1.

Co to jest utwór?

• każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze

  • w tym wypowiedzi – np. polityków

• objęty jest ochroną prawno-autorską niezależnie od jego przeznaczenia, wartości i sposoby wykorzystania

• jest przedmiotem prawa autorskiego nawet jeśli pozostaje nieukończony

Co to jest tłumaczenie utworu?

• jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego

• jest przedmiotem prawa zależnego

  • trzeba mieć na to zgodę autora (chyba że prawa autorskie wygasły)

  • tylko rozpowszechnianie jest karalne

  • prawo zależne – dot. np. forografii obrazu, tłumaczenia książki

Co nie korzysta z ochrony prawno-autorskiej?

• przejawy działalności nie mające cech indywidualnych

• proste informacje prasowe

• koncepcje, procedury, metody działania, idee matematyczne

• pomysły reklamowe

• koncepcje programów komputerowych

2.

Prawa autorskie osobiste.

• wyraża więź między autorem a utworem

• jest niezbywalne i nieograniczone w czasie

• pseudonimy korzystają z ochrony podobnej jak dane osobowe

• nienaruszalność treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania

  • na zmianę czegokolwiek w treści i formie autor musi wyrazić zgodę

• decydowanie o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności jest sprawą twórcy

• nadzór nad sposobem korzystania z utworu

Prawa autorskie majątkowe.

• jeśli nie jest stanowione inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania oraz czerpania korzyści majątkowych z jego wykorzystania

• prawa autorskie majątkowe w określonych sytuacjach mogą przysługiwać pracodawcy, nie dziennikaorzowi

  • prawa wynikające ze stosunku pracy

  • publikacja w tej sytuacji zależy od pracodawcy

  • po 2 latach od nieopubilkowania prawa majątkowe przechodzą na autora

    • jeśli umowa nie stanowi inaczej

  • dotyczy to tylko utworów które obejmuje umowa

• w przypadku pracy licencjackiej lub magisterskiej przysługują studentowi

  • uczelnia przez 6 miesięcy ma pierwszeństwo publikacji

    • przysługują jej prawa roszczeniowe jeśli student opublikuje jako pierwszy

• instytucji naukowej przysługuje pierwszeńśtwo opublikowania uworu naukowego pracownika, jeśli utwór ten powstałw w yniku wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy

Współautorstwo.

• w przypadku utworu zbiorowego zyski ze sprzedaży dzielone są z domniemaniem, że wielkość udziału jest równa

• może być obalona na podstawie oceny wkładu pracy twórczej

• współwłasność:

  • w częściach równych

  • w częściach łącznych: dyponowanie musi odbywać się w częściach równych za wspólną zgodą

  • w częściach ułamkowych: każdy jest właścicielem określonego elementu i jest jego dysponentem (bez możliwości naruszania dóbr drugiej strony ze względu na formę utworu); do wykorzystania całości potrzeba zgody współautorów

3.

Przestępstwa prawa autorskiego.

• czyn zabroniony + wina + bezprawność = przestępczość

  • świadoma wina nieumyślna – zakładam, że nie popełnię przestępstwa, ale mam świadomość i godzę się na taką ewentualność

  • nieświadoma wina nieumyślna – sprawca popełnia nieumyślnie czyn zabroniony na skutek niezachowania reguł wymaganych w danych okolicznościach, gdy nie przewidywał możliwości jego popełnienia (choć mógł ją przewidzieć); np. wina leży w niewywiązaniu się z danego czynu

• karalne jest rozpowszechnianie cudzego utworu

  • wymóg publicznego działa nia sprawcy

  • w przypadku czerpania korzyści majątkowych – do 3 lat

  • w przypadku źródła dochodu – 6 miesięcy do 5 lat

  • w przypadku nieumyślności – pozbawienie wolności do roku, lub ograniczenie, lub grzywna

• karalne jest rozpowszechnianie bez uprawnień

  • można rozpowszechniać gdy:

    • mamy uprawnienia

    • udostępniamy znajomym lub rodzinie

    • gdy wygasły prawa autorskie majątkowe

Dozwolony użytek osobisty.

• z już rozpowszechnionego utworu można korzystać bez zezwolenia twórcy

  • sposób w jaki był rozpowszechniony nie jest istotny

• zakres „własnego użytku osobistego” dla jednej osoby obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym, rodzinnym lub towarzyskim

Piractwo komputerowe.

• pobieranie materiałów dostępnych w sieci z punktu widzenia prawa autorskiego jest legalne

  • o ile nie są to programy komputerowe

• prawa dla programów komputerowych są na innej zasadzie, tutaj chronione jest wszystko, nawet np. sposoby sortowania czy algorytmy

  • prawo do rozpowszechnianai programów komputerowych est w całości wyłączone

4.

Dozwolony użytek chronionych utworów.

• w zakresie użytku osobistego

• rozpowszechnianie anteną zbiorą / siecią, gdy:

  • nie ma korzyści materialnych

  • dociera do oznaczonej grupy odbiorców (do 50 gospodarstw)

    • z wyłączeniem hoteli

• w celach informacyjnych w mediach [art. 25] – zarówno w oryginale jak i tłumaczeniu

* cele informacyjne – pozbawione dalszego komentarza

* prasa – w szerkim rozumieniu, wszystko służące do przekazu informacji, np. radio, tv, środki masowego przekazu (internet nie zawsze)

• już rozpowszechnione:

1. sprawozdania o aktualnych wydarzeniach

   * aktualność – to co w danej chwili budzi publiczne zainteresowanie

2. aktualne artykuły, wypowiedzi na tematy gospodarcze, polityczne, społeczne

   * bez: powieści, nowel

   * chyba że zostało zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione

3. aktualne zdęcia reporterskie – tj. te wykonane na gorąco, będące świadectwem jakiegoś zdarzenia; fakt czy zostały wykonane przez „reportera” nie są istotne, fakt publikacji też nie

   • za wykorzystanie b) i c) twórcy może przysługiwać wynagrodzenie

Prawo do przedruku.

• prawo do wykorzystania określonego fragmentu, nie do przedruku całości

• mogą z niego korzystać środki masowego przekazu

  • interes publiczny wymaga by prawa autorskie twórców doznały ograniczenia

• tylko jeśli utwór, których chcemy przedrukować był już rozpowszechniony

• dotyczy tylko materiałów „aktualnych”

• z prawa przedruku nie korzystają artykuły naukowe czy historyczne

• za korzystanie z prawa przedruku twórca ma prawo do wynagrodzenia

• twórca nie może się zatem twórca sprzeciwić się publikowaniu jego artykułu czy zdjęcia

• dotyczy wyłącznie pierwotnego dzieła

Opłaty za odtwarzanie przez radio/tv.

• można za ich pomocą odbierać nadawane utwory, choćby urządzenia te były umieszczone w miejscu ogólnie dostępnym, o ile nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych

• nawet pośrednie czerpanie korzyści majątkowych jest niemożlwe

Wykorzystanie mów wygłoszonych na zebraniach publicznych i rozprawach.

• nie upoważnia to do publikacji zbiorów mów jednej osoby

• w przypadku rozpraw:

  • możliwe wykorzystanie materiałów tylko z tych gdzie dopuszczalny jest udział każdego

    • w innym przypadku konieczne jest uzyskanie zgody sędziego.

5.

Uprawnienia przysługujące osobom nie mającym umowy z autorem.

• gdy prawa autorskie wygasły

• wolno korzystać z już rozpowszechnionego utworu w ramach użytku osobistego

  • bez korzyści majątkowych

• 29 – prawo do cytatu

  • wolno przyacać w utworach stanowiących samoistną całość urywki lub drobne utwory w całości jeśli jest to uzasadnione

• 25 – prawo do przedruku

  • wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w mediach już rozpowszechnione sprawozdania, artykuły na tematy polityczne, gospodarcze i społeczne oraz zdjęcia reporterskie

• 26 – wolno w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać fragmenty utworów udostępnianych w trakcie tych wydarzeń, ale w granicach uzasadnionych celem informacji

• 31 – wolno wykonywać utwory bez korzyści materialnych

• wolno korzystać z planów architektonicznych celem rozbudowy/odbudowy obiektu

• właściciel egzemplarza utworu plastycznego może go wystawiać publicznie

• biblioteki, archiwa i szkoły mogą udostępniać nieodpłatnie egzemplarze utworów opublikowanych

• instytucje naukowe i oświatowe mogą w celach dydaktycznych lub naukowych korzystać z opublikowanych utworów w oryginale i w tłumaczeniu

• egzemplarze utworów opublikowanych

• 30 - ośrodki informacji lub dokumentacji mogą sporządzać i rozpowszechniać własne opracowania dokumentacyjne oraz pojedyncze egzemplarze, nie większych niż jeden arkusz wydawniczy, fragmentów opublikowanych utworów

• 33 - wolno rozpowszechniać:

  • utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, ale nie do tego samego użytku

  • utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach w mediach

  • w encyklopediach i atlasach - opublikowane utwory plastyczne i fotograficzne

6.

Zobowiązania wydawcy [40]

• producent/wydawca egzemplarza utworu zobowiązany jest do przekazania na rzecz Funduszu 3-8% wpływów brutto jeśli:

  • czas ochrony autorskich praw majątkowych upłynął

  • jest to utwór

    • literacki, muzyczny, plastyczny, fotografczny, kartograficzny

    • nie zaliczają się tu utwory:

      • nieobjęte ochroną, np. dzieła folkloru

      • utwory opublikowane w czasie gdy prawo autorskie nie było znane / nie obowiązywało

  • opublikowany był na terenie Polski

    • w rozumieniu art. 6 nawet korzystanie z usług poligraficznych powinno być tu ujęte, jendak wymagane jest prócz zwielokrotnienia opublikowanie

Zasada przenoszalności praw majątkowych

• dziedziczenie

  • jeśli prawa autorskie wchodzą w masę spadkową, to będą przysługiwać 70 lat

  • w przypadku braku rozdzielności majątkowej, gdy umiera jeden z małżonków, to połowa tego, co do niego należało, przechodzi na współmałżonka; dalej dzielone jest np. na dzieci

    • jeśli nie ma podmiotów dziedziczących, to na końcu jest Skarb Państwa

      • nie obowiązuje to w przypadku współautora; jego część przechodzi na współtwórców lub ich następców prawnych stosownie do wielkości udziałów

  • dziedziczone może być prawo do wynagrodzenia, np. od producenta

  • roszczenia z art. 79 – w przypadku naruszenia praw majątkowych, można żądać zaniechania naruszenia, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia podwójnej lub potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia

    • jeśli po śmierci pojawią się roszczenia nieobowiązujące w czasie życia, to nie są one ważne – np. w przypadku znieważenia kogoś po śmierci

• przeniesienie

  • poprzez zawarcie umowy (przyjęcie oferty lub w drodze rokowań)

  • nie można przenieść więcej niż się posiada (w przpadku ograniczonych praw)

  • pola eksploatacji muszą zostać wyraźnie wymienione w treści umowy

    • umowa obejmuje pola ekploatacji wyraźnie w niej wymienione

    • pole eksploatacji – sposoby, formy użytkowania utworu, przykładowe:

      • utrwalenie,

      • zwielokrotnienie określoną techniką,

      • wprowadzenie do obrotu,

      • wprowadzenie do pamięci komputera,

      • publiczne wykonanie albo publiczne odtworzenie,

      • wystawienie,

      • wyświetlenie,

      • najem,

      • dzierżawa,

      • nadanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną,

      • nadanie za pośrednictwem satelity,

      • równoczesne i integralne nadanie utworu nadawanego przez inną organizację radiową lub telewizyjną

    • [41.3] nieważne są umowy długoterminowe w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworó danego rodzau mających powstać w przyszłości

      • tylko pola eksploatacji obowiązujące w momencie podpisania umowy

Domniemania:

• domniemanie – przeniesienie ciężaru dowodowego (np. domniemywa się, że dziecko w
  małżeństwie jest dzieckiem męża)

  • osoba wskazana na nośniku jako autor jest autorem

  • proucent jest producentem

  • w przypadku współwłasności zakłada się róne współudziały

Wynagrodzenie za umowę

• domniemywa się, że za umowę przysługuje wynagrodzenie

• wysokość ustala się w zależności od zakresu udzielonego prawa (ile pól eksploatacji) oraz przesłanek ekonomicznych (korzyści płynące z wykorzystania utworu)

• w przypadku rażącej dysproporcji występującej w momencie zawarcia umowy lub później między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy praw majątkowych, można dochodzić podwyższenia wynagrodzenia

  • rażąca dysproporcja – znaczna, krzywdząca, negatywnie oceniona społecznie

  • także w razie istotnej zmiany wartości pieniądza

• zasada odrębności wynagrodzeń za poszczególne pola eksploatacyjne

  • jeśli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym z pól eksploatacyjnych

  • każde z pól korzystania łączy się z koniecznością zapłacenia za nie

• jeśli w umowie coś nie jest wyraźnie wskazane to pozostaje przy twórcy

• wynagrodzenie w zależności od wpływów - w przypadku zmiany cen sprzedaży

  • informacji szukamy w umowie

    • jeśli nie jest podana to szukamy sugerując się średnią ceną rynkową uzależnioną od przekazanych praw oraz pól eksploatacji i spodziewanych korzyści

    • określenie ceny przysługującej producentowi

  • twórcy przysługuje mechanizm obrony

    • prawo do informacji (można się domagać ich uzyskania i wglądu do dokumentacji, np. faktur)

  • jeśli np. mamy ustalone 7% od ceny książki, a cena zostanie opuszczona, to przez rok nie ma to dla nas znaczenia; przez rok ten wpływ jest zdefiniowany i zagwarantowany (w przypadku braku zgody twórcy na tę obniżkę)

7.

Czas trwania autorskich praw majątkowych

• gasną z upływem lat siedemdziesięciu

  • od śmierci twórcy

  • od utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych

  • gdy twórca nie jest znany - od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora

  • gdy autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia

  • odnośnie utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego

• jeśli czas liczono od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części

• czas liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów

Reguły wykładni umów

• znajdują zastosowanie przy wszystkich rodzajach umów

• gdy nie określono sposobu korzystania z utworu, to zastosowanie powinno być:

  • zgodne z charakterem utworu

  • zgodne z przeznaczeniem utworu

  • zgodne z przyjętymi zwyczajami

• dla konieczności wprowadzenia zmian:

  • prawo do wprowadzania zmian związane jest z artykułem 16, o nienaruszalności treści i formy

    • poza zmianami koniecznymi typu interpunkcja

    • w przypadku np. niezrozumiałego stylu konieczna jest już zgoda twórcy

  • konieczność słusznej podstawy

  • brak słusznej podstawy do sprzeciwu twórcy

Przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu

• nabywanie nośnika nie zezwala nam na wykorzystywanie go w polach eksploatacji, jedynie na użytek w ramach użytku osobistego

• przeniesienie własności egzemplarza nie oznacza przejęcia praw majątkowych

Prawo dostępu do dzieła

• zakres przedmiotowy – utwory plastyczne, architektoniczne, fotograficzne

• ze względu na prawo autorskie twórcy

• nabywca oryginału utworu jest obowiązany udostępnić go twórcy w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do wykonywania prawa autorskiego

8.

Forma umowy

• gdy brak formy pisemnej umowy, nieważna jest umowa o przeniesienie praw autorskich majątkowych

• co w umowie

  • oznaczenie utworu

  • oznaczenie podmiotu

  • treść (przedmiot pól eksploatacji)

  • wynagrodzenie

  • zobowiązania nabywcy

    • np. zakaz dalszej odsprzedaży

• zmiana treści umowy dla ważności też wymaga formy pisemnej

Termin realizacji umowy

• termin dostarczenia utworu powinien być określony w umowie

  • jeśli termin nie został ustalony to zaraz po ukończeniu utworu

  • termin może być określony przez konkretną datę, czas na wykonanie, lub w odniesieniu do wydarzeń przyszłych

• nabywca nie może żądać wcześniejszego niż określone w umowie oddania utworu

• zmiana terminu musi mieć formę pisemną

• w razie przekroczenia terminu przez wykonawcę odbiorca musi wyznaczyć odpowiedni termin dodatkowy, dopiero po tym terminie może odstąpić od umowy

• w przypadku opóźnienia

  • jeśli zleceniodawca ponióśł szkodę, to może ubiegać się o odszkodowanie

  • w przypadku utworu który może być wykonany przez innego twó®cę, można zlecić mu poprawienie tamtego na koszt wykonawcy

• odstąpienie od umowy też wymaga formy pisemnej

• umowa przestaje obowiązywać z mocą wsteczną i strony są zobowiązane zwrócić sobie użyczone materiały

Wady fizyczne, wady prawne, zasady przyjęcia utworu

• wady fizyczne – usterka; możemy o niej mówi jeśli utwór nie spełnia warunków określonych umową lub nie nadaje się do realizacji funkcji któ®e miał spełniać

  • gwarancja – udzielana przez producenta

  • rękojmia – udzielana przez sprzedający podmiot

• wady prawne – niefizyczne, tj. utwór spełnia nałożone wymogi, ale nie przysługują mu prawa do wydania, np. wcześniej był już odsprzedany innej firmie

• prawo otrzymania zaliczki autorskiej

  • do 25% w przypadku dostarczenia

  • jeśli utwór nie został dostarczony to się nie należy

• nabywca ma 6 miesięcy na zgłoszenie zastrzeżeń

• zawiadomienie o przyjęciu musi być w formie pisemnej

  • może podlegać ocenie sądowej

• konsekwencje prawne niewykonania bądź nienależytego wykonania utworu

  • możliwość roszczenia odszkodowania

  • możliwość obniżenia kwoty wynagrodzenia

  • możliwość odstąpienia od umowy

Kiedy twórca może odstąpić od umowy

• może odstąpić od umowy ze względu na interes twórczy (z wyjątkiem umów architektonicznych)

  • np. zakres wykorzystania prawa, oceny, odczucia, utrzymanie dobrego imienia twórcy (co wiąże się z prawem autorskim osobistym)

  • uprawnienie o charakterze osobistym, wyraża więź między twórcą a utworem

• odstąpienie występuje w wyniku oświadczenia woli jednostronnego i złożonego w formie pisemnej

  • odstępstwo działa wstecz, tak, jakby umowy nigdy nie było

    • (wypowiedzenie zakłada że umowa obowiązywała do tego czasu)

• w ciągu dwóch lat, jeśli zamierza jednak użyć utworu, to powinien zaoferować pierwszeństwo byłemu kontrahentowi

• jesli to odstąpienie od umowy następuje po przyjęciu utworu, to muszą być zabezpieczone koszty nabywcy

  • ale nie można żądać zwrotu kosztów gdy np. doszło do zaniechania rozpowszechniania które jest następstwem okolicznośći za które twórca nie jest odpowiedzialny

ART57 Szkody co do umowy

• mogą dotyczyć:

  • interesów osobistych

  • interesów typowo majątkowych

• odnosi się to do wszystkich utworów z wyłączeniem utworó architektoniczno-urbanistyznych

• tyczy się tylko umów związanych z rozpowszechnianiem

  • nie każda umowa o charakterze autorskim dotyczy rozpowszechniania

• niepodjęcie rozpowszechniania

• zamiast domagać się naprawienia szkody, można żądać podwojenia wynagrodzenia

• uprawnienia po wyznaczeniu dodatkowego terminu

  • 6 miesięcy lub 2 lata

Art. 58

• charakter bezwzględnie obowiązujący

• jeśli dojdzie do naruszenia dóbr osobistych / praw autorskich osobistych

  • wzywa się do zaniechania

    • wezwanie w dowolnej formie

    • realny termin naprawienia szkody

• jeśli jest nieodpowiednia forma udostępnienia utowu

  • np. zniekształcenia utworu związane z zastosowaną techniką

• jeśli wprowadzono zmiany którym twórca mógłby się słusznie sprzeciwić

  • naruszenie uprawnień nadzoru i kontroli – por. art. 16

• jeśli wynagrodzenie twórcy nie zostało z góry określone

Art. 59

• „umowa wzajemna” – i twórca i kontrahent mają prawo odstąpienia od umowy

  • kontrahent

    • w przypadku niedotrzymana terminu

    • w przypadku usterek

  • twórca

    • w przypadku zagrożenia istotnych interesów twórcy

    • w przypadku nierozpowszechnienia

• wszystko co się otrzymało z tytułu umowy należy zwrócić

  • materiały, pieniądze, narzędzia, urządzenia

Nadzór autorski (+ 16.5, 73)

• twórca ma prawo nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

• zakres podmiotowy – podmiot, czyli pierwotny nabywca, z którym twórcę łączy umowa

• nadzór przeprowadza się przed rozpowszechnieniem utworu

  • (żeby można było uwzględnić poprawki)

• koszty nadzoru itd. spadają na twórcę, jeśli publikacja była przyjęta

  • jeśli trzeba np. coś dopisać, to trzeba się umówić

• osobne wynagrodzenie przysługuje twórcy w przypadku pracy plastycznej

Art. 62

• zbiorowa publikacja utworu – kilka utworów jednego twórcy

  • mogą być wydane niezależnie od tego że poszczególne części już publikowano

Art. 63

• kwestia egzemplarzy autorskich

  • ilość określona w umowie

  • jeśli nie zawiera się umowy, to też egzemplarz się należy

Art 75

• dozwolony użytek chronionego programu komputerowego

  • sporządzenie kopii zapasowej

    • nie może być używana równocześnie programem komputerowym (chyba że umowa stanowi inaczej)

• podział mediów strumieniowych (na żywo i na żądanie)

  • jeśli nie są zabezpieczone technicznie (skutecznie) to mogą być zapisane na dysku

Domniemania prawne w prawie autorskim

• osoba podana jako twórca utworu to zakładamy że jest twórcą, to samo z producentem

• współtwórcy – zakłada się równy udział

Ochrona programów komputerowych w świetle ustawy.

Ochrona autorskich praw

• osobistych

  • imię, nazwisko, dobre imię, wizerunek

• majątkowych

Ochrona wizerunku (81)

• jeśli otrzymało się zapłatę za pozowanie, to równa się to zgodzie na rozpowszechnianie

Wymień przestępstwa określone w ustawie prawo autorskie