podejmuje pracę. Struktura zatrudnienia ludności jest nie tylko odzwierciedleniem osiągniętego poziomu rozwoju gospodarczego danego kraju i jego gospodarki, lecz także stanowi przesłankę dla przyszłych procesów rozwojowych.
Struktura społeczna to przede wszystkim uwarunkowania kulturowe (w tym też edukacja, język) i religijne kształtujące etykę, postawy i motywacje oraz ich skłonność do wspólnego działania, niekiedy barierą rozwoju i funkcjonowaniem gospodarki. Efekty gospodarcze edukacji wynikają przede wszystkim z tego, że kształtuje ona postawy proinnowacyjne. Ludzie wykształceni mający odpowiednią podbudowę kulturową, są w rzeczywistości w stanie działać naprawdę efektywnie, a zarazem etycznie, potrafią uruchamiać procesy rozwoju gospodarczego, gospodarczego także podtrzymywać je i realizować ideę wzrostu zrównoważonego, zaspokajającego racjonalnie i sprawiedliwie współczesne potrzeby i aspiracje społeczne, a zarazem stwarzającego możliwość ich zaspokajania także w przyszłości.