Dydaktyka jako nauka

nauka o nauczaniu i uczeniu się, a więc system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania - uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka.

Przedmiot dydaktyki

• Przedmiotem badań dydaktyki ogólnej jest proces nauczania -uczenia się łącznie z czynnikami, które go wywołują, warunkami, w jakich przebiega, a także rezultatami, do których prowadzi.

Dydaktyka ogólna a dydaktyki szczegółowe

• Dydaktyka ogólna - zakres jej badań to zagadnienia dotyczące ogółu procesów nauczania i uczenia się. Obejmuje badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej, ponadto wszelkie procesy kształcenia, bez względu na instytucje je organizujące i wiek uczących się uczniów, w tym samokształcenie.

• Dydaktyki szczegółowe (metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów) - są teoriami nauczania i uczenia się:

  • określonych przedmiotów (np. dydaktyka matematyki, dydaktyka informacji naukowej);

  • na określonych szczeblach nauczania (metodyka nauczania zintegrowanego);

  • w szkole określonego typu lub stopnia (np. dydaktyka szkoły wyższej) ;

• Dydaktyka ogólna opiera się na wynikach badań prowadzonych w ramach dydaktyk szczegółowych, zaś sama formułuje uogólnienia, które są podstawą teoretyczną wszystkich metodyk.

Dydaktyka a pedagogika

• Pedagogika - nauka o wychowaniu, zajmuje się warunkami, w jakich ono przebiega, celami, którym służy, jego procesem, treścią i metodami oraz instytucjami prowadzącymi działalność wychowawczą.

• Andragogika (pedagogika dorosłych) - jedna z nauk pedagogicznych, zajmująca się zagadnieniami kształcenia i wychowania osób dorosłych.

• Pedeutologia - dział pedagogiki zajmujący się zagadnieniami dotyczącymi zawodu nauczycielskiego (m.in. osobowość nauczyciela, kształcenie nauczycieli, etyka zawodu, społeczna funkcja tego zawodu).

Wychowanie

• Pojęcie rozumiane szeroko: wszelkie oddziaływania środowiska społecznego i przyrodniczego na człowieka;

• rozumienie przyjęte w pedagogice: zamierzone i świadomie podejmowane czynności mające na celu kształtowanie osobowości wychowanka według społecznie akceptowanego wzoru, czyli ideału wychowawczego, ukształtowanie kierunkowych cech jego osobowości, a więc określonych wartości, przekonań, postaw i zasad postępowania.

Uczenie się

• Proces zamierzonego nabywania przez uczący się podmiot określonych wiadomości, umiejętności i nawyków, dokonujący się w toku bezpośredniego lub pośredniego (korzystając z utrwalonej ludzkiej wiedzy) poznawania rzeczywistości (przyrodniczej, społecznej, technicznej i kulturowej).

Nauczanie

• Organizowanie uczenia i kierowanie uczeniem się uczniów. Czynności nauczania to umożliwienie czy też stwarzanie warunków sprzyjających opanowaniu przez uczniów określonego zasobu wiadomości, umiejętności i nawyków.

Kształcenie

• Proces mający na celu wszechstronny rozwój intelektualny dzieci, młodzieży i dorosłych, powiązany z rozwojem emocjonalnym i wolicjonalnym. Zmierza nie tylko do przekazania uczniom wiedzy o rzeczywistości, ukształtowania określonych umiejętności i nawyków, lecz również do rozwinięcia zainteresowań i zdolności poznawczych (myślenia, spostrzegania, uwagi, pamięci i wyobraźni); kształcenia określonych postaw; wdrożenia do systematycznego i samodzielnego zdobywania wiedzy; wpojenia wartościowych zasad postępowania.

Kształcenie ustawiczne i edukacja permanentna

• Proces stałego uzupełniania i doskonalenia kwalifikacji zawodowych i ogólnych; współczesny model edukacji zakłada, że kształcenie to proces ciągły - nie ogranicza się do edukacji szkolnej, lecz trwa w różnych formach przez całe życie człowieka.

Samokształcenie

• Własny wysiłek uczącego się podmiotu, nie podlegający kontroli zewnętrznej i organizowany przeważnie na podstawie samodzielnie opracowanego programu.

Metodyka kształcenia użytkowników informacji

• Kształcenie użytkowników informacji rozumiane może być jako - "przygotowanie szerokich kręgów społecznych do samodzielnego metodycznego wyszukiwania, selekcji i wykorzystywania informacji z nagromadzonych zasobów wiedzy poprzez różne źródła informacji" /Szczechura K./

Co musimy wiedzieć, aby podjąć kształcenie użytkowników

• kogo kształcimy: kategorie użytkowników (wiek: dzieci, młodzież, dorośli; uczeń-student-pracujący zawodowo), w celu dostosowania odpowiedniej strategii dydaktycznej;

• ich potrzeby informacyjne, w celu dostosowania treści nauczania;

• gdzie kształcimy: użytkownicy bibliotek i innych ośrodków, kształcenie w sieci;

• inne czynniki wpływające na proces kształcenia użytkowników informacji.

Dydaktyka informacyjna określa:

• zasady, metody, formy, środki;

• kształcenia, w celu osiągnięcia najlepszych rezultatów. Czerpie je z dydaktyki ogólnej, uwzględniając jednak specyfikę treści nauczania.

Metodyka nauczania "informacji naukowej" (w systemie oświaty)

• Potrzeba kształcenia informacyjnego wynika z obecnych zadań szkoły: ma zapewnić uczniom możliwość kształcenia umiejętności szukania, selekcjonowania i wykorzystywania wiedzy, aby lepiej przystosować się do życia i pracy w warunkach współczesnego świata.