1. Klasyfikacja kół zębatych

Z punktu widzenia kształtu wieńca koła zębate można podzielić na:

• walcowe

• stożkowe

natomiast ze względu na kształt zęba, można je podzielić na koła o zębach:

• prostych

• śrubowych

• daszkowych

• łukowych

1. Podstawowe wielkości w kole zębatym

h_a = m (m = moduł)

h_f = 1,25m

h = h_a + h_f = 2,25m

d = z·m (z = liczba zębów)

d_a = d + 2h_a

d_f = d – 2h_f

c ≈ 0,2m

1. Definicja ewolwenty i inwoluty

Ewolwenta – jej fragment stanowi boczny zarys zębów – powstaje jako tor dowolnego punktu leżącego na prostej obtaczanej bez poślizgu po okręgu zwanym okręgiem zasadniczym. Zasada wyznaczania ewolwenty: koło lub jego fragment należy podzielić, zaczynając od dowolnie położonego punktu A, na dowolną liczbę równych sobie części. Z punktów podziału 1, 2, 3... należy narysować styczne a, b, c... do okręgu koła. Następnie z punktów podziału 1,2,3, zaczynając od punktu 1, należy zataczać łuki, kolejno o promieniach: r₁ = A1, r₂ = 2B, r₃ = 3C itd., kreśląc łuk zawsze do odpowiedniej stycznej. Otrzymane punkty B, C, D..., połączone krzywikiem, tworzą ewolwentę.

Inwoluta – inwoluta kąta jest to kąt (w mierze łukowej) zawarty między promieniem początkowego punktu A ewolwenty a promieniem rozpatrywanego punktu C lub B ewolwenty. Jest on równy tangensowi kąta zarysu (α₀ lub α_r), przynależnego do danego punktu ewolwenty, pomniejszonemu o kąt zarysu (w mierze łukowej) przynależny do rozpatrywanego punktu. Jest to tzw. funkcja ewolwentowa.

$$\hat{\beta} = tg\alpha - \hat{a}$$

$$\hat{a} = \frac{\alpha^{} \bullet \pi}{180^{}}$$

1. Pomiar grubości zęba suwmiarką modułową

Opierając na wierzchołku zęba suwak, ustawiony na określony wymiar h_c, dosuwa się szczękę ruchomą do styku z bokiem zęba. Na podziałce noniusza odczytuje się mierzoną wartość s_c. Wartość wielkości pomiarowych oblicza się z zależności:

$$\overset{\overline{}}{h_{c}} = h_{\text{ck}} - r(1 - cos\varphi)$$

$$\overset{\overline{}}{s_{c}} = 2rsin\varphi$$

$$\varphi^{} = \frac{180 \bullet \hat{s}}{z \bullet m \bullet \pi}\overset{\overline{}}{s_{c}}$$

s – teoretyczna grubość zęba

1. Pomiar grubości zęba przez n zębów