Higiena osobista dziecka

Higiena osobista dziecka. Autor: Małgorzata Szymańska

Artykuł utworzony: 03-07-2011

Programowe treści z zakresu - czystość osobista dla poszczególnych grup wiekowych dzieci w przedszkolu.

3-latki :

• nabywanie pozytywnego stosunku do zabiegów higienicznych

• mycie rąk z przestrzeganiem kolejnych etapów tej czynności

• prawidłowe wycieranie nosa

• próby posługiwania się grzebieniem

• zaspokojenie potrzeb fizjologicznych w określonych porach, samodzielne obsługiwanie się w pomieszczeniach sanitarnych

• przestrzeganie zasad nieskorzystania z przedmiotów osobistego użytku należących do innych.

4-latki:

• rozumienie znaczenie zabiegów higienicznych dla zdrowia

• prawidłowe mycie zębów (okresowo sprawdzane)

• przebieranie się w strój gimnastyczny, samodzielne zmienianie bielizny do odpoczynku

• dbałość o czystość rąk, próby kontrolowania czystości własnego ubrania.

Do wszystkich tych czynności należy dzieci tak wdrażać, aby stały się nawykami.

Okres przedszkolny sprzyja wyrabianiu nawyków higieniczno-kulturalnych, wyrabianiu zamiłowania do czystości, dbałości o swój estetyczny wygląd. 
Dążymy w tym okresie do wdrażania dzieci do samodzielnego obsługiwania się, co jest podstawą do dbania o swoje potrzeby zdrowotne. Dzieci powinny świadomie zdobywać przyzwyczajenia, powinny wiedzieć w jakim celu to robią.

Mycie się

Skóra ma dla organizmu znaczenie ochronne i dlatego należy ją starannie pielęgnować. Systematyczne i dokładne mycie usuwa podłoże do rozwoju wszelkiego rodzaju zarazków i umożliwia lepsze oddychanie całą powierzchnią ciała. W gruntownym utrzymaniu czystości musi uczestniczyć dom. Dziecko powinno być przyzwyczajone do codziennego mycia ciała. 
Jeśli nauczycielka zauważy jakieś niedokładności w utrzymaniu czystości, nie powinna zawstydzać małego delikwenta, lecz porozmawiać z rodzicami, uczulić ich na sprawy higieny własnego dziecka. Dotyczy to szczególnie grup młodszych. Starsze dzieci należy już w pewnej mierze same uczynić odpowiedzialne za czystość osobistą.

Mycie rąk

Czynność mycia rąk nie jest łatwa do nauczenia ale pierwszoplanowa, ponieważ powtarza się ją kilka razy w ciągu dnia: przed posiłkiem, po załatwieniu potrzeb fizjologicznych, po przyjściu ze spaceru, z ogrodu, po niektórych zajęciach, np. lepieniu z plasteliny. 
Pierwszej fazie nauczania w grupach dzieci młodszych, oprócz dokładnego objaśnienia kolejnych czynności, musi towarzyszyć pokaz nauczycielki lub starszego dziecka dyżurnego. Na mycie rąk składają się następujące czynności: zawijanie rękawów, moczenie rąk, mydlenie, spłukiwanie tak ażeby woda nie rozpryskiwała się na podłogę i nie zostało zmoczone ubranie, strzepywanie z wody, wycieranie ręcznikiem. 
Przy takiej liczbie, dość skomplikowanych czynności nie możne by mowy o pośpiechu, mycie rąk należy uczyć etapami, każdą czynność powtarzać wiele razy oraz kontrolować dokładność wykonania. 
Zasadami obowiązującymi w czasie nauki mycia rąk winny być systematyczność i ciągłość ćwiczeń powiązanych z pokazem i objaśnieniem ze strony nauczycielki.

Mycie zębów

Tej czynności winien uczyć zarówno dom jak i przedszkole. Należy od czasu do czasu polecić dzieciom, by przyniosły szczoteczki i sprawdzić ich umiejętności posługiwania się nimi.

Czesanie

Czynność ta sprawie na ogół dzieciom trudności, w związku z tym trzeba im dokładnie pokazać, jak należy się posługiwać grzebieniem, demonstrować na kolegach i sprawdzać stopień opanowania czynności.

Wygląd zewnętrzny dziecka

Wygląd zewnętrzny dziecka - to także higiena osobista. Już od najwcześniejszych lat należy uczyć dzieci kontrolować swój wygląd zewnętrzny: czy ubranie jest czyste, bez plam, czy nie brak żadnego guzika czy są one prawidłowo zapięte itp. Trzeba również wdrażać dzieci do zabezpieczenia odzieży przed zmoczeniem w czasie mycia rąk, zabaw na śniegu zimą oraz brudzeniem podczas niektórych zajęć. Dzieci starsze powinny już w pewnym stopniu czuć się odpowiedzialne za swój wygląd i starać się współdziałać pod tym względem z rodzicami. 
W kontrolowaniu własnego wyglądu pomaga lustro. Z jego pomocą dzieci uczą się oceniać i poprawiać swój wygląd.

Potrzeby fizjologiczne

Już od pierwszych dni pobytu w przedszkolu dzieci powinny przyzwyczajać się do samodzielnego i kulturalnego korzystania z ubikacji. 
Nauczycielka winna dzieciom wytłumaczyć, że potrzeby fizjologiczne załatwia się pojedynczo, na osobności i do tego przyzwyczajać. Należy ograniczyć dłuższe przebywanie dzieci w ubikacji, jak też gromadzenie się tam w oczekiwaniu na swoją kolejkę. 
Bywa i tak, że mimo czujności nauczycielki mogą zdarzyć się wśród dzieci młodszych wypadki zmoczenia majteczek. Nauczycielka winna okazać w takich sytuacjach dużo taktu, nie ośmieszać dziecka, nie doprowadzać do przykrych przeżyć. 
Z załatwianiem spraw fizjologicznych związane jest bardzo ważne zagadnienie - potrzeba i umiejętność korzystania z papieru toaletowego. Jeśli dziecko nie opanowało tej umiejętności przed pójściem do przedszkola, należy wymagać od rodziców, by brak ten uzupełnili, a w miarę potrzeby nauczyć dziecko w przedszkolu. 
Przed wyjściem z kabiny dzieci muszą spuścić wodę, ubrać się, następnie sprawdzić, czy wszystko zostawiły w porządku. Zanim przyjdą do swojej sali winne oczywiście umyć ręce.

Higiena nosa

Nos jest doskonałym narządem klimatyzacyjnym, gdyż działa jako grzejnik ocieplając powietrze docierające do płuc. Ponadto w nosie powietrze jest doskonale dezynfekowane, tzn. niszczone są duże ilości mikrobów. Zmysł powonienia chroni także przed różnymi niebezpieczeństwami wielu substancji chemicznych wdychanych z powietrzem. Dlatego tez musimy zwracać uwagę na to by dziecko oddychało w miarę możności głęboko i rytmicznie nosem, zarówno w czasie spokojnych zajęć jak i wymagających znacznego wysiłku.

Wymagania trzeba stawiać dziecku w granicach jego możliwości. Już dziecko 3-letnie powinno wiedzieć, że pamiętanie o czystym fartuszku należy do niego, że mama może o tym zapomnieć, ale on jest duży powinien więc przypomnieć.

Wszelkie czynności nie mogą sprowadzać się do obowiązków wykonywanych pod nadzorem dorosłych. Dzieci muszą wiedzieć, po co to robią. Muszą być przekonane o potrzebie i celowości przestrzegania zasad higieny.

Stały kontakt z rodzicami, kontynuowanie i utrwalenie przez rodziców tego, z czym się już dziecko praktycznie zapoznało w przedszkolu jest szczególnie ważne w procesie uczenia się samodzielnego dbania o czystość osobistą.

Bibliografia: 
1. Bartkowiak Zbigniew - "Higiena dziecka w wieku przedszkolnym" WSiP Warszawa 1974r. 
2. Praca zbiorowa pod redakcja Dudzińskiej Ireny - "Metodyka wychowanie w przedszkolu" WSiP Warszawa 1974r. 
3. Jaworski Ryszard "Poradnik wychowania zdrowotnego dzieci w wieku 3-6 - lat" ZWiR "Iwanowski" Płock 1995r.