83

83. Proszę wymienić i scharakteryzować zakresy obowiązywania umów międzynarodowych.

Na podstawie „Prawa międzynarodowego publicznego” Bierzanka i Symonidesa oraz notatek z zajęć. Najlepiej wszystko wypunktować.

prawo nie działa wstecz (lex retro non agit) – art. 28 Konwencji wiedeńskiej
umowa zawarta później uchyla moc obowiązującą umowy zawartej wcześniej, dotyczącej tego samego przedmiotu (lex posterior derogat legi priori - akt późniejszy uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego); art. 30 Konwencji wiedeńskiej:
- ust. 2: „Jeżeli traktat precyzuje, że jest podporządkowany traktatowi wcześniejszemu lub późniejszemu, bądź nie należy uważać go za niezgodny z takimi traktatami, postanowienia tego traktatu maja przewagę.”
- ust. 3. „Jeżeli wszystkie strony traktatu wcześniejszego są zarazem stronami traktatu późniejszego, lecz traktat wcześniejszy nie wygasł ani stosowanie jego nie zostało zawieszone zgodnie z art. 59, traktat wcześniejszy ma zastosowanie tylko w tym zakresie, w jakim jego postanowienia można pogodzić z postanowieniami traktatu późniejszego.”
- ust. 4. „Jeżeli strony traktatu późniejszego nie obejmują wszystkich stron traktatu wcześniejszego :
  1. w stosunkach między państwami będącymi stronami obu traktatów ma zastosowanie ta sama reguła, co w ust. 3;
  2. w stosunkach między państwami będącymi stronami obu traktatów a państwem będącym stroną jedynie jednego traktatu ich wzajemne prawa i obowiązki reguluje traktat, którego stronami są oba państwa.”

powyższe zasady nie znajdują zastosowania w przypadkach, w których strony same zgodziły się na podporządkowanie jednych umów innym art. 103 Karty NZ mówi, iż w razie sprzeczności zobowiązań członków ONZ, wynikającymi z Karty, a ich zobowiązaniami z jakiejkolwiek innej umowy międzynarodowej, zobowiązania wynikające z Karty mają pierwszeństwo
umowa wiąże każde państwo w odniesieniu do całego terytorium, chyba, że umowa postanawia inaczej (art.29)

praktyka, że państwa przy podpisywaniu ratyfikacji lub przystąpienia do umowy zgłaszają zastrzeżenia (rezerwacje); uznanie przez MTS w 1951 r., iż „zastrzeżenia są dopuszczalne pod warunkiem, zgodności zastrzeżenia z przedmiotem i celem konwencji”;
art. 19 konwencji wiedeńskiej „Przy podpisywaniu, ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu traktatu oraz przy przystąpieniu do niego państwo może zgłosić zastrzeżenie, chyba że: a) zastrzeżenie to jest zakazane przez traktat; b) traktat postanawia, że mogą być składane tylko określone zastrzeżenia, a dane zastrzeżenie do nich nie należy, lub c) chodzi o przypadki nie objęte literami a) i b), a zastrzeżenie jest niezgodne z przedmiotem i celem traktatu”
zastrzeżenia, na które umowa zezwala, nie wymagają przyjęcia przez pozostałe strony; gdy umowa jest aktem konstytucyjnym organizacji międzyn., zastrzeżenie wymaga przyjęcia przez właściwy organ tej org.
przyjęcie zastrzeżeń może być wyraźne lub milczące (brak sprzeciwu w ciągu 12 miesięcy od notyfikowania mu zastrzeżenia lub w dniu wyrażenia zgody na związanie się umową). Zgłoszenie sprzeciwu wobec zastrzeżeń przed jedno państwo nie stanowi przeszkody dla wejścia w życie umowy międzynarodowej między państwem sprzeciwiającym się a państwem zgłaszającym zastrzeżenia (niestosowanie postanowień, co do których zostały zgłoszone zastrzeżenia)

zasada, że umowa międzynarodowa wiąże strony tej umowy (ius facit inter partes - wyrok tworzy prawo między stronami) i nie wpływa na sytuacje prawną państw trzecich (pacta tertiis nec prosunt nec nocent - umowa nie może dawać praw ani nakładać obowiązków na państwa, które nie są jej stronami); postanowienia umów, które formułują przepisy prawa zwyczajowego, są obowiązujące dla państw trzecich, gdyż czerpią one moc obowiązującą ze zwyczaju
zawierane są umowy wywierające skutek prawny w państwach trzecich: umowy ustanawiające prawa dla państw trzecich i umowy ustanawiające obowiązki dla państw trzecich (nie bez zgody państwa trzeciego)