Instalacja systemu Linux

Linux jest to nowoczesny, wielozadaniowy system operacyjny. Jest to system sta­bilny i wolnodostÄ™pny, dlatego bardzo czÄ™sto wykorzystywany jest jako system operacyjny serwera. Znajduje też zastosowanie jako system operacyjny kompute­rów typu desktop, ale można go spotkać również w innych urzÄ…dzeniach, np. w te­lefonach komórkowych. Nazwa Linux w zasadzie dotyczy samego jÄ…dra systemu (kernel). TwórcÄ… jÄ…dra jest fiÅ„ski student¹ Linus Torvalds. Korzystanie z jÄ…dra oraz wiÄ™kszoÅ›ci oprogramowania opiera siÄ™ na licencji GPL, która zakÅ‚ada udostÄ™pnia­nie darmowego oprogramowania wraz z kodem źródÅ‚owym. Oprócz jÄ…dra systemu, do pracy komputera niezbÄ™dne sÄ… programy narzÄ™dziowe, sterowniki oraz oprogramowanie użytkowe. Oprogramowanie to wraz z jÄ…drem mo­żemy pobrać z sieci Internet samodzielnie, ale wymaga to doÅ›wiadczenia, wiedzy i czasu. Istnieje wiele organizacji i firm komercyjnych, które przygotowujÄ… gotowe zestawy zÅ‚ożone z jÄ…dra, oprogramowania narzÄ™dziowego i użytkowego oraz progra­mu umożliwiajÄ…cego zainstalowanie systemu na dysku. Zestaw taki nazywa siÄ™ dys­trybucjÄ…. Rozmiar dystrybucji może być bardzo różny w zależnoÅ›ci od wersji jÄ…dra oraz wielkoÅ›ci doÅ‚Ä…czonego oprogramowania. Minidystrybucja, np. Freesco, może zmieÅ›cić siÄ™ na jednej dyskietce, ale sÄ… też dystrybucje zajmujÄ…ce caÅ‚Ä… pÅ‚ytÄ™ DVD. Dystrybucje różniÄ… siÄ™ również Å‚atwoÅ›ciÄ… użytkowania. MogÄ… być przeznaczone raczej dla poczÄ…tkujÄ…cego użytkownika, np. Mandriva, albo takie, które wymagajÄ… rÄ™cznej konfiguracji z poziomu konsoli, np. Slackware. Wiele poważniejszych dys­trybucji, np. Fedora, Debian, SuSE, jest zorientowanych na Å‚atwość obsÅ‚ugi, dziÄ™ki czemu stajÄ… siÄ™ atrakcyjne dla przeciÄ™tnego użytkownika. Dla osób, które nie chcÄ… instalować dodatkowego systemu, istniejÄ… dystrybucje, które mogÄ… być uruchamiane z pÅ‚yty CD/DVD, np. Ubuntu, Knoppix.

4.1. Przygotowanie komputera do instalacji systemu linux

Zanim przystąpimy do instalacji systemu operacyjnego, musimy zaplanować spo­sób instalacji i przygotować komputer. Do celów edukacyjnych Linux jest często instalowany jako drugi system w komputerze. Musimy więc zabezpieczyć system operacyjny dotychczas wykorzystywany w komputerze oraz dane zgromadzone przez użytkowników. Dlatego przed przystąpieniem do instalacji systemu warto zro­bić kopie zapasowe ważnych zbiorów, które w przypadku niepowodzenia instalacji pozwolą uruchomić komputer. Należy również zabezpieczyć zbiory stworzone przez użytkowników (ich utrata lub uszkodzenie mogą być nieodwracalne).

4.1.1. Wybór dystrybucji

1. wyborze dystrybucji decyduje przeznaczenie systemu, upodobania administratora a niejednokrotnie możliwość uzyskania pomocy od innego doświadczonego użyt­kownika.

Najbardziej uniwersalnymi i popularnymi w Polsce sÄ…:

• RedHat,

• Fedora (kontynuacja darmowej dystrybucji RedHat),

• Aurox (spolszczona wersja systemu Fedora),

• Mandriva,

• Slackware,

• Debian,

• SuSE (aktualnie rozwijany przez firmÄ™ Novell),

• Knoppix,

• Ubuntu,

• PLD (Polish Linux Distribution).

Większość dystrybucji rozprowadzana jest wśród użytkowników bezpłatnie, ale są również dystrybucje komercyjne, np. RedHat, które oprócz samego systemu opera­cyjnego oferują dodatkowe usługi, takie jak dokumentację systemu, pomoc technicz­ną, system szkoleń i certyfikatów potwierdzających umiejętności administratora. Do dystrybucji komercyjnych mogą być dołączane pakiety oprogramowania komercyj­nego lub inne chronione prawem autorskim, a więc wymagające wykupienia licencji na ich używanie.

Istnieje wiele możliwości pozyskania dystrybucji darmowych:

pobranie ze strony producenta, np. http://fedoraproject.org/pl/index, pobranie z serwera FTP, np. ftp://ftp.task.gda.pl/pub/linux/, lub innego miejsca w sieci (również sieci torrent i innych systemów wymiany plików peer-to-peer), dystrybucja dołączona do czasopisma, np. Linux+, lub książki.

Po wyborze dystrybucji należy zwrócić uwagę na wymagania sprzętowe dystrybucji

1. aplikacji, które będą wykorzystywane.

2. JÄ…dro systemowe

Najważniejszym elementem w budowie systemu Linux jest jądro systemowe. Jądro jest składnikiem systemu odpowiedzialnym za komunikację systemu operacyjnego z urządzeniami fizycznymi (takimi jak klawiatura, monitor, karta sieciowa itp). W ją­drze zaimplementowane są specyficzne mechanizmy, ważne dla poprawnego działania systemu (takie jak obsługa systemu plików, system firewall, obsługa urządzeń, itp).

Aktualnie rozwijane sÄ… trzy wersje jÄ…dra: wersja 2.2 - starsza,

wersja 2.4 - dopracowana, stabilna,

wersja 2.6 - najnowsza.

Każda z wersji posiada wydawane podwersje, poprawiające błędy oraz aktualizujące obsługę urządzeń. Numerami nieparzystymi (np. 2.5) określane są wersje rozwojo­we, służące do testowania nowych rozwiązań przez środowisko ludzi tworzących jądro. Wersje rozwojowe nie są zalecane do stosowania w systemach wymagających stabilności, np. w serwerach.

2. Konfiguracja BIOS przed instalacjÄ… systemu

Większość dystrybucji dostarczana jest na płytach CD/DVD lub w postaci obrazu takiej płyty do samodzielnego nagrania na płytę. Płyty na ogół posiadają funkcje automatycz­nego uruchamiania programu instalacyjnego. Do uruchomienia instalacji wymagane jest ustawienie kolejności dysków, na których poszukiwany będzie system operacyjny. Kolejność ta ustawiana jest w BlOS-ie płyty głównej w komputerze. Napęd CD/DVD musi być przeszukiwany przed dyskiem twardym. Opis działań, jakie należy w tym celu wykonać, znajduje się w instrukcji płyty głównej komputera. Jeżeli w komputerze nie ma dysku CD/DVD lub BIOS go nie obsługuje, możliwe jest wykonanie zestawu dyskietek startowych, z których uruchomimy proces instalacji systemu.

2. Kolejność instalacji systemów Windows i Unix

Większość użytkowników na świecie używa w codziennej pracy różnych wersji sys­temu Windows. Linux do celów edukacyjnych może być zainstalowany jako drugi system operacyjny. Podczas uruchamiania komputera będziemy mogli wybrać, któ­ry z systemów ma być włączony. Odpowiedzialny za taką możliwość jest program nazywany menedżerem startowym (boot loader). Systemy Windows instalują menedżera startowego w sektorze rozruchowym (master boot record) pierwszego dysku. Może on uruchamiać systemy spoza rodziny Windows, ale jest to trudne do wykonania. Systemy Linux posiadają możliwość instalowania menedżera startowe­go w sektorze rozruchowym dysku lub na początku partycji. Mogą one uruchamiać wszystkie systemy operacyjne. Dlatego ważna jest kolejność instalacji systemów. Najpierw instalujemy system Windows, a dopiero po nim system Linux. Jeżeli pla­nujemy instalację dwóch systemów operacyjnych w komputerze, to musimy każdy system zainstalować na oddzielnej partycji.

2. Wymagania sprzętowe

Każdy z programów uruchamiany na komputerze wymaga określonych zasobów sprzętowych (pamięci, czasu procesora, dostępu do urządzeń peryferyjnych). Przed instalacją systemu operacyjnego powinniśmy się upewnić, czy sprzęt komputerowy spełnia minimalne wymagania producenta systemu operacyjnego dotyczące proce­sora, ilości pamięci, miejsca na dysku, karty graficznej. Na stronach internetowych producentów systemu operacyjnego możemy znaleźć wykazy sprzętu, który został sprawdzony pod względem zgodności z danym systemem. Dobierając podzespoły dla naszego komputera, wybieramy tylko te, które są zgodne. Inne urządzenia, których nie ma na liście zgodności z systemem, mogą pracować poprawnie, ale nie ma co do tego pewności. Coraz więcej producentów sprzętu komputerowego dostarcza wraz ze sprzętem sterowniki nie tylko dla systemów Windows, ale również dla Linuksa. Wybierając podzespoły dla komputera z Linuksem, wybieramy urządzenia, które już od pewnego czasu znajdują się na rynku. Może okazać się, że np. nasza, zakupiona za wysoką cenę, karta graficzna nie posiada odpowiedniego sterownika i będziemy musieli poczekać, aż ktoś z entuzjastów (za darmo) taki sterownik napisze.

Istnieje pewna grupa urządzeń, które przeznaczone są tylko dla systemu Windows, np. drukarki lub modemy. Producenci tego sprzętu, obniżając koszty produkcji, zre­zygnowali z pewnych podzespołów sprzętowych, zastępując je komponentami pro­gramowymi wykonywanymi przez system operacyjny Windows. Urządzenia tego typu prawdopodobnie nigdy nie będą pracować pod systemem Linux. Użytkownicy Windows (większość na świecie) mogą być zadowoleni z tych urządzeń, ale zwolen­nicy Linuksa powinni je znać i omijać.

2. Ustalenie liczby i rozmiaru partycji

W Linuksie twarde dyski oznaczane są w zależności od ich typu. Dla dysków w stan­dardzie IDE przyjęto oznaczenia:

hda dla pierwszego dysku w kanale podstawowym IDE (primary master), hdb dla drugiego dysku w kanale podstawowym IDE (secondary master), hdc dla pierwszego dysku w kanale pomocniczym IDE (primary slave), hdd dla drugiego dysku w kanale pomocniczym IDE (secondary slave).

Dyski w standardzie SCSI oraz SATA oznaczane sÄ…: sda - pierwszy dysk, sdb - drugi dysk itd.

Na każdym dysku mogą być maksymalnie 4 partycje podstawowe (np. dla dysku hda oznaczane hdal, hda2, hda3, hda4). Zamiast partycji podstawowej możemy utworzyć partycję rozszerzoną a na niej dyski logiczne. Oznaczanie dysków logicz­nych rozpoczyna się zawsze od numeru 5. Jeżeli w systemie jest tylko jedna partycja podstawowa (oznaczana hdal) oraz partycja rozszerzona z dyskami logicznymi to uzyskują one oznaczenia hdal, hda5 itd.

Jeżeli Linux jest instalowany na komputerze jako kolejny system operacyjny, to na dysku musimy wydzielić dla niego oddzielną partycję dla plików oraz dodatkową partycję wy­miany (traktowaną jako pamięć wirtualna). Typ i położenie partycji nie mają znaczenia.

W systemach pełniących rolę serwera instaluje się tylko jeden system operacyjny, zajmujący całą przestrzeń dyskową podzieloną na więcej partycji ze względu na:

• bezpieczeÅ„stwo i Å‚atwiejszÄ… rozbudowÄ™ systemu (np. jeżeli partycja zostanie za­peÅ‚niona danymi, możemy do komputera doÅ‚Ä…czyć nowy dysk i podmontować go w miejsce starej partycji),

• Å‚atwiejsze tworzenie kopii zapasowych,

• ochronÄ™ partycji przed zapeÅ‚nieniem przez dane użytkowników (np. jeżeli użyt­kownicy zapeÅ‚niÄ… danymi partycjÄ™ z ich folderami domowymi, to nie spowodujÄ… awarii caÅ‚ego systemu).

Najczęściej wyodrębniane partycje przedstawiono w tab. 4.1.

Tabela 4.1. Najczęściej wyodrębniane partycje w systemie Linux

Oznaczenie partycji	Przeznaczenie partycji
\	partycja główna, gdzie zostanie zainstalowany system z jego folderami i plikami
swap	partycja wymiany
horae	foldery domowe użytkowników
var	pliki ze zmiennymi i informacjami o zdarzeniach w systemie
opt	dodatkowe oprogramowanie
tmp	na pliki tymczasowe
usr	oprogramowanie użytkowe

Rozmiar partycji uzależniony jest od wybranej dystrybucji, przeznaczenia partycji oraz od planowanego stopnia jej wykorzystania. W przypadku instalacji Linux Fedo­ra jako dodatkowego systemu do celów edukacyjnych proponujemy przeznaczyć: partycja główna - ok. 5 GB,

partycja wymiany - dwukrotnie więcej niż rozmiar pamięci RAM w komputerze. Przykład podziału dysku na partycje pokazano na rys. 4.1. (s. 64).

Rys. 4.1. Podział dysku na par­tycje

4.2. Instalacja systemu na przykładzie dystrybucji Fedora

Nowoczesne dystrybucje Linuksa wyposażone są w programy ułatwiające ich za­instalowanie i wstępne skonfigurowanie. Nie jest to czynność trudna, lecz wymaga ostrożności (można przez nieuwagę usunąć wszystkie istniejące partycje z danymi) i czasu. Po instalacji możemy uzyskać gotowy system wraz z oprogramowaniem użytkowym umożliwiającym wykonanie wszystkich typowych zadań.

W dystrybucji Fedora 9 dostępne są dwa rodzaje instalatorów:

• w trybie tekstowym - metoda szybsza, ale trudniejsza,

• w trybie graficznym - metoda zalecana dla poczÄ…tkujÄ…cych użytkowników.

Dokładny przebieg procesu instalacji w postaci obrazów ekranu przedstawiony zo­stał w dodatku instalacja Linuksa.ppt.

Ćwiczenie 4.1. Instalacja systemu Unux na przykładzie dystrybucji Fedora

Przed rozpoczęciem instalacji należy zaplanować jej przebieg oraz przygotować sys­tem. Po włożeniu płyty do napędu CD/DVD i restarcie komputera automatycznie uruchamiany jest program instalujący system. Zadaniem użytkownika jest wprowa­dzanie dodatkowych informacji w czasie instalacji:

1. Wybór sposobu instalacji Insta 11 or upgrade en existing system po­zwoli nam zainstalować lub zaktualizować system w środowisku graficznym.

2. Test nośnika - pozwala sprawdzić, czy na płycie instalacyjnej nie ma błędów - jeżeli wcześniej instalowano system z tej płyty, można ten krok pominąć.

3. Po zakończeniu lub pominięciu testowania nośnika, przechodzimy do instalacji.

4. Wybór języka, w jakim będzie przeprowadzona instalacja systemu.

5. Wybór ustawień klawiatury i myszy.

6. Konfiguracja urządzeń sieciowych, (aby edytować dane konfiguracyjne karty sieciowej, należy wybrać przycisk Edytuj):

• sposób ustawienia karty sieciowej - dynamicznie (DHCP) lub statycznie,

• adres karty sieciowej,

• maska sieci,

• domyÅ›lna brama,

• nazwa hosta,

• adres serwerów DNS (primary, secondary, tertiary).

  7. Wskazanie strefy czasowej.

  8. Ustawienie hasła administratora - należy wprowadzić hasło, które będzie trudne do odgadnięcia.

  9. Podział dysku na partycje i wskazanie punktów montowania.

  10. Instalacja menedżera startowego.

  11. Wybór grup pakietów oraz poszczególnych pakietów - możemy je pozostawić bez zmian, a potrzebne programy zainstalować później.

  12. Kopiowanie plików.

Ćwiczenie 4.2. Wstępna konfiguracja systemu po instalacji

Jeżeli instalacja systemu dobiegnie do końca, należy wyjąć płytę z napędu CD/DVD, a następnie ponownie uruchomić komputer. Podczas pierwszego uruchomienia sys­temu musimy skonfigurować system do pracy.

Wstępna konfiguracja systemu obejmuje:

1. Akceptację warunków licencji, na podstawie której korzystamy z systemu.

2. Utworzenie użytkownika systemu (korzystanie z konta administratora do zadań niezwiązanych z administrowaniem systemem nie jest zalecane).

3. Ustawienie daty i czasu zegara.

4. Wysłanie profilu komputera do producenta oprogramowania.

Po wykonaniu czynności związanych z wstępną konfiguracją nasz system jest goto­wy do pracy i możemy się zalogować, korzystając z utworzonego podczas konfigu­racji konta lub konta administratora.

Zadania do samodzielnego wykonania

1. Zapianuj instalacjÄ™ systemu Linux na komputerze.

2. Przygotuj komputer do instalacji systemu Linux.

3. Zainstaluj system Linux.

4. Wykonaj wstępną konfigurację systemu po instalacji.

Wielodostępny system operacyjny Linux

Linux jest systemem wielozadaniowym, co umożliwia mu równoczesne wykony­wanie więcej niż jednego procesu (proces jest to egzemplarz wykonywanego pro­gramu, posiadający własną przestrzeń adresową). Za realizację wielozadaniowości odpowiedzialne jest jądro systemu operacyjnego.

Wielozadaniowość zapewniona jest między innymi przez program nazywany pla­nistą, który realizuje algorytm szeregowania zadań w kolejce do przyznania czasu procesora. Linux może wykorzystywać wiele procesorów. Gdy system ma mniej do­stępnych procesorów niż zadań do wykonania, czas działania procesora jest dzielony pomiędzy wszystkie zadania.

Niektóre systemy wielozadaniowe, np. Linux, oferują wywłaszczanie, które polega na przerwaniu wykonywania procesu, odebraniu mu procesora i przekazaniu ste­rowania do planisty. W systemach bez wywłaszczania procesy muszą same dbać o sprawiedliwy podział czasu procesora.

Do wyświetlenia listy uruchomionych procesów używamy polecenia ps (rys. 5.1).

Rys. 5.1. Lista uruchomionych procesów

Może go używać każdy użytkownik, ale wyświetlane będą tylko te procesy, których jest on właścicielem.

Najważniejszą spośród wyświetlanych informacji jest identyfikator procesu PID. Pozostałe pola oznaczają:

TTY - identyfikator konsoli, z której proces został uruchomiony, TIME - czas procesora wykorzystany do tej pory, CMD - polecenie, którym uruchomiono proces.

Administrator może wyświetlić listę procesów uruchomionych przez wszystkich użytkowników za pomocą polecenia ps—A (rys. 5.2).

5.1. ZarzÄ…dzanie procesami w systemie linux

Linux jest systemem bardzo stabilnym, lecz również i w tym systemie proces może się zawiesić. Czasami zachodzi konieczność usunięcia procesu działającego. Zwykły użytkownik może usuwać tylko te procesy, których jest właścicielem. Administrator może usuwać wszystkie procesy. Do usuwania procesów z systemu służy polecenie kill (rys. 5.3). Polecenie to musi otrzymać jako argument identyfikator PID proce­su. Usuwa ono proces w sposób bezpieczny (zamyka otwarte pliki, zwalnia obszary pamięci). Jeżeli usunięcie procesu w ten sposób się nie uda, to możemy wymusić jego zakończenie, dodając opcję -9, np. ill -9 2463.

Uwaga

Usuwanie procesów jest zabiegiem niebezpiecznym. Usunięcie ważnego procesu może spowodować unieruchomienie całego systemu.

5.2. Wielodostępność

Linux jest systemem wielodostępnym. Oznacza to, że wielu użytkowników może jed­nocześnie z niego korzystać. Każdy użytkownik ma przydzielone zasoby, np. pamięć, czas procesora, miejsce na dysku, do których nikt oprócz niego nie ma dostępu, chyba że sam je udostępni. Użytkownik jest niezależny i odizolowany od innych. O upraw­nieniach do korzystania z poszczególnych zasobów decyduje administrator systemu. Aby zalogować się do systemu, możemy skorzystać z klawiatury przyłączonej do komputera lub sieci komputerowej. Po zalogowaniu uzyskujemy dostęp do konsoli. W Linuksie zdefiniowanych jest wiele konsoli tekstowych, na których mogą logo­wać się różni użytkownicy. Aby zmienić konsolę, używamy kombinacji klawiszy [Ctrl]+[Alt]+[F«], np. [Ctrl]+[Alt]+[Fl], aby przełączyć się na pierwszą konsolę itd. Ograniczeniem darmowego środowiska graficznego XFree86 jest możliwość uru­chomienia tylko jeden raz. Oznacza to, że tylko jeden użytkownik może pracować w środowisku graficznym. Środowisko graficzne jest dostępne na siódmej konsoli za pomocą kombinacji [Ctrl]+[Alt]+[F7],

Aby sprawdzić, z jakiego konta w danym momencie korzystamy, użyjemy polecenia whoami. Użytkownik może podejrzeć, kto w danym momencie jest zalogowany do systemu za pomocą polecenia who (rys. 5.4).

Użytkownicy mogą wysyłać do siebie komunikaty, korzystając z polecenia write (rys. 5.5). Po poleceniu write należy wpisać nazwę użytkownika zalogowanego do systemu. Kończymy wpisywanie tekstu wiadomości za pomocą kombinacji klawi­szy [Ctrl]+[d].

Wiadomość przesłana do użytkownika wyświetlana jest na jego ekranie (rys. 5.6).

Administrator czasami musi wysłać wiadomość do wszystkich zalogowanych użyt­kowników, np. z prośbą o zakończenie pracy z powodu przerwy w pracy serwera. Do tego celu może użyć polecenia wali (rys. 5.7). Komunikat otrzymany przez wszystkich użytkowników pokazany jest na rys. 5.8.

5.3. System plików systemu Linux

System plików to metoda przechowywania plików, zarządzania plikami, informa­cjami o tych plikach, tak by dostęp do plików i danych w nich zgromadzonych był łatwy dla użytkownika systemu. Linux potrafi obsługiwać wiele różnych systemów plików, w tym również te najbardziej popularne:

ext3 - domyślny system plików w większości dystrybucji systemu Linux opartych najądrze 2.4 oraz nowszych. W starszych dystrybucjach moż­na spotkać wersję ext2.

FAT - system plików używany w środowisku DOS/Windows, NTFS - nowsza wersja systemu plików dla Windows (niektóre starsze dystry­bucje mogą mieć problemy, zwłaszcza z obsługą zapisu), IS09660 - stosowany na dyskach CD/DVD.

Podczas instalacji Linuksa tworzona jest struktura folderów na dysku lub dyskach zainstalowanych w komputerze. Standardowe foldery tworzone podczas instalacji: / - folder główny, /bin — przechowywane są w nim standardowe polecenia systemu Linux, /dev - przechowywane są w nim pliki reprezentujące punkty dostępu do urzą­dzeń systemowych, np. napędów CD/DVD, /etc - przechowywane są w nim administracyjne pliki konfiguracyjne,

/home - przechowywane są w nim foldery domowe poszczególnych użytkow­ników,

/mnt - zapewnia odpowiednią lokalizację do montowania urządzeń, takich jak zdalne systemy plików oraz nośniki wymienne, /root - folder domowy administratora systemu,

/sbin - przechowywane są w nim polecenia służące do administrowania syste­mem oraz uruchamiające procesy tzw. demonów (daemon), /tmp - przechowywane są w nim pliki tymczasowe, wykorzystywane przez różne aplikacje,

/usr - przechowywane są w nim pliki dokumentacji systemu oraz większość programów użytkownika, /boot - przechowywane jest w nim jądro systemu, /var - przechowywane są w nim foldery danych różnych aplikacji, w szcze­gólności takich jak serwer FTP (folder /var/ ftp) czy serwer WWW (folder /var/www).

System plików w Linuksie możemy traktować jak pojedyncze drzewo. Jeżeli dołączy­my do systemu plików jakiś dodatkowy nośnik danych, np. dyskietkę, dysk CD/DVD lub pamięć flash, to system plików tego urządzenia zostanie doczepiony do systemu głównego. Miejsce doczepienia nazywane jest punktem montowania (mount point). Jako punkt montowania można wybrać dowolny folder w głównym systemie plików (jeżeli w folderze są dane, to zostaną one przesłonięte przez zawartość nośnika). Zwykle do montowania nośników używa się folderów /mnt i /media.

Aby zamontować system plików z dyskietki, użyjemy polecenia:

mount —t msdos /dev/fdO /mnt/floppy

Opcja—t w poleceniu oznacza, że podamy typ systemu plików na nośniku. Najczę­ściej używane to: msdos - system FAT 12 (dyskietka), vf at - system FAT, ntfs - system NTFS, iso9660 - płyta CD/DVD.

Pierwszy parametr oznacza identyfikator urzÄ…dzenia, np.:

/dev/fdO - pierwsza stacja dyskietek, /dev/cdrom - napęd CD/DVD, /dev/hdal - pierwsza partycja na dysku ATA (kontroler podstawowy), /dev/sdal - pierwsza partycja na dysku SCSI, SATA lub pamięci flash.

Drugi parametr określa punkt montowania. Aby odmontować system plików, użyje­my polecenia:

umount /dev/fdO

Zamiast identyfikatora urządzenia można podać również punkt montowania, np.

umount /mnt/floppy.

Uwaga

Nie można odmontować systemu plików aktualnie używanego. W powyższym przy­kładzie najpierw zmieniliśmy folder na główny, a dopiero później możliwe było od- montowanie systemu plików.

Aby wyświetlić informacje o wszystkich zamontowanych systemach plików, użyje­my polecenia df (rys. 5.10).

Zadania do samodzielnego wykonania

1. Wyświetl listę procesów uruchomionych w Twoim systemie.

2. Uruchom dowolny proces i sprawdź jego identyfikator.

3. Usuń uruchomiony przez siebie proces.

4. Wyślij komunikat do użytkownika zalogowanego na Twoim komputerze.

5. Zamontuj do systemu plików dyskietkę, dysk CD/DVD, pamięć flash i partycję dysku z systemem Windows.

6. Wyświetl informacje o wszystkich zamontowanych systemach plików.

---

1. Linus Torvalds napisał pierwszą wersję systemu Linux, gdy był studentem, w chwili obecnej już studentem nie jest.↩