Prawo cywilne z umowami w administracji – 22.10.13
Stosunek cywilnoprawny i jego elementy:
Stosunek cywilnoprawny – jest to stosunek społeczny, normowany normami prawa cywilnego i jest to stosunek pomiędzy określonymi podmiotami, którymi mogą być ludzie lub jednostki organizacyjne. Możemy wyróżnić w nim trzy elementy:
Podmioty stosunku cywilnoprawnego - to ludzie lub jednostki organizacyjne, pomiędzy którymi stosunek powstaje
Przedmiot stosunku cywilnoprawnego - to, czego stosunek dotyczy
Treść stosunku cywilnoprawnego - obejmuje prawa i obowiązki jakie przysługują podmiotom tego stosunku
W prostym stosunku cywilnoprawnym mamy do czynienia z jedną uprawnioną stroną i drugą zobowiązaną (występuje rzadko, np. darowizna).
W stosunku cywilnoprawnym złożonym obie strony tego stosunku prawnego występują wobec siebie jednocześnie jako podmioty uprawnione i zobowiązane ,np. stosunek prawny umowy sprzedaży (sprzedawca musi przenieść i wydać własność na kupującego, równocześnie sprzedawca jest uprawniony by żądać zapłaty ceny) .
Treść tych uprawnień w stosunku prawa cywilnoprawnego tworzy prawo podmiotowe, które jest elementem treści stosunku cywilnoprawnego.
PRAWO PODMIOTOWE – sytuacja prawna, wyznaczona podmiotom stosunku cywilnoprawnego przez obowiązujące normy prawne, które chronią określone interesy tychże podmiotów. Na tę sytuację prawną składają się określone zachowania faktyczne bądź konwencjonalne podmiotu uprawnionego z którymi związane są obowiązki innego podmiotu.
Mamy zatem rozmaite prawa podmiotowe: rzeczowe, własności, wierzytelności.
Na tą sytuację prawną, jaką jest prawo podmiotowe składa się szereg uprawnień, czyli określony sposób wyróżnionych elementów prawa podmiotowego.
Niejednokrotnie korzystanie z prawa podmiotowego nie wymaga analizy całej tej sfery uprawnień, która składa się na treść tego prawa, tylko uwzględniony jest pewien fragment tego prawa, czyli jakieś wybrane uprawnienie, będące częścią prawa podmiotowego.
Uprawnienia możemy podzielić na:
Roszczenia
Uprawnienia kształtujące
Zarzuty
ROSZCZENIE:
Polega na tym, że indywidualnie oznaczona osoba ma obowiązek spełnić świadczenie na rzecz podmiotu uprawnionego, a zatem podmiot uprawniony może żądać, aby podmiot zobowiązany zachował się w określony sposób. W uproszczeniu – roszczenie jest to uprawnienie skonkretyzowane pod względem treści i podmiotu, a zatem wiadomo kto, wobec kogo, w jaki sposób powinien się zachować. Roszczenia dzielimy na:
Wymagalne – takie, co do których spełnione zostały wszystkie przesłanki powodujące obowiązek świadczenia
Niewymagalne – nie zaktualizował się jeszcze obowiązek spełnienia świadczenia
UPRAWNIENIA KSZTAŁTUJĄCE:
Polegają na tym, że określonemu podmiotowi przysługuje kompetencja do zmiany lub zakończenia łączącego strony stosunku prawnego w drodze jednostronnej czynności prawnej. Przykładem do uprawnienia jest wypowiedzenie stosunku umownego. Jako zasadę ustawodawca przyjął zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym, które wygasa przez wypowiedzenie złożone przez dłużnika lub wierzyciela:
Od ustąpienia od umowy w przypadku przewidzianym prawem
Uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia woli, jeżeli to oświadczenie zostało złożone pod wpływem groźby, podstępu, dotknięte jest wadą
W przypadku skorzystania z uprawnienia kształtującego druga strona nie składa żadnego oświadczenia, nie musi wyrażać na nie zgody, ale jeżeli spełnione są przesłanki do skorzystania z uprawnienia kształtującego, to obowiązkiem drugiej strony jest uznać, zaakceptować ten nowy stan prawny, który powstaje na skutek złożenia oświadczenia woli, będącego uprawnieniem kształtującym.
ZARZUT:
Jest uprawnieniem, które polega na odmowie spełnienia roszczenia. Skuteczne podniesienie zarzutu powoduje, że podmiot uprawniony nie może domagać się spełnienia roszczenia, a zatem jego roszczenie zostaje niezaspokojone.
Przykład zarzutu:
Przedawnienia – ulegają mu roszczenia majątkowe, a skutek przedawnienia polega na tym, że po upływie określonego terminu dłużnik przez podniesienie zarzutu przedawnienia może uchylić się od obowiązku zaspokojenia wierzyciela.
Potrącenia – jeżeli dwie strony występują względem siebie jednocześnie jako dłużnicy i wierzyciele, to każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeśli są to pieniądze lub rzeczy tej samej jakości co do gatunku a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym.