• Ścinanie w gruncie polega na przesunięciu (poślizgu) jednej części ośrodka gruntowego w stosunku do pozostałej. Warunkiem powstania poślizgu wzdłuż określonej powierzchni jest przekroczenie oporu gruntu przez składową ścinająca.

• Powierzchnia/płaszczyzna ścięcia jest to powierzchnia po której przesunie się grunt pod wpływem przekroczenia naprężeń granicznych scinających

• Wytrzymałością gruntu na ścinanie nazywamy opór, jaki stawia grunt naprężeniom stycznym w rozpatrywanym punkcie ośrodka. Po pokonaniu oporu ścinania następuje poślizg pewnej części gruntu w stosunku do pozostałej.
  Najstarszą i do dzisiaj stosowaną formułą określającą zjawisko ścięcia gruntu jest warunek podany przez Coulomba w 1773 roku:

w którym:
t_f - wytrzymałość na ścinanie [kPa],
s_n - naprężenia normalne do płaszczyzny ścinania [kPa],
F - kąt tarcia wewnętrznego [^o] ,
c - spójność [kPa].

W przypadku ścinania gruntów o strukturze ziarnistej mamy do czynienia z oporem tarcia suwnego i obrotowego. Opór ten nazywamy oporem tarcia wewnętrznego. Wielkość ta zależy od rodzaju gruntu (wymiaru i kształtu ziaren, pochodzenia gruntu). Dla danego gruntu wartość tarcia wewnętrznego zależy od: porowatości, wilgotności, ciśnienia wody w porach.

• Spójność gruntu (kohezja) jest to opór gruntu stawiany siłom zewnętrznym wywołany wzajemnym przyciąganiem się cząstek składowych gruntu. Występuje w gruntach spoistych. Zależy od średnicy ziaren, wilgotności, genezy i składu mineralnego.

• W sensie matematycznym równanie Coulomba jest równaniem prostej nachylonej pod kątem tarcia wewnętrznego F do osi odciętych i wyznaczającej na osi rzędnych wartość oporu spójności c.

Rys. 1. Proste Coulomba, wytrzymałość gruntu na ścinanie

• Tarcie wewnętrzne – opór powstający między elementami jednego ciała. W ciele stałym tarcie jest uzależnione od właściwości tłumiących, natomiast w płynach od lepkości. Opory tarcia wewnętrznego wynikają z istnienia sił kohezji i zależą od swobody przemieszczania się tych cząsteczek.

W obliczeniach stateczności uwzględnia się:

• ciężar gruntu w korpusie nasypu, wykopu, zbocza

• ciężar gruntu w podłożu

• obciążenie naziomu

• obciążenie wywołane wodą filtrującą przez korpus nasypu, wykopu, podłoża

• ciśnienie wody w porach

• bezpośrednie parcie wody na elementy uszczelniające nasypu piętrzącego

• inne obciążenia

• Osiadanie początkowe S_i wynikające z postaciowych odkształceń nasyconego ośrodka gruntowego, najczęściej w warunkach przyrostuciśnienia porowego

• Osiadanie konsolidacyjne S_c wynikające z rozpraszania powstałejpo przyłożeniu obciążenia nadwyżkiciśnienia porowego

• Ściśliwość wtórna (pełzanie) S_s wynikająca z plastycznych odkształceń szkieletugruntowego pod wpływem naprężeniaefektywnego