Mieszana elastyczność popytu – relacja pomiędzy względną (procentową) zmianą zapotrzebowania na dobro A, a względną zmianą ceny dobra B, przy założeniu, że oba dobra pozostają w stosunku substytucyjnym i/lub komplementarnym Dochodowa elastyczność popytu – stosunek względnej zmiany wielkości zapotrzebowania na określone dobro do względnej zmiany dochodu Linia budżetu (granica możliwości konsumpcyjnych) – linia wyznaczona przez ceny towarów i budżet konsumenta, rozumiany jako ilość pieniędzy jaką konsument dysponuje w danej jednostce czasu na zakup towarów. Preferencja konsumenta – wartości jakie konsument przypisuje poszczególnym kombinacjom dóbr, w porównaniu z innymi. Konsument, w ramach posiadanego budżetu, maksymalizując użyteczność, wybiera takie ilości poszczególnych dóbr, że stosunek użyteczności krańcowej danego dobra i jego ceny jest jednakowy dla wszystkich dóbr. Proporcja korzyści do kosztów związanych z potencjalnym nabyciem dodatkowej jednostki jest taka sama dla wszystkich dóbr. Korzyści związane z potencjalnym zakupem dodatkowej ilości dobra przypadające na dodatkowo wydaną jednostkę pieniądza są takie same dla wszystkich dóbr. Użyteczność uzyskana w wyniku wzrostu konsumowanej ilości jednego dobra musi dokładnie równoważyć użyteczność utraconą w wyniku spadku konsumowanej ilości drugiego dobra. Każda dodatkowa jednostka produktu przynosi dodatkową użyteczność, nazywaną użytecznością krańcową. Przedsiębiorstwo – stanowi wyodrębnioną z gospodarki narodowej jednostkę gospodarczą, społeczno-techniczną, utworzoną w celu trwałego, zarobkowego zaspokojenia potrzeb osób trzecich na rynku. Cechy przedsiębiorstwa: - działalność zarobkowa (realizacja zysku), - samodzielność decyzyjna, - ponosi własne ryzyko, - działalność ma charakter trwały. WZROST – ma miejsce wówczas, gdy obserwuje się w nim długookresowe powiększenie określonej cechy złożonej z kilku cech mierzalnych, czyli takich które możemy zmierzyć i wyrazić w liczbach (zwiększenie liczby pracowników, zwiększenie zysku przedsiębiorstwa, zwiększenie majątku przedsiębiorstwa). ROZWÓJ – ma miejsce wówczas, gdy wzrostowi cech mierzalnych towarzyszy poprawa w zakresie cech jakościowych (poprawa jakości produktu, budowa poprawy wizerunku przedsiębiorstwa, poprawa czy podwyższenie kwalifikacji pracowników, większa skuteczność strategiczna przedsiębiorstwa). I Faza życia przedsiębiorstwa – Powstawanie przedsiębiorstwa– duże koszty, a jeszcze nie ma przychodów, nie jest znana marka, rozwija się bardzo powoli. Celem jest tu ustabilizowanie przedsiębiorstwa. II Faza życia przedsiębiorstwa – Faza wzrostu przedsiębiorstwa – przedsiębiorstwo zaczyna zarabiać. Tu nadal dominuje wzrost wewnętrzny. Jeśli już są nadwyżki to pojawiają się myśli zwiększania III Faza życia przedsiębiorstwa – Dojrzałość przedsiębiorstwa – etap najkorzystniejszy, przedsiębiorstwo ma już reputację, koszty są mniejsze i coraz więcej sprzedajemy. Przedsiębiorstwo na tym etapie skłania się ku zewnętrznemu wzrostowi. IV Faza życia przedsiębiorstwa – Faza schyłkowa – kiedy popyt na ten produkt spada. W tym momencie przedsiębiorstwo decyduje się, żeby zmienić profil - dywersyfikacja - na drodze wzrostu zewnętrznego. To jest szansa, aby przedsiębiorstwo się ożywiło. Forma organizacyjno-prawna – wyznaczenie ram tego, jak ma być „zbudowane” przedsiębiorstwo. Są one określone przez przepisy prawne. Do nich powinna być dostosowana działalność przedsiębiorstwa (wzajemne powiązania, powiązania z otoczeniem).Rodzaje przedsiębiorstw ze względu na formę organizacyjno-prawną:Wyróżnia się:1. Spółki prawa publicznego: - przedsiębiorstwa państwowe,- jednoosobowe spółki skarbu państwa,- przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. 2. Spółki prawa cywilnego (firmy lub spółki osobowe) – nie posiadają osobowości prawnej, nie są wpisywane do rejestru spółek w sądzie: spółki cywilne, spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe. 3. Spółki prawa handlowego – posiadają osobowość prawną poprzez wpisanie spółki do rejestru w sądzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne. - Spółka cywilna lub spółka jawna – najprostsza forma spółki. Utworzona przez co najmniej dwóch wspólników w celu prowadzenia przedsiębiorstwa na mniejszą skalę. Nie ma wymogu co do wielkości kapitału. Odpowiedzialność wspólników solidarna, całym swoim majątkiem. Zarządzają razem. - Spółka partnerska – spółka, która może być zakładana w celu wykonywaniu wolnego zawodu (lekarz, prawnik, farmaceuta, ...). W jednej spółce wspólnicy mogą wykonywać różne zawody. Za zobowiązania nie związane z wykonywaniem określonego zawodu wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie. Za zobowiązania wynikające z wykonywania określonego zawodu – każdy wspólnik odpowiada za swoje zobowiązania. Spółka jest zarządzana wspólnie, ale można powołać zarząd i wtedy stosuje się przepisy jak przy sp. z o. o.- Spółka komandytowa – spółka, w której są dwie kategorie wspólników:
- komplementariusze- ono odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony, to oni zarządzają tą spółką;- komandytariusze – oni odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego wkładu własnego. - Spółka komandytowo-akcyjna (komplementariusze i akcjonariusze) – 50 000 zł. – minimalny kapitał.Spółki kapitałowe:- Sp. z o. o. – minimalny kapitał - 50 000 zł. Jeśli ponad 500 000 zł to powołuje się Komisję Rewizyjną. - S.A. – minimalny kapitał – 500 000 zł. Zasób – poziom wartościowy majątku przedsiębiorstwa na dzień prowadzenia analizy. Pojęcie zasobu odnosi się więc do określonego momentu. Zasoby przedsiębiorstwa: dobra kapitałowe (w dużej mierze kapitał rzeczowy) – o czasie użytkowania powyżej 1 roku, zapasy (w dużej mierze zapasy) – o czasie użytkowania poniżej 1 roku. Kapitał rzeczowy – maszyny, wyposażenie i budynki, wykorzystywane w produkcji. Amortyzacja – utrata wartości (zużycie) wartości dobra kapitałowego w pewnym okresie czasu. Zapasy – dobra przechowywane przez przedsiębiorstwo na potrzeby przyszłej sprzedaży. Przychód (utarg) – ilość pieniędzy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług w określonym okresie Koszt – wydatek poniesiony na produkcję w określonym okresie Zysk – nadwyżka przychodów nad kosztami w określonym okresie Strata – nadwyżka kosztów nad przychodami w określonym okresieKoszty: - księgowe,- ekonomiczne.Koszty księgowe: – wydatkowane,- niewydatkowane. Koszty całkowite (Kc) - całkowity koszt ponoszony przez przedsiębiorstwo. Koszty całkowite składają się z kosztów stałych i kosztów zmiennych Koszt jednostkowy (koszt przeciętny) – to koszt przypadający na jednostkę produkcji. Koszt stały to koszt ponoszony przez przedsiębiorstwo niezależnie od ilości produkcji (np. czynsze, obsługa kredytów, koszty konserwacji i renowacji, płace pracowników). Koszt zmienny to koszt, który zmienia się wraz ze zmianą ilość produkcji, a więc wraz ze zmianą nakładu zmiennych czynników produkcji (np. koszty energii, surowców, płace pracowników zatrudnionych na akord itp.). Koszty bezpośrednie są to koszty poniesione bezpośrednio w związku z realizacją konkretnego zadania (np. np. wynagrodzenia personelu zatrudnionego do wykonania poszczególnych zadań, koszty podróży, koszty materiałów, zakupu sprzętu trwałego użytku, materiałów oraz podwykonawstwo). Koszty pośrednie są to koszty ogólne funkcjonowania jednostki związane z realizacją danego zadania (np. koszty administracji i zarządzania, wynajęcia lub amortyzacji budynków i aparatury, usług telekomunikacyjnych i pocztowych, wody, elektryczności, ogrzewania, ubezpieczenia, wyposażenia biurowego, zatrudnienia personelu administracyjnego). Wydziela koszty ze względu na czynnik kosztotwórczy. Koszty ujmowane w tym układzie mają charakter kosztów prostych (jednorodnych):1) koszty materialne: - amortyzacja, - zużycie surowców, materiałów i przedmiotów nietrwałych, - zużycie energii, - usługi materialne (usługi transportowe, remontowe), - pozostałe koszty materialne (koszty ekspertyz, opłaty telekomunikacyjne) 2) koszty niematerialne: - wynagrodzenia pracowników - odpisy na fundusze specjalne- ubezpieczenia socjalne pracowników - koszty delegacji - pozostałe koszty niematerialne (koszty kształcenia pracowników) Wydziela koszty ze względu na miejsce powstania:- koszty działalności operacyjnej(podstawowej),- pozostałe koszty operacyjne- koszty finansowe,- straty nadzwyczajne. Koszty działalności operacyjnej:- koszty działalności podstawowej,- koszty działalności pomocniczej,- koszty ogólnego zarządu. Pozostałe koszty operacyjne:- koszty likwidacji środków trwałych oraz środków niematerialnych i trwałych (amortyzacja),- koszty aktualizacji wartości rzeczowych składników majątku obrotowego, - koszty odszkodowań, kar, darowizn. Koszty finansowe: - odsetki i prowizje bankowe, - ujemne różnice kursowe, - dyskonto przy sprzedaży weksli - straty związane z udzielonymi gwarancjami i poręczeniami. Rola producenta w układzie mikroekonomicznym:- zakup lub opłacenie czynników produkcji – pokrycie kosztu alternatywnego,- zorganizowanie pracy, by zwiększyć wartość opłaconych zasobów,- sprzedaż wytworzonej produkcji, uzyskując za nią cenę, która pokryje poniesione koszty Ad a) Efekt elastyczności produkcji Elastyczność produkcji względem kapitału informuje o ile wzrośnie wielkość produkcji, jeśli kapitał wzrośnie o 1%. Elastyczność produkcji względem zatrudnienia informuje o ile wzrośnie wielkość produkcji, jeśli zatrudnienie wzrośnie o 1%. Ad b) Efekt skali produkcji Efekt skali produkcji informuje o ile wzrośnie wielkość produkcji, jeśli wartość obu czynników produkcji wzrośnie o 1%.Ad c) Efekt produktu całkowitego Produkt całkowity informuje o tym, jaka jest wartość produkcji przy danych nakładach obu czynników produkcji. Ad d) Efekt produktu przeciętnego Produkt przeciętny informuje o tym, jaka wartość produkcji przypada na jedną jednostkę danego czynnika produkcjiAd e) Efekt produktu krańcowego Produkt krańcowy informuje o ile wzrośnie wielkość produkcji, jeśli dany nakład czynnika produkcji wzrośnie o jedną jednostkęAd f) Efekt krańcowej stopy substytucji Krańcowa stopa substytucji oznacza jaką ilością nakładów jednego czynnika produkcji można zastąpić drugi czynnik bez zmian poziomu produkcji Izokwanta – krzywa pokazująca wszystkie możliwe kombinacje czynników produkcji, przy użyciu których można wyprodukować pewną (efektywną) ilość dobra.