g) Bezrobocie
Jest to ryzyko, którego raczej się nie zabezpiecza. Ochrona socjalna polega na łagodzeniu skutków bezrobocia.
(świadczeniami są głównie zasiłki oraz inne formy pomocy np. szkolenia, adaptacje)

h) Niedostatek w rodzinie
Jest to ryzyko względne, odnosi się je do wielkości prowadzącej wspólne gospodarstwo rodziny, liczby osób zarobkujących i przyczyniających się do utrzymania rodziny oraz wysokości łącznego dochodu.
(świadczeniami są zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne, wychowawcze)

i) Ryzyko trudnych sytuacji życiowych
Obejmuje przede wszystkim ubóstwo, ale także inne sytuacje np. niesprawność ( inwalidztwo w młodym wieku), uzależnienia.
(świadczeniami są w pewnej mierze …… i zależą od organów je świadczących)

Powszechny system ubezpieczeń społecznych w Polsce

1.Ogólna charakterystyka systemu
Art. 67 ust. 1 Konstytucji RP
„Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego…”

Podstawowe akty prawne systemu powszechnego:
a) ustawa z 13.10. 1998r. o systemie zabezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2009r. nr 205 , pozycja 1585 ze zmianami)
b) ustawa z 17.12. 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2009r., nr 153, pozycja 1227 ze zmianami)
c) ustawa z 25.06. 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz. U. z 2005r., nr 31, pozycja 267 ze zmianami)
d) ustawa z 30.10.2002r, o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( Dz. U. z 2009r, nr 167, pozycja 1322 )
e) ustawa z 19.12.2008r, o emeryturach pomostowych ( Dz. U. nr 237, pozycja 1656)

Podział świadczeń przysługujących z ubezpieczeń społecznych :
- pieniężne, w naturze ( np. urządzenia ortopedyczne)
- okresowe, jednorazowe
- wypadkowe, z ogólnego stanu zdrowia

Charakter prawa do świadczeń
- osobisty ( nie można przekazać w spadku)
- odpłatny ( za składkę)
- przysługujący z tytułem zajścia ryzyka, ale po spełnieniu warunków
- prawa nie można się zrzec
- wypłata następuje na wniosek

Podmioty realizujące ubezpieczenia społeczne

Zasady konstrukcyjne ubezpieczenia społecznego

1. Zasada przymusu – unikanie autoselekcji ze strony członków grupy, która ma być ubezpieczona, a więc zgłaszanie się do ubezpieczenia tylko osób słabych fizycznie , chorych i zaawansowanych w latach i unikanie ubezpieczania się przez elementy zdrowe i młodsze. Z drugiej strony brak możliwości po stronie instytucji ubezpieczeniowej przyjmowania do ubezpieczenia tylko młodych i silnych

2. Zasada powszechności – objęcie obowiązkiem ubezpieczenia wszystkich osób pozostających w określonej sytuacji faktycznej tj. narażonych na określony rodzaj niebezpieczeństwa ( np. utraty zarobku)

3. Zasada wzajemności – wynika z definicji stosunku ubezpieczenia, który określa się jako wiążący ubezpieczyciela z ubezpieczonym stosunek prawny, na podstawie którego ubezpieczyciel obowiązany jest do wypłacenia odszkodowania lub innego świadczenia w razie nastąpienia określonego zdarzenia losowego, ubezpieczający zaś obowiązany jest do uiszczenia ubezpieczycielowi określonej składki ubezpieczeniowej

4. Zasada ekwiwalentności – forma zasady wzajemności dotycząca świadczeń emerytalnych w nowym systemie emerytalnym ( im więcej składek, tym więcej świadczeń).

Finansowanie Ubezpieczeń społecznych

1. Pojęcie i formy funduszu ubezpieczonego

Fundusz ubezpieczeniowy w szerokim znaczeniu to zespół środków będących w posiadaniu społeczeństwa i określonych instytucji jakie mogą być wykorzystane w przypadku wystąpienia zdarzeń losowych. W rozwoju historycznym można wskazać na 3 formy organizowania funduszu ubezpieczenia społecznego
a) samozabezpieczenia – ( dziś – ubezpieczenia grupowe na życie i ubezpieczenia emerytalne w ramach pracowniczych programów emerytalnych)
b) budżetowa- ( podatki lub składki, dziś niekiedy przy finansowaniu świadczeń z zaopatrzenia społecznego)
c) ubezpieczeniowa – ( fundusz publiczny zdecentralizowany , tworzony ze składek opartych na zasadzie przymusu, wnoszonych przez pracodawców, pracowników, uzupełniony okolicznościowo dotacją państwa)