Patryk Matys

III r. BiG

Konspekt lekcji biologii

Klasa: I

Dział: Powitanie biologii

Temat: W jaki sposób prowadzimy obserwacje organizmów?

Zakres treści:

-znaczenie obserwacji,

-cechy poprawnej obserwacji i etapy jej prowadzenia,

-przyrządy stosowane podczas obserwacji.

Cel ogólny: Uczeń zna przyrządy służące do prowadzenia obserwacji i potrafi z nich efektywnie korzystać.

Cele szczegółowe:

A. Zapamiętywanie wiadomości:

-zna znaczenie obserwacji w procesie zdobywania wiedzy,

-zna etapy prowadzenia obserwacji,

-nazywa obiekty, które mogą być przedmiotem obserwacji,

-zna zastosowanie mikroskopu, lupy i binokularu,

-zna budowę mikroskopu,

-zna zasady wykonywania i obserwowania preparatów mikroskopowych.

B. Zrozumienie wiadomości:

-potrafi wskazać jakie organizmy można oglądać gołym okiem

-potrafi wskazać czynności wykonywane podczas obserwacji z użyciem lupy, binokularu, mikroskopu.

C. Stosuje wiadomości w sytuacjach typowych:

-potrafi dobrać odpowiednie urządzenie powiększające do obsewacji określonych obiektów biologicznych,

-potrafi posługiwać się mikroskopem, lupą i binokularem.

D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych:

-potrafi poprawnie przygotować preparat mikroskopowy i dokonać jego obserwacji,

-potrafi wykazać, że istnieją rzeczy niewidzialne gołym okiem.

Postawy:

-wykazuje zainteresowanie otaczającym go środowiskiem,

-odczuwa potrzebę pogłębiania swojej wiedzy biologicznej i zachęca do tego innych.

Metody pracy:

pogadanka, miniwykład, praca z podręcznikiem, praca z mikroskopem.

Formy pracy:

praca indywidualna, praca grupowa.

Środki dydaktyczne:

-podręcznik,

-lupa,

-binokular,

-mikroskop.

Literatura dla nauczyciela:

-W. Kofta „Ciekawa biologia. Cz.1”. WSIP. Warszawa, 2009

-A. Szweykowska, J. Szweykowski „Botanika. T. 1. Morfologia”. Wyd. PWN. Warszawa, 2009.

Literatura dla ucznia:

-W. Kofta „Ciekawa biologia. Cz.1”. WSIP. Warszawa, 2009.

Notatka:

rysunek spod mikroskopu komórek skórki liścia spichrzowego cebuli.

Ogniwa lekcyjne	Czas	Czynności nauczyciela	Czynności ucznia
Sprawy organizacyjne	7min	Przywitanie uczniów. Sprawdzenie listy obecności i zapisanie tematu lekcji. Sprawdzenie pracy domowej. Odpytanie z lekcji poprzedniej.	Przywitanie nauczyciela.
Faza wprowadzająca	3min	Nauczyciel zadaje pytanie „Na czym polega poznawanie przyrody?”	Uczniowie odpowiadają „Poznawanie przyrody polega na umiejętnym jej obserwowaniu.”
Faza realizacyjna	25min	Nauczyciel wyjaśnia, iż obserwacja jest jedną z podstawowych metod badania zjawisk przyrodniczych: „Podczas obserwacji nie ingerujemy w strukturę czy funkcję badanych obiektów, używamy jedynie naszych zmysłów:wzroku, węchu czy słuchu, lub posługujemy się specjalnymi przyrządami. Bez pomocy urządzeń powiększających możemy obserwować wszystkie te organizmy, których rozmiary są większe niż 0,1 mm. Mogą to być rośliny, kręgowce i bezkręgowce, glony itd. Ale już glonów jednokomórkowych nadających barwę wodzie nie zobaczymy gołym okiem. Żeby dowiedzieć się jak są zbudowane, trzeba użyć urządzeń powiększających.” Nauczyciel wyjaśnia jakie obiekty mogą być obserwowane przy użyciu przyrządów powiększających: „Większość komórek roślinnych ma wielkość zawierająca się w przedziale od 10 do 100 µm. Rozmiary bakterii, jednokomórkowych protistów wahają się od 0,2 do 80 µm. Wirusy są również niewidoczne gołym okiem, np. wirus grypy ma wielkość 12 µm. Wymienione obiekty można obserwować jedynie przy użyciu specjalnych przyrządów powiększających.” Nauczyciel wyjaśnia dlaczego wynalezienie mikroskopu przyczyniło się do rozwoju nauki: „Ogromny krok naprzód uczyniono w biologii dzięki skonstruowaniu w 1590r. Przez braci Jansenów, holenderskich szlifierzy soczewek, pierwszego przyrządu podobnego do współczesnych mikroskopów. W XIX w. niemieccy fizycy ulepszyli konstrukcję mikroskopu, co umożliwiło nie tylko dostrzeżenie po raz pierwszy wielu organizmów wielokomórkowych, ale również lepsze poznanie budowy organizmów wielokomórkowych i odkrycie wewnętrznej struktury komórek.” Nauczyciel informuje uczniów dlaczego tak ważne jest poznanie budowy i zasady działania mikroskopu przed rozpoczęciem jego użytkowania: „Do obserwacji organizmów niewidocznych gołym okiem używa się najczęściej mikroskopu świetlnego, nazywanego również mikroskopem optycznym. Najważniejszą częścią takiego mikroskopu jest układ 2 zespołów soczewek powiększających obraz oświetlonych przedmiotów. Jeden układ znajduje się w okularze, drugi w obiektywie. W nowoczesnych mikroskopach jest zainstalowany zespół obiektywów dający różne powiększenia obserwowanego obiektu. W takim mikroskopie widać obiekty, które mają wielkość nie mniejszą niż 0,25µm.” „Wielkość powiększenia, jakie można uzyskać w mikroskopie świetlnym, jest wynikiem pomnożenia wartości powiększeń, które dają obiektyw i okular. Jeśli zatem okular powiększa 10 razy, a obiektyw 40 razy, to ile razy będzie wynosiło całkowite powiększenie obserwowanego obiektu?” Nauczyciel dzieli klasę na grupy, rozdaje mikroskopy i instrukcje wykonania preparatu mikroskopowego skórki liścia spichrzowego cebuli. Nauczyciel prezentuje kolejne przyrządy powiększające przydatne przy wykonywaniu obserwacji-lupa i binokular: „Pleśń na chlebie, paprocie rosnące w lesie, kwiaty spotykane na łące, ciała owadów oraz jaja płazów widzimy gołym okiem, ale aby lepiej przyjrzeć się szczegółom ich budowy, warto użyć lupy-szkła powiększającego, umieszczonego w oprawie z uchwytem. Binokular jest urządzeniem optycznym o złożonej konstrukcji. Uzyskiwany w nim obraz jest trójwymiarowy, a pole widzenie-duże. Binokular jest niezastąpiony przy obserwacji swobodnie poruszających się drobnych zwierząt, np. ślimaków, larw ważek czy pająków.”	Uczniowie odpowiadają „400 razy.” Uczniowie wykonują instrukcję. W zeszycie wykonują notatkę-rysunek schematyczny obserwowanych komórek.
Faza podsumowująca	8min	Nauczyciel zadaje pytania: -do czego służy obserwacja? -jakie obiekty biologiczne możemy obserwować gołym okiem, a jakie pod powiększeniem? -dlaczego wynalezienie mikroskopu było jednym z ważniejszych wydarzeń w historii biologii? -z jakich elementów zbudowany jest mikroskop? -w jaki sposób przygotowujemy preparaty mikroskopowe? -jakie znacie przyrządy powiększające poza mikroskopem optycznym?	Uczniowie odpowiadają.
Praca domowa	2min	Dla wszystkich: podać po 2 przykłady organizmów, które możemy obserwować: a)gołym okiem, b)przy użyciu lupy, c)przy użyciu mikroskopu świetlnego. Dla chętnych: znaleźć jakie inne rodzaje mikroskopów, poza optycznym, są wykorzystywane w badaniach naukowych.

Instrukcja wykonania preparatu mikroskopowego:

1. Z liścia spichrzowego cebuli wyciąć skrawek wielkości ok. 2x2mm i umieścić na szkiełku podstawowym.
2. Na preparat nanieść kroplę wody.
3. Preparat nakryć szkiełkiem nakrywkowym.

4. Obserwować pod mikroskopem komórki liścia spichrzowego.

5. Narysować w zeszycie kształt oglądanych komórek, a rysunek podpisać.

---