Wincenty Pol: Pieśni Janusza”

-dedykacja-Emilii Szczanieckiej i Klaudynie z Działyńskich Potockiej

w imieniu Towarzyszów broni,

rannych w walce

O Niepodległość narodu

W roku 1830- 1831

Poświęcił Autor

Śpiew Janusza:

-śpiewak wita się i przedstawia wszystkim; był w wielu miejscach i zna całą Polskę; dla każdego jest bratem; nie jest Polakiem (niech go o młodość nikt nie pyta); ma pieśń z ludu dla ludzi

-Dumka- pieśń o dumie

PIEŚNI:

Konfederat

motto: Już się przecież przetarła czarnych chmur nawała...-Woronicz

*Karski pyta Sielawę, gdzie jadą uzbrojeni. Ona na to, że rewolucja, i że kraj się wyzwala

*Karski sądzi, że Sielawa jest za stary na rewolucję, ale ten odpowiada, że „kto mu dmuchnie w kaszę, ten nie ujdzie kary”- będzie młodych zagrzewał, a w mieście hukną „KonfederatBarski”

Białe Orlę

*tańczą pary, młodzieniec się żegna, bo chce ruszyć na wojnę

*stary Bartosz przynosi nowiny- sypią okopy przy Warszawie

*na niebie ukazuje się orzeł ze skrwawioną piersią; wszyscy idą do kościoła, Orlę znika

*za czasów Kościuszki go widziano- będzie wojna, wielu Moskali zginie, ale Polaków eż

Polskie zapusty:

*wszyscy mówią o powstaniu; Prusak truchleje, bo miarka się przebrała

*Niemcy, co zatrzymali w borze młodzieńców- dowiedzieli się, że młodzi jadą na zapusty- wtedy młodzieńcy poturbowali Niemców i odjechali

Szabla hetmańska

Motto: Szabla ukuta po prostu Mickiewicz

*hajducy czekają gości w podwojach- od śmierci Pani nie było tam tylu gości

*ojciec wysyła syna na wojnę, sprasza sąsiadów

*młodzieniec wróci dla Wandy

*Polak urósł z tego, co go boli, a nie z soli czy z roli

*ojciec daje synowi szablę (poświęconą przez Ojca Świętego)

*ojciec błogosławi syna, ten odjeżdża, a Wanda przeżywa jego wyjazd

*wiozą dzwony z kaliskich wiosek do Stolicy

*na porannej Mszy, w chwili podniesienia runął największy dzwon i powiedział, żeby go przetopić na działo

Obóz moskiewski pod Kownem

Motto- fr. „Do przyjaciół Moskali”

*starszyzna zasiadła do gry- chcą zająć Warszawę- piją zdrowie Donu (rzeka)

*w Sybir poszedł chwat

Pożegnanie

Motto- Kto z Bogiem, to Bóg z nim

*panna żegna chłopaka, który idzie na wojnę- daje mu krzyżyk i szkaplerz

*zła wróżba- wrona kracze

*Dwernicki jedzie na Moskala, zachęca innych

*bez rozkazu ruszają na bitwę i ratują sytuację

*leci głosić Lachów sławę (krwawy bój Lachów z Moskalami)

*Plemię Lecha walczy o wolność- Sokół opowie to braciom Orłom

Szlachta na winie

Motto- Bić i używać- jest, co Polak lubi

*wieczorem do miasteczka zjechała się szlachta- piją wino

*szlachta myśli, że Anglia i Francja im pomogą, a Węgrzy już ciągną na pomoc- tylko Wojciech w to nie wierzy

-w pieśni wersy wykropkowane- cenzura austriacka

*wszyscy wiwatują na cześć Wojciecha

Motto- A kysz! A kysz!

*rozmowa Sierżanta z Kasią

*Kasia namawia go do ratowania pani otoczonej w dworze przez Kozaków

Pobojowisko pod Wawrem

Motto- Późnym wiekom za przykład żyć będziem w pamięci K. Brodziński

*na pobojowisku pełno trupów i rannych; ranny Krakus czołga się między nimi i dusi rannych- bo i tak umrze, a będzie prędzej zbawiony

Gospodyni

Motto z Brodzińskiego

*gospodyni goni dziewczęta do kuchni, bo przyjadą na noc zacni panowie (wódz naczelny zbił Moskali)

Pieśń Ułanów

Motto- Pobijemy, potem policzemy

*Ułani biją Moskali; złamią nawet pułki diabłów

Kłopot pannom z czwartakami

Motto- Sapery, pułk czwarty, Mospanie nie żarty

-za Siedlcami w dworze były 3 panny- jedna chwali Krakusa, druga Ułana, trzecia Sapera

-29 wybucha powstanie listopadowe

*rozmowa rodziców panien- panny mogą poślubić tylko kogoś z pułku czwartego- one nie chcą i będą się modlić o niepowodzenie tego pułku

Dziad z Korony

Motto- Święta miłości kochanej Ojczyzny...etc Krasicki

*dziad wlecze się ku karczmie- ludzie tam zmartwieni wojną

*pytają go skąd jest- przybywa z Korony

*mówi, że Bóg dźwiga Polskę z niewoli, wyciąga 2 złote z czasów Sasa, opowiada gdzie służył, pamięta lepsze czasy; idzie z Częstochowy do Wilna

*ludzie wyprawili go w dalszą drogę

Pożajście

Motto- przysłowie żmudzkie

*w klasztorze zakonnicy robili kule

*księża śpiewali hymn żałobny- mord księży- Matka Boska płacze krwawymi łzami

Proklamacja Chorążego

Wyjątek z narodowej pieśni Pan Chorąży

Motto- z Grażyny Mickiewicza

*Chorąży nie mógł spać w nocy, chodził wkoło swojego dobytku, a o świcie wszedł do sypialni córki i żalił się, że szlachta jeszcze wierzy Panom; wszyscy teraz zostają w domach-, nikt nie chce ratować kraju- ale on stary pójdzie

*wypomina Targowicę, chce żeby byli gotowi do boju (wrogów trzeba grzebać osobno)

Placówka pod Birutą

*odpoczynek przed bitwą- rycerz usina- ma jakieś sny; budzi go wystrzał

Matuszewicz w Trokach

Motto- z Suchodolskiego

*powstanie w Trokach, którego przywódcą był Matuszewicz- uwielbiany przez mlodzież

*Moskale zabierają wszystką żywność, wszędzie krew

*podjazd atakuje Kozaka (on żali się, że dał się złapać pastuszkowi)

*panienka ucieka przed patrolem, bo myśli, że to Kozacy; narzeka na Moskala

Pan Różycki

*wezwania do walki

*starcy nie znali granicy między Wołyniem a Polską

*cześć będzie tej drużynie

Powstaniec litewski

*szlachcic woła do panienki, żeby zawołała ojca, który kryje się w puszczy

*Ojczyzna nie zginie, póki Niemen i Wisła płynie

*Polska piękna, najmilsze Mazowsze; nie ma lepszego od Mazura; Mazur tęgi, tnie Moskala

Dumy Widorta

Emir Tadż- Ulfechr (W. Rzewuski)

*zamyślony Emir odpoczywa w oazie

*Kozacy śpiewali, że tęskni za rodziną

Hetman Złotobrody

*wraca hetman zza wody

*miał pełno koni, huf kozacki, dziewczynę

*jednej wiosny ruszył na Moskali- wielu zgładził, ale sam zginął

Guldja Hetmana

*nie ma lepszego konia nad Guldję

Wachmistrz Dorosz

*choć nieznany, to więcej robi niż cały pułk