Anatomia

21.09.06 r.

UKŁAD KOSTNY

Kościec stanowi rusztowanie ciała człowieka, a jednocześnie jest biernym narządem ruchu oraz służy do ochrony niektórych tkanek miękkich (np. żebra → płuca). Kościec składa się z 206 kości, z czego kręgosłup i klatka piersiowa - 51, czaszka - 29, kończyny górne i dolne - 126.

Pod względem ukształtowania kości dzielimy na:

• Kości długie - składają się one z trzonu oraz dwóch poszerzonych końców. Wewnątrz trzonu znajduje się jama szpikowa, która wypełnia cały trzon. Jama szpikowa wypełniona jest szpikiem kostnym. Np. kość udowa

• Kości krótkie (różnokształtne) - Zamiast jamy szpikowej posiadają liczne jamki, które tworzą strukturę gąbczastą. Np. kości śródręcza, palce

• Kości płaskie - są spłaszczone i występuje w nich istota gąbczasta. Np. łopatki, miednica, czaszka

• Kości pneumatyczne - zawierają w swoich trzonach duże jamy powietrzne wysłane błoną śluzową.

Każda kość pokryta jest błoną łącznotkankową (okostna). Jest to błona bardzo bogato ukrwiona i unaczyniona. W jej warstwie wewnętrznej oprócz włókien kolagenowych i elastycznych znajdują się komórki kościotwórcze (osteoblasty). Szczególnie dużo zawiera ich okostna kości młodych, ponieważ zabezpieczają one przyrost kości na grubość.

Na powierzchni zewnętrznej kości widoczne są otwory odżywcze, przez które w głąb kości wnikają naczynia krwionośne. Przebiegają one w kości przez tzw. kanały odżywcze. Kanały te łączą się ze sobą tworząc skomplikowaną siatkę przenikającą całą kość.

Jamę szpikową kości wyściela tzw. śródkostna. Jest to cienka błona przylegająca od jamy szpikowej do istoty zbitej, którą z góry okrywa okostna.

Kości łączą się ze sobą dwojako. Są to połączenia stałe lub w sposób umożliwiający ruch jednej kości w stosunku do drugiej - stawami (połączenia maziowe).

Rodzaje połączeń ścisłych:

• Kościozrosty - kość krzyżowa, miedniczna, guziczka

• Chrząstkozrosty - połączenia trzonów kręgów

• Więzozrosty - połączenia między łukami kręgów

Odmianą połączenia włóknistego są szwy pomiędzy kośćmi płaskimi czaszki. Wszystkie szwy z wiekiem przekształcają się w kościozrosty. „Wklinowanie” - usadowienie zębów w szczęce i żuchwie. Połączenie pośrednie pomiędzy ścisłym i maziowym - np. spojenie łonowe.

W stawach wyodrębniamy następujące elementy:

• Powierzchnia stawowa - pokryta chrząstką szklistą, chrząstka ta umożliwia wzajemne dostosowanie

• Torebka stawowa - otacza ona od zewnątrz odcinki kości zakończone powierzchniami stawowymi i zamyka przestrzeń między nimi (tzw. jamę stawową). Składa się z dwóch warstw:

• Zewnętrzna - włóknista

• Wewnętrzna - mazista (wydziela maź)

Torebka stawowa jest silnie ukrwiona i unaczyniona

• Maź - ułatwia wzajemne przesuwanie się kości i redukuje tarcie

Ukształtowanie powierzchni stawowych odgrywa dużą rolę w ruchomości stawu i jest podstawą do ich klasyfikacji. Wyróżniamy stawy:

• Zawiasowy - prostowanie i zginanie

• Obrotowy - staw łokciowo-ramienny

• Śrubowy

• Eliptyczny - staw nadgarstkowy

• Siodełkowy - staw nadgarstkowo-kciukowy

• Kulisty - staw ramienny

• Panewkowy - staw biodrowy