Wykład III.
EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB Z DYSFUNKCJĄ WZROKU.
Tyflopedagogika – Dział pedagogiki specjalnej zajmujący się kształceniem, wychowaniem i rehabilitacją dzieci, młodzieży oraz dorosłych niewidomych, słabowidzących oraz ociemniałych.
Definicje.
Definicje medyczne – opierają się na głównych parametrach okulistycznych.
Definicje funkcjonalne – Nie uwzględnia parametrów okulistycznych, za to koncentruje się na tym w jaki sposób i w jakim stopniu dana osoba wykorzystuje wzrok w codziennym funkcjonowaniu.
Niewidomi.
Def. Medyczna – „ Ślepota prawna ‘’ Ostrość wzroku jest mniejsza lub równa 0.05 w lepszym oku po korekcji okularowej lub pole widzenia o średnicy nie większej niż 20 stopni. ( Pełna ostrość wzroku wynosi 1 )
Def. Funkcjonalna – Osoba, która w swoim codziennym funkcjonowaniu nie posługuje się wzrokiem, stosuje alternatywne techniki bezwzrokowe.
Słabowidzący.
Def. Medyczna – Według Światowej Organizacji Zdrowia - Osoba, której ostrość wzroku jest mniejsza niż 0.3 i większa lub równa 0.05.
Def. Funkcjonalna – Osoba, której funkcje wzrokowe są zaburzone mimo leczenia korekcyjnego jednak w codziennym funkcjonowaniu posługuje się wzrokiem w celu zaplanowania i wykonania czynności.
Dla nauczycieli lepsza jest definicja funkcjonalna, wyniki badań okulistycznych nie determinują funkcjonowania wzrokowego.
Zróżnicowanie.
Osoba ociemniała – osoba, która utraciła wzrok po 5 roku życia – pamięta rzeczy, które widziała zanim utraciła wzrok – kojarzy je, korzysta z pamięci wzrokowej.
Niewidomi – osoby, które nie posiadają zmysłu wzroku od urodzenia oraz te, które utraciły wzrok w pierwszych latach życia ( poniżej 5 roku życia. )
Zróżnicowanie populacji słabowidzących.
- Większy stopień zróżnicowania niż w populacji niewidomych.
Główne czynniki różnicujące:
- Rodzaj schorzenia lub uszkodzenia układu wzrokowego.
- Czas wystąpienia uszkodzenia.
- Przyczyny.
- Sposób wystąpienia uszkodzenia.
- Stopień zaawansowania schorzenia.
Czynniki determinujące osoby z dysfunkcją wzroku:
- Środowiskowe.
- Czynności wykonywane.
- Chęć.
Nieprawidłowe określenia osób niewidomych / słabowidzących:
Osoby z wadą wzroku, niedowidzący, szczątkowo widzący, szczątkowcy, z resztkami wzroku, resztkowcy, resztkowo widzący, niewidomy z użytecznymi resztkami wzroku, czarnodrukowcy, brajlacy, brajlaki.
Prawidłowe określenia osób niewidomych / słabowidzących:
- Niewidzenie.
- Słabowzroczność.
Dysfunkcje słabowidzących:
- Mroczek centralny- ubytek wzroku, w centrum ( podczas patrzenia obszar plamki jest wyłączony, nie widać centralnych rzeczy, otoczenie jest nieostre ).
- Widzenie lunetowe – pole widzenia jest ograniczone od obwodu, patrzymy tylko centralną częścią siatkówki.
- Ubytki obwodowe.
- Mroczki rozsiane.
Negatywne konsekwencje dysfunkcji wzroku.
- Problemy w zdobywaniu informacji obejmujące:
Niemożność bezpośredniego poznania przedmiotów i zjawisk nie dających się objąć dotykiem ze względu na swoją wielkość, charakter, konsystencję, czy odległość od osoby.
Brak bezpośredniego odbioru pisma płaskiego, malarstwa, grafiki, fotografii itp.
Brak możliwości kontrolowania wzrokiem zmieniających się warunków w bliższym i dalszym otoczeniu.
Trudności w ocenie odległości, głębokości, wysokości niesprawdzanej dotykiem.
Utrudnienia w samodzielnym i bezpiecznym poruszaniu się i orientacji przestrzennej.
Ograniczenia możliwości uniknięcia bólu, niewygody.
Konieczność skupienia większej uwagi podczas poruszania się i wykonywania wielu czynności ( większa męczliwość ).
Brak odbioru komunikatów pozawerbalnych ( gestykulacja, mowa ciała ).
Problemy w zdobyciu i utrzymaniu satysfakcjonującej pracy oraz ograniczenia w wyborze zawodu polegające na niemożności wykorzystywania tych działań, które wymagają prawidłowej percepcji wzrokowej.
Obszary działań tyflopedagogiki.
Aby zlikwidować / zmniejszyć konsekwencje niepełnosprawności wzrokowej podejmuje się różnego typu działania o charakterze pedagogicznym i rehabilitacyjnym.
- Edukacja uwzględniająca specyficzne potrzeby i możliwości uczenia się ucznia z dysfunkcją wzroku.
- Wczesna interwencja.
- Rehabilitacja wzroku.
- Rehabilitacja podstawowa ( czynności życia codziennego ).
- Orientacja przestrzenna.
- Rehabilitacja zawodowa, doradztwo zawodowe.
- Działania ułatwiające dostęp do informacji , między innymi adaptacja materiałów dydaktycznych.
- Działania do zmiany społecznego wizerunku osób z dysfunkcją wzroku.
TYFLOPEDAGOGIKA.
REHABILITACJA. <=> <=> EDUKACJA.
- Rehabilitacja podstawowa. - Włączanie integracyjne, segregacyjne.
- Rehabilitacja wzroku.
ORIENTACJA PRZESTRZENNA.
Pytania do egzaminu:
Czym jest ociemnienie?
Na czym polega słabowzroczność w ujęciu funkcjonalnym.