ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIA
ORGANIZACJA
T. Kotarbiński stwierdził, że organizację można pojmować jako jakąkolwiek wyodrębnioną względnie z otoczenia całość ludzkiego działania, mającą określoną strukturę skierowaną na osiągnięcie jakiegoś celu lub celów. Podstawowymi właściwościami każdej organizacji są:
celowość - istnienie celu lub celów przyjętych do osiągnięcia;
złożoność - z dających się określić części powiązanych ze sobą i tworzących całość
odrębność celów i struktury - w stosunku do otoczenia, a jednocześnie powiązanie przez nie z otoczeniem.
Termin "organizacja" można rozumieć w trzech zasadniczych znaczeniach:
- rzeczowym (instytucjonalnym) - jako całość złożoną z ludzi wyposażonych w środki rzeczowe (aparatura), a więc w narzędzia, maszyny, materiały,
- atrybutowym (strukturalnym) - oznaczającym cechę przedmiotów złożonych,
- czynnościowym - stanowiącym rodzaj działania zorganizowanego, skierowanego na osiągnięcie określonych celów;
Definicja organizacji pracy określa, że jest to system zasad, metod i działań mających na celu zespolenie pracowników, środków pracy i przedmiotów pracy w procesie pracy, a także ukształtowanie stosunków wewnętrznych między jego uczestnikami.
EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Naukowa organizacja pracy powstała częściowo w wyniku zwiększenia wydajności pracy, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie w XX w. brakowało wykwalifikowanej siły roboczej, stąd konieczne było znalezienie sposobu podwyższenia sprawności pracy robotników.
Prekursor: Frederick W. Taylor. Stworzył zespół zasad stanowiących istotę naukowej organizacji pracy. Oparł swój system zarządzania na pomiarach czasu przy linii produkcyjnej. Namawiał pracodawców, aby płacili bardziej wydajnym robotnikom wyższe stawki (tzw.system zróżnicowanych stawek akordowych).
Henry L. Gantt zmodyfikował system zachęt Taylora. Gantt jako zachętę wprowadził premię dla robotników i brygadzistów.
Klasyczna teoria organizacji. Klasyczna teoria organizacji, wyrosła z potrzeby wyszukania wskazań dla zarządzania tak złożonymi organizacjami, jak np. fabryki.
Prekursor: Henri Fayol. Założyciel klasycznej szkoły organizacji. Opracował zarys spójnej doktryny zarządzania. Uważał, że przy naukowym prognozowaniu i właściwych metodach zarządzania zadowalające wyniki są nieuniknione. Mary Parker Follet wprowadziła wiele nowych elementów, głównie w dziedzinie stosunków międzyludzkich.
Szkoła behawioralna zajmuje się problematyką motywacji.
Prekursor: Elton Mayo. Doszedł do wniosku, że wydajność pracowników można zwiększyć dzięki odpowiedniej motywacji, którą można osiągnąć przez większe troszczenie się kadry kierowniczej o ich dobrobyt oraz poświęcenie im szczególnej uwagi.
Abraham Maslow skupiał się głównie na zjawiskach interpersonalnych.
ZASADY ORGANIZACJI PRACY
• zasada ekonomii działania - czyli jak najlepsze wykorzystanie nakładów przy uzyskaniu optymalnego efektu;
• zasada optymalnego wyniku działania - zwiększanie nakładów pracy osiąga przy pewnym poziomie optymalny wynik użyteczny, jego przekroczenie powoduje spadek efektu;
• zasada podziału pracy - rozłożenie pracy złożonej na elementy proste do wykonania przez oddzielnych wykonawców zwiększa wydajność pracy.
• zasada ekonomii ruchów - dążenie do minimalizacji zużycia energii pracującego człowieka, a tym samym do opóźnienia jego zmęczenia;
• zasada pracy bezpiecznej - praca wykonywana w warunkach bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego sprzyja wzrostowi wydajności.
FORMY ORGANIZACJI PRACY:
Najprostszą i najstarszą formą organizacji pracy jest praca indywidualna. W takim przypadku każdy pracownik samodzielnie wykonuje zadania przydzielone mu przez kierownika. Zespołowy system pracy. Podstawową zaletą pracy zespołowej jest fakt, że działanie zespołowe (właściwie zorganizowane) pozwala uzyskiwać wyższe rezultaty niż wynikałoby to z prostego sumowania pracy każdego z jej uczestników.
ZARZĄDZANIE
W Encyklopedii organizacji i zarządzania zarządzanie to działalność kierownicza polegająca na ustaleniu celów i powodowaniu ich realizacji w organizacjach podległych zarządzającemu na podstawie własności środków produkcji lub prawa dysponowania nimi.
H. Fayol uznawany jest powszechnie za ojca nauki zarządzania. Opublikował wiele prac naukowych, w tym najcenniejszą pt. Administracja przemysłowa i ogólna (z 1916 roku).
H. Fayol wyróżnił pięć funkcji zarządzania w ścisłym tego słowa znaczeniu, a mianowicie:
1. przewidywania, dzisiaj określaną jako planowanie,
2. organizowania,
3. rozkazodawstwa, dzisiaj traktowaną szerzej jako motywowanie,
4. koordynowania,
5. kontrolowania
Ważnym osiągnięciem H. Fayola było sformułowanie 14 zasad zarządzania. Były to:
1. Podział pracy
2. Autorytet i poczucie odpowiedzialności
3. Dyscyplina
4. Jedność rozkazodawstwa
5. Jednolitość kierownictwa
6. Podporządkowanie interesów osobistych interesów ogółu
7. Wynagrodzenie personelu
8. Centralizacja
9. Hierarchia
10. Ład
11. Ludzkie traktowanie pracowników
12. Stabilizacja personelu
13. Inicjatywa
14. Zgranie personelu
CZASOPISMA:
„Ekonomika i organizacja pracy”
„Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa”
„Magazyn Kadry Zarządzającej”
„Humanizacja Pracy”
„Organizacja i Zarządzanie”
„Personel i Zarządzanie”
„Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie”