1. CZYN

Aby dany fragment aktywności człowieka mógł zostać uznany za przestępstwo musi on:

1. zostać zakwalifikowany jako czyn (w uproszczeniu: zachowanie charakteryzujące się zdolnością dopasowania ruchów do potrzeb realizacji wyobrażonego celu, zachowanie stanowiące wytwór szeroko rozumianej woli człowieka, będące efektem aktywacji siatki nerwowej znajdującej się w mózgu)

Nie są czynami:

1. ruchy refleksyjne (np. odruchy bezwarunkowe, odruchy wywołane stanami patologicznymi, takimi jak atak epileptyczny)

2. zachowania człowieka, przy których organizm ludzki jest jedynie narzędziem w rękach drugiej osoby

3. vis absoluta (przymus fizyczny) - na skutek popchnięcia przez podmiot A podmiot B niszczy cudzą rzecz - brak czynu, człowiek nie jest „motorem” swojego zachowania, ale narzędziem w ręku innego człowieka, elementem łańcucha przyczynowego,

natomiast

vis compulsiva (przymus psychiczny) - pod wpływem groźby - zniszczenie cudzego mienia ze względu na przystawiony do głowy pistolet; jest czyn - mamy tu do czynienia z podjętą decyzją (jest uzewnętrznienie szeroko rozumianej woli), tylko fakt jej podjęcia i jej treść była zdeterminowana przez jakiś wpływ, oddziaływanie na naszą psychikę

4. brak ruchu w określonym kierunku spowodowany przyczynami fizjologicznymi lub technicznymi, ale jest czyn, gdy zawinione doprowadzenie się do takiej sytuacji

5. brak czynu z powodu nie odebrania odpowiednich impulsów psychicznych - ale jest czyn, gdy zawinione doprowadzenie się do takiej sytuacji

Są czynami czynności zautomatyzowane.

2.Wina

jest to możliwość postawienia sprawcy zarzutu, że zachował się sprzecznie z prawem pomimo możliwości zachowania się zgodnie z normą przy braku zachodzenia okoliczności wyłączających winę. Wina to oceniana z punktu widzenia społeczno-etycznego wadliwość procesu decyzyjnego w warunkach możliwości podjęcia decyzji zgodnie z normą. Wina stanowi kwantum naganności czynu, jakie można sprawcy przypisać (za jakie można uczynić go odpowiedzialnym) z uwagi na domniemaną wolność i możliwość dochowania wierności prawu.

Przesłanki przypisania winy:

1. zdatność do przypisania winy warunkowana dojrzałością (art. 10 k.k.) i poczytalnością w stopniu co najmniej ograniczonym (art. 31 k.k.) sprawcy

2. sprawca musi mieć możliwość rozpoznania bezprawności czynu (art. 30 k.k.) i możliwość rozpoznania, że nie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność ani winę (art. 29 k.k.)

3. wymagalność zgodnego z prawem zachowania musi zachodzić w konkretnej sytuacji

Stopień winy to określenie stopnia wolności sprawcy w realizacji zarzucanego mu czynu zabronionego. Na stopień winy wpływają wszystkie te okoliczności, które decydować będą o zakresie swobody sprawcy w wyborze i realizacji zachowania zgodnego z prawem, a więc:

1. możliwość rozpoznania faktycznego i społecznego znaczenia czynu,

2. możliwość podjęcia decyzji zgodnego z prawem zachowania oraz

3. możliwość faktycznego sterowania swoim postępowaniem.

Konkretną winę sprawcy wyznaczają dwie zmienne: obiektywna ocena społecznej szkodliwości czynu i rzutowany na ta ocenę stopień zawinienia odpowiadający subiektywnej możliwości podjęcia przez sprawcę zachowania zgodnego z prawe. Podstawą przypisania sprawcy winy jest założenie możliwości sensownej autodeterminacji sprawcy czynu zabronionego.

Zasadą jest konieczność stwierdzenia u sprawcy winy w czasie czynu (tzw. zasada koincydencji)

3. Jak w tym kontekście rozumieć tezę, iż przestępstwo jest zjawiskiem o podwójnej naturze: ontologicznej i normatywnej?

a) warstwa ontologiczna - odpowiedzialność za przestępstwo jest odpowiedzialnością za określony fragment zachowania się człowieka (zjawiska ze sfery, otaczającej nas rzeczywistości, sfery ontologicznej)

b) warstwa normatywna - warunki uznania tego zachowania za przestępstwo określone zostały w przepisach prawa karnego

1

2

---