PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA -737

TEMATY ZAJĘĆ:

1. Wprowadzenie do pedagogiki resocjalizacyjnej. Wyjaśnienie podstawowych pojęć: „wychowanie” „socjalizacja” „resocjalizacja” „asocjalność” „dysocjalność” „wykolejenie (obyczajowe, przestępcze)”.

Literatura:

• Anetta Jaworska – „Leksykon resocjalizacji” – Kraków 2012

• Monika Noszczyk-Bernasiewicz – „Nieletni przestępcy w percepcji personelu i nadzoru resocjalizacyjnego oraz studentów resocjalizacji” – Katowice 2010

• Lesław Pytka – „Pedagogika resocjalizacyjna” – Warszawa 2001

• Wiesław Szczęsny – „Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki” – Warszawa 2003

1. Niedostosowanie społeczne – przegląd definicji. Etiologia, symptanatologia, typologie. Wieloaspektowość genezy zjawiska przestępczości wśród nieletnich – przegląd wybranych teorii.

Literatura:

• Janina Błachut, Andrzej Gaberle, Krzysztof Krajewski – „Kryminologia” – Gdańsk 2001

• Anetta Jaworska – „Leksykon resocjalizacji” – Kraków 2001

• Monika Noszczyk – „Rodzinne uwarunkowania niedostosowania społecznego wśród dzieci i młodzieży” – w czasopiśmie „Auxilium Sociale -wsparcie społeczne” 2002 wydanie nr.2

• Elżbieta Olszewska – „Środowisko rodzinne młodych mężczyzn popełniających przestępstwa” – Wrocław 2012

• Lesław Pytka – „Pedagogika resocjalizacyjna” – Warszawa 2001

1. Pedagogika resocjalizacyjna jako dział pedagogiki specjalnej. Przedmiot, zakres, zadania, cele, funkcje, działy pedagogiki resocjalizacyjnej. Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka teoretyczna i praktyczna. Prekursorzy i kontynuatorzy – przegląd ośrodków akademickich w Polsce.

Literatura:

• Anetta Jaworska – „Leksykon resocjalizacji” – Kraków 2001

• Lesław Pytka – „Pedagogika resocjalizacyjna” – Warszawa 2001

1. Reakcje sądowe wobec nieletnich w latach 2000-2008. Resocjalizacja nieletnich w środowisku otwartym. Działalność świetlic środowiskowych, socjoterapeutycznych, kuratela sądowa.

Literatura:

• Anetta Jaworska – „Leksykon resocjalizacji” – Kraków 2001

• Monika Noszczyk-Bernasiewicz – „Nieletni przestępcy w percepcji personelu i nadzoru resocjalizacyjnego oraz studentów resocjalizacji” – Katowice 2010

• Józefa Brągiel, Sylwia Badora – „Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej” – Opole 2005

1. Resocjalizacja instytucjonalna nieletnich – charakterystyka na przykładzie Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego (MOW), Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii(MOS), Policyjnej Izby Dziecka(PID), Schroniska dla nieletnich i Zakładu poprawczego.

Literatura:

• Ryszard Borowski, Dariusz Wysocki – „Instytucje wychowania resocjalizującego” – Płock 2001

• Józefa Brągiel, Sylwia Badora – „Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej” – Opole 2005

• Anetta Jaworska – „Leksykon resocjalizacji” – Kraków 2001

• Monika Noszczyk-Bernasiewicz – „Nieletni przestępcy w percepcji personelu i nadzoru resocjalizacyjnego oraz studentów resocjalizacji” – Katowice 2010

• Lesław Pytka – „Pedagogika resocjalizacyjna” – Warszawa 2001

• Adam Szecówka – „Ewolucja wychowania resocjalizującego w polskich zakładach dla nieletnich” – w książce Franciszka Kozaczuka i Bronisława Urbana – „Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży” – Rzeszów 2004

1. Resocjalizacja dorosłych – formy instytucjonalne (więzienie jako instytucja resocjalizująca). Zjawisko popkultury przestępczej. Pomoc postpenitencjarna.

Literatura:

• Anetta Jaworska – „Leksykon resocjalizacji” – Kraków 2001

• Sławomir Przybyliński – „Dziara, cynkówka…”

• Maciej Szaszkiewicz – „Tajemnica grypserki” – Kraków

1. Alternatywne programy resocjalizacji na przykładzie diversion i mediacji. Probacja.

Literatura:

• Barbara Czarnecka-Dzialuk, Dobrochna Wójcik – „Mediacja. Nieletni przestępcy i ich ofiary” – Warszawa 1999

• Barbara Czarnecka-Dzialuk, Dobrochna Wójcik – „Mediacja w sprawach nieletnich w świetle teorii i badań”

• Grzegorz Harasiniuk – „Kluczowe zagadnienia prowadzenia mediacji w sprawach nieletnich” – w czasopiśmie „Pedagogika społeczna” rok 2004 nr 2,4

• Anetta Jaworska – „Leksykon resocjalizacji” – Kraków 2001

• Monika Noszczyk-Bernasiewicz – „Nieletni przestępcy w percepcji personelu i nadzoru resocjalizacyjnego oraz studentów resocjalizacji” – Katowice 2010

• Anna Nowak – „Mediacja między nieletnim a ofiarą – alternatywą wobec środków tradycyjnych” – w książce Ewy Krzyżak-Szymańskiej i Andrzeja Szymańskiego – „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży – zagrożenia cywilizacyjne w aspektach: pedagogicznych, instytucjonalnych i legislacyjnych” – Mysłowice 1995

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 22.10.2013

WPROWADZENIE DO PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ.

WYJAŚNIENIE PODSTAWOWYCH POJĘĆ:

• WYCHOWANIE (w kontekście 3 nazwisk):

• Jan Szczepański – wychowanie to intencjonalne kształtowanie osobowości dokonywane w ramach stosunku wychowawczego między wychowawcą a wychowankiem, wedle przyjętego w grupie ideału wychowawczego. Jest to fragment procesu socjalizacji czyli całkowitego wpływu środowiska uczącego jednostkę zachowywania się.

• Heliodor Muszyński – wychowanie to rodzaj ludzkiej działalności która polega na zamierzonym wywoływaniu określonych zmian w osobowości człowieka.

• Aleksander Kamiński – człowiek to istota biosocjo-kulturalna tzn. należy zapewnić pomyślny rozwój organizmowi, pobudzać ten rozwój za pomocą korzystnych warunków środowiska bowiem pożądany rozwój społeczny wymaga sprzyjających sytuacji wrastania jednostki do grup społecznych których jest członkiem.

Cechy wychowania:

• Dotyczy ono człowieka we wszystkich fazach jego życia, a to oznacza, że to coś jest korzystne i pożądane w toku całego życia.

• Kręgi wychowania intencjonalnego ulegają rozszerzeniu poza tradycyjne środowisko wychowawcze.

• W wychowaniu intencjonalnym poszerzeniu ulega krąg wychowawców

• Wzrasta aktywność samokształceniowa

Lesław Pytka – wychowanie to proces celowego i świadomego kształtowania ludzkich zachowań, postaw, ról społecznych, czy osobowości zgodnie z wcześniej założonym ideałem pedagogicznym, modelem, wzorem którego chcemy ukształtować w toku wychowania.

• RESOCJALIZACJA to powszechnie przyjęty w Polsce termin określający społeczną rehabilitację osób niedostosowanych społecznie. Początki tego pojęcia sięgają końca XIX wieku i pojawiło się ono w literaturze kryminologicznej pod koniec XIX wieku gdy zaczęto rozmawiać na temat przestępczości, gdy zaczęto upowszechniać przestawiać wyjaśniać powstałe teorie kryminologiczne które wyjaśniały istnienie przestępstwa. Pojęcie to wówczas rozumiano jako wtórne uspołecznienie czyli uspołecznienie norm i wartości społecznie akceptowanym. Termin resocjalizacja jest pojęciem specyficznie polskim ponieważ w krajach anglojęzycznych ma raczej negatywne znaczenie bowiem kojarzone jest ono jako socjalizacja prowadzona w łagrach sowieckich czy obozach koncentracyjnych. Odpowiednikiem tego pojęcia w literaturze anglojęzycznej jest „social rehabilitation” czyli rehabilitacja społeczna. Resocjalizacja obejmuje wszelkie oddziaływania o charakterze edukacji, treningu umiejętności (przede wszystkim społecznych) lub terapii jakie są podejmowane wobec niedostosowanych społecznie w celu zapobiegania zachowaniom i postawom dewiacyjnym.

Resocjalizacja wiąże się z pojęciem opieki, wychowania, terapii resocjalizacyjna- oznacza to ze pojęcia resocjalizacji nie można wyłącznie rozumieć jako treningu sprawności społecznych. Zabiegi pedagogiczne, psychologiczne, terapeutyczne o charakterze resocjalizującym mają na celu doprowadzić do stanu poprawnego przystosowania społecznego jednostki a następnie ukształtowania takich cech jej zachowania i osobowości które będą jej gwarantować optymalne uspołecznienie adekwatne do jej możliwości oraz twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie. Resocjalizacja jest odmianą procesu wychowawczego, która z jednostki wadliwie przystosowanej do życia społecznego czyni ją przystosowaną do życia w społeczeństwie. Resocjalizacja ma za zadanie doprowadzić do tego, aby jednostka, nasz podopieczny akceptował i realizował normy, wartości czyli żył zgodnie z nimi, które są stosowane w relacjach międzyludzkich.

• Czesław Czapów – resocjalizacja jest to swoista indywidualna specyficzna odmiana socjalizacji czyli procesy przyswajania różnorakich wzorów kulturowych i społecznych wartości docierających i oddziałujących na człowieka w stopniu i zakresie wyznaczonym dynamiką i poziomem jego rozwoju oraz charakterem otoczenia w którym tkwi ów człowiek. Mówiąc o resocjalizacji mamy przeważnie na myśli jej szczególną odmianę a mianowicie taki proces, którego rezultatem jest ustąpienie skutków socjalizacji społecznie destruktywnej.

• Władysław Dykcik – resocjalizacja to proces wychowania jednostek wykazujących wzmożone trudności w dostosowaniu się do norm społecznych, moralnych, prawnych wynikających ze stanu osobowości wychowanka z jego antagonistyczno-destrukcyjnego ustosunkowania się do oczekiwań społecznych. Polega ona na stosowaniu różnych:

• Środków leczniczych

• Środków socjoterapeutycznych

• Różnych form metod wychowawczych (psychotechnikę, socjotechnikę i kulturo technikę)

• Nauka szkolna

• Praca w warunkach zamkniętych (izolacyjnych)

• Zakłady karne, poprawcze lub w środowisku otwartym (zajęcia, uczęszczanie do świetlic)

• Dozór elektroniczny, dozór kuratorski

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 29.10.2013

FILM PT. „INFERNO”

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 05.11.2013

POZIOMY I ZAKRESY RESOCJALIZACJI WG. L.PYTKI:

Szerokiego omówienia definicji resocjalizacji w Polsce dokonał Lesław pytka, który wskazał jej różnorodność - 10 ujęć, bowiem uważa, że nie ma jednej teorii resocjalizacji - "jednej drogi", której zastosowanie gwarantowałoby sukces w każdym przypadku. Dane empiryczne pokazują, że sukcesów jest niewiele - 50% według raportu NIK-u. Każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia. Stąd resocjalizacja jest/może być postrzegana jako różne poziomy i zakresy resocjalizacji.

• resocjalizacja jako modyfikacja zachowań niezgodnych z przyjętymi w danej kulturze i środowisku normami - polega na eliminowaniu zaburzeń w zachowaniu. Resocjalizacja w tym ujęciu polega na treningu prowadzącym do wdrukowania prawidłowych (godnych z normami i standardami) zachowań, co najmniej na poziomie obserwacyjnym, bez konieczności zmiany żadnych struktur regulacyjnych jednostki (postaw, przekonań).

• resocjalizacja jako zmiana "społecznej przynależności" - to proces wbudowywania nowej tożsamości społecznej, różnej (innej) od tożsamości dewianta - przestępcy a tym samym odrzuceniu ról podkulturowych. To nic innego jak odejście odrzucenie ról podkulturowych (defektywnych) obciążanych stygmatem przestępcy, dewianta na rzecz ról społecznie akceptowanych. Resocjalizacja w tym ujęciu jest procesem aktywnego wygaszania motywacji i zachowań antyspołecznych i wbudowywania nowej tożsamości społecznej

• resocjalizacja przebudowa emocjonalna - obejmująca taką zmianę negatywnych stanów wewnętrznych (zawiści, nienawiści, pogardy, wstrętu, agresji) aby wychowanek był w stanie funkcjonować w społeczeństwie w oparciu o nowe stany emocjonalne, których podstawy są: empatia, sympatia, szacunek do drugiego człowieka, przywiązania. Resocjalizacja w tym ujęciu obejmuje przejście od uczuć i stanów negatywnych sprzyjających łamaniu norm społecznych do stanów pozytywnych opartych na pożądanych społecznie emocjach i wartościach

• resocjalizacja jako wrastanie w "kulturę" zaspokajania potrzeb - oznacza doprowadzenie do takiej zmiany wewnętrznej (repersonalizacyjnej), której skutkiem będzie zdolność do samodzielnego i zgodnego z normami społecznymi zaspokajania własnych potrzeb. większość dewiantów stało się nimi, gdyż nie potrafili zaspokoić swoich potrzeb w sposób społecznie akceptowany. Resocjalizacja w tym ujęciu to repersonalizacja jednostki (z dewianta - dzikiej i niepohamowanej bestii psychopatycznej bez sumienia) do pełnej osoby ludzkiej (świadomej swego człowieczeństwa)

• resocjalizacja jako kształtowanie prawidłowych postaw społecznych - jest to koncepcja opracowana przez Czesława Czapówa i jego współpracowników. Chodzi tu o wadliwie zbudowane postawy rozumiane jako konstrukty trójelementowe (nastawienie/a):

• nastawienie poznawcze - wiem, rozumiem, decyduję

• nastawienie emocjonalne - czuję

• nastawienie zachowaniowe (behawioralne) - czynię

Owe nastawienia wywodzą się z szerszych konstruktów teoretycznych, jakimi są:

• światopogląd - system skryptów poznawczych, przekonań obejmujących najogólniejsze sądy o rzeczywistości

• hierarchia wartości - system preferencji emocjonalnych albo orientacji wartościująco-normatywnych

Te dwa podsystemy (światopogląd i hierarchia wartości) składają się na świadomość siebie, oraz siebie i świata, czyli wchodzą w skład "ja" realnego (fakty) i "ja" idealnego (postulaty, mity)

Chodzi o takie organizowanie procesu wychowawczego, którego konsekwencją będzie zmiana:

• światopoglądu wychowanka - (zmiana niewłaściwych przekonań o rzeczywistości)

• jego hierarchii wartości - preferencji emocjonalnych i sądów wartościująco-normatywnych względem innych i samego siebie

• zmiana zachowania - wyeliminowanie zachowań antagonistyczno-destruktywnych

Wiele nieprawidłowych postaw prowadzi do antagonizmu destruktywnego, który objawia się na różnych poziomach myślenia, odczuwania, działania i prowadzi do wykolejenia przestępczego i obyczajowego. Resocjalizacja w tym ujęciu to wychowanie resocjalizujące.

• resocjalizacja jako dostosowywanie sytuacji do nieletniego - czyli dostosowywanie warunków i sytuacji do cech charakteru wychowanka, co ma doprowadzić do "krystalizacji jego charakteru". Odbywa się to poprzez odrzucenie konformizmu oraz tzw. tresury i mistyfikacji charakterologicznej i innych zniekształceń wynikających z braku rozróżnienia między charakterem pozornym i rzeczywistym.

• Resocjalizacja jako swoisty rodzaj "nawrócenia" na wartości wyższego rzędu - związany z realizacją ideałów np. samourzeczywistnienia - ukazujący wychowanka z perspektywy jego potencjałów, które mogą być odkrywane i kreowane przez wszystkie rodzaje aktywności człowieka (tj. pracę, edukację, sport, aktywność artystyczną oraz aktywność wewnętrzną - modlitwę, kontemplację, medytację). To "samourzeczywistnienie się" poprzez działalność rzemieślniczą, artystyczną, literacką, muzyczną, twórczą. W praktyce działalność związana z tzw. kulturotechniką - np. zastosowanie arteterapii (oddziaływania resocjalizującego poprzez sztukę)

• resocjalizacja jako reintegracja społeczna jednostki - rozumiana jako zmiana tożsamości społecznej i osobowej - zmiana obrazu siebie i swojego miejsca na świecie. Resocjalizacja w tym ujęciu polega na rekonstrukcji tożsamości osobowej jednostki (indywidualnej i społecznej). Podstawą tej transformacji wewnętrznej może być "dialog" i tzw. "dialogiczność" tj. otwarcie na "innego, obcego, drugiego"

• resocjalizacja jako autoresocjalizacja - to przechodzenie na oraz wyższe etapy funkcjonowania osobowego i społecznego (pozwalające osiągać coraz dojrzalszą postać siebie) przez transformację wewnętrzną i cierpienie towarzyszące kryzysom rozwojowym. to samowychowanie resocjalizujące (według Czapówa - to swoiste autosterowanie). Resocjalizacja w tym ujęciu polega na kierowaniu własnym rozwojem, pozwalającym mimo załamań i kryzysów przechodzić na coraz wyższe etapy społecznego funkcjonowania, pozwalając osiągnąć coraz dojrzalszą postać siebie. ta odmiana resocjalizacji zwraca uwagę na trud transformacji wewnętrznej i towarzyszące mu cierpienie (przemiana podczas kary pozbawienia wolności)

• resocjalizacja wielowymiarowa (transdyscyplinowa) - zmierzająca zarówno do zmiany zachowania jak i zdolności do samodzielnego zaspokajania potrzeb, pełnienia konstruktywnych ról społecznych, kształtowania właściwych sposobów myślenia i odczuwania (zmiana postaw) oraz tworzenia dojrzałej postaci samego siebie. To system oddziaływań sprzężonych ze sobą klas działań, począwszy od poziomu behawioralnego, przez zaspokojenie potrzeb, wdrażanie do pełnienia określonych ról społecznych aż do ukształtowania pozytywnie ocenianych sposobów myślenia i odczuwania (składających się na zintegrowany układ postaw). Resocjalizacja w tym ujęciu czyni jednostkę odporną na sytuacje pokusy, nawet w sytuacji występowania wysokiego skumulowania niekorzystnych czynników biopsychicznych i socjokulturowych w życiu nieletniego.

RESOCJALIZACJA - PODSUMOWANIE

Resocjalizacja to termin, który można definiować jako nauka (teoria) i praktyka społeczna zajmująca się profilaktyką i korektą wadliwego przystosowania człowieka do ogólnie przyjętych wymagań społecznych oraz wspomaganiem indywidualnego rozwoju osób zagrożonych niedostosowaniem lub niedostosowanych społecznie. Jej celem jest zapobieganie lub zminimalizowanie dysfunkcjonalności tych osób w zakresie ich odniesień do samych siebie, świata społecznego i świata przyrody (w wymiarze behawioralnym, poznawczym, emocjonalnym i duchowym) a także przystosowanie środowiska do specyficznych potrzeb osób niedostosowanych społecznie.

SOCJALIZACJA:

Proces socjalizacji jest przedmiotem zainteresowania wielu nauk społecznych takich jak:

1. antropologia

2. filozofia

3. ekonomia polityczna

4. socjologia

Typy orientacji pojęcia "socjalizacja":

Definicje/koncepcje socjalizacji dzieli się na ujęcia o orientacji:

1. antropologicznej (M.J.Herskovits) - podkreślają, że socjalizacja jest procesem wrastania jednostki w kulturę lub procesem przekazu i przeżywania kultury. Według M.J.Herskovits’a socjalizacja to pojęcie wyuczonego doświadczania, które wyróżnia człowieka od innych istot.

2. socjologicznej (H. Muszyński) - podkreślają nadrzędną rolę grup społecznych w procesie socjalizacji jednostki, wskazują na podobieństwo osobowości i zachowań członków danej społeczności. Według H.Muszyńskiego socjalizacja to ogół wpływów środowiska społecznego na jednostkę, w wyniku których nabiera ona zdolności do życia w społeczeństwie i pełnienia w nim powszechnie zobowiązujących ról.

3. pedagogiczno-moralnej (O. Lipkowski) - wskazują na efekty socjalizacji i jej cele. Podkreślają, iż konsekwencją oddziaływań winno być uspołecznienie jednostki. Wg Lipkowskiego socjalizacja to proces uczenia się form przystosowania społecznego w środowisku społecznym w trakcie swego rozwoju.

4. psychologicznej (E. Zigler) - odwołują się do celów socjalizacji i przystosowania społecznego. wskazują na takie elementy jak interializacja norm, wartości, kształtowanie się postaw. Według E. Zigler’a socjalizacja to całokształt przeciwieństw, dzięki którym jednostka rozwija się poprzez wymiany z innymi ludźmi, specyficzne wzory swego..zachowania i doświadczenia.

Termin "socjalizacja" został utworzony od angielskiego czasownika "to socialis" i bywa używany zamiennie z takimi terminami jak:

a) uspołecznienie

b) adaptacja

1. Florian Znaniecki - dokonując przeglądu różnorodnych sposobów rozumienia pojęcia socjalizacji . Proces ten polega na poznawaniu i przyjmowaniu przez jednostkę tradycji i wzorów kulturowych wyznaczających sposobów jej zachowania się. wynikiem tego procesu jest upodobnienie się jednostki do środowiska społecznego oraz wytworzenie nawyków, przyzwyczajeń i postaw

2. Anthony Giddens - kultura odnosi się do wyuczonych aspektów społeczeństwa. Proces w którym członkowie społeczeństwa (w tym dzieci) uczą się, jak w tym społeczeństwie żyć, nazywa się socjalizacją. Dlatego też socjalizacja stanowi podstawowy kanał przekazu kulturowego na przestrzeni wieków i pokoleń. Socjalizacja jest procesem w którym dziecko stopniowo staje się samoświadomą zorientowaną w świecie osobą.

Pojęcie socjalizacji często ujmowane jest jako całokształt wszelkich wpływów środowiska na jednostkę czy też proces oddziaływania grupy na jednostkę.

Socjalizacja to całokształt wpływów wywieranych na jednostkę przez środowisko społeczno-kulturowe, w którym ona żyje i rozwija się niezależnie od wysiłków i starań wychowawców i nauczycieli.

W środowisku społecznym można wyróżnić 3 sfery bodźców:

1. sferę bodźców płynących z instytucji zajmujących się procesem oddziaływań socjalizacyjno-wychowawczych

2. bodźce płynące z wzorów kulturowych norm społecznych wpływająca na kształt i rodzaj percepcji jednostki i jej zachowanie

3. sferę wpływów bodźców z kręgu zagrożeń moralnych i zjawisk patologii społecznej które również wywierają istotny wpływ na postrzeganie interpersonalne i funkcjonowanie jednostki

W procesie socjalizacji krzyżują się różne wpływy i oddziaływania. wśród nich są te pozytywne jak i te negatywne, które rzutują na prawidłowość i skuteczność przebiegu procesu socjalizacji. Przebieg tego procesu uzależniony jest od ilości i jakości wpływów z poszczególnych jego komponentów.

3. Jan Szczepański - socjalizację określa jako "tę część całkowitego wpływu środowiska, która wprowadza jednostkę do udziału w życiu społecznym, uczy ją zachowania wg przyjętych wzorów, uczy ją rozumienia kultury, czyni ją zdolną do utrzymania się i wykonywania określonych ról społecznych". W tym ujęciu oznacza to czynienie człowieka jednocześnie zdolnym do zaspokajania indywidualnych potrzeb w ramach społeczeństwa i do służenia jemu.

4. Otton Lipkowski - Wśród pedagogów mianem socjalizacji określa się "proces uczenia się przez dziecko form przystosowania społecznego w środowisku społecznym w trakcie swego rozwoju". Przy czym przebieg "uczenia się" form zachowania społecznego zasadniczy wpływ...

Socjalizacje można rozpatrywać w dwóch aspektach:

• jako wewnętrzny proces dojrzewania społecznego jednostki wywołujący zmiany osobowości wyrażające siew zachowaniu społecznym

• jako działalność wychowawczą mającą na celu ukształtowanie aprobowanych społecznie postaw

Stanowisko kryminologów - rozpatrując pojęcie socjalizacji jest to proces wdrażania jednostki do samodzielnego i nie zaburzonego działania w społeczeństwie, polegający na zapoznawaniu jej z kulturą danego społeczeństwa oraz przyswajaniu przez tę jednostkę funkcjonujących w tym społeczeństwie wartości i norm.

Przedstawiciele: Janina Błachut, Andrzej Gaberle, Krzysztof Krajewski

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 12.11.2013

26.11. – NIE MA WYKŁADU

Aby działać w społeczeństwie możliwie bezkonfliktowo (zgodnie z obowiązującymi zasadami jednostka musi poznać:

• naturę środowiska (kolejność następowania zdarzeń)

• strukturę zachowania (jakie skutki wynikają z określonych zachowań

• hierarchię wartości (jakie mają znaczenie dla niej i innych ludzi poszczególne zachowania oraz efekty tych zachowań)

Pamiętać jednak trzeba, że kształtowanie się dojrzałości społecznej uwikłane jest w ogólny rozwój osobniczy, o którym decyduje interakcja 4 zmiennych:

• zadatków biologicznych

• aktywności własnej

• aktywności środowiska

• Wychowania

PROF. DR HAB. LESŁAW PYTKA

Według Lesława Pytki socjalizacja to proces wchodzenia dziecka w świat: przyrody (natury), kultury, społeczny poprzez wrastanie w określone role: dziecka, ucznia, rówieśnika, adolescenta, role charakterystyczne dla osób dorosłych, ojcowskie, macierzyńskie, seksualne, pracownicze.

To procesy niezbyt silnie kontrolowane, których istotną cechą jest pewnego rodzaju spontaniczność a także brak ingerencji zinstytucjonalizowanej kontroli społecznej (państwo, kościół) w sytuacji jego dysharmonii.

Efektem prawidłowo przebiegającej socjalizacji jest człowiek dobrze przystosowany, żyjący w zgodzie ze sobą i innymi, przestrzegający pewnych standardów środowiskowych (społecznych)

Asymilacja, akomodacja, desocjalizacja:

Od przebiegu procesu socjalizacji w dużej mierze zależy stosunek (więź/odniesienie) jednostki do rzeczywistości społecznej. Stosunki te określa się 3 terminami:

• Asymilacja – upodobnienie, przystosowanie się – to relacja w której normy społeczne jednostka akceptuje i uznaje za własne

• Akomodacja – przystosowanie, dostosowanie – wyraża podporządkowanie się jednostki danym normom, ale bez ich akceptacji i w zasadzie wbrew jej woli

• Desocjalizacja – to stosunek wyrażający się brakiem uznawania norm, nierespektowaniem i negowaniem ich celowości.

Owe stosunki powstają wskutek interakcji miedzy dwiema jednostkami Lub większą ich grupą. Dziecko uczy się nowych sposobów zachowania poprzez:

• Naśladowanie sposobów zachowania się dorosłych – imituje ich sposób bycia

• Identyfikację z osobami dla niego znaczącymi

• Uwewnętrznienia racji postępowania innych, zgadzania się z nimi i stawania się ich zasadą postępowania tzw. Internalizacja norm postępowania.

Rodzaje mechanizmów przystosowania:

• Mechanizm kontroli społecznej – stymulowanie rozwoju osoby socjalizowanej poprzez różnego rodzaju interakcji dokonujące się w ramach grupy. Nacisk grupowy wyrażony jest w formie akceptacji bądź dezaprobaty. Poddanie się naciskowi określane jest mianem konformizmu.

• Mechanizm wpływu osób znaczących – polega na przejawianiu tendencji do upodobniania się do osób znaczących i prowadzaniem do własnego repertuaru zachowań ich sposobu postępowania, niekiedy objawia się przejmowaniem opinii wartości, postaw (tendencja do identyfikacji)

• Mechanizm wzmocnienia zewnętrznego – Dotyczy internalizacji przekonań, norm i wartości, a także wymagań ról społecznych, które jednostka akceptuje i włącza do własnego systemu poglądów uniezależniające je od pierwotnego źródła

• Mechanizm nacisku zewnętrznego – To pierwszy z mechanizmów socjalizacyjnych o charakterze adaptacyjnym. Funkcjonowanie mechanizmu opiera się na karze i nagrodzie. Celem społecznego nacisku zewnętrznego jest dopasowanie zachowań i sposobu myślenia do tego co akceptuje grupa

• Mechanizm naśladownictwa – jest to mechanizm w ramach którego dokonuje się asymilacji poglądów, przekonań, norm, postaw w najbliższym środowisku. Jest wynikiem i formą uczenia się obserwacyjnego przy której obserwacja zachowań pobudza do spontanicznego ich naśladowania. Obejmuje ona: imitację modela, odgrywanie ról społecznych lub identyfikację

• Mechanizm nacisku wewnętrznego – polega na uwewnętrznianiu informacji dotyczących reguł postępowania i współżycia społecznego i uznania ich przez przedmiot za zasady osobiste. Ów proces odbywa się w postaci kilku faz od poznania wartości poprzez ich transformację na własny kod do zainteresowania się wartością i włączenia jej we własną osobowość i w działanie.

TWÓRCY I PRZEDSTAWICIELE PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ:

TWÓRCY

Twórcami pedagogiki resocjalizacyjnej są Czesław Czapów i Stanisław Jedlewski – współzałożyciele IPSiR-u (Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW)

Twórczość (dorobek) twórców:

• W 1971 roku ukazała się „Pedagogika resocjalizacyjna” – pierwszy akademicki podręcznik nowej dyscypliny, zwanej niegdyś przez Marię Grzegorzewską „Pedagogiką niedostosowanych społecznie”

Jego autorami byli Stanisław Jedlewski i Czesław Czapów

W pozycji tej po raz pierwszy pedagogika resocjalizacyjna została scharakteryzowana

• W 1978 roku Czesław Czapów w książce „Wychowanie resocjalizujące” ją rozbudował i usystematyzował.

Wyodrębnił jej 3 podstawowe warstwy (działy): aksjologia, teoria i metodyka.

Inne znane osoby (istotne dla pedagogiki resocjalizacyjnej) to m.in.:

• Otto Lipkowski – „Wychowanie dzieci społecznie niedostosowanych” (1966) resocjalizacja (1970)

„Dziecko społecznie niedostosowanie i jego resocjalizacja” (1971)

• Jan Konopnicki (1971) – „Niedostosowanie społeczne”

• Stanisław Górski (1985) – „Metodyka resocjalizacji”

PROF. DR HAB. LESŁAW PYTKA

• Uczeń Czesława Czapówa

• Kolejny znaczący reprezentant – po Stanisławie Jedlewskim i Czesławie Czapówie – warszawskiej szkoły pedagogiki resocjalizacyjnej.

• Od wielu lat prowadzi badania nad nieprzystosowaniem społecznym dzieci i młodzieży, przejawami patologii społecznej i przestępczością nieletnich

• Autor koncepcji „MOAS-u”

• Ów uczony sklasyfikował strategie i procedury resocjalizacyjne (poziomy i zakresy resocjalizacji)

• Autor kilku książek z zakresu patologii społecznej i resocjalizacji:

  • „Studenci wobec zjawisk patologii społecznej”

  • „Zaburzenia przystosowania społecznego dzieci i młodzieży”

• Opublikował m.in. drugi podręcznik akademicki pt. „Pedagogika resocjalizacyjna”, która miała kilka wznowień (6-krotnie była uzupełniana i wznawiana) ostatnie wydanie w 2001 roku.

KRÓTKA HISTORIA IPSIR

• Wieloletni kierownik Zakładu Pedagogiki Resocjalizacyjnej, IPSiR, UW

• Zakład pedagogiki Resocjalizacyjnej wywodzi się z Katedry Pedagogiki Specjalnej kierowanej przez Marię Grzegorzewską w ramach Wydziału Psychologii i Pedagogiki UW

• Po 1968r. wyodrębniono Zespół Problemów Resocjalizacji, którego twórcą i kierownikiem był Stanisław Jedlewski, a jego współpracownikami m.in. byli Czesław Czapów, Alicja Szymborska, Bogdan Silnicki

• Z chwilą powołania IPSiR (25 marca 1972 roku) wyodrębniono Zakład Oddziaływań Resocjalizujących, którego szefami kolejno byli profesorowie:

Stanisław Jedlewski (1972-1977)

Czesław Czapów (1978-1980)

• Przez pewien czas obowiązki kierownika, o zmienionej nazwie na Zakład Pedagogiki Resocjalizacyjnej pełniła dr Barbara Jarzębowska-Baziak, a od roku 1982 nominowanym, a potem wybieranym kierownikiem tego Zakładu był prof. Lesław Pytka

• Współzałożyciel i redaktor naczelny czasopisma (kwartalnika) Opieka-wychowanie-terapia (OWT) poświęconego zagadnieniom profilaktyki społecznej, pomocy socjalnej i resocjalizacji

• W latach 1991-1998 przewodniczący zespołu resortu sprawiedliwości pracującego nad kierunkami reformy systemu resocjalizacji nieletnich i jej wdrożeniem.

PROF. DR HAB. ANDRZEJ BAŁANDYNOWICZ

• Prawnik

• Wiele lat związany z IPSiR UW

• Pełnione funkcje to:

• Członek Komitetu Doradczego Komendanta Głównego Policji

• Ekspert międzynarodowy ds. Więziennictwa i systemu postpenitencjarnego

• Członek Polskiego Towarzystwa Suiscydologicznego

• Członek Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego

• Zainteresowania dotyczą systemu sądowej kurateli dla osób dorosłych, systemu probacji, wykluczenia społecznego recydywistów jako następstwa niesprawiedliwego i nieskutecznego karania

• Autor wielu artykułów i książek z tego zakresu

PROF. DR HAB. BRONISŁAW URBAN

• UJ, kierownik Zakładu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji

• Zainteresowania naukowe:

• Zaburzenia w zachowaniu i niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży: rozmiary, typologie, profilaktyka

• Profilaktyka w instytucjach wychowawczych i środowisku lokalnym

• Doskonalenie instytucji resocjalizacyjnych; nowe koncepcje teoretyczne i metodyczne

• Pod kierownictwem prof. Urbana

• Funkcjonuje Sekcja Pedagogiki Resocjalizacyjnej (w Zespole Pedagogiki Społecznej KNP PAN)

• Ukazuje się Rocznik Komitetu Nauk Pedagogicznej PAN pt. „Resocjalizacja Polska”

• Bronisław Urban pełnił funkcję rzeczoznawcy w zespole powołanym przez Senat RP ds. reformy systemu resocjalizacji nieletnich.

Wybrane publikacje:

• Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka. Wydawnictwo UJ, Kraków 2001.

• Resocjalizacja. Podręcznik akademicki. Tom 1 i 2. PWN, Warszawa 2007.

• Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży. Wydawnictwo UJ, Kraków 2000.

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 19.11.2013

PROF. DR HAB. MAREK KONOPCZYŃSKI

• Autor koncepcji twórczej resocjalizacji

• Założyciel i rektor Wyższej Szkoły Pedagogiki Resocjalizacyjnej PEDAGOGIUM w Warszawie

• „Metody twórczej resocjalizacji” , „Twórcza resocjalizacja”

PROF. DR HAB. KAZIMIERZ POSPISZYL

• Psycholog

• Były rektor APS im. M.G. w Warszawie

• Autor wielu prac z dziedziny psychologii społecznej, socjologii i pedagogiki

• Autor książek z zakresu m.in. resocjalizacji nieletnich, psychopatii, resocjalizacji sprawców przestępstw seksualnych

• „Resocjalizacja – teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań”, „Psychopatia”, „Przestępstwa seksualne”

PROF. DR HAB. IRENA POSPISZYL

• Psycholog

• Zainteresowania: problematyka agresji wśród dzieci i młodzieży, przestępczość i resocjalizacja, przemoc w rodzinie, od lat prowadzi badania nad podatnością wiktymologiczną ofiar agresji interpersonalnej

• Autorka podręcznika z patologii społecznej

• Związana z APS w Warszawie oraz Wszechnicą Świętokrzyską w Kielcach

• „Patologie społecznej”, „razem przeciw przemocy”

PROF. DR HAB. ZDZISŁAW BARTKOWICZ

• UMCS Lublin, kierownik Zakładu Pedagogiki Resocjalizacyjnej

• Autor monografii pt. „Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji w zakładach resocjalizacyjnych”

PROF. DE HAB. HENRYK MACHEL

• Prof. Henryk Machel u progu swojego życia zawodowego stanął przed dylematem gdzie podjąć pracę – w więzieniu czy na uniwersytecie. Na początku wybrał więzienie. W latach 1962-1990 pracował w Centralnym Więzieniu w Bydgoszczy a następnie w Zakładzie Karnym w Gdańsku-Przeróbce, którym kierował przez 17 lat.

• Zajmuje się zagadnieniami patologii społecznej a zwłaszcza funkcjonowaniem człowieka w izolacji więziennej i możliwością jego resocjalizacji.

Najważniejsze pozycje w jego dorobku:

• „Wprowadzenie do Pedagogiki penitencjarnej””

• „Psychospołeczne uwarunkowania pracy resocjalizacyjnej personelu więziennego”

• „Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej” – casus Polski. Studium penitencjarno-pedagogiczne”

• Dziekan WNS UG, wieloletni kierownik Zakładu Patologii Społecznej i Resocjalizacji UG (aktualnie honorowy członek)

PROF. DR HAB. WIESŁAW AMBROZIK

• UAM Poznań

• Kierownik Zakładu Resocjalizacji

• V-ce przewodniczący Sekcji Pedagogiki Resocjalizacyjnej Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN

• Autor takich książek jak:

  • „Wychowawcze funkcjonowanie średniego miasta uprzemysłowionego, Poznań 1991

  • „Dewiacja wychowawcze w środowisku wiejskim”, Poznań 1997

  • „Misja służby więziennej a jej zadania wobec aktualnej polityki karnej i oczekiwań społecznych”, Poznań – Gdańsk – warszawa – Kalisz (2008)

PROF. DR HAB. ANNA NOWAK

• Profesor UŚ, katedra pedagogiki społecznej

• Absolwentka dwóch wydziałów pedagogiki i prawa

• Łączy wiedzę z zakresu pedagogiki i prawa, prowadzi ze studentami zajęcia m.in. z prawnych podstaw resocjalizacji, pedagogiki resocjalizacyjnej, praw rodzinnego i opiekuńczego oraz seminaria dyplomowe i magisterskie

• Książki:

  • Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym świecie (współautor: Ewa Wysocka)

  • Zarys postępowania z nieletnimi dla pedagogów

  • Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne (redakcja)

PROF. DR HAB. PIOTR STĘPNIAK

• UAM Poznań

• Kierownik Zakładu Penitencjarystyki

• Problematyka badawcza zainteresowania naukowe:

  • Zjawiska patologii społecznej, nieprzystosowania społecznego

  • Przestępczość seksualna, internetowa

  • Praca kurateli sądowej

  • Problemy więziennictwa, drugie życie więzienia

  • Nowe formy i metody resocjalizacji oraz pracy penitencjarnej

  • Praca socjalna w resocjalizacji

  • Zagraniczne systemy profilaktyki i resocjalizacji

• Książki:

  • Funkcjonowanie kurateli sądowej. Teoria a rzeczywistość. Poznań 1992

  • Środowisko otwarte jako alternatywa dla więzienia. Z doświadczeń francuskich. Poznań 1997

  • Wymiar sprawiedliwości i praca socjalna w krajach Europy Zachodniej. Poznań 1998.

PROF. DR HAB. MAREK HEINE

• Związany z DSW we Wrocławiu (od 1997)

• Posiada wykształcenie pedagogiczne i prawnicze

• Prace monograficzne Profesora:

  • „Pedagogiczne następstwa ograniczenia władzy rodzicielskiej”

  • „Efektywność nadzoru kuratora sądowego nad nieletnimi”

  • „Wprowadzenie do metodyki pracy kuratora sądowego”

PROF. DR HAB. ANDRZEJ WĘGLIŃSKI

• Pracuje na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UMCS

• Zainteresowania naukowe koncentrują się wokół następujących obszarów:

  • Efektywność resocjalizacji nieletnich w zakładowych mikrosystemach wychowawczych

  • Jakość oddziaływań resocjalizacyjnych kuratorów sądowych w warunkach wolności dozorowanej

  • Styl oddziaływań wychowawczych kuratorów sądowych w pracy z dozorowanymi z problemem alkoholowym

  • Diagnoza zdolności empatycznych osób skonfliktowanych z prawem

• Ważniejsze publikacje:

  • „resocjalizacja nieletnich w warunkach wolności dozorowanej oraz izolacji zakładowej” 1993

  • „Mikrosystemy wychowawcze w resocjalizacji nieletnich. Analiza pedagogiczna” 2004

  • Wizerunek pedagogiczny sądowych kuratorów rodzinnych” 2010

• Jest autorem uznanego i powszechnie stosowanego w badaniach Kwestionariusza Rozumienia Empatycznego innych ludzi /KRE/

PROF. DR HAB. ANDRZEJ REJZNER

• Związany z UW, IPSiR, Zakład Pedagogiki Resocjalizacyjnej

PROF. DR HAB. BEATA MARIA NOWAK

• PEDAGOGIUM Wyższa szkołą nauk społecznych

• Specjalista w zakresie:

  • Pedagogicznych oddziaływań wychowania instytucjonalnego (w tym współpracy szkoły z rodzinami uczniów)

  • Resocjalizacji i readaptacji społeczne osób i rodzin zmarginalizowanych i wykluczonych

  • Pomocy penitencjarnej i postpenitencjarnej

DR HAB. SŁAWOMIR SOBCZAK

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

• Katedra Pedagogiki Integracyjnej (wraz z prof. T.Zacharuk i L.Pytką)

DR. HAB. EWA WYSOCKA

• Pedagog, psycholog

• Pracownik naukowo-dydaktyczny WPIP UŚ, przez wiele lat związana z KPS

• Specjalizuje się w problematyce młodzieży i diagnozie psychopedagogicznej

• Autorka „Diagnozy w resocjalizacji”

• Współautorka: „Problemy i zagrożenia społecznej we współczesnym świecie” (A.N.) i „Diagnoza psychopedagogiczna” (E.J.)

DR HAB. ROBERT OPORA

• Kierownik Zakładu Patologii Społecznej i Resocjalizacji UG

• Jego dorobek dotyczy: niedostosowania społecznego dzieci i młodzież, pracy terapeutycznej z osobami dorosłymi oraz personelu pracującego z wyżej wymienionymi osobami

• Autor następujących publikacji:

  • „rola sędziów i kuratorów sadowych w resocjalizacji nieletnich”

  • „ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych”

  • „resocjalizacja: wychowanie i psychokreacja nieletnich niedostosowanych społecznie” (2010)

DOC. DR ELŻBIETA BIELECKA

• UW, IPSiR, Zakład Pedagogiki Resocjalizacyjnej

• Pedagog społeczny

• Redaktor naukowy publikacji: „Streetworking – teoria i praktyka, Profilaktyka i readaptacja społeczna – od teorii do doświadczeń praktyków”

• Pełniąc funkcję Prezesa „Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci i Młodzieży Program STACJA” łączy zainteresowania naukowe (dzieci i rodziny z grup ryzyka) z działaniami praktycznymi (projekty i programy Stowarzyszenia i Hostelu Interwencyjnego). Bezlitośnie zagarnia i chomikuje wszystko co może się przydać w tej działalności. Wierzy w moc subkultury wolontariuszy i resocjalizację w środowisku lokalnym.

DR HAB. SŁAWOMIR PRZYBYLIŃSKI

• UWN Olsztyn

• WNS, Katedra Pedagogiki Specjalne

• Zainteresowania badawcze oscylują wokół:

  • Problematyki penitencjarnej

  • Kary pozbawiania wolności

  • Obszaru przestępczości oraz zagadnień resocjalizacyjnych

• Monografie i książki:

  • „Podkultura więzienna – wielowymiarowość rzeczywistości penitencjarnej” Kraków

  • „Dziara”, „Cynkówka”, „kolka” – Zjawisko tatuażu więziennego” Kraków 2007

  • „Niebanalny wymiar resocjalizacji…”

DR ADAM SZECÓWKA

• Wieloletni pracownik ZP i SdN w Raciborzu

• Autor wielu artykułów z zakresu resocjalizacji instytucjonalnej nieletnich

DR FRANCISZEK KOZACZUK (UR)

PROF. DR HAB. MIECZYSŁAW RADOCHOŃSKI (UR), OSOBOWOŚĆ ANTYSPOŁECZNA

DR DOROTA PSTRĄG (UR)

DR MACIEJ MUSKAŁA

DR HUBERT TOMKOWIAK

PROF. DR HAB. TAMARA ZACHARUK

• Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, „Zaburzenia przystosowania społecznego dzieci i młodzieży”

DOC. KATARZYNA SAWICKA

• UW, IPSiR, autorka popularnej monografii „Socjoterapia”

DR MARIAN KALINOWSKI

DR JUSTYNA KUSZTAL

DR MARIUSZ SZTUKA

DR MONIKA MARCZAK

• (UG, ZAKŁAD PATOLOGII SPOŁECZNEJ I RESOCJALIZACJI, „Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez Służbę Więzienną w Polsce)

DR IRENA MUDRECKA

DR ANETTA JAWORSKA

• AP w Słupsku, autorka czterech monografii m.in „Leksykonu resocjalizacji”

PROF. DR HAB. JAN M. STANIK

• UŚ, kierownik Katedry Psychologii Klinicznej i Sądowej m.in. autor książki pt. „Asocjalność nieletnich przestępców jako przedmiot psychologicznej diagnozy klinicznej”, redaktor i współautor „resocjalizacji”

PROF. DR HAB. ADAM STANKOWSKI

1. UŚ, „Negatywizm szkolny młodzieży niedostosowanej społecznie”

DR HAB. DANUTA RAŚ:

• „O poprawie winowajców w więzieniach i zakładach dla nieletnich”

• „uwagi o więzieniach, zapobieganiu występkom i wychowaniu młodzieży”

DR BOGUMIŁA KOSEK NITA

DR ANDRZEJ CZERKAWSKI

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 03.12.2013

Reportaż („Cześć Tereska”)

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 10.12.2013

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA JAKO DZIAŁ PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

1. Powstanie i rozwój pedagogiki resocjalizacyjnej – pedagogika resocjalizacyjna jako dział pedagogiki specjalnej:

Pedagogika resocjalizacyjna wyodrębniła się z pedagogiki specjalnej (dość późno) – tj. z teorii i praktyki wychowania jednostek niepełnosprawnych. Ujęcie uznające ją za dział pedagogiki specjalnej jest ujęciem klasycznym.

Maria Grzegorzewska (twórczyni dyscypliny) początkowo nazywała ją „pedagogiką niedostosowanych społecznie”.

Aktualnie jest to autonomiczna dyscyplina pedagogiczna – samodzielna gałąź wiedzy o ludzkim patologicznym zachowaniu i jego naprawie (subdyscyplina nauk pedagogicznych)

1. Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka teoretyczna i praktyczna

Pedagogika resocjalizacyjna jest refleksją nad teorią i praktyką, czyli sztuką wychowania osób określonych jako społecznie nieprzystosowane, wykolejone przestępczo czy obyczajowo w celu:

1. Dostosowywanie ich do istniejącego ładu społeczno-moralnego i prawnego w społeczeństwie

2. Modyfikowanie ich postaw i ról społecznych będących wynikiem wadliwej lub zaburzonej socjalizacji

3. Stworzenie zupełnie nowych wzorców zachowania, typów motywacji i cech osobowości pozwalających jednostce pozostawać w zgodzie z sobą i innymi, bez wchodzenia w rażące konflikty społeczne, bez naruszenia interesów i potrzeb innych osób.

Pedagogika resocjalizacyjna to nauka teoretyczna i stosowana (praktyczna), a to oznacza że obejmuje teoretyczne i metodyczne zagadnienia postępowania resocjalizacyjnego.

Podstawowymi zadaniami pedagogiki resocjalizacyjnej jako nauki teoretycznej i praktycznej jest

Wg Lesława Pytki:

• Opis i wyjaśnianie faktów wychowawczych

• Konsultowanie modeli postępowania resocjalizującego

• Postulowanie określonych stanów rzeczy uznawanych za pożądane z punktu widzenia aksjologicznego

Stąd w pedagogice resocjalizacyjnej wyróżnia się 2 podejścia:

1. Podejście, charakterystyczne dla pedagogiki traktowanej jako nauki teoretycznej – nazywane metodyką opisu rzeczywistości wychowawczej

2. Podejście, charakterystyczne dla pedagogiki traktowanej jako nauki praktycznej – nazywane metodyką przekształcania rzeczywistości wychowawczej.

1. Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka teoretyczna (teoria) – opisuje i wyjaśnia wychowanie resocjalizujące, na które składa się:

   • Cele i wartości

   • Proces aktywizującej reedukacji (przystosowanie jednostki poprzez uczeni się)

   • Oddziaływania wychowawcze, metody i techniki wychowania resocjalizującego

   • Instytucje i systemy resocjalizacyjne

Zajmuje się metodyką objaśniania rzeczywistości wychowawczej.

1. Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka praktyczna zajmuje się:

• Projektowaniem

• Oceną planów indywidualnych oddziaływań resocjalizacyjnych

• Koordynowaniem działań, których celem jest zapobieanie i przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym

• Inspiruje w spomaga wszelkie reformy mające na celu zwiększanie skuteczności przeciwdziałania złu społecznemu

Stąd też w jej ramach:

• Podejmowane są coraz nowsze badania empiryczne

• Doskonali się metody i techniki badawcze oraz

• Poszerza i wzbogaca się problematykę stanowiącą przedmiot jej zainteresowań teoretycznych i praktycznych

Zajmuje się metodyką przekształcania rzeczywistości wychowawczej

Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka teoretyczna i praktyczna współpracuje z takimi naukami jak:

Socjologia dewiacji, kryminologia, psychopatologia.

1. Nurty i kierunki w resocjalizacji. Działy pedagogiki resocjalizacyjnej:

Pedagogikę resocjalizacyjną jako dyscyplinę naukową konstytuują (tworzą):

1. Aksjologia i teleologia wychowania resocjalizującego

2. Teoria wychowania resocjalizującego

3. Metodyka resocjalizacji

Wspólne pola zainteresowań	Pedagogika resocjalizacyjna	Nauki wspomagające:
Pedagogika specjalna	Aksjologia i teologia	Filozofia i antropologia
Pedagogika opiekuńcza	Teoria wychowania	Socjologia wychowania
Pedagogika społeczna	Diagnostyka	Patologia społeczna
Dydaktyka	Metodyka pracy	Psychologia kliniczna i Psychopatologia; Psychologia społeczna i Psychologia osobowości
		Prawo i administracja
		Prakseologia

1. Teologia i aksjologia wychowania resocjalizującego – bazuje na określonej aksjologii rozumianej tu jako nauka o wartościach oraz ideałach wychowawczych i społecznych. Odpowiada na pytania: co osiągnąć jakie są cele, ideały, dokąd zmierzasz?

Cele wychowania resocjalizującego:

• Ostateczne lub autoteliczne

• Pośredniczące czyli etapowe lub heteroteliczne

1. Teoria wychowania resocjalizującego – to zespół twierdzeń o zależnościach między faktami wychowawczymi. Dział ten szuka odpowiedzi na następujące pytania: W jaki sposób osiągać te cele – określone w warstwie teologicznej i aksjologicznej? Jakie wykorzystać zależności?

2. Metodyka wychowania resocjalizującego – formułująca (zajmująca się) projektami i zaleceniami dotyczącymi metod, technik i środków, którymi można osiągnąć zamierzone cele resocjalizacyjne. Sama teoria i metodyka nie stanowią ostatecznej podstawy do modyfikacji zachowa©, postaw, ról czy ludzkie osobowości, gdyby uprzednio nie określono pożądanych stanów dojścia, czyli celów wychowania resocjalizującego. Stąd jej składową częścią (pierwszą) jest teleologia wychowania resocjalizującego.

1. Przedmiot pedagogiki resocjalizacyjnej (badań):

Resocjalizacja osób wykazujących zaburzenia w przystosowaniu się do życia w społeczeństwie.

Według S. Jedlewskiego i Cz. Czapówa chodzi o takie wychowanie, które polega na względnie trwałym oddziaływaniu na psychiczne procesy regulacji czynności celem wywołania zmiany określonych ustosunkowań cechujących te czynności. Zmiana ta ma polegać na eliminowaniu reakcji negatywnych na oczekiwania społeczne.

1. Przedmiot i funkcje pedagogiki resocjalizacyjnej – według Czesława Czapówa przedmiotem pedagogiki resocjalizacyjnej jest nie tylko wychowanie korygujące wadliwą socjalizację nieprzystosowanych społecznie, ale szersza aktywność realizująca trzy funkcje:

• Opiekę perspektywiczną, aktywizującą, polegającą na dbaniu o zaspokajanie potrzeb wychowywanych jednostek

• Wychowanie resocjalizujące – kształtowanie postaw zwłaszcza mechanizmów kontroli wewnętrznej i w sytuacji pokusy

• Terapię – leczenie zaburzeń, dysfunkcji, przywracanie równowagi wewnętrznej

Według Lesława Pytki pedagogika resocjalizacyjna zajmuje się rzeczywistością wychowawczą tj. relacjami zachodzącymi miedzy wychowankami (nieprzystosowanymi społecznie) a wychowawcami specjalnymi (pełniącymi różne funkcje: terapeutyczne, opiekuńcze, wychowawcze) w różnych środowiskach tj. naturalnym, półotwartym, lub zamkniętym (izolacyjnym)

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 17.12.2013

1. Podstawowe problemy (zadania) pedagogiki resocjalizacyjnej wg Lesława Pytki:

• Ustalenie nadrzędnych (ostatecznych), etapowych (pośredniczące) i operacyjnych (węższe i bardziej sprecyzowane, dające się mierzyć) celów wychowania resocjalizacyjnego – celu, celów które zamierzmy osiągnąć. Cele te muszą być realne do osiągnięcia przez jednostkę.

Np. wychowawca może dążyć do tego, aby wychowanek osiągnął maksymalne rezultaty w danej dziedzinie sportu lub uzyskał na danym poziomie wiedzę z danego przedmiotu. Ważne jest też, aby aktywizować te zainteresowania, które z punktu widzenia stanu osobowości wychowanka i warunków jego egzystencji są realne.

• Określenie wyjściowego stanu osobowości, postaw i manifestacji zachowań osób wychowywanych oraz psychospołecznych determinantów tych stanów – diagnoza jednostki (jej osobowości, postaw, manifestacji nieprzystosowania społecznego) oraz czynników determinujących jej zachowanie.

• Ustalenie wyjściowej sytuacji wychowawczej w jakiej znajdują się osoby wychowywane i wychowujące (ustalenie sytuacji wychowawczej w jakiej będzie przebiegał proces resocjalizacji) Należy brać pod uwagę dystans między ideałem wychowawczym a zastanym zachowaniem wychowanka.

• Konstruowanie teoretycznych i praktycznych modeli optymalnego oddziaływania opiekuńczego, wychowawczego i terapeutycznego na osoby mające trudności w społecznym funkcjonowaniu.

1. Pedagogika resocjalizacyjna (oprócz resocjalizacji) interesuje się różnymi odmianami profilaktyki społecznej. W pedagogice resocjalizacyjnej wyróżnia się 3 odmiany profilaktyki:

1. Profilaktyka powstrzymująca – polega na usuwaniu okazji do wykonania czynu nagannego, utrudnia podjęcie decyzji dokonania tego czynu.

2. Profilaktyka uprzedzająca – polega na ingerowaniu w sieć czynników determinujących występowanie stanów nieprzystosowania społecznego (wykolejenia) poprzez stwarzanie korzystniejszych warunków rozwojowych dzieciom i młodzieży, izolowanie ich od wpływów środowiska przestępczego, chuligańskiego. Chodzi tu o sterowanie czynnikami w otoczeniu, aby tworzyć sytuacje wychowawcze, sprzyjające podejmowaniu przez wychowanka decyzji zgodnych z interesem społecznym.

3. Profilaktyka objawowa – polega na możliwie wczesnym wykrywaniu zalążkowych stanów nieprzystosowania społecznego (wykolejenia) lub czynników zwiększających ich prawdopodobieństwo. Polega na podejmowaniu działań uprzedzających wystąpienie zachowań dewiantywnych lub takich, które będą zmniejszały prawdopodobieństwo decyzji, prowadzących do zachowań dewiacyjnych.

FORMY OPIEKI NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ

Formy opieki wychowania i wsparcia (J.Brągiel, S.Badora):

• Formy opieki i pomocy rodzinie

• Formy opieki nad dziećmi i młodzieżą

• Formy opieki nad ludźmi starymi i niepełnosprawnymi

Formy opieki i pomocy rodzinie:

1. Instytucje uzupełniające funkcje rodziny:

• Żłodek

• Przedszkole

• Internat i bursa

• Animacja kulturalna i społeczno-wychowawcza

• Centrum informacji zawodowej

1. Instytucje wsparcia:

• Powiatowe centrum pomocy rodzinie (PCPR)

• Ośrodek pomocy społecznej (OPS,OPR)

• Poradnie rodzinne

• Poradnie psychologiczno-pedagogiczne

Formy opieki nad ludźmi starymi i niepełnosprawnymi:

1. Formy kreacyjne:

• Uniwersytet trzeciego wieku

• Biblioteka terapeutyczna

1. Formy wsparcia i opieki:

• Ośrodki wsparcia dziennego

• Dom kultury społecznej

• hospicjum

Formy opieki na dziećmi i młodzieżą (podział wg. Józefy Brągiel i S.Badory):

1. Placówki wsparcia dziennego

2. Rodzinne formy opieki

3. Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu interwencyjnego

4. Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego

5. Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego

6. Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu resocjalizacyjnego

7. Formy opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym i chorym

1. Placówki wsparcia dziennego:

• Świetlice środowiskowe

• Świetlice socjoterapeutyczne

• Ogniska wychowawcze

• Warsztaty terapii zajęciowej

1. Rodzinne formy opieki:

• Rodzina adopcyjna

• Rodzina zastępcza

1. Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu interwencyjnego:

• Pogotowie opiekuńcze

• Policyjna izba dziecka

1. Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego:

• Rodzinne domy dziecka

• Wioski dziecięce

1. Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego:

• Domy dziecka

• Placówka wielofunkcyjna

• Ochotnicze hufce pracy

1. Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu resocjalizacyjnego:

• Młodzieżowy ośrodek wychowawczy

• Młodzieżowy ośrodek socjoterapii

• Schronisko dla nieletnich

• Zakład poprawczy

• Ośrodek rehabilitacyjno-readaptacyjny dla uzależnionych

• Rodzinny kurator sądowy

1. Formy opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym i chorym:

• Ośrodki szkolno-wychowawcze

• Ośrodek rehabilitacyjno-wychowawczy dla dzieci uzależnionych

• Szkoła przyszpitalna

Inny podział placówek opiekuńczo-wychowawczych:

• Placówki wsparcia dziennego (świetlice środowiskowe, WTZ)

• Placówki interwencyjne (PO, PID)

• Placówki rodzinne (OIK, rodzinny dom dziecka)

• Placówki socjalizacyjne (DD, MOW, MOS)

ŚWIETLICA ŚRODOWISKOWA:

• Wśród organizowanych współcześnie działań pomocowych bardzo ważne miejsce zajmują te, które za główny cel przyjmują niesienie pomocy i wsparcia rodzinom niewydolnym wychowawczo i patologicznym

• Placówki środowiskowe jako ważne ogniwo systemu opiekuńczo -wychowawczego powinny być miejscem świadomie, systematycznie i konsekwentnie podejmowanych działań opiekuńczych, wychowawczych, profilaktycznych, diagnostycznych i terapeutycznych skierowanych na dziecko, jako rodzinę i całą społeczność lokalną.

Formy wychowania pozaszkolnego:

• Placówkami wychowania pozaszkolnego są:

• Pałace młodzieży

• Młodzieżowe domy kultury

• Środowiskowe ogniska wychowawcze

• Świetlice środowiskowe

Zadania świetlicy środowiskowej (adresaci):

• Zapewnienie dzieciom i młodzieży pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej oraz niedostosowanym społecznie dzienną lub całodobową, ciągłą lub okresową opiekę i wychowanie

• Wspierać działania rodziców w wychowaniu i sprawowaniu opieki (w wykonywaniu jej podstawowych funkcji)

• Zapewnić pomoc rodzinie i dzieckiem sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami

Cele świetlicy środowiskowej:

• Wszystkie wcześniej wymienione działania podejmowane są w celu zapobiegania umieszczeniu dziecka w instytucji opieki, co traktuje się jako ostateczność

• Priorytetem jest szukanie w rodzinie i w najbliższym otoczeniu zasobów, których uruchomienie pozwoli uniknąć umieszczenia dziecka poza domem i poprawi funkcjonowanie rodziny.

Podejście ekologiczne w działalności świetlic środowiskowych:

• Połączenie opieki nad dzieckiem i rodziną jest wyrazem współczesnych tendencji w tym zakresie

• Podejście ekologiczne podkreśla, że w opiece nad dzieckiem powinno się uwzględniać, dziecko i rodziców jako indywidualne jednostki, jako system rodziny oraz jako środowisko.

• Taka perspektywa akcentuje wieloaspektowe podejście do dziecka i jego rodziny, uwzględniając ich sytuację życiową i środowisko w którym żyją

Podejście ekologiczne w praktyce:

• Powinny współpracować ze szkołami, OPS-ami i innymi instytucjami zajmującymi się rozwiązywaniem problemów wychowawczych

• Powinny działać w ramach powiatowego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną a ich specyfika ma być dostosowana do potrzeb środowiska lokalnego

Działania realizowane w świetlicach środowiskowych:

1. Działania profilaktyczne

2. Działania terapeutyczne

3. Działania socjoterapeutyczne

4. Pomoc rodzinie

5. Działalność socjalno-wychowawcza

1. Działania profilaktyczne:

• Aktywizowanie dzieci, dostarczanie im wielu pozytywnych przeżyć, budowaniu dobrego samopoczucia, wspomaganie rozwoju i posiadanych zdolności, ułatwianie nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi

• Prowadzenie wczesnej interwencji wobec dzieci z grup wysokiego ryzyka (np. wychowujących się w rodzinach niewydolnych wychowawczo, patologicznych) wobec dzieci wagarujących, nieakceptowanych lub odrzuconych przez rówieśników, dzieci agresywnych.

1. Działania terapeutyczne:

• Proces psychoterapii sprowadza się do wywierania wpływu kształtującego postawę świadomego uczestnictwa w procesie przezwyciężania trudności o różnym charakterze np. doprowadzenie do zrozumienia i zaakceptowania przez dziecko jego własnych trudności, zmobilizowania go do aktywnego działania mimo istniejących przeszkód i nauczenie sposobów radzenia sobie z niepowodzeniami, wzbudzenie w nim wiary we własne siły i możliwości, podniesienie samooceny.

1. Działania socjoterapeutyczne:

• Mają na celu dostarczenie dziecku odpowiednio zorganizowanych doświadczeń społecznych, a w konsekwencji zmianę patologicznych wzorców zachowania

• Celem socjoterapii jest przekształcenie zaburzonych zachowań dziecka w zachowania plastyczne, adekwatne, konstruktywne, społecznie akceptowane

• Odbywa się to poprzez gromadzenie nowych, odmiennych od dotychczasowych doświadczeń

1. Pomoc rodzinie:

• Świetlice powinny stwarzać możliwości korzystania z pomocy również rodzicom

• W praktyce odbywa się to poprzez konsultacje indywidualne, interwencje, doradztwo

• Rodzice korzystają ze:

  • Wsparcia (porady) w sytuacji zaistnienia nieporadności wychowawczej

  • Wsparcia rzeczowego w przypadku problemów osobistych

  • Informacji gdzie mogą udać się po specjalistyczną pomoc, która wykracza poza kompetencje świetlicy

1. Działalność socjalno-wychowawcza – świetlica w tym zakresie ma duże pole widzenia. Jako placówka pracująca w najbliższym otoczeniu dziecka posiada możliwości stałego wglądu w jego sytuację rodzinną. Diagnoza środowiska wychowawczego daje możliwości podjęcia odpowiednich działań ratowniczych, opiekuńczych, pomocowych. Pedagog czy pracownik socjalny może też podjąć działania o charakterze profilaktyczno-kompensacyjnym (np. podczas pierwszej rozmowy) choćby poprzez zwrócenie uwagi rodziców na niedostrzegane przez nich aspekty sytuacji społecznej dziecka i rodziny np. możliwości poprawy sytuacji materialnej, możliwości poradnictwa w zakresie pomocy i opieki psychologiczno-pedagogicznej, podniesienia świadomości pedagogicznej rodziców.

Praca socjalno-wychowawcza :

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 07.01.2014

1. Praca socjalno-wychowawcza:

• Udzielanie pomocy w kryzysach szkolnych, rodzinnych, rówieśniczych, osobistych

• Prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych z dziećmi wykazującymi zaburzenia zachowania

• Organizowanie pomocy w nauce oraz prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych

• Realizowanie indywidualnych programów korekcyjnych

• Organizowanie działań o charakterze kulturalnym

• Organizowanie pomocy socjalnej, dożywiania dzieci

• Organizowanie czasu wolnego, zabaw, zajęć sportowych, rozwijanie zainteresowań

• Stała współpraca pedagoga lub pracownika socjalnego z OPS, szkołą, sądem

ŚWIETLICA SOCJOTERAPEUTYCZNA

Tego typu placówki ukierunkowane są na wspieranie rodzin w wypełnianiu ich podstawowych funkcji, zapewnienie pomocy rodzinom i dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami oraz utrzymywanie współpracy ze szkoła, OPS, i innymi instytucjami w zakresie rozwiązywania problemów wychowawczych.

Zadania:

• Diagnozowanie sytuacji rodzinnej i środowiskowej oraz rodzaju zaburzeń dzieci

• Kompensowanie zaburzeń w poszczególnych sferach rozwojowych dziecka (społeczna, emocjonalna, kulturalna)

• Umożliwianie dzieciom odreagowanie negatywnych emocji i napięć

• Pomoc w nawiązywaniu i podtrzymywaniu satysfakcjonujących kontaktów interpersonalnych

• Integracji uczestników zespołu

• Wdrażanie do aktywnego udziału w życiu rodzinnym, społecznym i kulturalnym

• Wyrównywanie niedostatków wychowawczych w rodzinie

• Zaspokajanie podstawowych potrzeb emocjonalnych i społecznych

• Eliminowanie zaburzeń zachowania

• Tworzenie dzieciom i młodzieży warunków do nauki

• Rozwijanie zainteresowań podopiecznych

• Przystosowanie dzieci do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie

DZIAŁALNOŚĆ SOCJOTERAPEUTYCZNA:

Socjoterapia to centralny sposób oddziaływania na dzieci.

Socjoterapia, czyli terapia w grupie i poprzez grupę. Oparta jest na przekonaniu, że dostarczenie dziecku odpowiednio zorganizowanych doświadczeń społecznych może wywołać zmianę patologicznych wzorców jego zachowań.

Zadanie i cele socjoterapii:

• Zadaniem jest wspomaganie dzieci w ich rozwoju i w pojmowaniu otaczającej je rzeczywistości

• Cele socjoterapii dzielą się na 3 grupy:

1. cele edukacyjne

2. cele rozwojowe

3. cele terapeutyczne

1. Cele edukacyjne socjoterapii:

• Wspomagają proces nabywania przez dziecko wiedzy o sobie samym i innych ludziach, proces rozumienia świata oraz ukierunkowują dziecko tak, aby chronione było przed kolejnymi urazami psychicznymi

• Dziecko uczy się rozpoznawać emocje, poznaje mechanizmy uzależnień, zapoznaje się z chorobami społecznymi, uczy się pełnienia określonych ról społecznych

1. Cele rozwojowe socjoterapii:

• Są w ścisłym związku z wiekiem uczestników socjoterapii i są oparte na potrzebach dominujących w danym okresie rozwojowym

• Zajęcia socjoterapeutyczne organizuje się w ścisłej korelacji z indywidualnymi zainteresowaniami i potrzebami danej grupy wiekowej. Prowadzący zajęcia musi pamiętać o prawidłowościach rozwojowych dzieci

1. Cele terapeutyczne socjoterapii:

• Odnoszą się do korygowania określonych zaburzeń, których przyczyną jest wiele negatywnych doświadczeń, które wywołują niekorzystne dla dziecka konsekwencje w jego dopiero budującym się obrazie samego siebie, obrazie ludzi i świata. Socjoterapia ma na celu korekcję tego obrazu i właściwe ukierunkowanie dziecka na dalsze prawidłowe kreowanie wizerunku otaczającej je rzeczywistości.

Cele procesu terapeutyczno-wychowawczego:

• Zmiana sądów dziecka na temat rzeczywistości, polegająca na korekcie treści jego dotychczasowych doświadczeń

• Zmiana sposobów zachowania dziecka – korekta zaburzonych zachowań i wyposażenie dziecka w nowe, konstruktywne sposoby funkcjonowania w celu nawiązania prawidłowych kontaktów z innymi ludźmi

• Odreagowanie emocjonalne – rozładowanie w dziecku napięć poprzez takie formy aktywności, które umożliwiają ujawnienie blokowanych emocji w toku zajęć grupowych

Zasady procesu terapeutycznego:

• Akceptacja

• Poszanowanie godności i tolerancji

• Elastyczność

• Różnorodność i przemienność zajęć

• Dostosowanie organizacji pracy, rodzaju zajęć, zadań do możliwości psychofizycznych dziecka

• Rozbudzanie i wyzwalanie aktywności i twórczości dziecka

• Indywidualność

• Ciągłość, celowość, systematyczność pracy

• Tworzenie afirmacji, empatii i bliskiego kontaktu emocjonalnego

Podstawa prawna funkcjonowania świetlic:

USTAWA z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dziennik Ustaw Nr 149 Poz. 887)

Art. 9:

Rodzina może otrzymać wsparcie przez działania:

1. Instytucji i podmiotów działających na rzecz dziecka i rodziny

2. Placówek wsparcia dziennego

3. Rodzin wspierających

Art. 23:

1. Placówka wsparcia dziennego współpracuje z rodzicami lub opiekunami dziecka, a także z placówkami oświatowymi i podmiotami leczniczymi

2. Pobyt dziecka w placówce wsparcia dziennego jest nieodpłatny

3. Pobyt dziecka w placówce wsparcia dziennego jest dobrowolny, chyba ze do placówki skieruje sąd

Art. 24:

Placówka wsparcia dziennego może być prowadzona w formie:

1. Opiekuńczej, w tym kół zainteresowań, świetlic, klubów i ognisk wychowawczych

2. Specjalistycznej

3. Pracy podwórkowej realizowanej przez wychowawcę

1. Placówka w formie opiekuńczej zapewnia dziecku:

• Opiekę i wychowani

• Pomoc w nauce

• Organizację czasu wolnego, zabawę i zajęcia sportowe oraz rozwój zainteresowań

1. Placówka w formie specjalistycznej w szczególności:

• Organizuje zajęcia socjoterapeutyczne, terapeutyczne, korekcyjne, kompensacyjne oraz logopedyczne

• Realizuje indywidualny program korekcyjny, program psychokorekcyjny lub psychoprofilaktyczny, w szczególności terapię pedagogiczną, psychologiczną i socjoterapię

1. Placówka w formie pracy podwórkowej realizuje działania animacyjne i socjoterapeutyczne

USTAWA O POSTĘPOWANIU W SPRAWACH NIELETNICH

Ustawa ta zawiera całość zasad postępowania wobec dzieci, które:

• Weszły w konflikt z prawem

• Są zagrożone demoralizacją

• Są objęte środkami wychowawczymi lub poprawczymi

Podział środków wychowawczych zawartych w UPN wg kryterium środowiskowego:

• Środki pozostawiające nieletniego w jego dotychczasowym środowisku

• Środki kierujące nieletniego do placówki lub instytucji przejmujących od jego rodziców (opiekunów) część obowiązków związanych z wychowaniem i ze sprawowaną pieczą

• Środki całkowicie zmieniające środowisko wychowawcze nieletniego

Nie ulega wątpliwości, iż powyższa klasyfikacja wiąże się z zakresem ingerencji sądu we władzę rodzicielską.

KURATOR SĄDOWY

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 o kuratorach sądowych (Dz.U. z dnia 12 września 2001 r.)

Kuratorami sądowymi są:

• Zawodowi kuratorzy sądowi, zwali dalej „kuratorami zawodowymi”

• Społeczni kuratorzy sądowi, zwani dalej „kuratorami społecznymi”

ZAWODOWY KURATOR SĄDOWY:

1. Posiada obywatelstwo polskie, korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich

2. Jest nieskazitelnego charakteru

3. Ma dobry stan zdrowia

4. Ukończył studia wyższe magisterskie (psychologia, pedagogika, socjologia , prawo) i studia podyplomowe

5. Odbył aplikację kuratorską (trwa rok)

6. Zdał egzamin kuratorski

Inne:

1. Mianuje go na kuratora zawodowego prezes sądu okręgowego na wniosek kuratora okręgowego

2. Może być powołany na 6-letnią kadencję kuratora okręgowego

3. Nadzór nad działalnością kuratorów sądowych pełni kurator okręgowy

Może uzyskać następujące stopnie służbowe:

1. Kurator zawodowy

2. Starszy kurator zawodowy

3. Kurator specjalista

Prawo (uprawnienia) kuratora zawodowego:

1. Odwiedzić podopiecznego w godzinach od 7:00 - 22:00 w miejscu zamieszkania, pobytu (np. w placówce)

2. Wylegitymować osobę objętą postępowaniem

3. Żądać niezbędnych wyjaśnień, informacji od podopiecznego

4. Przeglądać akta sądowe podopiecznego

5. Żądać od Policji i innych instytucji pomocy

Zadania i obowiązki kuratora sądowego:

1. Występowanie o zmianę lub uchylenie orzeczonego środka

2. Przeprowadzanie na zlecenie sądu wywiadów

3. Współpraca z samorządem i organizacjami społecznymi zajmującymi się opieką, wychowaniem, resocjalizacją i leczeniem w środowisku otwartym

4. Organizacja i kontrola pracy podległych kuratorów społecznych

5. Sygnalizowanie sądowi przyczyn uchybień, przewlekłości pozasądowych podmiotów wykonujących orzeczone środki

SPOŁECZNY KURATOR SĄDOWY:

1. Posiada obywatelstwo polskie, korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich

2. Jest nieskazitelnego charakteru

3. Ma dobry stan zdrowia

4. Ma co najmniej wykształcenie średnie i doświadczenie w resocjalizacji, pracy opiekuńczej i wychowawczej

5. Złożył informację z Krajowego Rejestru Karnego

Inne:

1. Powołuje i zawiesza go prezes sądu rejonowego na wniosek kierownika zespołu

2. Pełni swą funkcję społecznie w jednym zespole

3. Zakres zadań określa kierownik zespołu w porozumieniu z wyznaczonym kuratorem zawodowym, pod którego kierunkiem ma pracować

4. Liczba dozorów lub nadzorów nie powinna przekraczać 10 (art. 87)

Prawo (uprawnienia) kuratora społecznego:

1. Odwiedzić podopiecznego w godzinach od 7:00-22:00 w miejscu zamieszkania, pobytu (np. placówce)

2. Wylegitymować osobę objętą postępowaniem

3. Żądać niezbędnych wyjaśnień, informacji od podopiecznego

4. Przeglądać akta sądowe podopiecznego

5. Żądać od Policji i innych instytucji pomocy

Zadania kuratora zawodowego:

• Koordynowanie zadań kuratorów zespołu

• Organizowanie działalności oraz szkoleń kuratorów społecznych

• Przedstawianie kuratorowi okręgowemu wniosków i opinii dot. awansowania kuratorów zawodowych zatrudnionych w zespole oraz w zakresie zatrudniania kandydatów do pracy

Typologia (charakter) zadań:

Kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania o charakterze:

• Wychowawczo-resocjalizacyjnym

• Diagnostycznym

• Profilaktycznym

• Kontrolnym

Związane z wykonywaniem orzeczeń sądu.

W/w zadania kurator realizuje poprzez:

• Zaznajamianie się z aktami sprawy i innymi niezbędnymi źródłami informacji o podopiecznym

• Pouczanie podopiecznego o prawach i obowiązkach wynikających z orzeczenia sądu raz omawia sposoby i tematy ich realizacji

• Planowanie wobec podopiecznego oddziaływań profilaktyczno-resocjalizacyjnych i opiekuńczo-wychowawczych

• Współpracę z rodziną podopiecznego w zakresie ww. oddziaływań,

• udzielanie podopiecznemu pomocy w organizowaniu nauki, pracy i czasu wolnego oraz w rozwiązywaniu trudności życiowych

• Kontrolę zachowania podopiecznego w miejscu zamieszkania, pobytu, nauki i pracy

• Współpracę z organizacjami, instytucjami, stowarzyszeniami i innymi instytucjami, których celem działania jest pomoc podopiecznym

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 14.01.2014

Najczęściej nadzór/dozór kuratora sądy orzekają na podstawie 3 podstaw prawnych:

• Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.i.o), czyli w przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej poprzez ustanowienie nadzoru kuratora nad sprawowaniem opieki nad dzieckiem

• UPN, czyli w przypadku zastosowania nadzoru kuratora nad nieletnim

• Kodeksu karnego (k.o) czyli w przypadku zastosowania dozoru kuratora nad dorosłym

Dozór – osoba dorosła

Nadzór – osoba nieletnia

Kurator dla dorosłych a kurator rodzinny:

• Kurator dla dorosłych wykonuje orzeczenia w sprawach karnych

• Kurator rodzinny (zwany też potocznie dla nieletnich) wykonuje orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich

Miejsce (teren) pracy:

Kuratorzy sądowi wykonują swoje zadania w środowisku podopiecznych, także na terenie zamkniętych zakładów i placówek ich pobytu, w szczególności na terenie zakładów karnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz leczniczo-rehabilitacyjnych.

Organizacja kuratorskiej służby sądowej:

Kuratorską służbę sądową na obszarze właściwego sądu okręgowego tworzą zawodowi kuratorzy sądowi.

Nadzór nad ich działalnością pełni kurator okręgowy.

Zespoły kuratorskiej służby sądowej:

Są przy sądzie rejonowym, tworzą je kuratorzy zawodowi i społeczni, którzy wykonują orzeczenia w sprawach karnych, rodzinnych i nieletnich.

Kierownik sądu jest to ten kto ma:

• Wyróżniające się zdolności organizacyjne

• Co najmniej 5-letni staż pracy kuratorskiej

• Stopień kuratora specjalisty, lub w wyjątkowych sytuacjach stopień starczego kuratora zawodowego

• Powołuje na to stanowisko prezes sądu okręgowego

Kurator okręgowy:

Kuratorem okręgowym może być ten, kto:

• Posiada co najmniej 7-letni staż pracy kuratorskiej

• Posiada stopień kuratora specjalisty, wyjątkowo – stopień starszego kuratora zawodowego

• Wyróżnia się umiejętnościami w zakresie zarządzania i kierowania

Zadania kuratora okręgowego:

• Koordynowanie działalności kuratorów sądowych na terenie swojego sądu

• Kontrola i ocena pracy kuratorów sądowych

• Merytoryczny nadzór nad ośrodkami kuratorskimi

Czas trwania kadencji kuratora okręgowego:

Powołuje się go na 6-letnią kadencję, przez prezesa sądu okręgowego. Po upływie kadencji lub po odwołaniu z tej funkcji przysługuje mu prawo do pracy w zespole kuratorskiej służby sądowej, w którym pracował …

POLICYJNA IZBA DZIECKA

• PID stanowi szczególny rodzaj komórki organizacyjnej w policji, przeznaczonej do zapewnienia opieki nieletniemu. Jest ogniwem organizacyjnym wydziału prewencji komendy wojewódzkiej policji lub komórką organizacyjną komendy powiatowej i bezpośrednio im podlega.

• Nieletni, który do niej trafia zostaje oddany pod opiekę zatrudnionym tam policjantom-wychowawcom

Struktura PID:

Każdy PID posiada:

• Dyżurkę

• Pokoje (sypialnie) dla zatrzymanych nieletnich

• Izbę izolacyjną pokój lekarski

• Świetlicę do prowadzenia zajęć z nieletnimi

• Kuchnię

• Pokój dla wychowawców

• Pokój kierownika PID

• Magazyn do przechowywania pościeli

• Magazyn do przechowywania rzeczy zatrzymanych

• Węzeł sanitarny

• Plac spacerowy

Akty prawne regulujące działalność i funkcjonowanie PID:

Policyjna Izba Dziecka często wchodzi w strukturę Komend Miejskich Policji i działa na podstawie:

• Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z października 1982 roku

• Rozporządzenie MSWiA z dnia 21 stycznia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad pobytu nieletnich w PID

• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Celowość PID:

W wieku przypadkach dziecko musi zostać zatrzymane dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania przez policję. Temu celowi służy PID.

PID jest to instytucja, która zajmuje się sprawowaniem opieki nad dzieckiem, które z określonych powodów znalazło się w niej na czas nie dłuższy niż 48 godzin.

Do Policyjnej Izby Dziecka kierowane są dzieci które mogą być potencjalnymi sprawcami danego przestępstwa, albo jego świadkami, ale również takie, których tożsamości nie można zweryfikować (znajdują się w przedziale wiekowym od 13 do 17 lat)

Zadania PID:

Głównym zadaniem tej instytucji jest ustalenie tożsamości osoby nieletniej i zapewnienie mu opieki podczas jednoczesnej obserwacji pedagogicznej i zbierania informacji o rodzinie dziecka.

Podstawy prawne umieszczenia nieletniego w PID – przyczyny:

W myśl przepisów UPN nieletni to:

• Osoba, która nie ukończyła 18 r.ż w zakresie postępowania dotyczącego zapobiegania i zwalczania demoralizacji

• Osoba, która dopuściła się popełnienia czynu karalnego po ukończeniu 13 r.ż a przed ukończeniem 17 lat

• Osoba, wobec której w zakresie postępowania wykonawczego zostały orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze, nie dłużej niż do ukończenia przez tą osobę 21 lat.

Demoralizacja to stan lub proces polegający na przejawianiu przez nieletniego negatywnych zachowań, a w szczególności:

• Naruszanie współżycia społecznego

• Popełnienie czynu zabronionego

• Systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego

• Używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia

• Uprawianie nierządu

• Włóczęgostwo

• Udział w grupach przestępczych

Czyn karalny to przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w art. 51, 69, 74, 76, 85, 87, 119, 122, 124, 133 lub 143 Kodeksu wykroczeń.

Nieletniego można umieścić w PID zgodnie z niniejszymi przepisami:

• Art. 40 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich stanowi:

• $ 1. Jeżeli jest to konieczne ze względu na okoliczności sprawy Policja może zatrzymać, a następnie umieścić w policyjnej izbie dziecka nieletniego, co którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełnił czyn karalny, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów tego czynu, albo gdy nie można ustalić tożsamości nieletniego.

Uzasadniona obawa – opiera się ona na faktach, dowodach lub przynajmniej poszlakach, jakie zostały zebrane w toku prowadzonego postępowania

• $ 7. W policyjnej izbie dziecka można również umieścić nieletniego w trakcie samowolnego pobytu poza schroniskiem dla nieletnich lub zakładem poprawczym na czas niezbędny do przekazania nieletniego właściwemu zakładowi, nie dłużej jednak niż 5 dni.

• Art. 40a – konwój nieletniego

Policyjna Izba Dziecka ma obowiązek jak najszybszego powiadomienia rodziców lub opiekunów dziecka o tym, gdzie ono aktualnie się znajduje i wezwania ich po nie, a także często ich przesłuchanie

Jeżeli popełnione zostało przestępstwo, którego uczestnikiem jest osoba nieletnia, poinformowany o tym powinien zostać także sąd rodzinny oraz prokuratura, które decydują o przebiegu procesu sądowego z udziałem osoby niepełnoletniej.

Przeciwwskazania umieszczenia nieletniego w PID:

Do PID nie przyjmuje się nieletniego, który:

• Zdradza objawy choroby

• Zdradza objawy zaburzeń psychicznych

• Jest pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających

• Jest w takim stanie, że nie można się z nim porozumieć a dalszy tryb postępowania z nim uzależniony jest od decyzji konsultanta (lekarza)

MŁODZIEŻOWY OŚRODEK WYCHOWAWCZY

Młodzieżowe ośrodki wychowawcze to placówki resocjalizacyjne przeznaczone dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie w wieku 13-18 lat, działające cały rok i zapewniające wychowankom opiekę ciągłą, doraźną, całodobową.

To placówka, która wspiera w rozwoju i wychowuje młodzież, w szczególności zaniedbaną, znajdującą się w sytuacji kryzysowej.

Wcześniej funkcjonowały pod nazwą zakłady wychowawcze.

System kierowania do MOW:

Aktualnie placówki to podlegają Ministerstwu Edukacji Narodowej. Wcześniej były pod resortem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE) jest publiczną placówką doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym prowadzoną przez Ministra Edukacji Narodowej. Powstał z dniem 1 stycznia 2010 roku w wyniku połączenia Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli i Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.

W ramach ORE od 2004 roku funkcjonuj System Kierowania Nieletnich do MOW i MOS.

Procedura przyjmowania dzieci i młodzieży do MOW:

Nieletni wobec którego Sąd Rodzinny zastosował środek wychowawczy w postaci umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym kierowany jest przez Starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nieletniego, do ośrodka wskazanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie. ORE nie zajmuje się bezpośrednio kierowaniem nieletnich, wydaje jedynie wskazania do konkretnej placówki i Polsce. Wychowanek może być dowieziony do Ośrodka po przesłaniu kompletnych i aktualnych dokumentów.

Charakterystyka MOW:

Placówki te są profilowane według płci, stopnia demoralizacji oraz towarzyszących zaburzeń i odchyleń rozwojowych. Swym zakresem obejmują:

• Dzieci i młodzież niedostosowaną społecznie o normalnym rozwoju umysłowym

• Dzieci i młodzież niedostosowaną społecznie i upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim

• Dzieci i młodzież niedostosowaną społecznie z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami rozwoju osobowości, wymagającymi specjalistycznej opieki lekarskiej, psychologicznej i wychowawczej.

Cele MOW:

• Tworzenie właściwych dla prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży warunków wychowawczych, zdrowotnych i materialnych

• Umożliwienie prawidłowego przebiegu procesów rozwoju i socjalizacji

Zadania MOW:

• Eliminowanie przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego

• Przygotowanie wychowanków do samodzielnego życia zgodnego z normami prawnymi i społecznymi oraz samodzielności zawodowej

Zadania te realizują poprzez:

• Prowadzenie zintegrowanej działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły i internatu

• Naukę zawodu i wychowanie przez pracę w warsztatach szkolnych lub zakładzie pracy

• Uczestniczenie w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym środowiska

• Podnoszenie kultury pedagogicznej rodzin wychowanków

• Współdziałanie z organizacjami i instytucjami w zakresie pomocy dla wychowanków do czasu usamodzielnienia się

Podział MOW:

Ze względu na potrzeby młodzieżowe ośrodki wychowawcze dzielą się na:

• Resocjalizacyjno-wychowawcze – dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie

• Resocjalizacyjno-rewalidacyjne – przeznaczone dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie, upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim.

Wiek wychowanków MOW:

Wychowankami MOW może być młodzież w wieku od 13 do 18lat.

W wyjątkowych przypadkach mogą być przyjmowane dzieci młodsze (od lat 10). W przypadkach uzasadnionych sytuacją szkolną, środowiskową czy też materialną wychowanka, jego pobyt w placówce może być przedłużony do ukończenia 21 lat.

Polski system instytucji resocjalizacji i profilaktyki (odnośnie dzieci i młodzieży) tworzą:

• Schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze

• Ośrodki o charakterze szkolno-wychowawczym (OSW, MOW, MOS)

• Ośrodki Szkolenia i Wychowania OHP

• Policyjne Izby Dziecka, Specjaliści ds. nieletnich

• Sądy rodzinne, RODK

• Kuratorzy rodzinni, Ośrodki kuratorskie

• Ogniska wychowawcze, świetlice środowiskowe, świetlice socjoterapeutyczne

• Pedagodzy szkolni, Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne

• Pogotowia Opiekuńcze, Domy dziecka, Rodziny zastępcze, Rodzinne domy dziecka

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 21.01.2014 (odrabiany)

Zadania placówek – etapy postępowania:

• Wykrywanie zagrożeń

• Diagnozowanie i poradnictwo

• Orzekanie o charakterze zastosowanych środków

• Oddziaływania opiekuńczo- wychowawczo-terapeutyczne

• Pomoc w readaptacji społecznej

Podział placówek:

• Diagnozy (pogotowie opiekuńcze RODK, PPP)

• Zamknięte – w oderwaniu od środowiska rodzinnego (SdN, ZP,MOW)

• Półotwarte – w oderwaniu od środowiska rodzinnego (MOS, Dom dziecka, rodzina zastępcza)

• Otwarte – w środowisku rodzinnym nieletnich (ośrodki kuratorskie, kuratorzy rodzinni, ogniska wychowawcze, świetlice środowiskowe)

Orzeczenie umieszczenia w ZP:

• Podstawę umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym stanowi art. 10 u.p.n

• Spośród wymienionych w u.p.n. środków najbardziej rygorystyczny jest środek poprawczy

Przesłanki zastosowania środka poprawczego (profil osobowy wychowanka):

• Wysoki stopień demoralizacji

• Popełnienie czynu karalnego

• Okoliczności i charakter czynu

• Dotychczasowe wychowywanie nieletniego nie przyniosło pozytywnych rezultatów

• Dotychczas stosowane środki wychowawcze nie rokują resocjalizacji nieletniego – brak pomyślnych rokowań (negatywna prognoza) co do możliwości resocjalizacji nieletniego.

Celowość umieszczenia w zakładzie poprawczym:

• Wysoki stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu

• Głęboka demoralizacja nieletniego i względy prewencji ogólnej

• Potrzeba skutecznego wdrożenia nieletniemu szacunku dla prawa i zasad współżycia społecznego

• Potrzeba wykształcenia u nieletniego szacunku dla nauki i pracy oraz potrzeba nauczania go zawodu, zwłaszcza wówczas, gdy np. na skutek demoralizacji rodziców, ma ograniczone możliwości edukacji i zdobycia zawodu w warunkach wolnościowych

Cel umieszczenia w ZP:

• Zapobiegać jego dalszej pogłębiającej się demoralizacji

• Uniemożliwić popełnienie przez niego nowego przestępstwa

• Stworzyć warunki powrotu nieletniego do normalnego życia

• Odpowiadać dobru nieletniego

• Uwzględniać interes społeczny

Zadania ZP (zakładu poprawczego):

Podstawowym zadaniem zakładu poprawczego jest resocjalizacja nieletnich, zmierzająca do:

• Zmiany ich postaw wobec siebie i innych w kierunku społecznie pożądanym, zapewniającym prawidłowy rozwój osobowości

• Kształtowanie pozytywnych zainteresowań, właściwej hierarchii wartości

• Przestrzegania przyjętych zasad współżycia społecznego

Tego typu zadania realizowane są m.in. poprzez:

• Prowadzenie kształcenia na poziomie ogólnokształcącym, zawodowym

• Prowadzenie działalności kulturalno-oświatowej, sportowej oraz innych form mających na celu rozwijanie aktywności społecznej nieletnich i wdrożenie ich do pracy społecznie użytecznej.

Podział (typologia) zakładów poprawczych:

Zgodnie z w/w rozporządzeniem zakłady poprawcze dzielą się na trzy rodzaje:

• Zakłady resocjalizacyjne:

  • O charakterze otwartym – młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej

  • O charakterze półotwartym

  • O charakterze zamkniętym dla wielokrotnych uciekinierów z zakładów o charakterze otwartym i półotwartym

  • O wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich o wysokim stopniu demoralizacji

  • Zakłady readaptacyjne dla nieletnich odmawiających uczestnictwa w procesie wychowania, edukacji i terapii oraz uciekających ze schronisk czy zakładów innego rodzaju

• Zakłady resocjalizacyjno-rewalidacyjne dla nieletnich upośledzonych umysłowo

• Zakłady resocjalizacyjno-terapeutyczne dla nieletnich:

  • Z zaburzeniami psychicznymi lub innymi zaburzeniami osobowości

  • Uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych

  • Nosicieli wirusa HIV

Charakterystyka poszczególnych rodzajów zakładów poprawczych:

Do zakładów resocjalizacyjnych o charakterze otwartym kieruje się nieletnich, którzy przebywali w SdN i spełniają następujące warunki:

• Nie identyfikują się z podkulturą przestępczą

• Nie przebywali w aresztach śledczych lub zakładach karnych

• Wyrażają wolę uczestnictwa w procesie resocjalizacji, a ich zachowanie w schronisku dla nieletnich przemawia za umieszczeniem w zakładzie tego typu.

• Szczegółowe rozpoznanie diagnostyczne przemawia za umieszczeniem w zakładzie tego typu

Do zakładów resocjalizacyjnych o charakterze półotwartym kieruje się nieletnich:

• Którzy w czasie pobytu w schronisku dla nieletnich nie zostali zakwalifikowani do zakładów resocjalizacyjnych o charakterze otwartym, do zakładów resocjalizacyjno-rewalidacyjnych lub resocjalizacyjno-terapeutycznych.

Do w/w zakładów mogą być również przeniesieni wychowankowie:

• Których zachowanie nie uzasadnia dalszego pobytu w zakładzie resocjalizacyjnym o charakterze otwartym

• Z zakładów resocjalizacyjnych o charakterze zamkniętym dla wielokrotnych uciekinierów i o wzmożonym nadzorze wychowawczym, co do których istnieje przekonanie, ze dalszy proces resocjalizacji może przebiegać w warunkach zakładów resocjalizacyjnych o charakterze półotwartym.

Zakłady resocjalizacyjne o charakterze zamkniętym:

• Przeznaczone są dla wielokrotnych uciekinierów

• Do nich mogą być przeniesieni wychowankowie z zakładów resocjalizacyjnych o charakterze otwartym i półotwartym, dokonujący wielokrotnych ucieczek, których przyczyną nie były sprawy losowe lub złe traktowanie przez innych wychowanków, jeżeli podejmowane w stosunku do nich działania resocjalizacyjne nie przyniosły pozytywnych skutków

Zakłady resocjalizacyjne o wzmożonym nadzorze wychowawczym:

• Przeznaczone są dla nieletnich o wysokim stopniu demoralizacji

• Kieruje się do nich:

• Nieletnich wobec których sąd orzekł umieszczenie w tego rodzaju zakładzie

• Wychowanków dezorganizujących pracę w innych zakładach, którzy ukończyli 16 lat, a w wyjątkowych wypadkach – lat 15.

Wzmożony nadzór wychowawczy polega na:

1. Stosowaniu w pracy resocjalizacyjnej z wychowankiem indywidualnych oddziaływań korekcyjnych, w tym oddziaływań w warunkach czasowego ograniczenia kontaktów z grupą wychowawczą

2. W przypadku poważnej dezorganizacji przez wychowanka przebiegu zajęć szkolnych lub warsztatowych, nawoływanie innych do nieposłuszeństwa zbiorowej ucieczki lub niszczenia mienia powodującego groźne zakłócenie porządku obowiązującego w zakładzie dyrektor zakładu może czasowo:

• Zawiesić udział wychowanka w zajęciach szkolnych lub warsztatowych

• Ograniczyć jego kontakty z grupą wychowawczą, zapewniając indywidualny tok nauczania i proces jego resocjalizacji

Zakłady readaptacyjne są przeznaczone dla nieletnich, którzy:

1. Przebywając w schronisku dla nieletnich, odmawiali uczestniczenia w procesie wychowania, edukacji i terapii

2. W czasie pobytu w schronisku dla nieletnich uciekli z niego lub co najmniej dwukrotnie nie wrócili z przepustki, a istnieje uzasadnione przypuszczenie, że będą to czynić nadal

3. Co najmniej dwukrotnie dopuścili się podczas pobytu w schronisku dla nieletnich czynów zabronionych

4. Przebywając w zakładzie poprawczym innego rodzaju, odmawiali uczestniczenia w procesie wychowania, edukacji i terapii

5. W czasie pobytu w zakładzie poprawczym innego rodzaju uciekli z niego lub co najmniej dwukrotnie nie wrócili z przepustki lub urlopu, a istnieją podstawy by przypuszczać, że będą to czynić nadal

6. W czasie pobytu w zakładzie poprawczym innego rodzaju dwukrotnie dopuścili się czynów zabronionych

Do zakładów resocjalizacyjno-rewalidacyjnych :

Kieruje się nieletnich upośledzonych umysłowo. W zakładach tych zadania dydaktyczno-resocjalizacyjne realizuje się z zastosowaniem form i metod pracy z młodzieżą upośledzoną umysłowo i niedostosowaną społecznie. Kształcenie ogólne i zawodowe prowadzi się zgodnie z programami nauczania młodzieży upośledzonej umysłowo.

Zakłady resocjalizacyjno-terapeutyczne:

Przeznaczone są dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości. W zakładach tych resocjalizacja wychowanków łączy się z ich terapią.

Walory profilizacji ZP:

Wprowadzona profilizacja (kategoryzacja) zakładów poprawczych uwzględnia charakterystykę kierowanych do nich osób tj:

• Różny stopień demoralizacji nieletnich

• Ich cechy i zaburzenia osobowości

• Stopień rozwoju umysłowego

• Prezentowane zachowania dewiacyjne w tym stopień identyfikacji z podkulturą przestępczą

• Wolę uczestnictwa w resocjalizacji

Placówki te różnią się:

1. Stopniem izolacji wychowanków od środowiska zewnętrznego surowością reżimu wychowawczego (dotyczą stosowania środków dyscyplinujących) celem poddania nieletniego najbardziej odpowiednim (optymalnym) procesom wychowawczym i socjalizacyjnym jednocześnie

2. Typologia zakładów i co bezpośrednio się z tym wiąże, wyraźne kryteria klasyfikacji, tryb kierowania świadczą o takim profilowaniu podopiecznych, aby stworzyć możliwość indywidualizowania form i środków oddziaływań reedukacyjnych i wychowawczych, przy wykorzystaniu zasad progresji i regresji

3. Podstawowym kryterium typologii zakładów poprawczych jest stopień otwartości wobec środowiska, z czym wiąże się stan zabezpieczenia tych placówek.

Limity miejsc w ZP:

Stosownie do stopnia trudności pracy resocjalizacyjnej w danym typie zakładu grupy wychowawcze i zespoły klasowe liczą odpowiednio:

• Po 12 osób w zakładach typu otwartego

• Po 10 osób w zakładach typu półotwartego

• Po 8 osób w zakładach typu zamkniętego, readaptacyjnym oraz rewalidacyjno-resocjalizacyjnym

• Po 6 osób w zakładach resocjalizacyjno-terapeutycznych

• Po 4 osoby w zakładach o wzmożonym nadzorze wychowawczym

Liczba ZP:

Według danych Departamentu Wykonywania Orzeczeń i Probacji MS w Polsce funkcjonuje 32 placówek, z czego:

• 10 jest placówek, które w jednym budynku mają SdN i ZP

• 17 jest placówek, które są tylko zakładem poprawczym (tyko ZP)

• 5 jest placówek które są tylko schroniskiem dla nieletnich (tylko SdN)

Podział zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich w Polsce – dane ogółem (stan na 12.2012):

Zakład poprawczy = 27 w tym:

• 3 otwarte (MOAS) tylko dla chłopców

• 16 półotwarty (4 dla dziewcząt i 12 dla chłopców)

• 1 zamknięty (tylko dla chłopców)

• 2 o wzmożonym nadzorze wychowawczym (tylko dla chłopców)

• 0 readaptacyjne (tylko dla chłopców)

• 3 resocjalizacyjno-rewalidacyjne (tylko dla chłopców)

• 2 resocjalizacyjno-terapeutyczna (tylko dla chłopców)

Schronisko dla nieletnich:

Schronisko dla nieletnich jest specjalną placówką opieki całkowitej o charakterze diagnostyczno-resocjalizacyjnym, przeznaczoną dla nieletnich powyżej 13 roku życia.

Zadania SdN:

• Zapewnienie pozostawania nieletniego do dyspozycji sądu

• Zahamowanie procesu demoralizacji

• Sporządzenie diagnozy resocjalizacyjnej

• Zainicjowanie procesu resocjalizacji – wstępna resocjalizacja

Przyczyny i zasadność umieszczenia w SdN (przesłanki):

• Zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego

• Istnieje obawa zatarcia śladów czynu karalnego

• Nie można ustalić tożsamości nieletniego

• Nieletniemu narzucono popełnienie czynu karalnego

Granice czasowe – czas pobytu nieletniego w SdN:

• Sąd w postanowieniu o umieszczeniu nieletniego w SdN zobowiązany jest do określenia okresu jego pobytu

• Według przepisów prawa okres ten wynosi 3 miesiące jednak ze względu na szczególne okoliczności sprawy istnieje możliwość przedłużenia jego pobytu na okres nieprzekraczający dalszych 3 miesięcy

• Literatura podaje, że zdarzają się przypadki, iż okres ten wydłuża się nawet o 2 lata

Podział SdN:

Schroniska dzielą się na:

• Zwykłe

• Interwencyjne – przeznaczone są dla nieletnich, którzy dopuszczają się poważnych czynów karalnych, stwarzają poważne zagrożenie społeczne a także gdy umieszczenie ich w SdN typu zwykłego mogłoby być niebezpieczne

Podział schronisk dla nieletnich w Polsce – dane ogółem:

Schronisko dla nieletnich = 15 w tym:

• 13 – typu zwykłego (4 dla dziewcząt, 9 dla chłopców)

• 2 – typu interwencyjnego (tylko dla chłopców)

1/3 funkcjonujących SdN to samodzielnie funkcjonujące placówki (5) pozostałe 10 mieści się w tych samych budynkach, co zakłady poprawcze.

Pobyt w SdN:

Pobyt w SdN jest ważnyn okresem w życiu nieletniego z uwagi na wystepowanie tzw. Szoku izolacyjnego, objawiającego się:

• Sprzeciwem wobec decyzji sądu (skierowanie do placówki traktowane jest jako kara)

• Niechęcią do nawiązywania kontaktów

• Negacją regulaminu placówli wskutek zderzenia posiadanych norm z obowiązującymi w zakładzie, co uniemożliwia podjęcie procesu resocjalizacji

W procesie resocjalizacji uwzględnia się udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, psychiatrycznej nieletniemu i jego rodzinie w formie zajęć: psychoedukacyjnych, specjalistycznych (korekcyjnych, wyrównawczych, rewalidacyjnych, socjoterapeutycznych), poradnictwa, konsultacji, warsztatów.

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - WA 21.01.2014

TYPOLOGIE, ZABURZENIA A NIEDOSTOSOWANIE

Wykolejenie obyczajowo-społeczne

1. Historia pojęcia niedostosowania społecznego

Pojęcie niedostosowania społecznego zostało opracowane przez Światowy Związek Instytucji Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą. W warunkach Polskich naukowe zainteresowanie młodzieżą społecznie niedostosowaną należy wiązać z twórczością Marii Grzegorzewskiej, która pierwsza posłużyła się tym pojęciem na gruncie polskim, a za razem przyczyniła się do jego spopularyzowania. Do Polskiej terminologii pojęcie to wprowadziła w 1959 roku, zastępując dotychczas stosowane pojęcia „dziecko trudne”, „moralnie zaniedbane”, „wykolejone”.

Definicja Marii Grzegorzewskiej:

„Niedostosowanie społeczne to: wykazywanie społecznie negatywnych tendencji; odwrócenie zainteresowań od pozytywnych wartości; chęć wyżycia się w destrukcyjnych akcjach społecznych; zainteresowanie złymi czynami; nieżyczliwy stosunek do człowieka, jego mienia, prawa, regulaminów, norm; nieumiejętność życia w grupie; niechęć do pracy i nauki; brak poczucia odpowiedzialności; życie chwilą, brak hamulców” (Grzegorzewska, 1959, s.33)

Definicja D.H.Stotta (za: Jan Konopnicki):

„Niedostosowanie jest dziecko, które rozwija sięw sposób odbijający się źle na nim samym albo na jego otoczeniu, bez specjalnej pomocy z zewnątrz nie może poprawić swych stosunków z rodzicami, nauczycielami i innymi dorosłymi. Dziecko takie nie działa w swoim najlepiej pojętym interesie, sprawia sobie wiele kłopotów, których samo nie potrafi rozwiązać, jego reakcje są nieadekwatne do bodźców, skomplikowane i trudne do przewidzenia, jego charakterystyczną cechą jest brak sukcesów (będących motorem ludzkiego działania), czego konsekwencją jest złe samopoczucie i brak poczucia szczęścia. Kryteria rozpoznawania niedostosowania są zatem psychologiczne, a ich konsekwencje społeczne.”

Definicja Polskiego Ministerstwa Edukacji Narodowej:

„Za osoby niedostosowane społecznie uznaje dzieci i młodzież, u których na skutek zaburzeń wewnętrznych lub niekorzystnych warunków środowiskowych występują utrwalone zaburzenia w zachowaniu, przejawiane określonymi symptomami”

Definicja Ottona Lipkowskiego:

„Niedostosowaniem społecznym nazywa zmiany charakterologiczne o niejednolitych obawach, wyrażające się negatywnymi tendencjami i zachowaniami społecznymi, zaburzeniami w stanach emocjonalnych, w sferze wartości oraz brakiem zainteresowań. Zaburzenia te są spowodowane niekorzystnymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych i w realizacji zadań życiowych danej jednostki.”

Definicja Kazimierza Pospiszyla:

„Uwzględnia trzy podstawowe elementy niedostosowania społecznego (jako postępowania niezgodnego z oczekiwaniami społecznymi): różne stopnie zachowania określanego mianem „niedostosowanie” (liczba i częstość rozmaitych objawów); uwzględnianie całych zespołów objawów, wielokrotne występowanie tych zespołów jako „postępowania systematycznego”.

Różnorodność punktów widzenia pojęcia niedostosowania społecznego:

1. Odmiana rozwoju społecznego dziecka powodująca złe skutki dla samego dziecka i jego otoczenia społecznego/ D. Wójcik; Cz. Czapów; S. Jedlewski

2. Brak podatności dzieci i młodzieży na normalne (Stosowane powszechnie) metody wychowawcze, co skłania rodziców i instytucje wychowawcze do poszukiwania specjalnych metod wychowawczych, medyczno-psychologicznych i medycznych.

3. Rodzaj zaburzeń w zachowaniu , spowodowany „negatywnymi warunkami środowiskowymi” bądź zaburzeniami równowagi procesów ośrodkowego układu nerwowego. / A. Maciarz, R. Kościelak, H. Sulestrowska

4. Zaburzenie emocjonalne wyrażające się trudnościami lub niemożliwością współżycia jednostki z innymi ludźmi / H. Spionek, K. Pospiszyl

5. Zaburzenie charakterologiczne, spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, będące przyczyną wzmożonych trudności w dostosowaniu się uznanych norm społecznych oraz realizacji zadań życiowych. / O. Lipkowski, M. Przetacznikowa, M. Susułowska, A. Makowski

6. Złożone zjawisko psychologiczno-społeczne wyrażające się zachowaniem sprawiającym wiele kłopotów i trudności jednostce i jej otoczeniu i jednocześnie powodującym subiektywne poczucie nieszczęścia. / J. Konopnicki

7. Swoista rozbieżność między systemem norm i wartości uznawanych przez jednostkę i przez grupę, do której przynależy / J. Chałasiński, L. Pytka

8. Zespół zachowań świadczących o nieprzystosowaniu przez jednostkę pewnych podstawowych zasad postępowania obowiązujących młodzież w danym wieku, przy założeniu, że zachowania te powtarzają się, czyli są względnie trwałe. / H. Kołakowska-Przełomiec, M. Przetacznikowa, M. Susułowska

9. Pod względem logicznym jest to pojęcie puste, gdyż niedostosowania nie ma i nie może być, bowiem samo życie pośród ludzi wchodzenie w określone interakcje jest formą przystosowania czy dostosowania społecznego. / K. Pospiszyl, E. Żabczyńska

10. Pewnego rodzaju skrót językowy na oznaczenie stanu wadliwego funkcjonowania jednostki, znajdującej się pod presją niekorzystnych czynników bio i socjokulturowych prowadzących w konsekwencji do nieadekwatnego odgrywania przypisanych jej ról społecznych i przejawiania postaw antagonistyczno-destrukcyjnych stymulujących jednostkę do zachowań sprzecznych z powszechnie uznawanymi normami i wartościami.

Lesław Pytka wyróżnił typy definicji niedostosowania społecznego:

1. Definicje operacyjne np. definicje Jana Konopnickiego, Lesława Pytki – akcentuje się rolę narzędzi zorientowanych na identyfikację specyficznych kategorii diagnostycznych, konstytutywnych dla zjawiska

2. Definicje teoretyczne np. definicje Marii Przetacznikowej, Kazimierza Pospiszyla, Ewy Żabczyńskiej – akcentuje się powiązanie obserwowanych symptomów zjawiska z ogólnymi kategoriami wynikającymi z teorii przystosowania

3. Definicje symptomatologiczne np. definicja Marii Grzegorzewskiej, Zofii Ostrihanskiej, Ottona Lipkowskiego – Zjawisko określa się przez ustalenie i rejestrację specyficznych objawów świadczących o jego występowaniu (trwałość i liczba objawów, ich nasilenie)

4. Definicje utylitarne np. definicja MEN – zaburzenia powodujące trudności wychowawcze, mające charakter konfliktu pomiędzy jednostką i jej środowiskiem (bezradność środowiska, brak zaspokojenia potrzeb jednostki)

Typologie niedostosowania społecznego:

1. Typologia D.H.Stotta:

• Zachowanie wrogie

• Zachowanie zahamowane

• Zachowanie aspołeczne

• Zachowanie niekonsekwentne

• Wrogość z tendencją do aspołeczności

1. Typologia K. Pospiszyla:

• Zachowania neurotyczne (lękowe)

• Zachowania przestępcze (agresja antyspołeczna)

1. Typologia H. Spionek:

• Typ nadpobudliwy – ekspansyjny

• Typ nadwrażliwy-niespokojny

• Typ zahamowany – napięty emocjonalnie

• Typ uczuciowo obojętny spowolniony

1. Typologia C.E.Sullivana i M.Q. Granta:

• Aspołeczność

• Konformizm

• Neurotyzm

1. Typologia Cz. Czapówa:

Kryterium etiologiczne:

• Zwichnięta socjalizacja

• Kryterium etiologiczne

• Demoralizacja

• Socjalizacja podkulturowa

Kryterium symptomatologiczne:

• Wykolejenie przestępcze

• Wykolejenie obyczajowe

1. Typologia L.Pytki:

• Nieprzystosowanie rodzinne

• Nieprzystosowanie szkolne

• Nieprzystosowanie do wymogów roli zawodowej

• Nieprzystosowanie do wymogów życia małżeńskiego

• Nieprzystosowanie do wymogów pełnienia ról związanych z płcią

Niedostosowanie społeczne (brak zdolności lub niechęć postępowania zgodnego z oczeni kaniami społecznymi, może wynikać z braku umiejętności przystosowania społecznego (upośledzenie umysłowe) bądź braku skłonności do przestrzegania norm społecznych. Wykolejenie społeczne polega na takim przeciwstawianiu się normom które burzy wszelki ład społeczny, warunkujący istnienie kultury.

Jednostka łamie normy prawne, czemu towarzyszy szereg postaw antyspołecznych.

• Przestępstwa złodziejskie

• Przestępstwa bandyckie

• Przestępstwa zabawowe (wandalizm i zgwałcenia)

Wykolejenie obyczajowe – gdy jednostka notorycznie łamie obowiązujące ją normy moralne i obyczajowe.

Rodzaje niedostosowania społecznego:

1. Niedostosowanie manifestowane w postaci zahamowania jednostki w środowisku (brak zaufania do ludzi, nowych rzeczy i sytuacji, depresja, wycofanie, niekonsekwentne postępowanie)

2. Niedostosowanie manifestowane postawą demonstracyjno- bojową w środowisku (wrogość w stosunku do dorosłych, otwarta wrogość, wrogość w stosunku do dzieci, łagodniejsze formy aspołecznego zachowania.

3. Niedostosowanie manifestowane skrajną aspołecznością

Model przyczyn, przebiegu i skutków zachowań aspołecznych:

Przyczyny i przebieg:

• Rodzina:

• Sytuacja psychopedagogiczna

• Warunki kulturowe

• Sytuacja społeczna – demograf

• Warunki materialno-bytowe

Skutki:

• Utrudniony proces socjalizacji dziecka

• Brak więzi z rodzicami

• Powielanie negatywnych wzorów zachowań

• Doznawanie negatywnych emocji

• Kształtowanie aspołecznych zachowań

• Szkoła:

• Osiągnięcia szkolne

• Motywacja do nauki

• Status społeczny w klasie

• Frekwencja

• Stosunek do nauki i szkoły

Skutki:

• Niepowodzenia szkolne

• Brak akceptacji, izolacja lub odrzucenie przez rówieśników w klasie

• Konflikty z nauczycielami

• Negatywny i lekceważący stosunek do nauki i szkoły

• Utrwalanie aspołecznych zachowań

• Grupa rówieśnicza:

• Przynależność do grup subkulturowych

• Status społeczny w grupie

• Stosunki koleżeńskie

Skutki:

• Niski status społeczny w grupie rówieśniczej

• Etykietowanie i stygmatyzowanie przez rówieśników

• Przyjmowanie norm i wartości alternatywnych grup odniesienia

• Utrwalanie aspołecznych zachowań

• Mass media:

• Kontakt z mediami

• Preferowane programy

• Częstotliwość korzystania

Skutki:

• Preferowanie biernego odbioru mediów

• Zainteresowanie treściami nieedukacyjnymi i mało wychowawczymi (przemoc, muzyka, gry)

• Wpływ pośrednio utrwalający aspołeczne zachowania

• Sytuacja społeczno- ekonomiczna rejonu:

• Industrializacja

• Urbanizacja

• Bezrobocie

• Brak perspektyw życiowych

• Znaczna kumulacja patologiii społecznej

Skutki:

• Osłabienie lub brak motywacji do działania, postawa roszczeniowa

• Niski status ekonomiczny rodzin

• Brak środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych

• Frustracja, zniechęcenie, skłonność do uzależnień

• Utrwalenie aspołecznych zachowań

Cechy (wskaźniki/symptomy) i zachowania:

1. Osobowość psychopatologia – brak wrażliwości na krzywdę innych, brak uczuć opiekuńczych, przywiązania, brak zdolności do odczuwania żalu za popełnione czyny, skłonność do notorycznych kłamstw

2. Relacja do samego siebie – postawy internalizacyjne:

   1. Zachowania autodestrukcyjne – samookaleczanie, narkotyzowanie się

   2. Postawy intrapsychiczne: zaniżona samoocena, niska samoświadomość, tożsamość dewiacyjna

3. Stany intrapsychiczne:

   1. Lęk – nieufność wobec zdarzeń zewnętrznych i wobec własnej możliwości, co pociaga za sobą wycofanie się i rezygnację

   2. Dysforia – stanowiąca przejaw zaburzeń nastroju w postaci płaczliwości, gniewności

   3. Nieśmiałość – dążenie do unikania porażek – im mniej aktywności wykazuje człowiek w kontaktach z innymi tym większa szansa ze nie narazi się na porażkę

4. Obszar rodziny – funkcjonowanie w rodzinie: ucieczki z domu, konflikty z rodzicami, kradzieże w domu, niewywiazywanie się z obowiązków domowych.

5. Obszar szkoły – funkcjonowanie na terenie szkoły: systematyczne wagary, niepowodzenia szkolne

6. Funkcjonowanie w grupie rówieśniczej: przebywanie w zdemoralizowanym towarzystkie, uczestnictwo w gangach, bandach

7. Relacja społeczna: niezolność do tworzenia związków z innymi ludźmi, pasożytnictwo społeczne, bunt przeciw autorytetom, przemoc wobec innych

8. Przejawianie zachowań patologicznych – kradzieże, pobicia, rozboje, ppicie alkoholu, zażywanie środków odurzających, chuligaństwo