Ośmiozgłoskowiec najpopularniejszy w polskiej poezji krótki format wiersza sylabicznego: 8-zgłoskowy wers bez średniówki, z akcentem wyrazowym w klauzuli. Podzielony średniówką (4+4, 5+3, 3+5) łatwo staje się formatem wiersza sylabotonicznego. Często jest wiązany w strofy. Ośmiozgłoskowiec występuje w liryce i takich gatunkach, jak fraszka, bajka, czy ballada, rzadziej zaś w poezji epickiej i w dramacie. Ośmiozgłoskowiec odgrywa istotną rolę w poezji ludowej w sielankach i w wierszach, w szczególności dla najmłodszych. W literaturze polskiej wystarczy tu wskazać w charakterze przykładu korzystania z form wiersza ludowego – na twórczość Mickiewicza. W II części Dziadów wprowadza on na scenę prawdziwa wiejska gromadę, której wierszem staje się nieścisły sylabicznie 8 – zgłoskowiec – forma , którą znał poeta z ludowych inkantacji i zawodzeń. Przykładem także może być "Pieśń świętojańska o Sobótce" Kochanowskiego czy "Psalmy przyszłości" Krasińskiego. Nawet afrykańskim języku efik zagadki poetyckie są tak układane, ze pytanie i rozwiązanie składa się z dwóch wierszy 8-zgloskowych.

Sięgnijmy do historii do omawianego przez nas średniowiecza. 8-śmiozgłoskowiec to typowa miara dla "krótkich wierszy lirycznych” między innymi żywot Aleksego w formie wierszowanej (niemal połowa wersów to ośmiozgłoskowce), a w wierszu Słoty –8-zgłoskowiec stanowi 58% wszystkich wersów.

Najczęstszym rozmiarem średniowiecznych pieśni właśnie jest 8-zgłoskowiec, występujący zarówno jako wyłączne tworzywo utworów, jak i współkomponent strof różnowersowych. Popularność w polskiej pieśni religijnej zawdzięcza ten rozmiar przede wszystkim częstemu występowaniu w hymnice łacińskiej, z której pochodzi ogromna większość naszych pieśni. Do rozpowszechnienia się 8-zgłoskowca przyczynić się też mogła charakterystyczna cecha budowy utworów pieśniowych, związana z ich oralnym obiegiem: formuliczność tekstów. Formuła - to wyrażenie, które w identycznej lub niewiele zmodyfikowanej postaci wypełnia taki sam odcinek budowy wersyfikacyjnej, wers, dwa wersy (lub nawet więcej) w różnych utworach. Najbardziej typowym miejscem występowania formuł jest zakończenie pieśni - tak na przykład w czterech pieśniach Maryjnych pojawia się wers o brzmieniu "Racz prosić Synaczka twego" lub "Proś za nami Syna twego", w pięciu innych - wersach "Daj mi (nam) wieczne odpuszczenie", w kilku innych - "Daj nam wieczne ucieszenie". Otóż jest rzeczą charakterystyczną, że w polskich pieśniach religijnych formuła występuje tylko w wersach bezśredniówkowych, w ogromnej większości wypadków - w utworach, dla których założonym wzorcem jest 8-zgłoskowiec. W tłumaczeniach niektóre z tych formuł stanowią kalki z łaciny (sporadycznie- z czeskiego), przeważnie jednak są to parafrazy obcego tekstu. Ponieważ użycie formuł jest też częstym zjawiskiem w pieśniach traktowanych jako oryginalne, można uznać, że ten sposób budowania utworu miał pewien wpływ na wybór rozmiaru wierszowego. Jeszcze inną przyczynę częstego użycia 8-zgłoskowca można widzieć w łatwości stosowania tego rozmiaru w polskim wierszu, w którym istniała swoboda w traktowaniu postaci akcentowej rymu oraz wypełniania wersu pod względem prozodyjnym. W tekstach łacińskich 8-zgłoskowiec jest często modelowany w zakresie budowy akcentowej, stanowiąc imitację dymetru trocheicznego czy jambicznego. W polskim wierszu średniowiecznym nie da się stwierdzić podobnych zjawisk; widać to wyraźnie przy porównaniu oryginałów i przekładów.

Udział 8-zgłoskowego rozmiaru trudno jest jednoznacznie interpretować. Wysuwano przypuszczenia, że między innymi odmiana wiersza asylabicznego niejako sama przez się preferowała odcinek 8-zgłoskowy. Ponieważ jednak średniowieczne teksty pochodzą już z okresu współistnienia wiersza o dawnej, rodzimej genezie z opartą na łacińskim sylabizmie, jest wysoce prawdopodobne, że wysoką frekwencję 8-zgłoskowego odcinka zawdzięczają one wpływowi poezji łacińskiej oraz tłumaczeń i adaptacji tej poezji, których

wersyfikacja kształtowała się także pod naciskiem łacińskiego sylabizmu. O tym nacisku świadczy również budowa prozodyjna wersów 8-zgłoskowych: w przeważającej większości nie dzielą się one - jak to bywało z rodzimym 8-zgłoskowcem - na dwa 4-zgłoskowe zestroje, a w wielu po czwartej sylabie nie przypada nawet

dział międzywyrazowy.

Tekstów o budowie nie dającej się podporządkować sylabizmowi względnemu znaleźć można kilkanaście wśród średniowiecznych utworów zwrotkowych. Wersem o najwyższej częstości występowania jest tu co prawda niemal zawsze 8-zgłoskowiec, ale współwystępują z nim w jednym i tym samym utworze rozmiary krótsze i dłuższe nawet o kilka sylab, i to w znacznym nieraz nasileniu. Tak na przykład pieśń Bądź pozdrowion Krzyżu Pana Wszechmocnego (zapisana w drugiej połowie XV w.) składa się z rozmiarów o rozpiętości od 7 do 14 sylab jednak 8-zgłoskowiec stanowi tu 18 wersów na 44, ale w niektórych strofach nie pojawia się zupełnie lub występuje jako pojedynczy wers; w żadnej nie jest rozmiarem jedynym. Podobną sytuację spotykamy w tzw. Drugiej Pieśni Sandomierzanina, z tym że 8-zgłoskowiec jest tu nieco liczniejszy (45% wersów), a wachlarz wersów innorozmiarowych mniejszy. Przyjrzyjmy się cechom sylabizmu względnego w Rozmowie

Mistrza ze Śmiercią liczącej prawie 500 wersów. Rozmiar 8-zgłoskowi stanowi tu 78% wszystkich wersów

Podsumowując, 8-zgłoskowiec wyraźnie zaznacza się jako trzon metrycznej budowy średniowiecznego tekstu, jako założony wzorzec. Wachlarz innych rozmiarów jest wąski i składa się głównie z rozmiarów obocznych w stosunku do wzorca. Rozmiary inne niż 8-zgłoskowiec najczęściej są jakby wkraplane pojedynczo między dłuższe czy krótsze partie 8-zgłoskowców. Spotyka się czasem dwa kolejne 7- czy 9-zgłoskowe wersy, podczas gdy 8-zgłoskowiec występuje wielokrotnie w długich, kilkunastowerso-wych ciągach.

Jednak powinniśmy pamiętać, że dobry poeta niczego nie robi przypadkowo, a wybór formatu wiersza jest jednym z najważniejszych.