Chroniąc rośliny - chroń siebie!
Środki ochrony roślin są nieodzownym atrybutem współczesnego rolnictwa, dającym niewątpliwe korzyści, ale niosącym również zagrożenia dla człowieka i środowiska naturalnego. Chociaż wprowadzane na rynek preparaty są coraz mniej toksyczne, to jednak żaden nie jest całkowicie nieszkodliwy dla zdrowia ludzi i zwierząt.
Środki ochrony roślin mogą wnikać do organizmu drogami oddechowymi, poprzez skórę lub przewodem pokarmowym. Największe zagrożenie występuje przy porcjowaniu i mieszaniu preparatów oraz napełnianiu zbiornika opryskiwacza, a znacznie mniejsze podczas wykonywania zabiegu ochronnego. Największemu skażeniu ulegają ręce, przez które wnika aż 60-70% pochłanianej przez organizm dawki toksyn.
Przy pracy z chemicznymi środkami ochrony roślin niezbędna jest odzież ochronna, obuwie gumowe, rękawice gumowe, okulary (gogle) oraz sprzęt ochrony okładu oddechowego. Szczegółowe zalecenia podane są w etykiecie - instrukcji stosowania każdego preparatu.
Odzież ochronna
Ubranie chroniące przed wnikaniem toksyn przez skórę (kombinezon, fartuch itp.) powinno być wykonane z nieprzemakalnej tkaniny gumowanej lub materiału syntetycznego. Nogawki spodni muszą być wyłożone na buty gumowe, aby zabezpieczyć się przed spływaniem do nich cieczy. Wodoszczelne i odporne na środki chemiczne rękawice powinny zakrywać przeguby dłoni.
Zanieczyszczoną odzież ochronną spłukuje się pod bieżącą wodą, a rękawice myje od wewnątrz i z zewnątrz. Skażone ubranie ochronne należy uprać, najlepiej jeszcze tego samego dnia, w ciepłej wodzie z dodatkiem detergentów. Niektóre preparaty są trudne do usunięcia nawet podczas dokładnego prania. Dlatego ubranie robocze i rękawice muszą być okresowo wymieniane.
Bardzo praktyczne są kombinezony jednorazowego użytku, np. z włókniny tyvek. Materiał ten stanowi barierę dla cieczy, aerozoli i cząstek pyłu, jest antyelektrostatyczny, a przy tym przepuszczalny dla powietrza i pary wodnej (czyli "oddycha"), odporny na rozrywanie i bardzo lekki. Właściwości te sprawiają, że tyvek wykorzystywany jest do ochrony przed środkami agrochemicznymi, pyłami (w tym azbestu), farbami i lakierami.
Sprzęt ochrony układu oddechowego
Do ochrony układu oddechowego w pracach rolniczych zastosowanie mają półmaski: filtrująca (chroni przed pyłami i mgłami); pochłaniająca (chroni przed parami i gazami); filtrująco-pochłaniająca (chroni przed pyłami, mgłami, dymami, parami i gazami).
Półmaska filtrująca stosowana jest przy zanieczyszczeniu powietrza pyłami, mgłami, dymami w stężeniach przekraczających normatywne (np. podczas zaprawiania nasion na sucho, rozwadniania preparatów proszkowych).
Półmaski filtrujące nie chronią przed substancjami w formie par i gazów, więc używanie ich przy wykonywaniu oprysków mija się z celem. Podczas pracy ze środkami ochrony roślin należy stosować półmaskę pochłaniającą lub filtrująco-pochłaniającą, z pochłaniaczem typu A (oznaczonym brązowym paskiem). Noszenie półmasek z pochłaniaczami na pestycydy (A1, A2 lub A3) wskazane jest przy pracy z preparatami bardzo toksycznymi i toksycznymi, zwłaszcza podczas przygotowywania cieczy użytkowej, a czasami również w trakcie wykonywania zabiegu.
W okresie nieużytkowania oczyszczone z zewnątrz wkładki pochłaniające półmasek należy zabezpieczyć przed wilgocią, przechowując w worku foliowym. Wkładki przeciwpyłowe i pochłaniające mają ograniczony czas użycia. Trzeba wymienić je wtedy, gdy wyczuwalny jest zapach środka ochrony roślin oraz w razie wystąpienia jakichkolwiek trudności w oddychaniu.
Aby odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej spełniały swoją funkcję, muszą być dobrane rozmiarem do użytkownika oraz użytkowane, konserwowane i przechowywane zgodnie z instrukcją producenta.
Można je nabyć w sklepach z artykułami bhp. Ceny kształtują się następująco: kombinezon z tkaniny tyvek - ok. 30 zł, rękawice - 5,50 zł, gogle - 10 zł, półmaski pochłaniające z wymiennymi wkładami - ok. 160 zł, ale są i tańsze, półmaski filtrujące jednorazowego użytku - 1,5-2 zł.
Stosowanie środków ochrony osobistej jest obowiązkowe.
Andrzej Siennicki
KPODR Minikowo, Oddział w Przysieku
2010.08.04