23.03.2005r.

Psychologia osobowości - wykład 4

Osobowość w koncepcjach neopsychoanalizy oraz C.G. Jung

S. Sullivan ( 1892 - 1949 )

• utożsamia osobowość ze stałością zachowań wobec innych ludzi, w tym również wyobrażeniowych => interpersonalna teoria psychiatrii

• nacisk jest tu kładziony ( jak u Eriksona ) na późne dzieciństwo i okres preadolescencji w rozwoju osobowości

• Sullivan nawiązuje do Freuda jednak odchodzi od biologizmu

• wprowadza pojecie poczucia Ja ( występuje dynamika reakcji interpersonalnych )

K. Horney ( 1885 - 1952 ) - psychoanaliza kulturowa

• nacisk na neurotyczne konsekwencje konfliktu między restrykcyjnym ideałem siebie a rzeczywistym Ja

• występują różne sposoby radzenia sobie z lękiem podstawowym wyniesionym z dzieciństwa

• dokonuje podziału na trzy tendencje neurotyczne w dążeniach człowieka ( jako rysy osobowości): nastawienie ku, od oraz przeciwko ludziom

• lęk podstawowy dotyczyć może każdego

• Horney przedstawia świadomość jako kontinuum

• neurotyczna osobowość występuje dopiero wtedy, gdy nastawienia człowieka są sztywne i nierealistyczne, zwłaszcza w rezultacie wadliwych relacji interpersonalnych - nasilonego leku podstawowego, co prowadzi następnie do utraty kontaktu z samym sobą

• w ujęciu Horney ważne jest podmiotowe ujecie człowieka

E. Fromm ( 1900 - 1980 )

• ,, małżeństwo'' marksizmu z psychoanalizą

• determinizm społeczno - kulturowy

• Fromm - autor ,, Ucieczki od wolności''

• geneza zmian społecznych wyjaśniana tu jest przez odwołania się do rozpowszechnionej osobowości sadomasochistycznej , do neurotyczno -kompulsywnych mechanizmów, których może nastąpić masowe wystąpienie w określonych warunkach społeczno - politycznych, co powoduje sprzyjającą totalitaryzmowi ucieczkę od wolności

• takie sprzyjające warunki do ucieczki od wolności daje kapitalizm - to on kształtuje patologiczną osobowość o przeciwstawnych skłonnościach - sadomasochistycznych ( wychowanie + bezradność + poczucie osamotnienia + brak opieki państwa )

• duże znaczenie ma tutaj wczesne dzieciństwo - sposób wychowania

• Fromm wprowadza pojęcie osobowości autorytarnej - człowiek dobrze się czuje w strukturach sformalizowanych

• jest to najbardziej zideologizowana teoria

C. G. Jung ( 1875 - 1962 ) - psychologia analityczna

• ma wpływ na całą humanistykę

• nacisk jest tu kładziony na filogenetyczne, wspólne rodzajowi ludzkiemu źródła osobowości : uniwersalne , wrodzone, nieświadome i archaiczne

• nawiązuje do filozofii, mitologii, religii, wierzeń ludów pierwotnych, snów, wizji, halucynacji oraz omamów psychotyków i symptomów nerwicowych

• mówi niekiedy o wspólnych archetypach ludzi i zwierząt

• dużą wagę przykłada do czynników biologicznych i genetycznych

Struktura osobowości według Junga jest tożsama z psychiką:

Ego - odpowiedzialne za poczucie tożsamości i ciągłości

Libido - jest ogólną energią psychiczną obejmującą też dążenie do przyjemności i potrzeby twórcze

Jaźń ( self ) - to centrum osobowości ( między nieświadomością a świadomością ), scala różne systemy psychiczne, zapewnia osobowości równowagę , jedność i stabilność

Nieświadomość zbiorowa ( kolektywna ) - jest twórczym dopełnieniem świadomości , mądrością przodków. Stanowi wspólne gatunkowo podłoże struktury osobowości, jest magazynem ukrytych śladów pamięciowych, ich doświadczeń, również dziedzictwa przedczłowieczego. Jej strukturalnymi składnikami są ujawniane w snach, religii czy mitologii archetypy, czyli autonomiczne systemy dynamiczne ( pierwotne uniwersalne idee ), np. wyobrażenia mitologiczne bohatera, świętego czy mędrca .

Archetypy :

• persona ( przywdziewanie przez człowieka maski, którą prezentuje innym ludziom - niekoniecznie musi się z nią utożsamiać )

• anima ( każdy mężczyzna ma w sobie cząstkę żeńską )

• animus ( każda kobieta nosi w sobie cząstkę męską )

• cień ( popędy zwierzęce pozostałe po przodkach , które są powtarzalne )

Podstawowe funkcje psychologiczne ( podłoże późniejszych typologii intelektu ):

1. wartościowanie informacji - myślenie vs. uczucia

2. odbiór informacji - percepcja vs. intuicja

Wprowadzenie wymiaru ekstrawersja - introwersja:

• podstawy te oddają ukierunkowanie człowieka

• dominująca postawa wraz z dominującą funkcją wyznacza typ osobowości

Dynamika osobowości rezultatem wpływu libido:

• kluczowa jest tutaj rola dziedzicznych popędów

• indywiduacja ( stawanie się oddzielną i niepodzielną jednością , rozwój i zróżnicowanie struktur psychicznych ) => w rezultacie następuje integracja przeciwieństw. Dążenie do samorealizacji jest jej głównym motorem.

• symbolizacja jest wyrażaniem dążenia do zaspokojenia zablokowanych impulsów popędowych oraz realizacji treści archetypowych.

Koncepcję Junga nie można nazwać koncepcją neopsychoanalizy Pomimo tego, że silnie jest akcentowana zasada przyczynowości, biologizmu i tego że Jung starał się stworzyć ogólny opis człowieka.

Teoria Junga miała na celu integrację różnorodnych pojęć, dążenie do jedności i wzajemne zsynchronizowanie. Z tych powodów teorii Junga nie można sklasyfikować.

1

---