08/10/2013
Podstawowe cechy, podmioty oraz procesy wsp贸艂czesnej gospodarki 艣wiatowej
Gospodarka 艣wiatowa pochodzi z II po艂 XIX wieku
Cechy wsp贸艂czesnej gospodarki 艣wiatowej:
Post臋puj膮ca globalizacja i internacjonalizacja
Liberalizacja przep艂yw贸w towar贸w, us艂ug kapita艂u i pracy w skali mi臋dzynarodowej,
Post臋puj膮ce procesy integracyjne,
Post臋puj膮cy rozw贸j offshore outsourcingu > wyprowadzenie poza granice danego kraju [internacjonalizacja = umi臋dzynarodowienie]
Post臋puj膮cy post臋p techniczny
Pog艂臋bianie dysproporcji w kosztach i rentowno艣ci prowadzenia dzia艂alno艣ci gospodarczej
Pog艂臋bianie dysproporcji rozwojowych
Podmioty gospodarki 艣wiatowej
Przedsi臋biorstwa narodowe (krajowe)
Korporacje transnarodowe
Gospodarki narodowe poszczeg贸lnych kraj贸w wraz z instytucj膮 pa艅stwa
Mi臋dzynarodowe (regionalne) ugrupowania integracyjne
Mi臋dzynarodowe organizacje gospodarcze
Korporacje transnarodowe i ich rola we wsp贸艂czesnym 艣wiecie
Rada Ekonomiczno-Spo艂eczna ONZ w specjalnej rezolucji przyj臋tej z dnia 25 lipca 1974 r. zaleci艂a powszechne stosowanie terminu korporacje transnarodowe (KTN).
Dlatego te偶 w publikacjach UNCTAD i innych agend ONZ u偶ywa si臋 wyra偶enia KTN
Pierwsze korporacje transnarodowe powstawa艂y na zachodzie, w czasach zimnej wojny.
Definicja korporacji transnarodowych
Wielkie firmy, kt贸re posiadaj膮 swoje filie w kilku krajach i kt贸re pr贸buj膮 koordynowa膰 i kontrolowa膰 dzia艂alno艣膰 tych filii, zgodni z celami wsp贸lnej strategii ca艂ego przedsi臋biorstwa 鈥 R. Vernon
Przedsi臋biorstwa, kt贸rych dzia艂alno艣膰 przenika granice pa艅stw (nie zawsze bardzo wielu) i jest organizowana, integrowana i koordynowana przez central臋 w kraju macierzystym 鈥 A.Zorska.
Przedsi臋biorstwa, kt贸re posiada udzia艂y w firmach zlokalizowanych w wi臋cej ni偶 jednym kraju i kontroluj膮 te udzia艂y.
Liga XXXL
Stany Zjednoczone
Japonia
Niemcy
Wlk.Bryt
Francja
W艂ochy
Chiny
Kanada
Hiszpania
Najwi臋ksze korporacje transnarodowe wsp贸艂czesnego 艣wiata
(w grupie 500 najwi臋kszych KTN 鈥 przedsi臋biorstwa z 34 pa艅stw 艣wiata)
Global 500 2013
Royal Dutch Shell
Wal-Mart Stores (zatrudnia najwi臋cej pracownik贸w > 2 mln)
Exxon Mobil
Sinopec Group
China National Petroleum
BP
State Grid
Toyota Motor
Volkswagen
274. Nokia (jedyna korporacja transnarodowa Finlandii)
297. PKN ORLEN Group (jedyna korporacja transnarodowa Polski)
Top Brandz - most valuable global brands 2013
Apple
IBM
McDonalds
Coca-Cola
At&t
Microsoft
Marlboro
VISA
Logo ka偶dego z nich!
Znaczenie korporacji transnarodowych we wsp贸艂czesnym 艣wiecie
Obecnie na ca艂ym 艣wiecie dzia艂a oko艂o 63 tys. KTN posiadaj膮cych ponad 820 tys. zagranicznych filii.
35% PKT na 艣wiecie
80% transakcji w handlu mi臋dzynarodowym (40% z 80% to transakcje wewn膮trzkorporacyjne)
70% ZIB w 艣wiecie
90% ZIB w Polsce (>1 mln) przypada na KTN
85% nak艂ad贸w na komercyjne B+R i eksportu technologii
Podstawowe funkcje korporacji transnarodowych
Przemieszczanie zasob贸w i zdolno艣ci produkcyjno-handlowych
Pobudzanie wzrostu i efektywno艣ci gospodarczej
Stymulowanie restrukturyzacji
Aktywizowanie lokalnych zasob贸w i konkurencji na rynku
Transmisja nowych metod i wzorc贸w
Wyr贸wnywanie warunk贸w dzia艂alno艣ci gospodarczej
Integrowanie dzia艂alno艣ci przedsi臋biorstw i gospodarek
Pozytywne i negatywne konsekwencje istnienia korporacji transnarodowych
Mi臋dzynarodowe ugrupowania integracyjne na 艣wiecie
Europa
UE
Europejska Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) 鈥 Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein i Islandia
艢rodkowoeuropejskie Porozumienie o wolnym Handlu (CEFTA)
Azja
Stowarzyszenie Kraj贸w Azji Po艂udniowo-Wschodniej (ASEAN)
Strefa Wolnego Handlu Pa艅stwa ASEAN (AFTA)
Association of Southeast Asian Nations 鈥 ASEAN)
Utworzony 8 sierpnia 1967 r. w Bangkoku
Jest polityczno-gospodarcz膮 organizacj膮 zrzeszaj膮c膮 10 pa艅stw Azji Po艂udniowo-Wschodniej
Cz艂onkami ASEAN s膮: Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia, Brunei, Wietnam, Laos i Birma, kambod偶a. NIE MA CHIN.
Ameryka
P贸艂nocnoameryka艅ska Strefa Wolnego Handlu (NAFTA) USA, Kanada, Meksyk
Wsp贸lny Rynek Ameryki Po艂udniowej (Mercosur)
Wsp贸lny Rynek Andyjski (ANCOM)
Wsp贸lnota Karaibska (CARICOM)
Wsp贸lny rynek Ameryki Po艂udniowej (CACM)
Mercosur
Mi臋dzynarodowa organizacja gosporadcza powo艂ana w 1991 roku n mocy Traktatu z Asuncion (Paragwaj)
Cz艂onkowie: Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, Wenezuela (od 2005r. cz艂onkostwo niepe艂ne)
Pa艅stwa stowarzyszone (korzystaj膮 ze strefy wolnego handlu, ale nie bior膮 udzia艂 w unii celnej): Chile, Boliwia, Peru, Ekwador, Kolumbia
Obserwator: Meksyk
Afryka
Po艂udniowoafryka艅ska Unia Celna (SACU)
Wsp贸lny Rynek dla Wschodnie i Po艂udniowej Afryki (COMESA)
Wsp贸lnota Gospodarcza Pa艅stw Zachodniej Afryki (ECOWAS)
Australia i Oceania
Porozumienie Handlowe w Sprawie Bli偶szych relacji Handlowych mi臋dzy Australi膮 i now膮 Zelandi膮 (ANZCERTA)
(SPARTECA)
COMESA
Najwi臋ksze w Afryce ugrupowanie integracji gospodarczej, za艂o偶one na mocy traktatu podpisanego 5 listopada 1993 w Kampali (Uganda)
W 2009 roku do COMESA nale偶a艂o 19 pa艅stw: Burundi, demokratyczna Republika Konga, D偶ibuti etc.
G艂贸wne procesy we wsp贸艂czesnej gospodarce 艣wiatowej
Procesy:
Globalizacja
Liberalizacja
Internacjonalizacja
Regionalizacja
Globalizacja
The Economist, 1959
Proces integrowania si臋 gospodarek, rynk贸w dzi臋ki rozszerzaniu, pog艂臋bianiu oraz intensyfikowaniu powi膮za艅 (handlowych, inwestycyjnych, kooperacyjnych, informacyjnych), kt贸re prowadz膮 do tworzenia si臋 wsp贸艂zale偶no艣ci w wymiarze globalnym.
Globalizacja kojarzy si臋 z:
Standaryzacj膮 produkcji
Upodobaniem si臋 zachowa艅 konsument贸w (Mcdonaldyzacja)
Umi臋dzynarodowieniem dzia艂alno艣ci gospodarczej
Scalaniem gospodarek narodowych, prowadz膮ce do powstawania jednolitej gospodarki 艣wiatowej
Indeksy globalizacji
Indeks globalizacji Ernst&Young
Ranking najbardziej zglobalizowany gospodarek 艣wiata
Indeks Globalizacji stanowi miar臋 tego, jak g艂臋bokie s膮 powi膮zania 60 najwi臋kszych gospodarek 艣wiata (pod wzgl臋dem PKB) za granic膮
Eksperci E&Y i Economist Intelligene Unit zestawiaj膮 efektywno艣膰 funkcjonowania gospodarek z 20 wska藕nikami mierz膮cymi stopie艅 mi臋dzynarodowej integracji biznesu
Wska藕niki s膮 zgrupowane w 5 g艂贸wnych kategoriach: otwarto艣膰 na handel, przep艂ywy kapita艂owe, wymiana technologii i wiedzy, mobilno艣膰 si艂 roboczej, integracja kulturowa
Indeks globalizacji mierzy stopie艅 globalizacji gospodarek w spos贸b relatywny.
Hong Kong
Singapur
Irlandia
Belgia
Szwajcaria
Holandia
Szwacja
Dania
W臋gry
UK
27. Polska
Ranking najbardziej zglobalizawnych pa艅stw 艣wiata przygotowywany od 2002 roku
Na ogolny indeks globalizacji sk艂adaj膮 si臋 trzy g艂贸wne wymiary:
Ekonomiczny
Spo艂eczny
Polityczny
KOF Index of Globalisation
Belgia
Irlandia
Holandia
Austria
26. Polska
Economic Globalization:
Singapur
Luksemburg
Irlandia
Social Globalization
Cypr
Singapur
Irlandia
Political Globalization:
W艂ochy
Francja
Belgia
10/15/13
Gospodarcza mapa 艣wiata.
Trendy w mi臋dzynarodowych przep艂ywach towar贸w oraz czynnik贸w produkcji
Mierniki poziomu rozwoju spo艂eczno-gospodarczego
PKB, PNG, DNB per capita, PPP (w international $) (w przeliczeniu na jednego mieszka艅ca)
HDI Human development Index (wska藕nik rozwoju spo艂ecznego)
HPI Human Povery Index (wska藕nik ub贸stwa spo艂ecze艅stw (HPI1 i HPI2)
GDP, current prices (w dolarach | PKB):
US 16,245
Chiny 8,221
Japonia 5,960
Niemcy 2,430
Francja 2,614
UK 2,477
Polska (24) 490
PPP
US
Chiny
Indie
Japonia
Niemcy
Polska (21)
Najbogatsze kraje 2012:
Luksemburg
Katar
Norwegia
Szwajcara
Australia
Dania
Szwecja
Kanada
Singapur
US
Najbiedniejsze:
Demokratyczna Republika Konga (231)
Malawi
Burundi
Niger
Liberia
Madagaskar
HDI Human Development Index
Syntetyczny miernik opisuj膮cy poziom rozwoju spo艂ecznego poszczeg贸lnych kraj贸w 艣wiata zbudowany z 3 wska藕nik贸w cz膮stkowych:
Poziom 偶ycia ludno艣ci mierzony warto艣ci膮 PKB per capita PPP;
Oczekiwana d艂ugo艣膰 偶ycia w momencie urodzenia
Dost臋pno艣膰 edukacji (b臋d膮ca w 2/3 kombinacj膮 miernika alfabetyzacji ludno艣ci doros艂ej oraz w 1/3 wska藕nik贸w skolaryzacji na poziomie podstawowym, 艣rednim i wy偶szym)
Od 1993sporzadzany jest przez UNDP(agenda ONZ ds. rozwoju).
HDI
Norwegia
Australia
USA
Holandia
Niemcy
Niger
DR Konga
Mozamibik
Czad
HPI 鈥 Human Poverty Index
Miernik opracowany od 1998 przez ONZ oddzielnie dla kraj贸w rozwijaj膮cych si臋 HPI1 i kraj贸w rozwini臋tych 鈥 KPI2
HPI1 uwzgl臋dnia:
Odsetek ludno艣ci o oczekiwanej d艂ugo艣ci 偶ycia poni偶ej 40 lat
Wska藕nik analfabetyzmu w艣r贸d doros艂ych
Odsetek ludno艣ci bez dost臋pu do wody pitnej i s艂u偶by zdrowia oraz odsetek dzieci do lat 5 z niedowag膮
HPI2 uwzgl臋dnia:
Odsetek ludno艣ci oczekiwanej d艂ugo艣ci 偶ycia poni偶ej 60 lat
Wska藕nik analfabetyzmu w艣r贸d doros艂ych
Odsetek ludno艣ci pozostaj膮cej bez pracy przez rok (bezrobocie d艂ugotrwa艂e)
Odsetek ludno艣ci 偶yj膮cej poni偶ej poziomu ub贸stwa (dochody poni偶ej 50% 艣rednich dochod贸w w danym pa艅stwie)
HPI1 | HPI2 |
---|---|
Mali | Szwecja |
Burkina Faso | Norwegia |
Czad | Holandia |
Niger | Finlandia |
Etiopia | Dania |
Rozwarstwienie dochod贸w 鈥 pog艂臋bia si臋
Bogatsi szybciej si臋 bogac膮, ni偶 biedniejsi
Najwi臋ksze zr贸偶nicowanie mierzone wsp贸艂czynnikiem GINI wyst臋puje w Afryce (Zambia, Tanzania, Zimbabwe) i Ameryce Po艂udniowej (Wenezuela, Ekwador, Brazylia)
Najwi臋ksze w Europie jest w Rosji
Najmniejsze zr贸偶nicowanie charakteryzuje kraje UE
World Lorenz Curve to obrazuje stopie艅 zr贸偶nicowania poziom dochodu na 艣wiecie
10/22/13
PKB per capita w 20 najubo偶szych i 20najbogatszych pa艅stwach w latacj 1960-1962 oraz 2000-2002 (USD)
212 vs 11聽417
267 vs 32聽339
Ub贸stwo
W d艂ugim okresie obserwowane jest sta艂e powi臋kszanie si臋 dosproposrcji dochodowych w skali ca艂ego 艣wiata
Stosunek dochod贸w 20 najbogatszych kraj贸w do dochod贸w 20najbiedniejzych pa艅stw wynosi艂:
W latach 60-62 jak 54:1
W latach 2000-02 jak 121:1
Kryterium granicy ub贸stwa absolutnego (skrajnego) stosowane przez Bank 艢wiatowy 鈥 1 USD na osob臋 dziennie
Z szacunk贸w WB wynika, 偶e w 2001 roku 艂膮czna populacja 偶yj膮ca poni偶ej tego progu wynosi艂a oko艂o 1,2 mld os贸b.
Odsetek ludno艣ci, kt贸ry dziennie utrzymuje si臋 za 1 USD dziennie -> (od najwi臋kszej ilo艣ci os贸b) Mali, Niger, Sierra Leone, Lesotho,
Bogata P贸艂noc i biedne Po艂udnie
Olbrzymie dysproporcje:
Pod wzgl臋dem poziomu bogactwa 鈥 80:20 -> udzia艂 w dochodzie globalnym
Pod wzgl臋dem liczby ludno艣ci - 15:85
Wymiana handlowa i przep艂ywy FDI we wsp贸艂czesnej gospodarce 艣wiatowej
UNCTAD
Eksport kraj贸w rozwijaj膮cych si臋 -> zmniejszy艂 si臋 eksport paliw (por贸wnanie 2000 i 2006)
Handel wewn臋trzny jest najwi臋kszy, w por贸wnaniu do handlu zewn臋trznego jest w Europie. Najmniejszy za艣 w Afryce.
Eksport towar贸w (2012), udzia艂 w eksporcie og贸艂em
Chiny (11,18%)
USA (8,44%)
Niemcy (7,68%)
Import towar贸w (2012), udzia艂 w imporcie og贸艂em
USA (12,65%)
Chiny (9,85%)
Niemcy (6,32%)
Eksport us艂ug (2012), udzia艂 w eksporcie og贸艂em
USA (14,76%)
Wlk. Brytania (6,58%)
Niemcy (6,04%)
Import us艂ug (2012), udzia艂 w imporcie og贸艂em
USA (11,09%)
Niemcy (7,28%)
Chiny (7,17%)
Kraje s艂abo rozwini臋te (tzw. Biednego Po艂udnia) wg M. Todaro cechuj膮 m. in.:
Eksplozja demograficzna przy niskiej przeci臋tnej d艂ugo艣ci 偶ycia
Dominacja sektora rolniczego przy s艂abym rozwoju przemys艂u
Niski poziom PKB per capita
Niski popyt wewn臋trzny
Niedorozw贸j infrastruktury technicznej i spo艂ecznej
Zacofanie technologiczne (niska wydajno艣膰 pracy)
Rosn膮ce zad艂u偶enie (niekorzystne 鈥瀟erms of trades鈥
Niewielki procentowy udzia艂 handlu zagranicznego tworzeniu PKB
Niski poziom wykszta艂cenia i analfabetyzm spo艂ecze艅stwa
Rola kraj贸w BRICS
W 2001 r. Goldman Sachs (Jim O鈥橬ail w raporcie 鈥濨uilding Better Economic BRICs鈥) sformu艂owa艂 termin kraj贸w BRIC, odnosz膮cych si臋 do 4 pa艅stw rozwijaj膮cych si臋 o najwi臋kszym potencjale ekonomicznym na 艣wiecie.
W 2003 r. wed艂ug prognozy Goldman Sachs, og艂oszono, i偶 kraje te do 2050 roku b臋d膮 razem silniejsze gospodarcze, ni偶 grupa G7 i stan膮 si臋 艣wiatowymi mocarstwami. W 2011 do BRICs do艂膮czy艂o RPA.
Potencja艂 pa艅stw BRIC
Brazylia | Rosja | Indie | Chiny | |
---|---|---|---|---|
Powierzchnia | 5 | 1 | 7 | 3 |
Populacja | 5 | 9 | 2 | 1 |
Si艂a robocza | 5 | 6 | 2 | 1 |
PKB | 9 | 7 | 4 | 2 |
Rezerwy walutowe | 7 | 3 | 5 | 1 |
Active troops | 14 | 5 | 3 | 1 |
Najwi臋ksze nominalne PKB maj膮 Chiny.
Najwi臋ksze PKB wzgl臋dem PPP ma Rosja.
10/29/13
Brazylia
Kolonia Portugalska.
Waluta: real brazylijski.
Eksporter ropy naftowej. Tak偶e najwi臋kszy eksporter [1] Kawa, trzcina cukrowa, agawa sizarska, banany [2] soja , ziarna kakaowca, maniok, hodowla byd艂a, produkcja energii z odnawialnych 藕r贸de艂 (pr膮dy morskie 鈥 Itaipu; druga najwi臋ksza elektrownia na 艣wiecie; ko艂o Paragwaju) [3] kukurydza [4] owoce cytrusowe, trzoda chlewna
Brazylia chce by膰 jak Norwegia 鈥 zysk ze sprzeda偶y np. ropy naftowej przeznaczy膰 na popraw臋 edukacji w kraju.
Jeszcze przed 2015 Brazylia 鈥 5. Gospodark膮 艣wiata wg. IMF
Zgromadzenie Narodowe obraduje w Rio de Janeiro.
Poni偶ej granicy ub贸stwa jest ponad 30%.
Bogactwa surowcowe Brazylii od z艂ota, przez najbogatsze rudy 偶elaza, w臋giwl, cyny, boksyty, a偶 po niedawno odkryte z艂o偶a ropy naftowej
G艂贸wne przyczyny dynamicznego rozwoju:
F.H. Cardoso 鈥搑eforma walutowa, czyli wprowadzenie programu oszcz臋dno艣ciowego, nowej waluty reala oraz sta艂ego kursu walutowego.
Przeprowadzono liberalizacj臋 handlu zagranicznego oraz prywatyzacje wielu przedsi臋biorstw (likwidacja pa艅stwowych monopoli w telekomunikacji i transporcie morskim)
Wzros艂o bezrobocie, wzrost nier贸wno艣ci spo艂ecznych i du偶e uzale偶nienie gospodarki od wynik贸w finansowych wskutek wzrostu d艂ugu publicznego o 25,5% w okresie dw贸ch kadencji.
Luiz Inacio Lula da Silva wygra艂 wybory.
Otwieranie gospodarki na globalizacj臋 鈥 znaczne zwi臋kszenie eksportu (zw艂aszcza do Chin) i poprawi艂 klimat inwestycyjny
Rozpocz臋to realizacj臋 150 r贸偶nych program贸w socjalnych. Szczeg贸lnie rodziny, w kt贸rych doch贸d nie przekracza艂 $68 i uzale偶ni艂 przyznanie pomocy finansowej od pos艂ania dzieci do szko艂y i poddania ich szczepieniom oraz badaniom profilaktycznym BOLSA FAMILIA. Skutki by艂y zar贸wno kr贸tkofalowe, jak i d艂ugofalowe. Kr贸tkofalowe, gdy偶 otrzymywane pieni膮dze najubo偶sza warstwa ludno艣ci przeznacza艂a natychmiast na konsumpcj臋, zwi臋kszaj膮c popyt wewn臋trzy. D艂ugofalowe, poniewa偶 dzieci kszta艂c膮ce si臋 dzi臋ki programowi stypendialnemu z za艂o偶enia mia艂y w przysz艂o艣ci wi臋ksz膮 szans臋 na znalezienie lepszej pracy, co ograniczy szar膮 stref臋. Skorzysta艂y z tego 22 mln rodzin
FOME 0 鈥 zero g艂odu. Za pieni膮dze publiczne np. na obszarach p贸艂pustynnych budowano pojemniki na deszcz贸wk臋; doprowadzano elektryczno艣膰 tam, gdzie jej nie by艂o (a gdy si臋 nie da艂o, to dowo偶ono i zapewniano butle z gazem); prowadzono szkolenia rolnik贸w.
Has艂o: Inwestujcie w ubogich, by stali si臋 konsumentami - keynsistowskie podej艣cie.
ROSJA
Gospodarka ma surowcowy charakter.
Wzrost ekstensywny w Rosji 鈥 bazuje na petrodolarach; gospodarka surowcowa (ilo艣膰 nak艂ad贸w tych zasob贸w). Wysoki poziom korupcji i szarej strefy.
Korzystne ceny nabijaj膮ce warto艣膰 handlu surowcami.
Najwa偶niejsze grupy towar贸w w eksporcie Rosji w 2010:
Surowe oleje ropy naftowej i oleje otrzymane z minera艂贸w bitumicznych, Gaz naturalny, W臋giel, Nawozy, 呕elazo, Aluminium, l, Mied藕,
Najwa偶niejsze grupy towar贸w w imporcie Rosji w 2010:
Pojazdy mechaniczne, inny sprz臋t telekomunikacyjny, leki, owoce, maszyny, obuwie, urz膮dzenia.
Najwi臋ksze problemy Rosji:
Korupcja, biurokracja, wysokie podatki.
49% firm rosyjskich nie ma dzia艂u R+B
Towary BRICS: Przemys艂 i surowce
11/05/13
Rola kraj贸w BRICS we wsp贸艂czesnej gospodarce 艣wiatowej
CHINY
HONG KONG, g艂贸wny udzia艂 w BIZie Chin
Hong Kong 鈥 kolonia Brytyjska
Makao 鈥 kolonia Portugalska
Re偶im b臋dzie utrzymywany do 2047.
Hong Kong jako centrum regionalne
Najwi臋kszy na 艣wiecie port lotniczy po wzgl臋dem prze艂adunku towar贸w
Najwi臋kszy na kontenerowy port prze艂adunkowy
Najwi臋ksze miasto do prowadzenia biznesu w Azji
Najwi臋kszy w Azji i czwarty na 艣wiecie rynek z艂ota.
Waluta Hong Kongu : Dolary
92% Hong Kong. Eksport Przemys艂u
INDIE
Dominuj膮 US艁UGI
Waluta Indii: rupia
J臋zyk konstytucyjny: hindi
Top 10 Exporters and Importers of Financial Services in 2012
EU
US
Szwajcaria
Hong Kong
Singapur