Demokracja w starożytnej Grecji
Około 1000 roku p. n. e. na terenie dzisiejszej Grecji, po długich i zawziętych walkach, zaczęły formować się pierwsze miasta-państwa (polis).
W wyniku tego doszło do podziału Grecji na część dorycką (Sparta), achajską (Arkadia) oraz jońską (Attyka). Z tych trzech kultur spartańska stała najniżej, choć militarnie było akurat odwrotnie.
Tylko dzięki wyjątkowo nieprzystępnym, bo górzystym terenom, zawdzięczają Achajowie i Jonowie niepodległość, jako że na bitewnych polach dostawali od prymitywnych Spartan straszne baty. Na całe szczęście część Jonów przetrwała, dzięki czemu świat będzie mógł pysznić się w przyszłości specyficznym ustrojem państwowym, zwanym powszechne demokracją
Ateny - ojczyzna demokracji
Ojczyzną demokracji są Ateny, starożytne greckie państwo-miasto, położone w urodziwej części Peloponezu, w Attyce. Pierwszy kodeks prawa karnego i cywilnego zawdzięczają Ateńczycy Drakonowi. To właśnie on wprowadził między innymi rozróżnienie zabójstwa - na nieumyślne oraz morderstwo. Jako ciekawostkę można dodać, iż państwo wtedy nie posiadało prawa ścigania sądowego ani prawa łaski, natomiast same rozstrzygnięcia wpłynęły na powstanie synonimu surowości prawa.
Równolegle z Drakonem działał w Atenach wybitny mąż stanu oraz poeta o nazwisku Solon. W 594 roku p. n. e. został on wybrany na pierwszego archontę - najwyższego urzędnika państwowego, którego w dzisiejszej hierarchii nazwalibyśmy premierem. Różnica pomiędzy premierem a archontem polega na tym, że ten ostatni wybierany był tylko na rok i sprawował władzę wykonawczą, sądowniczą, dowodził wojskiem oraz sprawował funkcje kapłańskie. Główną zasługą Solona - archonty było to, że przygotował niejako grunt pod zmiany ustrojowe Aten. Dokonał on podziału obywateli na cztery klasy według cenzusu majątkowego, ustanowił tzw. Radę Czterystu, sąd przysięgłych, ujednolicił system miar i wag oraz znacznie poszerzył uprawnienia eklezji - zgromadzenia pełnoprawnych obywateli Aten, którzy ukończyli 20 lat.
Reformy Klejtenesa
W 510 roku p. n. e. Klejstenes po raz pierwszy w historii świata, w wyniku dogłębnych reform, wprowadził ustrój demokratyczny.
1. Podział na plemiona, bractwa i rody został zastąpiony podziałem terytorialnym.
2. Attyka podzielona została na 3 okręgi, a te z kolei na jeszcze mniejsze rejony.
3. Cudzoziemcy, osiedleni na stałe w Attyce zyskali prawa obywatelskie.
4. Ilość radnych została zwiększona do pięciuset osób, wprowadzono sąd skorupkowy oraz urząd 10 wodzów.
celem reformy było zmniejszenie roli arystokracji, zatarcie różnic majątkowych oraz wymieszanie społeczeństwa.
Demokracja Ateńska
W rezultacie ciągłych reorganizacji, została ustanowiona tzw. Demokracja Ateńska. Sama nazwa pochodzi od demos - lud i kratos - władza, czyli dosłownie ludowładztwo. Oprócz całego mnóstwa drobniejszych zmian, opierała się ona głównie na możliwości udziału w zarządzaniu państwem wszystkich pełnoprawnych obywateli, którzy ukończyli 20 rok życia.
Demokracja ateńska miała również słabe strony, choćby ograniczoną możliwość udziału w Zgromadzeniach Ludowych obywateli mieszkających poza Atenami. Chłopi, szczególnie w okresie prac rolnych nie brali udziału w głosowaniu ze względu na odległość, jaką musieliby przebyć, żeby oddać głos. Rozwiązaniem tego problemu było oczywiście delegowanie z każdej wioski przedstawiciela, który by zadbał o interesy producentów żywności.
Krytykowano także (Platon, Arystoteles) czas podejmowanych decyzji, co w tamtych, burzliwych czasach miało ogromne znaczenie. W wypadku zagrożenia państwa, mimo urzędu strategów, najważniejsze rozstrzygnięcia musiały jednak zapadać na Zgromadzeniu, co nie zawsze było rzeczą rozsądną.
Jedną z głównych zalet demokracji ateńskiej było też to, że urząd archonty i jego ośmiu pomocników trwał tylko rok i choć możliwe było przedłużenie trwania rządów o następną kadencję, to w wypadku jakichkolwiek nieprawidłowości następowała szybka wymiana rządu.
Jednak największą zaletą demokratyzacji polis była powszechna możliwość udziału w życiu politycznym wszystkich wolnych obywateli. Niewątpliwie, takie nastawienie obyczajowości ogromnie sprzyjało poszerzaniu horyzontów przez obywateli Ateńskich, horyzontów kulturowych, religijnych a co najważniejsze - intelektualnych.