Masaż Shantala to tradycyjny masaż indyjski opisany w 1976 roku przez francuskiego położnika, pisarza i fotografa Frédéricka Leboyera w książce, do dzisiaj bardzo popularnej we Francji, "Shantala. Un art traditionnel : le massage des enfants", Seuil. (Shantala. Tradycyjna sztuka. Masaż dzieci).
Leboyer zasłynął także z innej książki "Une naissance sans violence" (Narodziny bez przemocy, PAX, Warszawa, 1986), pięknej pozycji, w której opisuje, jak ważnym dla późniejszego rozwoju dziecka jest moment jego przyjścia na świat: spojrzenie rodziców, otaczająca go cisza, delikatne światło, dotyk rodziców. W książce "Shantala" rozwija on właśnie temat potrzebę dotyku, który można zaspokoić między innymi przez masaż.
Shantala to uboga, indyjska matka, która ma sparaliżowane obie nogi, i którą Leboyer spotkał w Kalkucie. Zachwycił się prostotą, spokojem i miłością, z jakimi masowała ona swoje dziecko, siedząc bezpośrednio na ziemi, w bardzo ubogim otoczeniu.
Warunki
Dziecko powinno być nagie, a pomieszczenie być przyjemnie ciepłe. Używany olejek do masażu również powinien być ciepły. W Indiach zimą matki używają oleju musztardowego (z gorczycy), latem zaś oleju kokosowego.
Dziecko nie powinno być zaraz po jedzeniu. Należy odczekać mniej więcej półgodziny, jeśli posiłek był lekki (na przykład pokarm matki).
Po masażu dobrze jest zrobić dziecku kąpiel. Będzie ona miała dodatkowy efekt relaksujący. A poza tym zmyje z ciała nadmiar olejku.
Według masażu Shantala, dobrze jest masować rano i ewentualnie powtórzyć go wieczorem. Kobieta powinna siedzieć bezpośrednio na ziemi, z wyprostowanymi nogami, prostymi plecami. Masowania na stojąco dziecka leżącego na stole pozbawia go zasadniczej energii i pozytywnych efektów.
Masaż niemowlaka nie będzie trwał zbyt długo (około 5 minut). Małe dzieci nie lubią bowiem długo pozostawać nago. Z czasem jednak czas będzie się wydłużał. Nie należy jednak kontynuować masowania, gdy dziecko zaczyna być niespokojne, płakać, dawać oznaki zniechęcenia. Masaż ma pozostawać chwilą przyjemności i dla dziecka i dla matki.
BRZUCH
Masaż należy rozpocząć od rozmasowania dużej ilości olejku na dłoniach, na wewnętrznej i zewnętrznej stronie. Olej powinno się mieć cały czas w zasięgu ręki. Sięgając po nową dawkę olejku, należy zostawić jedną dłoń na ciele dziecka, aby i tracić z nim kontaktu.
Dziecko leży na nogach matki, główka przy jej stopach, stopy dziecka blisko jej brzucha. Powolnymi, acz pewnymi i rytmicznymi ruchami masuje się jednocześnie dwa boki od klatki piersiowej w kierunku podbrzusza.
Następnie masuje się, przesuwając ręce na krzyż po brzuchu: od szyi po prawej strony do podbrzusza po lewej i na odwrót. Jest to płynne ruch, tak jakby obie ręce cały czas pozostawały przyklejone do ciała dziecka.
(Gesty mogą być powtarzane wielokrotnie. Na początku proponujemy Wam powtarzać każdy gest trzy raz: pierwszy, by dziecko się z nim zapoznało, drugi jako faktyczny masaż i trzeci, aby go zapamiętało.)
RAMIONA
Dziecko leży na boku. Lewa ręka chwyta nadgarstek dziecka. Prawa zaś ręka otacza ramię dziecka i kolistymi ruchami masuje je, przesuwając się w kierunku prawej ręki. Dotarłszy do nadgarstka lewa ręka puszcza dłoń dziecka i rozpoczyna ponownie od obojczyka masaż ramienia. Ważnym jest, aby spowolnić kolisty ruch na poziomie nadgarstka. I tak na zmianę.
(Za nim się przejdzie do masażu następnego ramienia, należy wykonać masaż dłoni.)
DŁOŃ
Kciuk kolistym ruchem masuje wewnętrzną stronę dłoni dziecka. Następnie zgina się palce dziecka do wewnętrznej strony dłoni.
BRZUCH - ciąg dalszy
Dziecko ponownie leży na plecach na nogach matki, która chwyta pięty dziecka i trzymając je w pionie masuje przedramieniem brzuch dziecka z góry w dół.
NOGI
Nogi należy chwycić tak jak poprzednio ramiona: kolistymi ruchami od ud po piętę masuje się całą nogę dziecka, spowalniając na wysokości kostki i pięty. Po czym masuje się najpierw kciukiem a potem otwartą dłonią stopę dziecka. Następnie przechodzi się do masażu drugiej nogi.
PLECY
Dziecko leży teraz w poprzek nóg matki, blisko brzucha, głowa znajduje się po prawej stronie. Dłonie są na wysokości ramion. Wykonują ruch jak przy wyrabianiu ciasta wałkiem do ciasta. Schodząc w dół pleców, jedna ręka wykonuje ruch do przodu, druga do tyłu i tak na zmianę, choć nacisk jest głównie przy ruchu do przodu. W ten sposób masuje się łopatki, środek pleców, plecy na wysokości nerek i pośladki. Po czym ręce wracają ku głowie, masując te same części ciała i wykonując te same ruchy.
Następnie prawa ręka mocno przylega to pośladków dziecka, a lewa masuje mocno plecy idąc od szyi ku pośladkom. Im ruch wolniejszy i płynny, tym większy efekt masażu. Po czym lewa ręka powraca ku barkom (bez masowania) i ponownie masuje schodząc w dół pleców.
Kolejny etap jest podobny do poprzedniego. Lewa ręka matki chwyta stopy dziecka, a prawa masuje, tym samym powolnym i płynnym ruchem, od szyi po kostki dziecka.
TWARZ
(Masaż twarzy u małego dziecka może się przez długi czas nie powieść, gdyż maluchy nie lubią jak się jej dotyka. Przypomina im to ciężki chwile porodu, kiedy główka przez długi czas była uciśnięta. Z czasem jednak dziecko powinno zacząć doceniać i masaż twarzy.)
Najpierw masuje się czoło. Palce wędrują od środka czoła ku zewnętrznym krawędziom. Następnie masuje się całą twarz od czoła po brodę. Każdy następny ruch masuje coraz bardziej na zewnątrz. Po czym masuje się nozdrza od góry w dół i z powrotem, podchodząc aż pod czoło. Następny etap to bardzo delikatny masaż gałek ocznych, po czym palce zsuwają się po nosie i po policzkach.
Właściwy masaż jest zakończony. Teraz należy przeprowadzić gimnastykę
127