WYDATKI

Wydatki publiczne są finansowym odzwierciedleniem zadań publicznych realizowanych przez władzę publiczną państwową i samorządowa .Zadania te wynikają z regulacji ustawowych, niektóre gwarantowane są konstytucyjnie. Wydatki publiczne są ważnym instrumentem polityki finansowej państwa, a ich realizacja następuje zawsze w określonych warunkach społeczno - gospodarczych. Do podstawowych czynników obiektywnych warunkujących rozmiary i strukturę wydatków publicznych należy poziom rozwoju gospodarczego kraju.

Wydatki publiczne charakteryzują się dużą sztywnością, tzn. znaczna ich część ma charakter obligatoryjny, regulowany ustawowo, a ich zaniechanie grozi utratą wiarygodności finansowej państwa (np. obsługa długu publicznego, wypłata świadczeń emerytalnych i rentowych).

Limit wydatków publicznych w praktyce wyznacza suma możliwych do pozyskania dochodów budżetu państwa i innych jednostek (segmentów) sektora finansów publicznych oraz dopuszczalny, możliwy do sfinansowania, deficyt. W teorii finansów wydatki publiczne SA systematyzowane według bardzo różnych kryteriów uzupełniających się wzajemnie.

Jedną z części stosowanych klasyfikacji jest podział wydatków według funkcji państwa. Daje on przejrzysty obraz zakresu działalności publicznej w ramach funkcji zewnętrznych i wewnętrznych.

Funkcje zewnętrzne wiążą się z obronnością kraju, reprezentowaniem kraju w stosunkach z innymi państwami, uczestnictwem w międzynarodowych organizacjach i paktach. W tym celu państwo ponosi przede wszystkim znaczne wydatki na utrzymanie sił zbrojnych, a ponadto na utrzymanie służb zagranicznych, opłacanie składek itp. Funkcje te zaliczane są do klasycznych (tradycyjnych) funkcji państwa.

W ramach wypełnienia funkcji wewnętrznych, klasyczny charakter mają wydatki związane z utrzymaniem organów władzy, administracji, sądownictwa, bezpieczeństwa wewnętrznego. Oprócz tego państwo realizuje wydatki związane z funkcjami socjalnymi (społecznymi) i gospodarczymi.

Z ekonomicznego punktu widzenia istotne znaczenie ma podział wydatków przeprowadzony według ich związku z określoną fazą podziału dochodu narodowego. Zgodnie z tym kryterium wydatki dzielimy na;

• Rzeczywiste (nazywane także nabywczymi, ostatecznymi. finalnymi, definitywnymi),

- bieżące (konsumpcyjne),

Wydatki bieżące jednostek budżetowych obejmują:
- wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń;
- zakupy towarów i usług;
- koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań;
- koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom niezaliczonym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem fundacji i stowarzyszeń.

- inwestycyjne,

• Redystrybucyjne (transfery),

- zewnętrzne,

- wewnętrzne.

Wydatki rzeczywiste oznaczają ostateczne wykorzystanie części produktu krajowego w drodze zakupu towarów i usług przez jednostki należące do sektora publicznego. Wydatkowanie na konsumpcję albo na inwestycje środki przyczyniają się bezpośrednio do zwiększenia globalnego popytu.

Wydatki redystrybucyjne polegają na przekazywaniu środków publicznych (transferów) innym podmiotom, bez świadczenia wzajemnych z ich strony.

Transfery zewnętrzne - kierowane są do gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, które decydują o ostatecznym wykorzystaniu zasobów (transfery socjalne, dotacje, odsetki od długu publicznego)

Transfery wewnętrzne - oznaczają przesunięcie części środków publicznych wewnątrz sektora publicznego, czyli zmianę dysponentów funduszy publicznych, przy niezmienionej ogólnej wielkości środków publicznych. Przemieszczenie środków następuje głównie poprzez budżet państwa ( subwencje i dotacje z budżetu państwa dla jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych).

Wydatki można tez klasyfikować według szczebla władzy wydatkującej środki publiczne, rozróżnia się wówczas wydatki:

- państwowe (rządowe),

- samorządowe.

Innym, tradycyjnym podziałem, dawniej szeroko rozpowszechnionym, jest podział wydatków na:

- zwyczajne,

- nadzwyczajne.

Wydatki zwyczajne służą finansowaniu bieżącej działalności, charakteryzują się stabilnością i powtarzalnością.

Wydatki nadzwyczajne to wydatki niezwiązane z bieżącym tokiem działalności władzy publicznej, dotyczą zadań wyjątkowych, ponoszone są okazjonalnie i mają na ogół charakter majątkowo - kapitałowy (inwestycje, zakup nieruchomości, przedterminowa spłata długu publicznego).

Wart również wspomnieć o wydatkach bezzwrotnych i zwrotnych. Większość wydatków publicznych jest dokonywana bezzwrotnie. Zakres wydatków zwrotnych jest ograniczony i sprowadza się do udzielanych pożyczek, wydatków będących następstwem udzielonych przez państwo gwarancji i poręczeń, spłaty zaciągniętych pożyczek publicznych i kredytów.

1 | Strona

---