Główne organy ONZ:

· Zgromadzenie Ogólne (ZO) - każde państwo ma 1 głos. Decyduje w sprawach ważnych (deklaracji pokojowych, wyb. nowych członków i niestałych członków Rady Bezpieczeństwa oraz budżetu),kóre. zapadają większością 2/3 gł. Pozostałe sprawy zapadają większością zwykłą. Zgrom zbiera się raz na rok na sesje zwykłe, mogą być zwoływane sesje nadzwyczajne na życzenie R.B. lub większości czł. Zgrom. Uchwały mają charakter zaleceń, a nie obowiązkowy. ZO zajmuje się wszystkimi sprawami wchodzącymi w zakres działalności ONZ, inicjuje badania i podejmuje zalecenia we wszystkich dziedzinach współpracy międzynarodowej.

· Rada Bezpieczeństwa (RB) - skł. się z 5 czł. stałych: Chiny, Federacja Ros.(do 1991 ZSRR), Fr., USA, Wlk.Bryt., oraz 10 czł. niestałych, wyb. po pięciu co roku na dwuletnie kadencje (5 z Afryki i Azji, 2 z Am.Łac., 3 z Europy). Uchw. zapadają przy 9 gł. (w tym 5 wlk. moc.). Wyjątek od zasady jednomyślności, gdy roztrzygany jest spór, kt. stroną jest jedno z mocarstw, ma ono prawo i obowiązek wtrzymania się od gł. Prawo Veta przysługuje stałemu czł., gdy chodzi o podjęcie akcji w konf., w kt. czł. jest uwikłany. Kompetencje: +utrzymanie międzynar. pok. i bezpieczeństwa; +rozpatruje spory i sytuacje zagrażające pokojowi; + wyd. zaleceń dotycz. sposobu załatwienia sporu; +decyzje w sprawie zastosowania sankcji wobec państwa dopuszczającego się naruszenia pokoju. Sankcje mogą obejmować częściowe lub całkowite ograniczenie wymiany gosp., zerwanie połączeń komunikacyjnych oraz stosunków dyplomatycznych. Gdy sankcje są nieskuteczne wprowadzane są działania militarne, prowadzone przez siły zbrojne ONZ, które podlegają Radzie. Organami pomocniczymi RB są: Wojskowy Kom. Sztabowy (przygotowywanie planów użycia Sił Zbr. ONZ), Kom. Rozbrojeniowa oraz misje obserwacyjne na terenach objętych konf.

· Rada Społ.-Gosp. - składa się z 54 członków wyb. przez ZO na 3 lata (co roku wym. 1/3 skł.). Należą do niej sprawy gosp., społ., kulturalne, zagadnienia praw człowieka, inicjowanie konf., ustalanie wytycznych dla organów pomocniczych (np. Kom. Praw Człowieka) i agencji specjalnych (np. Fundusz NZ pomocy dzieciom), koordynowanie działalności organizacji wyspecjalizowanych. Uchwały zapadają zwykłą większością.

· Rada Powiernicza - skł. się z 5 czł. stałych RB. Nadzoruje administracje na terytoriach powierniczych z wyjątkiem wysp Karoliny, Mariany, Marshala. Ostatnim teryt. powier. były wyspy Palou na Pacyfiku (od 1947 pod kontrolą USA),w 1994 uzyskały niepodl.

· Sekretariat - jest głównym organem administracyjnym i organizacyjnym. Na czele stoi Sekretarz Generalny wyb. przez ZO na zlecenie RB. Kadencja - 5lat. Ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach wszystkich organów ONZ. Zarządza majątkiem, zbieraniem składek członkowskich. Może zwrócić uwagę RB na każdą sprawę mogącą być zagrożeniem dla pokoju. Mianuje personel sekretariatu. Składa ZO roczne sprawozdanie z działalności ONZ. Podlega mu Centrum Praw Człowiek. Obecnym sekretarzem jest Kofi Annam z Gahny, urzędujący od 1997 do 31 XII 2001.

Zapobieganie konfliktom

Niedopuszczenie do przekształcenia się wewnątrzpaństwowych lub międzypaństwowych napięć w konflikt zbrojny wymaga podjęcia kroków na drodze dyplomatycznej. Zapobieganie konfliktom obejmuje takie działania jak wczesne ostrzeganie, gromadzenie informacji oraz dokładna analiza czynników, które doprowadziły do wybuchu konfliktu zbrojnego. Mogą również powstać „dobre biura” („good offices”) powoływane przez Sekretarza Generalnego ONZ, prewencyjne misje pokojowe ONZ lub być prowadzone mediacje przez Departament Spraw Politycznych.

Tworzenie pokoju

Tworzenie pokoju obejmuje działania podejmowane w celu rozwiązania konfliktów zbrojnych. Zazwyczaj polegają one na prowadzeniu działań dyplomatycznych dążących do wynegocjowania i zawarcia porozumienia przez strony konfliktu.

Sekretarz Generalny ma możliwość powołania “dobrych biur”, które prowadzą działania dążące do zakończenia konfliktu. Uczestnikami misji pokojowych mogą być wysłannicy, rządy, grupy państw, regionalne organizacje oraz ONZ. Również nieoficjalne i pozarządowe grupy, a także wybitne osobistości mogą podejmować wysiłki na rzecz tworzenia pokoju.

Wymuszenie pokoju

Wymuszenie pokoju zakłada użycie środków przymusu, w tym także siły zbrojnej. Podjęcie takich działań wymaga upoważnienia Rady Bezpieczeństwa.

Wymuszenie pokoju jest stosowane w sytuacjach zagrażających lub naruszających pokój czy w obliczu aktu agresji. To Rada Bezpieczeństwa decyduje o konieczności podjęcia działań przywracających międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo. Może ona upoważnić organizacje regionalne i inne podmioty do przeprowadzenia akcji wymuszenia pokoju zgodnej z Kartą Narodów Zjednoczonych.

Budowanie pokoju

Budowanie pokoju wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia bądź ponownego popadnięcia w konflikt zbrojny państw i społeczności lokalnych na całym świecie. Budowanie pokoju polega na wzmacnianiu zdolności instytucji administracji państwowej na wszystkich jej szczeblach. Misje budowania pokoju (peacebuilding missions) zajmują się zarządzaniem sytuacją kryzysową, osiąganiem pokoju oraz rozwojem kraju. Budowanie pokoju to złożony i długotrwały proces tworzenia niezbędnych warunków dla osiągnięcia trwałego pokoju. Misje budowania pokoju zajmują się najistotniejszymi kwestiami dotyczącymi funkcjonowania społeczeństw oraz struktur państwowych. Wzmacniają zdolności państw do efektywnego sprawowania swoich funkcji w oparciu o prawo.

Misje pokojowe ONZ

Misje pokojowe są prowadzone we wciąż zmieniających się warunkach społecznych, gospodarczych i politycznych. Muszą być elastyczne, aby mogły dostosować się do nowych wyzwań. Sukces nigdy nie jest pewny, ponieważ zadania związane z utrzymaniem pokoju realizowane są w wyjątkowo trudnych warunkach. Powodzenie misji pokojowej zależy od wielu czynników, takich jak skład misji pokojowej (personel wojskowy, policji, pracownicy cywilni), wsparcie logistyczne, powierzone zadania oraz środowisko, w którym działa misja pokojowa.

Kontrola Zbrojeń

I haska konferencja pokojowa

W roku 1899 car Rosji Mikołaj II wystąpił z inicjatywą konferencji pokojowej. Bezpośrednio odpowiedzialny za zorganizowanie konferencji był minister spraw zagranicznych Rosji Nikołaj Murawiow. Ideą konferencji było skłonienie rządów do znalezienia, drogą dyskusji międzynarodowej, środków zapewniających trwały pokój i kończących wyścig zbrojeń.

Na miejsce obrad konferencji wybrano, na zaproszenie holenderskiej królowej Wilhelminy, Hagę. I haska konferencja pokojowa trwała od 18 maja do 29 lipca 1899 roku i uczestniczyły w niej oficjalne delegacje 26 państw.

Podstawowy cel I konferencji haskiej - ograniczenie zbrojeń i zapewnienie trwałego pokoju - nie został zrealizowany. Schyłek XIX wieku to okres nasilenia się głębokich sprzeczności między głównymi mocarstwami europejskimi. Spory wynikające z dyktowanej doktryną imperializmu ekspansją kolonialną, doprowadziły do nasilenia wyścigu zbrojeń i wzrostu napięcia między narodami. 

W tej sytuacji, żadne z mocarstw nie było skłonne do wyrażenia zgody na ograniczenie swego potencjału wojennego. Niepowodzeniem zakończyły się też próby ograniczenia tzw. ius ad bellum (prawa do wojny) tzn. prawa państwa do realizowania swych celów drogą wojny.

Konwencje haskie 1899 roku

W wyniku I konferencji haskiej udało się natomiast usystematyzować zwyczaje i prawa wojny służące humanizacji sposobów jej prowadzenia. Ponadto, podjęto wysiłki w celu rozbudowy środków pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych.

W swych postanowieniach końcowych, I konferencja pokojowa w Hadze przyjęła teksty trzech konwencji i trzech deklaracji dodatkowych. Umowy te zostały podpisane 29 lipca 1899 roku i weszły w życie 4 września 1900 roku.

"Konwencja w sprawie pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych" służyła rozbudowie metod pomagających uniknąć konfliktu zbrojnego. Na jej mocy powołano Stały Trybunał Arbitrażowy, mający swą siedzibę w Hadze.

"Konwencja dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej" stanowiła rozwinięcie nie wprowadzonej w życie deklaracji brukselskiej z 1874 roku. Regulowała prawa i obowiązki walczących stron wobec ludności cywilnej, jeńców, rannych oraz w zakresie prowadzenia działań zbrojnych na lądzie.

"Konwencja w sprawie przystosowania do wojny morskiej zasad konwencji genewskiej z 1864 roku" ustalała zasady postępowania z rozbitkami, jeńcami i rannymi w warunkach działań na morzu.

Pierwsza deklaracja dodatkowa do konwencji haskich zakazywała na okres 5 lat rzucania pocisków i środków wybuchowych z balonów i podobnych aparatów. Druga deklaracja zabraniała stosowania pocisków rozprzestrzeniających gazy duszące lub trujące. Trzecia i ostatnia deklaracja zakazywała używania pocisków, które rozszerzają się lub spłaszczają w ciele ludzkim.