1.Odnowa biologiczna - szereg oddziaływań pedagogicznych, psychologicznych i biologicznych na organizm człowieka w celu przeciwdziałania przeciążeniu pracą oraz przywróceniu pełnej sprawności fiz. i motywacji psych. zmniejszonej wskutek:

-wyczerpującej pracy fiz i umysłowej

-przeciążeń lokalnych, głównie narządu słuchu

-pochorobowej rekonwalescencji

2.Fizjologiczne podstawy odnowy biologicznej w sporcie:
W praktyce sportowej wyróżnia się 2 aspekty odnowy:

-wykorzystywanie środków restytucyjnych w procesie aktywności ruchowej

-wykorzystywanie środków restytucyjnych podczas zawodów

-zad jakie ma spełnić postępowanie odnawiające podzielić można na:

a) bezpośrednio współdziałające z treningiem

b) pośrednio współdziałające, czyli profilaktyczno-uzupełniające

3.Znaczenie odnowy biologicznej w profilaktyce zawodowej:

4.Organizacja procesu odnowy biologicznej w klubach sportowych:
Programowanie odnowy biologicznej:

-odnowa biologiczna podokres przygotowania ogólnego

-odnowa biologiczna podokres przygotowania specjalnego

-odnowa biologiczna głównego okresu treningowego

5.Biochemiczne środki odnowy biologicznej w sporcie wypoczynkowym:
Biochemiczne środki odnowy biol są to substancje, które są bezpośrednimi substratami przemian energetycznych, lub które na intensywność tych przemian bezpośrednio i pośrednio wpływają. Są to:

-witaminy – E, C, A oraz z gr B
-sole mineralne zawierające magnez, żelazo, cynk, wapń, potas, jod i sód

-aminokwasy – kwas asparginowy, glutaminowy, matiomina, hydrolizaty białkowe

Ponad to do biochemicznych środków odnowy biol należą różne diety i odżywki zawierające podstawowe składniki odżywcze (glukoza, białka).

6.Termoterapia w odnowie biol. Podstawy fizjologiczne

7.Fizykochemiczne właściwości wody:

Woda to najważniejszy składnik pokarmowy. W organizmie stanowi 70% ciężaru. Ma wys pojemność cieplną, co oznacza, że pochłania duże ilości ciepła bez utraty swojej temp, co chroni komórki przed nagłym skokiem termicznym. Stanowi podstawowy składnik komórek, tkanek oraz płynów ustrojowych, wchodzi w skład krwi, przenosi składniki pokarmowe do narządów i komórek ustrojowych, a przy jej pomocy jednocześnie następuje wydzielane z nich produktów przemiany materii w tym także produkty toksyczne nagromadzone w narządach, głównie w mięśniach, podczas intensywnej pracy fiz.

Dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na wodę mieści się w granicach 30-45 ml na kg masy ciała, zależnie od aktywności fiz, temp, wilgotności, ruchu otaczającego powietrza i rodzaju pożywienia. Waha się od 2l u os 50 kgramowej i lekkiej aktywności fiz do 12l u os 90 kgramowej i wytężonej aktywności fiz. W wys temp człowiek w stanie spoczynku traci nawet 0,5l wody/godz. W tej sytuacji do utrzymania równowagi wodnej konieczne jest przyjmowanie odpowiedniej ilości wody i soli mineralnych zwłaszcza chlorku sodu (nawet do 30g dziennie).

8.Klimatoterapia. Lecznicze zastosowanie klimatu (helioterapia)

Helioterapia (leczenie słońcem) pobudza w organizmie wiele procesów. Wspomaga przemianę materii, wzmaga procesy krwiotwórcze, podnosi odporność. Dzięki promieniom słońca organizm w naturalny sposób wytwarza witaminę D odpowiedzialną za prawidłowy rozwój kośćca.

9.Rodzaje energii i zasady jej przekazywania:
-cieplna, czyli ciepło. Jest to jedyna energia, którą nie tylko wprowadza się do organizmu, lecz także odbiera. Wiele przemian energetycznych kończy się wytworzeniem ciepła, stąd ciepło bierze udział w różnych terapiach fizykalnych prowadzonych energią o innych formach
-elektryczna w postaci pola i prądu elektrycznego
-promieniowanie elektryczne (pem) z różnych zakresów widma

-mechaniczna jako różne formy masażu, wibracji i ultradźwięków.

Niezależnie od energii podawanych z zewnątrz w procesach ustroju ludzkiego występują procesy energetyczne z udziałem znacznych ilości energii wytwarzanych w tkankach. Są to:
-energia chemiczna – w każdym żywym ustroju jest najważniejsza i występuje najobficiej. Z niej powstają w tkankach wszystkie inne formy energii
-energia mechaniczna – wytwarzana w mięśniach, zapewnia wszelkie czynności ruchowe dowolne, mimowolne, pracę serca i trzewi, ponadto w drobnych ilościach powstaje w każdej komórce, warunkując przemieszczanie płynów i organelli komórkowych

-energia cieplna – utrzymuje temp ciała i występuje masowo jako uboczny produkt wielu przemian energetycznych

Prądy elektryczne – służą do przekazywania sygnałów nerwowych. Niskonapięciowe zjawiska elektryczne występują we wszystkich przemianach biochemicznych, w których biorą udział elektrony.
Promieniowanie elektromagnetyczne czerwone – powstaje w wyniku przemiany materii i energii. Kwanty tego promieniowania wyzwalają się w reakcjach fizykochemicznych i są emitowane z powierzchni skóry.
Promieniowanie elektromagnetyczne luminescencyjne (fotonowe) – powstaje w niewielkich ilościach w przebiegu procesów wewnątrzkomórkowych często bez udiząłu energii cieplnej, dlatego bywa nazywane „zimnym”

10.Rola witamin i mikroelementów w treningu sportowym:

Na podstawie dostępnych danych z literatury, dawki witaminowe dla sportowców z gr wytrzymałościowej winny kształtować się średnio:

-wit C - 300mg/dzień

-wit B1 - 7 mg/d

-wit B2 – 3 mg/d

- wit B15 – 300 mg/d

-wit A – 5 mg/d

-wit B1. Posiada właściwości tonizujące, wpływa na skrócenie czasu odnowy, zmniejsza lub znosi napięcie mięśniowe. Wpływa na spalanie cukrowców przeciwdziałając zatrzymywania się kw.mlekowego w czasie pracy mięśniowej.

-Witamina B2. W pływa na intensywność oddychania tkankowego oraz na koordynację ruchową. Wpływa szczególnie korzystnie podczas wysiłków wytrzymałościowych.

-Witamina B15. Skraca znacznie okres odnowy po pracy mięśniowej, wpływa na stężenie glikogenu i fosfokreatyny w mięśniach. Wykazuje wpływ na obniżenie kwasu mlekowego i pirogronowego we krwi.

-Witamina PP. Wpływa na wytworzenie energii w procesach tlenowych.

-Witamina C. Katalizuje oddychanie komórkowe, stymuluje produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny . Przeciwstawia się zmęczeniu i bólom mięśni.

-Witamina A. Wpływa na zwiększenie glikogenu w mięśniach.

-Sód i potas. Wpływa na pobudliwość nerwowo-mięśniową. Brak powoduje depresję, nerwowość oraz zmęczenie.

-Magnez. Brak powoduje osłabienie mięśni oraz wywołuje zaburzenia w układzie krążenia.

-Wapń. Niedobór wapnia prowadzi do rozmiękczania kości i próchnicy zębów. Potrzebny jest w procesie regeneracji nerwowo-mięśniowej.

-Fosfor. Tworzy ważne związki energetyczne.

-Żelazo. Aktywuje witaminy A. B2 i C. W przypadku niedoboru występuje niedokrwistość. Intensywny trening zmniejsza poziom żelaza, prowadząc na skutek wyczerpującego wysiłku mięśniowego do tzw. anemii sportowej.

-Mangan. Niedobór wywiera ujemny wpływ na układ krwiotwórczy, wywołuje anemię, podwyższa ciśnienie i obniża wydolność układu oddechowego.

-Miedź. Niedobór powoduje objawy podobne do niedoboru wapnia.

11.Rodzaje masażu specjalistycznego stosowanego w odnowie biol sportowców:
-pregmentarny

-łącznotkankowy

-okostnowy

-izometryczny

-punktowy

-drenaż limfatyczny

12.Właściwości procesów wypoczynkowych - charakterystyka:
•nierównomierność przebiegu procesów restytucyjnych
•faza szybka (kilka, kilkanaście minut)
•faza wolna (2-3 dni)
•fazowy charakter odnowy zdolności do pracy. - zjawisko superkompensacji
•niejednoczasowość restytucji funkcji wegetatywnych i gotowości do pracy.

13.Czynniki warunkujące charakter procesów u wypoczynkowych:
•rodzaj wysiłku (siłowy, wytrzymałościowy)
•parametry obciążenia (objętość, częstotliwość, czas. intensywność)
•poziom zdolności wysiłkowej (formy sportowej)
•charakter wypoczynku po uprzednim obciążeniu
•czynniki genetyczne
•rytmy biologiczne (aktualna faza)
•środowisko pracy
•organizacja pracy.

14. Środki odnowy biologicznej:

●pedagogiczne:

-racjonalne planowanie treningów

-optymalne planowanie cykli

-prawidłowe łączenie pracy i wypoczynku

-zapewnienie środków zapobiegających znużeniu

-TRENER

●psychologiczne:

-odpowiedni klimat i stosunki interpersonalne w zespole

-stosowanie różnych form relaksu

-wyrabianie odporności psychicznej

-odpowiednie współdziałanie poszczególnych członków zespołu

-CAŁY ZESPÓŁ

●medyczno-biologiczne:

-opieka zdrowotna

-badania okresowe i wydolnościowe

-stosowanie odżywek

-metody fizjoterapeutyczne

-wykorzystanie klimatu

-LEKARZ

-FIZJOTERAPEUTA

15.Ciepłolecznictwo – dostarczanie do ustroju ciepła drogą:

-przewodzenia – kondukcji – polega na wyrównaniu energii kinetycznej cząstek w wyniku ich bezpośredniego zderzenia – ciała stałe

-przenoszenia – konwekcji – charakterystyczne dla gazów i cieczy

-promienowania – radiacji

16.Wpływ bodźców cieplnych na organizm zależy od następujących czynników:

-natężenia bodźca tzn. różnicy temp. bodźca, a temp organizmu

-okoliczności fiz towarzyszących oddziaływaniu ciepła

-możliwości termoregulacyjnych ustroju

-czasu działania bodźca w czasie

-powierzchni ciała, na którą działa bodziec

-zmiany natężenia bodźca w czasie

17.W stanie przegrzania ustroju następuje:

-wzmożona przemiana materii o 3,6%

-akcja serca serca ulega przyspieszeniu o ok. 20 uderzeń/min

-zawartość krwi tętniczej maleje, a żylnej wzrasta

-oddech ulega przyspieszeniu i spłyceniu

-podwyższenie temp ciała

-czynność gruczołów potowych i łojowych zwiększona

-czynność wydzielnicza nerek zmniejszona na skutek odwodnienia

-rozszerzenie naczyń krwionośnych obwodowych i zwiększenie się szybkości przepływu krwi w obszarze poddanym zabiegowi

-obniżenie ciśnienia krwi

-rozluźnienie mięśni szkieletowych i gładkich

-zmniejszenie aktywności tworu siatkowatego (ogólne odprężenie)

18.Termotegulacja – zespół czynników fiz i fizjo pozwalających na utrzymani stałej temp ciała, czyli zabezpieczenie przed przegrzaniem i wyziębieniem.

19.Termoregulacja fiz – zabezpieczenie przed przegrzaniem

Etap I – rozszerzają się naczynia krwionośne skóry, przyspiesza akcja serca, spłyca i przyspiesza oddech. Przyjęcie pozycji zwiększającej powierzchnię oddawania ciepła.
Etap II – dochodzi do zwiększonego wydzielania potu

20.Termoregulacja chemiczna – zabezpieczenie przed wyziębieniem
Etap I – dochodzi do skurczu naczyń krwionośnych powierzchniowych i przerzucenie ich w głąb ciała. Przyjęcie pozycji zmniejszającej powierzchnię ciała.
Etap II – polega na wzmożeniu przemiany materii i pojawieniu się skurczów mięśni

21.Wpływ ciepła na organizm:

Ciepło ma 3 główne działania lecznicze:
-przeciwbólowe
-przeciwzapalne
-obniżające napięcie mięśniowe
oraz
-poprawia rozciągliwość tkanki kolagenowej
-poprawia lepkość mazi stawowej i zwiększa ruchomość w stawach
-poprawia trofikę tkanek
-przyspiesza gojenie powierzchownych zranień
-nasila procesy przemiany materii i pobudza krążenie
-działa kojąco, odprężająco, uspokajająco, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo

1.Białka – bardzo duże cząsteczki zbudowane z setek lub tysięcy aminokwasów. Stanowią one ok.20% masy ciała dorosłego człowieka, a przy tym są podstawowym materiałem budulcowym komórek i tkank organizmu. Biorą udział w większości reakcji zachodzących w organizmie, a także uczestniczą w transporcie np. O2 czy CO2. Są źródłem energii, a dzięki temu, że są przeciwciałami, dają odporność organizmowi. Dzienne zapotrzebowanie na białko zależy od wieku, masy ciała, stanu zdrowia i rodzaju wykonywanej pracy. Białko możemy podzielić na:
-pełnowartościowe (zwierzęce)
-niepełnowartościowe (pochodzenia roślinnego).

2.Główne źródła występowania białka

3.Węglowodany – dostarczają naszemu organizmowi ok. 45% energii, przy czym stanowią około 1% ciężaru naszego ciała. Musimy stale uzupełniać zapas węglowodanów gdyż w ciele człowieka jego poziom jest dość niski. Związek ten najszybciej ze wszystkich innych ulega przemianom, ale jest najważniejszym źródłem energii potrzebnej do pracy mięśni. Cukry pokrywają dzienne zapotrzebowanie energetyczne dorosłego człowieka w 50-60%, przy czym ich nadmiar odkłada się w postaci tkanki tłuszczowej. Dzienne zapotrzebowanie waha się od 400 do 500g.

4.Tłuszcze – zbudowane są z glicerolu i kw.tłuszczowych. Stanowią ok. 10% masy ciała, wchodzą przy tym w skład tkanki tłuszczowej podskórnej (zapas energii). Związki te są głównym składnikiem energetycznym naszego pożywienia, ponieważ spalane dają ponad dwukrotnie więcej energii niż węglowodany czy białka. Powinny pokrywać dzienne zapotrzebowanie energetyczne organizmu w 25-30%. Tłuszcze dzielimy na zwierzęce i roślinne.

5.Witaminy – szereg różnych związków, które:
1)są składnikami niezbędnymi w żywieniu człowieka dla normalnego przebiegu szeregu procesów zachodzących w jego tkankach
2)nie mogą być wytwarzane przez organizm i muszą być dostarczane z pożywieniem lub w razie potrzeby w postaci preparatów farmaceutycznych
3)nie są źródłem energii, ani materiałem budulcowym

6.Witamina A – rola:
•bierze udział w procesie widzenia, ponieważ wchodzi w skład rodopsyny – światłoczułego barwnika siatkówki oka
•sprzyja zdolności regeneracyjnej komórek przez utrzymanie błon śluzowych w dobrym stanie
•odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie nabłonka

Niedobór:
-niedowidzenie o zmroku (tzw. kurza ślepota)
-zmiany nabłonka skóry (rogowacenie, złuszczanie)
-brak apetytu
-częste infekcje
-zahamowanie wzrostu

7.Witamina B1 (tiamina) – rola:
•odpowiada za utlenianie węglowodanów
•odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, mięśni i serca, łatwo rozpuszczalne w wodzie

Niedobór:
-choroba beri beri
-zapalenie nerwów obwodowych,
-zaburzenie przemiany węglowodorowej.
-niedowłady

9. Witamina B2- rola:
•uczestniczy w przemianie aminokwasów, syntezie białek oraz metabolizmie kwasów tłuszczowych.
•niezbędna w syntezie porfiryn (synteza hemu do hemoglobiny niezbędej w produkcji krwinek czerwonych) i hormonów (np. histamina, serotonina ),
•wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego
•podnosi odporność immunologiczną organizmu i uczestniczy w tworzeniu przeciwciał

Niedobór:
-stany zapalne skóry,
-zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym (apatia, bezsenność, napady drgawek).
-zwiększona podatność na infekcje,
-niedokrwistość

10.Witamia B12 - rola:
•pobudza wytwarzanie czerwonych krwinek.
•zapobiega anemii złośliwej.
•bierze udział w syntezie DNA.
•tworzy osłonki komórek nerwowych.
• uczestniczy w przemianach metabolicznych tłuszczów i węglowodanów.
•bierze udział w przemianie kwasu foliowego

Niedobór:
-zaburzenia powstawania ciałek krwi zwłaszcza czerwonych (niedokrwistość złośliwa, magaloblastyczna)
-zaburzenia w układzie nerwowym.
-zmiany zwyrodnieniowe błony śluzowej żołądka

11.Witamina C – rola:
•uczestniczy w procesach metabolicznych.
•przyspiesza proces gojenia się ran i zrastania kości,
•uczestniczy w metabolizmie tłuszczów, cholesterolu i kwasów żółciowych. bierze udział w biosyntezie hormonów kory nadnerczy.
•uczestniczy w regeneracji witaminy E,
•ułatwia przyswajanie żelaza i uczestniczy w wytwarzaniu krwinek czerwonych.
•podnosi odporność organizmu, ma właściwości bakteriobójcze.

Niedobór:
-zaburzenia w tworzeniu kolagenu (zwiększona łamliwość kości).
-wolniejsze gojenie się ran.
-zaburzenia w przemianie kwasów tłuszczowych.
-osłabienie naczyń włosowatych i możliwości powstawania mikrowylewów w różnych narządach, zmniejszenie odporności na infekcje.
-bóle mięśniowe, zmęczenie, apatia i brak apetytu,
- występowanie szkorbutu (gnilica) objawiającego się obrzękami i krwawieniem z dziąseł oraz wypadaniem zębów.

12.Witamina D-rola:
• pobudza wchłanianie wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego, zapobiegając spadkowi ich stężenia we krwi,
•wspomaga wzrost.
•wspomaga mineralizację kości,
•wpływa na gospodarkę wapniową w organizmie.

Niedobór:
-u niemowląt - krzywica .dziecięca,
-u dzieci starszych i młodzieży - krzywica późna.
-u starszych: zaburzenia struktury kości - osteomalacja i zrzeszotnienie kości,
-niedostateczna mineralizacja kości.