EDAGOGIKA ANTYAUTORYTALNA
Elementem antyautorytalnej krytyki wychowania, która stworzyła po II wojnie światowej ofertę „alternatywnego porozumienia między generacjami” było sprowadzenie do krytyki sprawowania władzy oraz krytyki społeczeństwa. Dopiero wraz z rewoltą studencką w 1968r. pojawia się dodatkowy wymiar krytyki, skierowanej przeciwko wychowaniu represyjnemu, autorytarnemu ale i przeciwko tabuizacji sfer życia dziecka i dorosłych.

KTO BYŁ PREKURSOREM PEDAGOGIKI ANTYAUTORYTARNEJ , PODAJ TYTUŁ JEGO PUBLIKACJI
Był nim wybitny humanista i filozof, Teodor Adorno, który w 1966 roku napisał esej „ Wychowanie po Oświęcimiu”.

JAKI RODZAJ WYCHOWANIA MOŻE MIEĆ JEDYNIE SENS WG THEODORA W. ADORNO
Adorno ostrzegał przed powtórzeniem się Oświęcimia jako barbarzyństwa przeciwko wszelkiemu wychowaniu; apelował o poszukiwanie nowych idei edukacyjnych i nowej etyki - etyki przeżycia ; pedagogów zobowiązał moralnie do kreowania pedagogiki miłości i tolerancji, negowania prześladowania mniejszości narodowych ; Uważał, że należy uzmysłowić ludziom te złe mechanizmy, przez które ludzie stają się zdolni do barbarzyńskich czynów i dzięki ukazaniu okrucieństwa starać się nie dopuścić do kolejnego kataklizmu ; Wychowanie może mieć sens jedynie jako wychowanie do krytycznej autorefleksji ;

WYMIEN PODSTAWOWE PRZESŁANKI ANTYAUTORYTARNEJ PEDAGOGIKI ALEKSANDRA S. NEILLA
1 . Dziecko jest z natury dobre i może się swobodnie rozwijać ;

2 . rezygnacja w procesie wychowania ze środków dyscyplinarnych ;

3 . najważniejszy jest rozwój emocjonalny i twórczy dziecka ;

4 . relacje dziecko - dorosły mają być partnerskie ;

5 . podstawową kategorią instytucji pedagogicznych jest samostanowienie i samorządność ;

6 . rezygnacja z sugestywnych oddziaływań na dziecko czy też jego motywację (np. nie wpajanie przekonań religijnych);

7 . dobrowolny udział w zajęciach szkolnych ;

PODAJ PODSTAWOWE ARGUMENTY KRYTYKUJĄCE PEDAGOGIKĘ ANTYAUTORYTARNĄ
1 . Nie wnosi nic nowego do pedagogiki;

2 . celem naczelnym czyni szczęście (wychowanie nie może być gwarancją ludzkiego szczęścia, nie dysponuje taką sprawczą możliwością) ;

3 . samo urzeczywistnienie jednostki doprowadziło do samotności i niezdolności do życia w grupie; 4 . rozbudza skłonności do dewiacji seksualnych (przyznając dzieciom prawo do heteroseksualnych zabaw i wiedzy o życiu ludzkim) ;

5 . upowszechnia luźny styl wychowania, co prowadzi do zdziczenia zachowań i obyczajów ;

6 . przeczenia w wychowaniu dziecka rolę jego własnej dynamiki rozwojowej ;

7 . sprzyja tworzeniu szkół dla elity ;

8 . neguje systematyczność przez promowanie dobrowolnego udziału uczniów w zajęciach szkolnych (szkoła to nie sanatorium ani ośrodek wypoczynkowy. Tu przekazuje się wiedzę, mądrość, dziedzictwo kulturowe narodu) ;

9 . promowana zgoda i harmonia może na potencjalnym wobec dziecka przestępcy być odebrana jako słabość, zachęta do prześladowań ;

10 . nauka skierowana na ucznia stała się doktryną uzasadniającą nieuczenie się czegokolwiek ;

11 . pokolenie nie jest zainteresowane życiem politycznym państwa ( doprowadzenie do kryzysu systemu demokratycznego) ;

12 . skłóciła młodzież ze starszym pokoleniem propagując krytykę autorytetów ;

WYMIEN PODSTAWOWE CELE WYCHOWANIA ANTYAUTORYTARNEGO
- wolność,

- samorealizacja,

- prawo do odmienności,

- tolerancja,

- umiejętność krytyki,

- autoodpowiedzialność,

- dojrzałość,

- współczucie,

- wrażliwość,

- otwartość,

- braterstwo,

- twórczość,

- solidarność,

- ryzyko,

- bezpośredniość ;

Pedagogika antyautorytarna jest prądem pedagogicznym, który nawiązuje najsilniej do pajdocentryzmu i pedagogiki Nowego Wychowania.1 Uwydatnia w swoich przesłankach rolę swobody i indywidualności nie tylko w odniesieniu do rozwoju dziecka, ale także do wychowawców. Przedstawiciele tego nurtu upomnieli się o poddanie głębokiej rewizji konserwatywnego, autorytarnego w swojej istocie modelu wychowania i edukacji.

Okres przed i po II wojnie światowej to czas wzmagającego się totalitaryzmu na świecie (bolszewizm, hitleryzm, stalinizm), podział świata na strefy wpływów ideologicznych, politycznych i ekonomicznych, który pogłębił stan rozczarowania wobec nauk humanistycznych, w tym zwątpienie w moc oddziaływania pedagogicznego na życie codzienne.

W pedagogice antyautorytarnej wyróżnia się dwa nurty:

- POLITYCZNY

- EDUKACYJNY

Przedstawiciele nurtu politycznego zabiegają o wolna osobowość jednostek ludzkich w wolnym społeczeństwie. Traktują zatem wychowanie jako element czy środek walki klasowej do rewolucyjnej zmiany społeczeństwa z kapitalistycznego na socjalistyczne, z klasowego na bezklasowe lub z totalitarnego na demokratyczne, obywatelskie.

Prekursorem pedagogiki autyautorytarnej w aspekcie politycznym był wybitny humanista i filozof Theodor W. Adorno, który opublikował w 1966 r. esej zatytułowany "Wychowanie po Oświęcimiu" . Jego główną myślą było to, by już nigdy więcej niepowtórzył się Oświęcim. Chodziło mu także, by poszukiwać nowych idei edukacyjnych - pedagogiki miłości i tolerancji.

Ogromny wpływ na dyskusję o wychowaniu antyautorytarnym wywarł angielski pedagog Aleksander Sutherland Neill. Jego zdaniem prawie wszystkie dzieci są źle wychowywane, ponieważ tylko niektóre z nich dorastają w rodzinie, która zapewnia wolność, możliwość bycia sobą.

A. S. Neill uważa, że nauczyciele jeszcze w większym stopniu niż rodzicie wykorzystują swoją instytucjonalną przewagę nad dziećmi. Wielu z nich nie interesują potrzeby, uzdolnienia i rozwój uczniów, boją się zmian kształcenia, czy wychowania. Celem wychowania ma być wolny człowiek, który jest w pełni szczęśliwy i żyje w harmonii z pokoleniem ludzi dorosłych. Wychowanie ma polegać na rozwijaniu i wspieraniu zainteresowań i ciekawości dziecka, a przez to będzie ono szczęśliwe, będzie w pełni sobą.

A. S. Neill, zauważył, że "dziecko posiada wrodzoną roztropność i wrodzony zmysł rzeczywistości. Jeśli pozostawi się mu swobodę, nie skrępowaną żadnymi sugestiami dorosłych, dziecko rozwinie się na miarę swych maksymalnych możliwości" . Wolność oznacza dla niego prawo do czynienia tego wszystkiego, co danej osobie sprawiało radość, ale tylko na tyle, na ile nie zagrażało to wolności innych osób. We wspólnocie bowiem człowiek uczy się kompromisu, aby zachować wolność.

Podstawowe przesłanki antyautorytarnej pedagogii A. S. Neilla:

* Dziecko jest z natury dobrą istotą ludzką i może się swobodnie rozwijać;

* Należy zrezygnować w wychowaniu dziecka ze środków dyscyplinujących;

* Najważniejszy jest rozwój emocjonalny i twórczy dziecka, zaś wtórny jest rozwój intelektualny;

* Cel wychowania musi być zorientowany na indywidualne potrzeby dziecka oraz na jego dążenie do szczęścia;

* Relacje wychowawcze dorosłych z dzieckiem powinny być partnerskie, a nie autorytarne;

* Podstawową kategorią struktur (instytucji) pedagogicznych jest samostanowienie i samorządność;

* Rezygnacja z sugestywnych oddziaływań na dziecko czy jego motywację tzn. brak indoktrynacji religijnej czy możliwość do przeżywania przez dzieci swojej seksualności;

*Dobrowolny udział w zajęciach szkolnych;

Pedagogikę antyautorytarną najczęściej krytykuje się za to, że:

• nie wnosi nic nowego do pedagogiki , gdyż podobne rozwiązania znalazły się w szkołach Nowego Wychowania ( od 1921 r.)

• celem naczelnym czyni szczęście osobiste, gdy tymczasem jest ono ubocznym celem wychowania. Wychowanie nie może być gwarancją ludzkiego szczęścia

• akcentuje w wychowaniu samourzeczywistnienie , osobiste zadowolenie jednostki z życia, co może spowodować osamotnienie i niezdolność do życia w grupie społecznej,

• rozbudza skłonności do dewiacji w sferze życia intymnego człowieka, przyznając dzieciom prawo do heteroseksualnych zabaw i wiedzy o życiu seksualnym ludzi dorosłych,

• przecenia w wychowaniu rolę dynamiki rozwojowej i samostanowienia dziecka,

• sprzyja tworzeniu prywatnych, elitarnych i drogich szkół dla zamożnych, pomija dzieci z rodzin robotniczych,

• nie przygotowuje do życia w świecie pełnym walki, konkurencji, korupcji,

• pozwala na dobrowolny udział dzieci w zajęciach szkolnych, bazuje na antyintelektualizmie i odrzuceniu duchowych wartości,

• programy szkół antyautorytarnych są nie do powtórzenia w innych placówkach tego typu, gdyż ich wychowawcze sukcesy zależą od niepowtarzalnej osobowości ich twórcy,

• zwracając zbyt dużą uwagę na ucznia , doprowadziła do nieuczenia się, przez co wzrósł odsetek analfabetów i wtórnych analfabetów,

• doprowadziła do kryzysu system demokratyczny, w którym autorytarnie wychowane pokolenie nie jest zainteresowane aktywnym uczestnictwem w życiu politycznym państwa,

• przyczyniła się do wzrostu patologicznych zachowań wśród młodzieży oraz wychowała dzisiejszych neofaszystów,

• krytykując autorytety, zburzyła wzajemne zaufanie i ciągłość między dziećmi a starszym pokoleniem,

• przez przyznanie dzieciom prawa do samo- i współstanowienia, doprowadziła do upadku roli nauczyciela i spadku autorytetu rodziców.

Jednak zdaniem B. Śliwerskiego zbyt wiele złego przypisuje się idei wychowania autorytarnego, jakby ono tylko wpływało na zmianę postaw dzieci i młodzieży. Idea ta stała się natomiast doskonałym argumentem dla kolejnych pokoleń pedagogów, w forsowaniu swoich doktryn czy modeli wychowania. Trzeba zauważyć, że nie ma jednej pedagogiki czy teorii wychowania antyautorytarnego, gdyż można do niej zaliczyć wychowanie wolne od represji, od kar, od społecznych przymusów, od autorytetów, aż do wychowania rewolucyjnego, prowadzącego do zmian społeczno-politycznych w społeczeństwie. Nie każdy wychowawca, który jest przeciwnikiem autorytarnego, czy represyjnego stylu wychowania, jest przedstawicielem wychowania antyautorytarnego. Należy też odróżnić pedagogikę antyautorytarną o orientacji wychowawczej, która dąży do swobodnego rozwoju osobowości dziecka, od pedagogiki antyautorytanej o orientacji politycznej, zabiegającej o wolną osobowość jednostek ludzkich, w wolnym społeczeństwie. Idea wychowania antyautorytarnego jako przeciwstawna wychowaniu autorytarnemu, jest częścią szeroko pojmowanego wychowania liberalnego. Nie jest więc jedyną, ale jedną z wielu możliwych dróg do zagwarantowania wolności indywidualnego rozwoju w codziennych kontaktach między wychowawcami a ich wychowankami.