MIKROEKONOMIA

Wykład 3

KRZYWA POPYTU

Reakcję wielkości popytu na zmianę ceny analizujemy posuwając się wzdłuż krzywej popytu, w dół – gdy cena spada, w górę – gdy cena rośnie.

Przy zmianie ceny poruszamy się wzdłuż krzywej popytu

Jeśli na popyt mają wpływ czynniki inne niż cena, czyli poza cenowe, wówczas krzywa popytu przesuwa się w górę lub w dół.

Poza cenowe czynniki przesuwają równolegle krzywą popytu

PARADOKSY MIĘDZY CENĄ A POPYTEM

Zwykle krzywe popytu mają nachylenie ujemne, czyli są odwrotnie proporcjonalne zależności między wielkością popytu (Q), a ceną (P). Jednakże niekiedy występują przypadki, które cechują się paradoksalnymi reakcjami ceny na wielkość popytu.

• Paradoks Giffena: R. Giffen (1837-1910) badając konsumpcję ubogiej ludności stwierdził, że „Im chleb jest droższy, tym więcej się go spożywa”. Wzrost cen produktów tańszych, których udział w budżecie domowym jest wysoki, powoduje ograniczenie konsumpcji towarów droższych na rzecz właśnie tańszych.

Dobro normalne – to takie, na które wielkość popytu wzrasta ze wzrostem dochodu.

Dobro niższego rzędu – to takie, na które wielkość popytu maleje przy wzroście dochodu.

• Efekt snoba – (prestiżowy, Veblena): efekt ten dotyczy dóbr luksusowych, których posiadacz stanowi wyróżnik wysokiego statusu społecznego najbogatszych. T. Veblen (1857-1928) stwierdził, że najbogatsi konsumenci nabywają towary luksusowe nie tyle ze względu na walory użytkowe, ile z powodu wysokiej ceny. Obniżenie cen dóbr luksusowych zmniejsza wielkość zgłaszanego na nie popytu.

• Paradoks spekulacji – powstaje na gruncie oczekiwań konsumentów co do kształtowania się cen w przyszłości.

Jeśli oczekuje się, że cena danego dobra będzie nadal rosła w przyszłości, to popyt ulega zwiększeniu, co wywołuje dalszy wzrost cen.

W przypadku spadku cen nabywcy ograniczają zakupy, gdyż przewidują spadek cen w przyszłości.

PODAŻ I JEJ DETERMINANTY – ZACHOWANIE SPRZEDAWCÓW I PRODUCENTÓW

Podaż jest to relacja między ilością dóbr i usług dostarczanych na rynek, a ich cenami w określonym czasie.

Wielkość podaży to konkretna ilość dóbr i usług, jakie producent jest w stanie wyprodukować i zaoferować do sprzedaży przy konkretnej cenie.

Podaż – to ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować, przy różnym poziomie ceny.

Rodzaje podaży:

• Podaż indywidualna odzwierciedlająca skłonność oferowania przez pojedynczego producenta.

• Podaż rynkowa jest sumą podaży indywidualnych.

Prawo podaży – wielkość podaży zmienia się w tym samym kierunku, co zmiana ceny, czyli występuje dodatnia zależność między ceną, a zmianą wielkości podaży.

Krzywa podaży - graficzna zależność między ceną, a wielkością oferowaną przez producentów/ sprzedawców.

Wnioski wynikające z analizy krzywej podaży:

• Punkty leżące na krzywej podaży obrazują wielkość podaży przy różnych cenach

• Zmiany ceny i zmiany wielkości podaży są jednokierunkowe (nachylenie krzywej dodatnie)

• Pod wpływem zmiany ceny poruszamy się wzdłuż krzywej:

- w górę jeśli ceny rosną

- w dół jeśli ceny maleją

QD=f(P)

Qs=f(P)

Z czego wynika dodatnie nachylenie krzywej podaży?

• Nachylenie krzywej podaży wynika z kryterium maksymalizacji zysku

• Wielkość podaży rośnie dlatego, że wzrost ceny podnosi opłacalność produkcji i przyciąga nowych producentów do wejścia do danej branży

• Obniżenie ceny powoduje spadek opłacalności produkcji i tym samym ograniczenie wielkości podaży

Przesunięcie (równoległe) krzywej podaży, czyli wzrost lub spadek podaży przy każdej cenie zależy od wszystkich czynników poza ceną, czyli poza cenowych determinantach podaży:

• Koszty produkcji

• Postęp techniczny

• Liczba przedsiębiorstw w branży

• Interwencja państwa

• Oczekiwania zmiany cen dóbr

Poza cenowe determinanty podaży powoduje przesunięcie krzywej podaży równolegle w górę (w lewo) lub w dół (w prawo).

Poza cenowe determinanty podaży:

• Koszty produkcji – niższe (wyższe) koszty produkcji oznaczają dla producentów wyższe (niższe) zyski, co skłania ich do zwiększania (zmniejszania) podaży. Zmiana kosztów produkcji wynika ze zmiany cen czynników wytwórczych (ziemi, pracy, kapitału).

• Postęp techniczny – nowe technologie umożliwiają wytwarzanie dóbr przy mniejszych nakładach czynników produkcji, co w efekcie powoduje obniżenie kosztów i wzrost zyskowności produkcji.

• Liczba przedsiębiorstw w branży – zwiększenie przedsiębiorstw w branży powoduje wzrost podaży i odwrotnie zmniejszenie liczby przedsiębiorstw wywołuje spadek podaży.

Poza cenowy determinant podaży:

• Interwencja państwa - niektóre przepisy mogą powodować zwiększenie bądź zmniejszenie podaży.

- przepisy dotyczące ochrony środowiska, bezpieczeństwa pracy, podatki (VAT) mogą powodować podobne skutki jak wzrost kosztów produkcji – przesuwać podaż w lewo.

- subsydia będę zmniejszać koszty i przesuwać krzywą podaży w prawo.

• Oczekiwania zmiany cen dóbr – przewidywany wzrost (spadek) ceny danego dobra może prowadzić do ograniczenia (zwiększenia) podaży przy każdej cenie (czekanie na lepsze czasy).

RÓWNOWAGA RYNKOWA

Równowaga rynkowa występuje przy cenie (P_t), która równoważy wielkość dóbr i usług dostarczanych przez przedsiębiorców (podaż) z wielkością tych dóbr nabywanych przez konsumentów (popyt).

Cena równowagi (P_g) , czyli cena oczyszczająca rynek, to cena równoważąca rynek dóbr, czyli równoważąca wielkość popytu i wielkość podaży, Przy tej cenie nie występują na rynku ani nadwyżki popytu ani podaży.

Ilość równowagi (q_t) to wielkość popytu i wielkość podaży w punkcie równowagi rynkowej.

Przy cenie poniżej ceny równowagi (P₁) wystąpi brak towaru na rynku, czyli niedobór; zapotrzebowanie (popyt) przewyższa podaż.

Przy cenie powyżej ceny równowagi (P₂) wystąpi nadwyżka dóbr na rynku; podaż dóbr i usług przewyższa wielkość, która konsumenci są skłonni nabyć.

RÓWNOWAGA RYNKOWA A ZMIANY STANU POPYTU

Zmiana jakiegoś poza cenowego czynnika popytu, przy niezmiennych warunkach kształtowania się krzywej podaży powoduje przesunięcie równoległe krzywej popytu.

Krzywa popytu nie może przesunąć się w górę (z D do D₃), jeśli np.: wzrosną dochody konsumentów, wzrosną ceny dób substytucyjnych, spadną ceny dóbr komplementarnych, „zadziała reklama”.

Nowy punkt równowagi E₂, przy wyższej ilości równowagi (q₂) i cenie (P₂) równowagi.

Krzywa popytu może przesunąć się w dół (z D do D₂) jeśli np.: obniżą się dochody konsumentów, spadną ceny dóbr substytucyjnych, wzrosną ceny dóbr komplementarnych, jakieś dobro wyjdzie z mody.

Krzywa popytu może przesunąć się w dół (z D do D₂) jeśli np.: wzrosną dochody konsumentów, wzrosną ceny dóbr substytucyjnych, spadną ceny dóbr komplementarnych, „zadziała reklama”.

Nowy punkt równowagi E₂, przy wyższej ilości równowagi (q₂) i cenie (P₂) równowagi.

Nowy punkt równowagi E₁, przy mniejszej ilości równowagi (q₁) i niższej cenie (P₁) równowagi.

Zmiana jakiegoś poza cenowego czynnika podaży przy niezmiennych warunkach kształtowania się krzywej popytu powoduje przesunięcie równoległe krzywej podaży.

Krzywa podaży może przesunąć się w górę (z S do S₂) jeśli np.: wzrosną ceny surowców i pracy, zmniejszy się liczba firm w branży, wzrosną podatki od wynagrodzeń, przedsiębiorcy przewidują wzrost cen dóbr w przyszłości.

Nowy punkt równowagi E₁, przy mniejszej ilości równowagi (q₁) i wyższej cenie równowagi (P₂).

Krzywa podaże może przesunąć się w dół (z S do S₁) jeśli np.: spadną ceny surowców i pracy, zwiększy się liczba firm w branży, zmniejszy się podatek od wynagrodzeń, przedsiębiorcy przewidują spadek cen dóbr w przyszłości.

Nowy punkt równowagi E₂, przy większej ilości równowagi (q₂) i niższej cenie (P₁) równowagi.