METODY DIAGNOSTYCZNE STOSOWANE W ROZPOZNAWANIU STANÓW PRZEDNOWOTWOROWYCH I NOWOTWOROWYCH SKÓRY
DERMOSKOPIA
- metoda diagnostyczna stosowana do oceny zmian skorych
- pozwala ona w gabinecie lekarza bez pobierania wycinków
VIDEODERMOSKOPIA
- metoda diagnostyczna sluzaca do wczesnego wykrywania czerniaka
- metoda nieinwazyjna
- odróżnienie zmian barwnikowych od niebarwnikowych i wczesne wykrycie złośliwej transformacji
- polega na uwidocznieniu badanego fragmentu skory na ekranie komputera i zapisaniu tego obrazu w formie elektronicznej
- badaniu powinny się poddac osoby z grupy podwyższonego ryzyka rozwoju czerniaka skory. Takie badanie powinno być wykonywane jeden lub dwa razy w roku
- powinny o tym pamiętać osoby o jasnej karnacji
KLINICZNE ZASTOSOWANIE OBRAZÓW DERMASKOPOWYCH
KOLOR :
- głównik barwnikiem zmian melanocytowyh jest melanina
- kolor w obrazie derma skopowym zmienia się w zależności od lokalizacji barwnika w skórze
Kolory które można rozróżnić to:
- czarny, jeżeli melanina jest zlokalizowana w warstwie rogowej lub w części powierzchownej naskórka
- jasno lub ciemno brązowy, jeżeli znajduje się w naskórku
- szary lub szaroniebieski jeżeli jest położona w warstwie brodawkowatej skory właściwej
- niebieski jest wystepuje w warstwie brodawkowatej skory właściwej
- biały – odpowiada zmianom ustępującym, bliznowatym lub zwłóknieniu
- czerwony – związany jest obecnością naczyń, ich rozszerzeniem lub powstaniem nowej sieci naczyń
SIATKA BARWNIKOWA
- odzwierciedla lokalizacje melaniny w keratynocytach i melanocytach wzdłuż granicy skórno-naskórkowej
- Ma obraz „plastru miodu” z ciemniejszymi liniami otaczającymi jasniejsze oczka
- struktura siatki odpowiada soplom naskórkowym zawierającym zwiększoną ilość melaniny
SIATKA BARWNIKOWA TYPOWA
- ma regularna grubosc i wielkość pól, równomiernie rozłożony kolor stopniowo zanika na brzegach
- charakterystyczna jest dla zmian łagodnych
SIATKA BARWNIKOWA ATYPOWA
- nieregularna, ma równomiernie rozłożony kolor, pola nieregularnie rozszerzone, ostro kończy się na brzegach
- typowa dla zmian złośliwych
- siatka typowa nie występuje na twarzy, paznokciach, dłoniach i podeszwach
KROPKI
- mniejsze od 0,1 mm
- odpowiadają melaninie zlokalizowanej w naskórku lub skórze właściwej
- im bardziej powierzchniowo zlokalizowana jest melanina, tym są ciemniejsze
- czarne – skupisko melaniny w warstwie rogowej lub części powierzchniowej naskórka
- brązowe – skupisko melaniny znajduje się na granicy skorno-naskrkowej
- niebieskie lub niebiesko-szare – melanina wolna lub zlokalizowana w makrofagach mieści się w obrębie warstwy brodawkowatej lub siateczkowatej
- mogą być rozłożone regularnie lub nie
CIAŁKA:
- odpowiadają gniazdom wybarwionych melanocytow w dolnych warstwach naskorka, na granicy skorno-naskorkowej lub w skorze właściwej
- srednica > 0,1 mm
- okrągłe lub owalne, symateryczne i dobrze odgraniczone
- kolor czarny, brunatny, szary, niebieski lub czerwony
- mogą występować w zmianach lagodnych (równomiernie rozłożone, centralnie w stosunku do siatki)
- lub złośliwych (nierówno rozłożone, brzeżnie, niesymetrycznie rozmieszone)
PLAMY ATRAMENTU :
- barwnikowe pola bezstrukturalne
- odpowiadaja duzemu nagromadzeniu melaniny, zlokalizowanemu na roznych poziomach naskórka lub skóry właściwej
- zakrywają inne struktury
- w zmianach łagodnych zlokalizowane centralnie i symetrycznie
- niesymetryczne rozmieszczenie sugeruje czerniaka
PSEUDOPODIA I OBWODOWE SMUGI PROMIENISTE
- sugeruja odśrodkowe rozszerzanie się barwnika rosnącej zmiany melanocytowej
- pseudopodia maja zgrubiale zakończenia o kształcie palczastym lub przypominającym rakiete tenisowa, koloru czerwonego lub czarnego, związane z siatka barwnikowa
- smugi – struktury lineralne, rownolegle, powstale po przerwaniu siatki barwnikowej
- rozmieszczenie smug wokół zmiany może być regularne i symetryczne
- niesymetryczne i nieregularne rozłożenie tych struktur na obrzeżach zmiany typowe jest dla bocznego rozrostu czerniaka szerzącego się powierzchniowo
OBSZARY BEZSTRUKTURALNE
- są pozbawione wszystkich opisanych struktur
- nie wykazują cech regresji
- obszary z mala ilością barwnika lub go pozbawione
- mogą być symetryczne lub nie
- mogą być obecne w czerniaku i znamieniu atypowym
STREFY REGRESJI
- są wynikiem utraty barwnika, ścieńczenia naskórka, włóknienia skóry właściwej
- często związane z obecnością melaniny wolnej lub w makrofagach
- występowanie teleangiektazji
- maja wygląd bezbarwnikowego obszaru włóknienia lub pola posypanego pieprzem, z obecnością niebiesko-szarych ziaren
BIAŁO-NIEBIESKIE ZAMGLENIE:
- niebieskie, nieregularne przebarwienie, niewyraźne, zlewające się, częściowo nieprzezroczyste na powierzchni
- najczęściej nie zajmuje całej zmiany
- odpowiada skupieniu Komorek zawierających dużą ilość barwnika lub skupieniu melaniny w skórze właściwej
UKŁAD NACZYŃ :
- mogą mieć forme przecinka, wykrzyknika, szpilki do wlosow lub ksztalt drzewka
- nietypowy uklad wystepuje w postaci linijnych, kropkowatych, kulistych naczyn rozmieszczonych w zmianach nieregularnie
- teleangiektazje odpowiadają rozszerzonym naczyniom w warstwie brodawkowatej
PSEUDOCYSTY ROGOWE
- okrągłe, duże, białe lub żółtawe struktury występujące głównie w brodawkach łojowych
- odpowiadają cystom śródnaskórkowym wypełnionym keratyną
- czasami mogą zawierać barwnik
SZCZELINY
- występują w brodawkach łojotokowych
- odpowiadają nieregularnym zagłębieniom naskórka wypełnionym keratyną
- przy ich dużej ilości obraz przypomina powierzchnię mózgu
STRUKTURY PRZYPOMINAJĄCE LIŚĆ KLONU
- mają formę brunatnych szaroniebieskich cebulek, których ułożenie prypomnia ilość klonu lub palce rąk
- przy braku siatki barwnikowej sugerują rozpoznanie barwnikowej postaci BCC
Struktury typu kola ze szprychami
Promieniście rozłożone struktury barwy brunatnej biegnące w kierunku okrągłej, centralnie położonej struktury.
Przy braku siatki barwnikowej sugeruja rozpoznanie barwnikowej postaci BCC. Odpowiadają pasmom BCC wyrastającego z komórek nabłonka.
STRATEGIA DIAGNOSTYCZNA
ETAP I
Czy zmiana ma charakter zmiany barwnikowej, czy nie ?
- siatka barwnikowa, ciałka skupione, smugi gałęzkowate, rzekoma siatka barwnikowa -> zmiana melanocytowa
- rozlanie niebieskie zabarwienie -> znamię błękitne
- pseudocysty rogowe, pseudozaskórniki, szczeliny, naczynia w kształcie spinki do włosów, ostry brzeg, postrzępiony brzeg -> brodawka łojotokowa
- struktury przypominające liść klonu, drzewkowate teleangiektazje, struktury typu koła ze szprychami, gniazda w kształcie jaja, owrzodzenie, liczne szaroniebieskie ciałka -> BCC
- ciała czerwono-niebieskie -> naczyniak, rogowiec krwawy
Reguła ABCD Stolza
- asymetria 0-2
0,1 lub 2 osie : kolor, kształt i struktura
- brzegi 0-8
Ostre zakończenie barwnika, zmian podzielona na 8 segmentów
- kolor 1-6
Od 1 do 6 kolorów
- struktury dermoskopowe : 1-5
Siatka barwnikowa, obszary bezstrukturalne, punkty, ciałka, smugi
Obliczenie całkowitego wyniku dermoskopowego:
Asymetria x1,3
+ brzeg x 0,1
+ kolor x 0,5
+ struktury dermoskopowe x 0,5
= całkowity wynik dermoskopowy TDS
Zakres 1-8,9
TDS> 5,45 sugeruje czerniaka
< 4,75 świadczy o zmianie łagodnej
Lista 7 punktów. Wynik równy lub większy sugeruje czerniaka
Kryteria dermoskopowe wynik
Kryteria główne
Atypowa siatka barwnikowa 2
Biało-niebieskie zamglenie 2
Atypowy układ naczyń 2
Kryteria mniejsze
Nieregularne smugi 1
Nieregularne ciałka i kropki 1
Plamy atramentu 1
Strefy regresji 1