WSPÓŁCZESNE TENDENCJE PRZESTĘPCZOŚCI KRYMINALNEJ, GOSPODARCZEJ I ZORGANIZOWANEJ.

(p. P.Setecki) Wykład 5.10.2011r.

Przestępstwo – stypizowany w ustawie karnej czyn bezprawny, zawiniony, zagrożony karą przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

• Warunkiem odpowiedzialności karnej jest istnienie społecznej szkodliwości wyższej niż znikoma.

• Szkodliwość to przynoszenie szkody, uszczerbku, straty materialnej lub społecznej.

Przestępstwo kryminalne – to czyn zabroniony przez ustawę karną z reguły charakteryzujący się niskimi pobudkami, agresywnością i brutalnością, który bezpośrednio narusza prawa przedmiotowe osoby uprawnionej lub wyrządza szkodę podmiotom uczestniczącym w działalności gospodarstw oraz instytucjom państwa.

Przestępczość w ujęciu kryminologicznym

• ogół czynów określonych w ustawie, zabronionych pod groźbą kary, które popełnione zostały na danej jednostce terytorialnej w określonym czasie.

KRYTERIA WYODRĘBNIENIA PRZESTĘPCZOŚCI KRYMINALNEJ

Kryterium prawne – dotyczy przedmiotu, który pozwala także łączyć przestępstwa w pewne grupy. W analizie kryterium prawnego chodzi o ustalenie, czy na podstawie przedmiotu ochrony można przeprowadzić taką klasyfikację czynów zabronionych, która odpowiadałaby przejętemu w praktyce podziałowi przestępstw na przestępstwa na kryminalne, gospodarcze, drogowe itp.

Kryterium symptomatologiczne – dotyczy strony przedmiotu przestępstw, przedmiotu zamachu oraz specyficznych cech osobowości sprawcy. Rozpatrując to zagadnienie z punktu widzenia praktycznego, przez symptomatologię przestępstwa kryminalnego należy rozumieć wiedzę o okolicznościach dotyczących:

• Zachowania się sprawcy

• Skutków zachowania się związanej z tym reakcji społecznej

• Specyficznych cech osobowości sprawcy

• Specyfiki ujawniania przestępstw kryminalny i ich….

Techniczno–organizacyjne – związane ze strukturą organów ścigania.

Taktyka kryminalistyczna – (St. Pikulski) dział kryminalistyki zajmujący się ustalaniem sposobów działania sprawców przestępstw, skutecznego wykonywania czynności procesowych oraz organizacją efektywnego wykorzystania sił
i środków w zwalczaniu przestępczości.

Taktyka kryminalistyczna – (T. Hanausek) dział kryminalistyki obejmujący wiedzę o takim wykorzystaniu sił
i środków, przede wszystkim w sferze organizacji działań i ich efektywnej realizacji nastawionej be3zpośrednio na walkę ze sprawcą czynu bezprawnego, które pozwoli na optymalne, szybkie oraz zgodne z etyką i prawem osiągnięcie zamierzonych celów i spełnienie przez to na określonym odcinku funkcji kryminalistyki.

Taktyka zwalczania przestępczości kryminalnej - jest to dziedzina wiedzy o mechanizmach działań przestępczych,
a także programowaniu, organizacji i realizacji działań wykrywczych oraz rozpoznawczych i zapobiegawczych.

Kształt taktyki jest zależny przede wszystkim od:

• Rodzaju sprawy

• Osobowości sprawcy zdarzenia w stosunku, do którego stosowana jest taktyka,

Rola i znaczenia powyższych czynników poprzez wyniki badań nauki kryminologii, a dokładniej w obrębie trzej jej działów

• Etiologii przestępczości,

• Symptomatologii przestępczości,

• Wiktymologii,

może przesądzać o metodyce działań w konkretnej sprawie.

Etiologia kryminalna – koncentruje się na badaniu uwarunkowań i przyczyn (czynników kryminogennych) przestępczości oraz innych zjawisk patologii społecznej. Obejmuje ona także swym badaniem uwarunkowania biologiczne, psychiczne i społeczne przestępczych i dewiacyjnych zachowań poszczególnych osób, dążąc do ustalenia indywidualnych czynników, które doprowadziły do niezgodnego z przepisami prawa lub normami społecznymi zachowania konkretnego człowieka. W oparciu o badania etiologiczne, prowadzone na gruncie kryminologii, staramy się uzyskać odpowiedzieć na pytania: dlaczego człowiek staje się przestępcą (także narkomanem, prostytutką, alkoholikiem, dewiantem) dlaczego przestępczość oraz inne zjawiska patologii społecznej takie jak alkoholizm, prostytucja, narkomania itd. istnieją jako zjawiska masowe, jakie są tego przyczyny, od czego to zależy, jakie zachodzą między tymi przyczynami, uwarunkowaniami i czynnikami wzajemne powiązania.

Symptomatologia kryminalna (fenomenologia lub kryminografia) – zajmuje się objawami, które towarzyszą przestępczym i dewiacyjnym zachowaniom poszczególnych osób oraz przestępczości i innym zjawiskom patologii społecznej. Badania symptomatologiczne prowadzone w ramach kryminologii mają odpowiedzieć na pytania: co, jak, gdzie i kiedy zaistniało, jaka jest struktura, dynamika i geografia tych zjawisk, w jaki sposób popełniane są przestępstwa, jakimi narzędziami posługują się sprawcy czynów przestępczych itp.? Badania te obejmują również elementy organizacji świata przestępczego (no.: gwarę przestępczą, symbolikę, tatuażu, sposoby porozumiewania się przestępców, strukturę wewnętrzną zorganizowanych grup przestępczych itp.).

Wiktymologia kryminalna – zajmuje się ofiarami przestępstwa, odkrywa i formułuje prawidłowości dotyczące różnych typów ofiar, ich więzi ze sprawcą przestępstwa oraz roli ofiary w genezie przestępstwa. Przy takim ujęciu wiktymologii kryminalnej, uwaga badaczy skupia się głównie na:

• ujawnianiu i charakterystyce osób najbardziej narażonych na stanie się ofiarą przestępstwa,

• analizie związków łączących sprawcę i ofiarę,

• określeniu roli ofiary w genezie przestępstwa.

W szerszym ujęciu wiktymologia kryminalna zajmuje się również takimi robrami jak np.:

• rolą ofiary w postępowaniu procesowym,

• sytuacją prawną ofiar przestępstw,

• możliwością zrekompensowania ofiarom przestępstw poniesionych strat,

• stosunkiem pokrewieństwa do ofiar przestępstwa itp.

WYKRYWANIE – to proces polegający na zbieraniu, sprawdzaniu i uzupełnianiu informacji o przestępstwie, budowaniu i weryfikowaniu wersji, w efekcie czego powinno nastąpić wykrycie i ujęcie sprawcy, zabezpieczenie dowodów i rozpoczęcie procesu dowodzenia winy.

Przedmiot wykrywania

• Zdarzenia,

• Skutki tych zdarzeń,

• Osoby i ich związek ze zdarzeniem,

• Związki między zdarzeniami.

NACZELNE ZASADY TAKTYKI ZWALCZANIA PRZESTĘPCZOŚCI KRYMINALNEJ

Zasada działania zgodnego z etyką zawodową

3 – nr 804 z dnia 31 grudnia 2003 r. w sprawie „zasad etyki zawodowej policjanta”….

Etyka to system postulatów i założeń nastawionych na ochronę określonych wartości ogólnoludzkich.

Zasada praworządności

Wyraża się w postulacie działania na podstawie prawa i ścisłego przestrzegania jego zakazów.

Dura lex, sed lex (twarde prawo, dobre prawo)

Zasada humanizmu

Nakazuje ona taki sposób prowadzenia postępowania, aby zaoszczędzić człowiekowi niepotrzebnych stresów, napięć i dolegliwości. Związana z zasadą humanitaryzmu.

Zasada prawdy materialnej – inaczej prawdy obiektywnej

Wyraża się ona w postulacie opracowania i stosowania tylko takich metod, środków i sposobów działania, które najpełniej pozwoliłyby na uzyskanie ustaleń zgodnych z rzeczywistością.

Realizacja innych zasad gwarantuje powyższą zasadę.

Zasada obiektywizmu

Zasada ta wyklucza jakąkolwiek stronniczość, zacietrzewienie, uprzedzenia.

Wszelkie naginanie prawdy z reguły napotyka na sprostowanie, które przychodzi w najmniej spodziewanym momencie dla prowadzącego ujawniając z całą ostrością…

Zasada szybkości działania

Sprowadza się do uzyskania wartościowych rezultatów w możliwie najkrótszym czasie.

„czas, który ucieka – to prawda, która znika przed nami” E. Locard

Zasada dokładności badań, poszukiwań i działań

Sprawa niewykryta to nie przestępstwo „doskonale”, a tylko działania w tej sprawie były „niedoskonałe”

Zasada celowości działania – precyzja działania

Wyklucza chaos dla spełnienia wymogów formalnych

Zasada wszechstronności badań i poszukiwań

Absolutny zakaz apriorycznego odrzucania jakiejkolwiek możliwości (wersji) rozwiązania zagadnienia.

Np. nie można odrzucać możliwości sprawstwa przez osobę zaufaną/znaną.

Zasada tajności

• Walory dowodowe,

• Skuteczność podejmowania działań i decyzji,

• Dobra osobiste obywateli,

• Nie rozpowszechnianie metod popełniania przestępstw,

• Względy wychowawcze.

Zasada organizacji walki

Większość działań kryminalistycznych jest podejmowana przy braku zgodności celów stron, czyli walki lub kooperacji negatywnej, dlatego należy swoje zachowania zorganizować biorąc pod uwagę następujące założenia:

• Przygotowanie walki przez zebranie i przeanalizowanie informacji o przedmiocie walki, terenie jej działania
  i przeciwniku

• Założenie zmienności planu

• Założenie utrzymania przewagi sił (koncentracja sił, gdzie przeciwnik jest najsłabszy)

• Założenie właściwego wyboru chwili natarcia

• Założenie dekoncentracji sił przeciwnika (infiltracja)

Zasada dokumentacji czynności

(p.Jacek Horoszkiewicz 5435) Wykład 7.10.2011r.

CHARAKTERYSTYKA PRZESTĘPCZOŚCI GOSPODARCZEJ

Przestępczość gospodarcza w zasadzie ma charakter umyślny, dotyczy działania na szkodę gryp społecznych, instytucji czy podmiotów gospodarczych zarówno w sferze produkcji, jak i dystrybucji dóbr czy usług. (J.W. Wójcik)

Podmiot gospodarczy to także przynależne gospodarstwa domowe, (czyli zwykły konsument).

Ujęcie minimalistyczne przestępczości gospodarczej

• Czyn godzący w porządek prawny w gospodarce, administracji i wymiarze sprawiedliwości.

SYMPTOMY PRZESTĘPSTW GOSPODARCZYCH

• Objaw, zewnętrzna lub wewnętrzna oznaka zjawiska, zdarzenia, które wzbudza podejrzenie zaistnienia przestępstwa.

• Symptom nie wzbudza uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa. Nie jest dodatnią przesłanką procesową!

CECHY PRZESTĘPSTW GOSPODARCZYCH:

Utajony charakter (niewidocznie – nie tajne)

Oznacza, że fakt popełnienia przestępstw z reguły nie pozostawia wyraźnych, widocznych zmian w obiektywnej rzeczywistości, świecie zewnętrznym.

Na utajony charakter przestępstwa gospodarczego ma wpływ wiele okoliczności, do których między innymi zaliczyć można:

• Formalny (bezskutkowy) charakter niektórych przestępstw gospodarczych, np. obietnica wręczenia łapówki (art. 229 k.k.) oszustwo kredytowe (art. 207 k.k.)

• Podobieństwo czynności przestępczych do czynności legalnych (mogą być pozornie identyczne)

• Wykonywane czynności przestępczych i legalnych przez tą samą osobę,

• Prowadzenie działalności przestępczej w ramach swoich uprawnień, kompetencji, obowiązków czy działalności gospodarczej.

• Tłumaczenie przez sprawcę kradzieży czy przywłaszczenia mienia skutków swoich działań przyczynami obiektywnymi lub pomyłkami pracowniczym.

• Wliczanie strat spowodowanych kradzieżami i przywłaszczeniem mienia w ogólny wynik działalności gospodarczej (straty) lub straty spowodowane innymi przestępstwami albo zdarzeniami nadzwyczajnymi.

Ciągłość (powtarzalność działań przestępczych)

Oznacza to, że w odniesieniu do konkretnego sprawcy jego działanie przestępcze nie sprowadza się do jednostkowych i jednorazowych czynów przestępczych. Działalność sprawców przestępstw gospodarczych jest zwykle podobna i długotrwała i wynika ona z utajonego charakteru przestępstwa gospodarczego.

• Czyn ciągły

• Ciąg przestępstw

• Ciąg wykroczeń

Zorganizowany sposób działania

W zdecydowanej większości przypadków działanie sprawców przestępstw gospodarczych cechuje element współdziałania (porozumienia) wyrażający się:

• Podziałem ról,

• Zacieraniem śladów przestępstwa,

• Kamuflowaniem skutków działań przestępczych (stwarzanie pozorów legalnego działania)

• Pozyskiwaniem do współpracy osób zajmujących odpowiednie stanowisko (funkcję lub posiadający niezbędne uprawnienia bądź wiedzę.

Związek przestępstwa z pozycją sprawcy (możliwość przestępczego działania)

Sposób działania przestępczego, rozmiary działalności przestępczej i inne elementy taktyki i techniki przestępczej są najczęściej zdeterminowane kompetencjami, uprawnieniami, sytuacją materialną i pozycją, jaką zajmuje sprawca przestępstwa gospodarczego w strukturach formalnych i nieformalnych gospodarki i administracji. Możliwość działania przestępczego sprawcy a tym samym i zyski z działalności przestępczej może wynikać z:

• Sprawowanej funkcji w gospodarce i administracji

• Prowadzonej działalności gospodarczej (w tym w sferze niezarejestrowanej)

• Sytuacji materialnej sprawcy

• Posiadanych kontaktów i układów (nepotyzm)

PRZYCZYNY PRZESTĘPCZOŚCI GOSPODARCZEJ

(p. P.Setecki) Wykład 7.10.2011r.

Struktura przestępczości

Jest to zbiór czynów przestępczych uporządkowanych według przyjętego kryterium klasyfikacyjnego (najczęściej według części szczególnej k.k., ale też może to być podział na zbrodnie i występki, przestępczość nieletnich i dorosłych…).

Dynamika przestępczości

Tempo i kierunek zmian, jakim ulega w czasie liczba stwierdzonych przestępstw na danym terenie.

Geografia kryminalna

Jest to terytorialne rozmieszczenie przestępczości, jej nasilenia, bądź rozmiarów (najczęściej uwzględnia się administracyjny podział państwa). Tworzy się wówczas atlas przestępczości, mogący również uwzględniać np. przejawy patologii społecznej występujące na danym terenie.

Rozmiar przestępczości

Jest to udział zachowań przestępczych w całokształcie zachowań społeczeństwa. Udział ten jest różny w zależności od tego, czy rozważa się przestępczość rzeczywistą, ujawnioną (pozorną) stwierdzoną czy też osądzoną. (Hołyst)

Przestępczość rzeczywista – to ogół czynów przestępnych, jakie popełnione zostały w danej jednostce czasu na określonym terenie. Zarówno wielkość, jak i struktura tego zbioru nie jest znana. Próby oszacowania rozmiarów przestępczości rzeczywistej podejmowane są w literaturze kryminologicznej w ramach problematyki tzw. „ciemnej liczby” przestępstw.

Przestępczość ujawniona – to ogół czynów, o których informacje uzyskały organy ścigania i na podstawie tych informacji wszczęły postępowania przygotowawcze. Przestępczość tę nazywa się niekiedy przestępczością pozorną, nie wszystkie bowiem czyny, które w momencie wszczęcia postępowania kwalifikowano jako przestępstwa, są rzeczywiście przestępstwami.

Przestępczość stwierdzona – to ogół czynów, których charakter, jako przestępstwa został potwierdzony w wyniku postępowania przygotowawczego (np. p.p. zakończone i wykryte lub umorzone z powodu nie wykrycia sprawcy przestępstwa).

Przestępczość osadzona – prawomocnym wyrokiem skazującym stanowi ogół czynów, których charakter, jako przestępstwa został potwierdzony w wyniku postępowania sądowego.

Przestępczość nieujawniona

Przy ocenie danych statystycznych należy pamiętać, iż żadne zestawienie nie obejmuje….

Ciemna liczbą przestępstw

W wąskim ujęciu ciemną liczbą określa się stosunek ilościowy przestępstw stwierdzonych do przestępstw rzeczywiście popełnianych.

W szczerszym ujęciu będzie to stosunek liczby przestępstw rzeczywiście popełnionych do liczby przestępstw, których sprawy zostały zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym.

Obszary „ciemnej liczby”

• Przestępstwa, o których informacje w ogóle nie doszły do wiadomości organów ścigania

• Przestępstwa, które zostały ujawnione, jednakże ich sprawcy nie zostali wykryci

• Przestępstwa, których sprawcy zostali wykryci, ale z uwagi na negatywne przesłanki procesowe nie dochodzi do wniesienia aktu oskarżenia lub nie zapada wyrok skazujący

• Przestępstwa, za które sprawcy zostali skazani prawomocnym wyrokiem skazującym, jednakże nie wszystkie czyny były znane organom ścigania i objęte aktem oskarżenia.

Czynniki wpływające na zakres ciemnej liczby

• Brak informacji o popełnionym przestępstwie ze strony pokrzywdzonych,

• Brak współpracy świadków z organami ścigania oraz nieumiejętność współpracy organów ścigania ze społeczeństwem,

• Metody działania przestępnego,

• Poziom pracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.

Próbę określenia szacunkowej wartości ciemnej liczby stosuje się najczęściej poprzez przeprowadzenie eksperymentu, obserwacji uczestniczącej, bądź wypadku.

Zmiany w obrębie taktyki i techniki popełniania przestępstw kryminalnych

• Zmiany w zakresie techniki

  • Prawie całkowity typu klasycznego kasiarza

  • Sporadycznie odnotowuje się włamania za pomocą raka

• Zmiany z zakresie taktyki

  • Przestępstwa są starannie zaplanowane i przygotowane

  • Zorganizowany zbyt kradzionych samochodów

Sylwetka współczesnego sprawcy w tradycyjnych przestępstwach nie ulega większym zmianom. Dominują ogonicy uniwersalni.

W większość Polscy przestępcy podejmują przy dogodnych okazjach odpowiednie działania i to nieraz bez specjalnego przygotowania.

• 90% to mężczyzna do 29 lat, mieszkaniec miasta, przestępstwa przeciwko mieniu, nietrzeźwy, działa indywidualnie lub do 3 osób, brutalny, szybko się przemieszcza, orientuje się w działaniach Policji.

Wykład 12.10.11

Temat: Charakterystyka członków zorganizowanych grup przestępczych

ZORGANIZOWANE STRUKTURY PRZESTĘPCZE

Hierarchia, jako podstawowa cecha zorganizowanych grup przestępczych

• Rola lidera zorganizowanej grupy przestępczej

• Podział ról

• Ustalony zakres wiedzy na poszczególnych szczeblach hierarchii

• Dyscyplinowanie podwładnych

• Podział zysków

• Znaczenie „ekspertów” zewnętrznych

Typowe struktury grup przestępczych

1. Struktura wodzowska – jeden silny przywódca o znacznym autorytecie, utrzymujący wysoki poziom zdyscyplinowania, bezwzględnie egzekwujący wydane polecenia (najczęściej etniczna lub rodzinna)

2. „Zarząd” grupy składający się z kilku silnie powiązanych osób odpowiadających za struktury terytorialne lub kierunki przedmiotowe grupy. Może występować różnego stopnia autonomia w działaniach tych podgrup.

3. Struktura pozioma składająca się z kilku (kilkunastu) grup współdziałających stałe przy realizacji przedsięwzięć na większą skalę, doraźne porozumienie liderów.

Kryteria decydujące o przyjęciu struktury

• Zasięg działania (dzielnica, miasto, region, kraj)

• Skład etniczny (polskie, etniczne, międzynarodowe)

• Obszar działania (kryminalne, gospodarcze, narkotykowe, multiprzestępcze)

• Pozycja lidera lub liderów

Zorganizowana przestępczość kryminalna

• Zabójstwo – zazwyczaj o charakterze porachunkowycm. Wyroki sprawcy z reguły profesjonalni, konsekwentni, bezwzględni w działaniu, zacierają dokładnie ślady, działają indywidualnie często z byłego bloku ZSRR.

• Porwania dla okupu – z chęci osiągnięcia zysku, rzadziej motyw porachunkowy. Etapowy system działania.

• Rozboje – na wartości pieniężne, konwoje. Profesjonalne przygotowanie.

• Rozboje drogowe – specjalizacja grup wschodnioeuropejskich, dobre przygotowanie i rozpoznanie

• Wymuszenia rozbójnicze – podział ról: szef, inkasenci i egzekutorzy.

Zorganizowany przerzut ludzi przez granicę – wysoki stopień zorganizowania

• Organizator międzynarodowy – werbujący chętnych, wyznaczający szlak

• Organizator krajowy – organizuje bramkę, dokumenty, bazy etapowe

• Przewodnicy – przez zieloną granicę (zbiorowo) lub przez bramkę (indywidualnie), zamieszkały w pobliżu granicy, często byli celnicy lub strażnicy, znający system ochrony i kontroli.

Proceder ma charakter międzynarodowy, stałe kontakty, przyjaźnie z ZK.

Handel ludźmi

• Zleceniodawca - składa zamówienie na określone osoby

• Werbownik – często działa pod legalnym przykryciem: pośrednictwa pracy, działalność turystyczna (wykorzystanie Internetu)

• Fałszerze dokumentów – wizy, paszporty, zezwolenia na pracę

• Przewoźnicy

• Hurtownik w kraju docelowym – złamanie psychiczne, zmuszenie do pracy

• W Polsce znaczną część opanowały grypy zagraniczne – Rosja, Bułgaria…

Przestępczość samochodowa – struktura grupy złodziejskiej

• Organizator – lider grupy, działa w porozumieniu z paserami. Właściciel zakładów naprawczych itp.

• Złodziej samochodów – „Krzysiek”, „palant”

• Przewoźnik – „wozak”, „skoczek”

• Mechanik demontujący pojazd lub zmieniający jego cechy

• Pośrednik w sprzedaży, paser – „konik”

• Fałszerz – dostarcza lub zmienia dokumentację

• Pracownicy administracji – dostarczają dokumenty

• Wyspecjalizowani włamywacze – kradzieże dokumentów

Fałszerstwo pieniędzy

• Inwestor – organizuje przedsięwzięcia. Proceder wymaga wiedzy i środków na rozkręcenie oraz współdziałania wielu osób nawzajem o sobie niewiedzących. Grupy posiadające kontakty zagraniczne. BAŁKANY

• Wyspecjalizowani dostawcy farby, papieru (produkcja lub zakup u producenta, rzadziej kradzież), matryc i urządzeń poligraficznych.

• Fałszerze

• Osoby wprowadzające do obiegu - wyspecjalizowani fachowcy lub liczni przypadkowi dealerzy, często cudzoziemcy. Kurierzy, często dyplomaci z małych krajów.

Wykład 13.10.2011r.

Temat: Sposoby popełniania przestępstw Kryminalnych. Problematyka przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu.

Śmierć

Art. 9

1. Pobranie komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia jest dopuszczalne po stwierdzeniu trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu).

2. Kryteria i sposób stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu ustalają powołani przez ministra właściwego do spraw zdrowia specjaliści odpowiednich dziedzin medycyny przy uwzględnieniu…

Czynnikiem kwalifikującym śmierć mózgu jest nieodwracalny brak funkcji pnia mózgu (obwieszczenie MZ z dnia 17 lipca 2007r. w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu)

Zabijanie – zachowanie się sprawcy polegające na różnorodnych czynnościach składających się na pozbawienie życia innego człowieka (zarówno poprzez działanie jak i zaniechanie) tj, na spowodowanie jego śmierci.

Art. 148 k.k. – Kto zabija….

Ciemna liczba zabójstw

Tzn. liczba zabójstw faktycznie popełnionych, ale z róznych względów nie stwierdzonych przez organy ścigania jako zabójstwa.

W liczbie tej zawierają się zdarzenia takiej jak:

• Zgody naturalne (ok. 390 tys)

• Samobójstwa (około 5-6 tys rocznie)

• Zaginięcia (około 15 tys rocznie)

Typologia ofiar (wg B. Mendelsohna)

• Całkowicie niewinne (dziecko, osoba nieprzytomna)

• Mniej winne niż sprawca (ofiara własnej ignorancji)

• Winne w stopniu równym winie sprawcy (ofiary prowokujące lub niezachowujące ostrożności)

• Bardziej winne niż sprawca lub wyłącznie winne (sprawce działający w stanie wyższej konieczności, ofiara z urojenia)

Ofiary zabójstw

1. Osoby szczególnie narażone na niebezpieczeństwo gwałtownej utraty życia = predestynacja zawiniona

• Nadużywające alkoholu, awanturnicy, prostytutki

2. Osoby o tzw. predestynacji niezawinionej tj. przy motywie rabunkowym i nieustalonym

• Posiadające określone dobra

• Będące w niewłaściwym miejscu

3. Osoby uciążliwe

• Noworodki

• Nieuleczalnie chore

• Starcy

4. Osoby o prowokacyjny

• Prowokacje seksualne

• Okazywanie pieniędzy

Sprawcy zabójstw

• W ok. 80% mężczyźni (przy np. seksualnym i rabunkowym 83% inaczej będzie przy rodzinnym)

• Najczęściej w wieku 30-49 lat

• Około 40% z nich była wcześniej karana

• Około 50% nie uczy się i nie pracuje

• Około 77% z nich była w stanie, co najmniej po użyciu alkoholu

• Typ okazjonalny

• Typ zawodowego zabójcy, tzw. KILER

• Przy zabójstwach dokonywa

Narzędzia sprawcy zabójstw

Dobór narzędzi do dokonania zabójstwa zależy między innymi od:

• Motywu

• Doświadczenia

• Stanu psychicznego sprawcy

1. Przy motywie rodzinnym (sprawcy nie planują zabójstwa)

• To co w zasięgu ręki

• Nóż, siekiera, młotek, tasak, broń myśliwska

2. Przy motywie seksualnym

• Spracy duszą rękoma, częściami garderoby

• Wykorzystują to co mają pod ręką (kamień, gałąź)

• Lubieżnicy, zorganizowani starannie przygotowują noże, skalpele, noże modelarskie, linki, struny od gitary

3. Przy motywie rabunkowym

• Ad hoc – to co jest pod ręką, kamień, cegła

• Przy planowanych broń

4. Na zlecenia, porachunki

• Starannie zaplanowane

• Broń

• Pozoracja wypadku

PROCES MOTYWACYJNY

Pobudka

Stanowi czynnik emocjonalny sygnalizujący istnienie niezaspokojonej potrzeby, spełnia rolę siły inicjującej i towarzyszącej całemu przebiegowi procesu motywującego

Motyw

zespół przesłanek uczuciowych i intelektualnych, determinujący wybór środka mającego w subiektywnym przekonaniu jednostki zaspokajać ta potrzebę

MOTYW DZIAŁANIA

Jest to proces psychiczny pobudzający i ograniczający działanie w kierunku realizacji celu mającego zaspokoić określone potrzeby.

Motywy zabójstw wg statystyki policyjnej

• Rabunkowy

• Seksualny

• Na zlecenie

• Na tle nieporozumień rodzinnych

• Nieustalony

• Z powodu porachunków przestępczych

• Tło, motyw inny

1. ZABÓJSTWO O MOTYWIE RABUNKOWYM

Jest to przestępstwo polegające na pozbawieniu życia osoby posiadającej, dysponującej lub chroniącej mienie w celu dokonania zaboru tego mienia lub utrzymania się przez sprawcę w jego posiadaniu.

Symptomy zabójstwa o motywie rabunkowym

• Brak przedmiotów przy ofierze,

• Brak określonych przedmiotów lub pieniędzy w mieszkaniu ofiary,

• Ślady penetrowania mieszkania,

• Ślady torturowania ofiary,

• Zabójstwo osoby majętnej lub uchodzącej za taką.

Planowanie zabójstwa o motywie rabunkowym

• Wytypowanie osoby – ofiary zabójstwa na podstawie przeprowadzonego „wywiadu” dotyczącego:

  • Wartości mienia, które posiada przyszła ofiara

  • Samej ofiary, np. miejsce pracy, upodobania

  • Zabezpieczenia samego obiektu.

• Dobór odpowiednich narzędzi,

• Ustalenie okoliczności, w jakich ma być dokonane zabójstwo,

• Zabezpieczenie się przed odpowiedzialnością karną.

2. ZABÓJSTWO O MOTYWIE SEKSUALNYM

Jest to przestępstwo polegające na pozbawieniu życia osoby w związku z zaspokojeniem lub chęcią wzbudzenia popędu płciowego przez sprawcę.

Symptomy zabójstwa o motywie seksualnym

• Obnażenie całkowite lub częściowe zwłok,

• Charakterystyczne ułożenie zwłok,

• Ślady spermy w otworach naturalnych, na zwłokach i podłożu,

• Liczne obrażenia ciała i narządów płciowych,

• Bardzo często śmierć w wyniku uduszenia,

• Zabójstwo w mało uczęszczanych ustronnych miejscach.

Zabójstwa o motywie seksualnym

• Rzeczywiste

  • Dokonywane w ścisłym i bezpośrednim powiązaniu z realizacją odchylonego od normy popędu płciowego sprawcy

  • Zabójstwa popełnione dla wzbudzenia popędu płciowego sprawcy, zaspokajanego w czasie agoni ofiary lub bezpośrednio po jej zgodnie

  • Zabójstwo dokonane dla utrzymania lub nasilenia już wzbudzonego odchylonego od normy popędu płciowego – dokonywanie w czasie stosunku bądź rzadziej przed stosunkiem

  • Zabójstwa popełniane po odbytym stosunku dla zaspokojenia popędu płciowego spracy nie zaspokojonego w trakcie stosunku

• Pozorne

Cechy dystynktywne zabójstwa z lubieżności

• Przypadkowość w doborze ofiary,

• seryjność

• stereotypowość działania sprawcy

• starannie dobrane miejsce

Cechy dystynktywne sprawcy zabójstwa z lubieżności

• Psychopatia wyrażające się skrajnym sadyzmem

• Frustracje w kontaktach seksualnych,

• Spryt i przebiegłość

• Nieśmiałość, małomówność i poczucie poniżenia

• Wczesna demoralizacja

• Wiek w zasadzie nieprzekraczający 50 lat.

Wyznaczniki seryjności

• „Modus operandi”

• Ten sam rejon dokonania następnego przestępstwa,

• Zbliżone do siebie cechy psychofizyczne sprawcy,

• Podobna geografia miejsc dokonania kolejnych zabójstw.

3. ZABÓJSTWA O MOTYWIE NIEPOROZUMIEŃ RODZINNYCH

• Najliczniejsza statystycznie grupa zabójstw

• Przyczyną zabójstw są konflikty rodzinne, alkohol

• Bardzo wysoka wykrywalność sprawców

• Niemożność prowadzenia działalności profilaktycznej przez Policję.

4. ZABÓJSTWA O MOTYWIE PORACHUNKÓW PRZESTĘPCZYCH

• Zabójstwa popełniana z powodu nieporozumień, zatargów między przestępcami

• Zabójstwa będące przejawem działalności zorganizowanych grup przestępczych:

  • Walka o strefy wpływów

  • Eliminowanie konkurencji

  • Zemsta za nielojalność

  • Zemsta za współpracę z Policją

  • Chęć pozbycia się świadka

  • Walka o przywództwo w grupie

• Zabójstwa na tle doznanych osobistych krzywd fizycznych lub moralnych, a także strat materialnych.

5. ZABÓJSTWO „NA ZLECENIE”

• Co najmniej dwie osoby uczestniczące:

  • Zleceniodawca

  • Bezpośredni wykonawca

• Stosowanie borni, materiałów wybuchowych lub pozorowanie wypadku,

• Bezwzględność,

• Niewielka ilość lub brak śladów przydatnych dla procesu wykrywczego.

Zadania policji w związku z zabójstwami „na zlecenie”

6. ZABÓJSTA O MOTYWNIE NIEUSTALONYM

Motyw nieznany. Żaden z pięciu powyższych motywów nie pasuje do danego przypadku. Nie ma punktu zaczepienia.

Zasada dwóch pierścieni:

1. Czynność : ustalenie tożsamości.

2. Ustalenie życiorysu przez pryzmat płaszczyzn (towarzyska, rodzinna, sąsiedzka, życia erotycznego). Odtworzenie ostatnich minut, godzin, dni w układzie chronologicznym. Zdobycie informacji, co robił, co jadł, z kim się spotykał.

7. TŁA, INNE MOTYWY

Znany motyw, ale nie pasuje do 5 określonych wyżej motywów (np. zabójstwo z zazdrości).

p.Tokarski Tajwan 218 Wykład 19.10.2011r.

Temat: Bójki, pobicia oraz inne przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

Kwalifikacja prawna innych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu

Art. 151. - Doprowadzenia namową lub pomocą do targnięcia się człowieka na życie.

Art. 152-154. - Niedozwolone przerwanie ciąży, za zgodą kobiety ciężarnej i wbrew woli kobiety ciężarnej.

Art. 155 – Nieumyślne spowodowanie śmierci człowieka.

Art. 156 §1,2,3 – ciężki uszczerbek na zdrowiu.

Art. 157 §1 – średni uszczerbek na zdrowiu (naruszenie czynności narządu ciała lub roztrój zdrowia inny niż w art. 156 §1)

Art. 157 §2 – lekki uszczerbek na zdrowiu (naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni)

Art. 157a

§1 Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu (grzywna, ograniczenie wolności , pozbawienie wolności do lat 2)

§2 Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego.

Art. 158 §1 – bójka, §2 bójka z niebezpiecznym narzędziem

Art. 160 – narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia

Art. 161 – narażenie na zarażenie chorobą

Art. 162 – niedziele pomocy

Bójka – to wzajemne starcie się co najmniej trzech osób, polegające na wzajemnym naruszaniu nietykalności cielesnej uczestników starcia.

Pobicie – polega na tym, że dwie lub więcej osób dokonuje czynnej napaści na jedną lub więcej osób.

Pobicie „jednoosobowe” – to takie pobicie, którego wyłącznym sprawcą jest tylko jedna osoba. W zależności od jego skutków podlega może zakwalifikować z art. 156 lub art. 157 kk.

p. Tokarski Wykład 20.10.2011r.

Temat: Sposoby dokonywania rozbojów i wymuszeń rozbójniczych.

Rozbój art. 280§1 kk.

Typ kwalifikowany rozboju art. 280§2 kk.

• Posłużenie się bronią palną, nożem lub innym, podobnym przedmiotem.

• Posłużenie się środkiem obezwładniającym.

• Sprawca działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający zdrowiu.

• Działanie wspólnie z inną osobą, która posługuje się bronią, nożem, przedmiotem środkiem lub sposobem.

(długopis może być również takim przedmiotem i kwalifikuje się z §2)

Pokrzywdzeni:

• Mężczyźni,

• Przebywający w okolicach lokali gastronomiczno-rozrywkowych

• Także w miejscach otwartych w godzinach wieczorno-nocnych,

• Często starsi od sprawców

• Znaczna część pod wpływem alkoholu.

Sprawcy:

• Mężczyźni w młodym wieku (do 25lat)

• Spory udział nieletnich

• Często recydywiści,

• Na ogół o niskim poziomie umysłowym,

• Niskie wykształcenie

• Często niepracujący.

Kradzież rozbójnicza art. 281 k.k.

W celu utrzymania się w posiadaniu uprzednio zabranej cudzej rzeczy ruchomej

• Przemoc

• Groźba natychmiastowego użycia przemocy

• Doprowadzanie do

Wymuszenie rozbójnicze art. 282 k.k.

Cel:

• osiągnięcie korzyści majątkowej

Działanie:

• Przemoc

• Groźba zamachu na życie lub zdrowie

• Groźba gwałtownego zamachu na mienie

Skutek:

• Doprowadzenie innej osoby do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej.

Art. 286§2 k.k. – kto żąda korzyści majątkowej za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy. (różnica – istnienie GROŹBY zamachu na mienie w wymuszeniu)

METODY DOKONYWANIA ROZBOJÓW

• Rozboje uliczne

• Rozboje z wtargnięciem do mieszkań

• Napady rabunkowe na banki oraz osoby przewożące lub przenoszące gotówkę,

• Napady rabunkowe na stacje benzynowe oraz kantory,

• Rozboje drogowe

  • W transporcie ciężarowym,

  • W transporcie osobowym.

Rozboje uliczne (miejsca publiczne, otwarta przestrzeń)

• „na zaczepkę”

• „na bombę” – atak z zaskoczenia od tyłu,

• „na podchód”

• „na trupka” – chemia, alkohol

• „z ręki” – mijając zostaje zaatakowany, traci przytomność i jest obrabiany

• „na krawat” - duszenie

• „na handlarza”

Rozboje z wtargnięciem do mieszkań - metody:

• Typowanie ofiar na podstawie:

  • Zamożności

  • Usytuowania mieszkania, posesji

  • Stylu życia

• Obserwacja w celu:

  • Ustalenia najbardziej wygodnego sposobu dostania się do mieszkania

  • Czas napadu

  • Zwyczajów domowników

• Napady często bardzo brutalne połączone z długotrwałym znęcaniem w celu uzyskania informacji o miejscu przechowywania pieniędzy i przedmiotów wartościowych.

Napady na banki - metody

Sprawcy zorganizowani (przeszłość)

• Poprzedzone rozpoznaniem,

• Samochód najczęściej kradziony,

• Sprawcy działają bezwzględnie,

• Posługują się bardzo często bronią,

• Zastosowanie kamuflażu (maski i rękawiczki),

Sprawcy niezorganizowani (obecnie):

• Najczęściej pojedynczy sprawca,

• Wiek 20-25 lat

• Sprawca wchodzi do pomieszczenia Sali kasowej i grożąc przedmiotem przypominającym pistolet

• Po wydaniu pieniędzy przez personel wychodzi na zewnątrz i oddala się pieszo.

Rozboje drogowe:

• Kierowcy taksówek

• Kierowcy TIR-ów

• Kierowcy pojazdów luksusowych

• Osoby ze strefy wschodniej

Metody:

• Zorganizowane grupy przestępcze

• Współpraca przestępców z kierowcami, celnikami, właścicielami firm itp.,

• Starannie wybrane miejsce,

• Znikoma ilości śladów.

MOTYWY ZGŁASZANIA ROZBOJÓW UPOZOROWANYCH:

• Chęć ukrycia faktu wcześniej dokonanego przywłaszczenia mienia,

• Próba wyłudzenia odszkodowania z tytułu ubezpieczenia,

• Zamiar ukrycia faktu zagubienia w stanie nietrzeźwości dokumentów urzędowych w obawie przed odpowiedzialnością służbową, a nawet karną,

• Ukrycie przed rodziną rzeczywistych powodów utraty pieniędzy czy innych przedmiotów,

• Próba doprowadzenia do odpowiedzialności karnej osoby, z która zgłaszający jest lub był w konflikcie,

• Usprawiedliwianie przed rodzicami przyczyn nieobecności bądź późnego powrotu do domu.

METODY DOKONYWANIA WYMUSZEŃ ROZBÓJNICZYCH

• Wymuszenia bezpośrednie

Podobne do działania sprawców rozbojów. W obu tych przestępstwach ma miejsce bezpośredni kontakt sprawcy z zagrożonym z tym, że w wypadku wymuszenia rozbójniczego osoba zagrożona ma przekazać żądane mienie lub nim rozporządzić.

Czynnikami, którym kierują się sprawcy przy wyborze miejsca złożenia okupu, są przede wszystkim:

• Łatwość i prostota określenia oraz opisania tego miejsca,

• Łatwość dostępu do niego,

• Możliwość obserwowania przez całą dobę.

• Wymuszenia pośrednie (anonimowe):

Sprawcy żądają złożenia okupu, wysyłając lub podrzucając listy anonimowe bądź podpisane pseudonimem, albo też nawiązują z pokrzywdzonym podobny kontakt przez telefon.

W treści listów anonimowych występują następujące elementy:

• Żądanie

• Groźba

• Określenie miejsca i czasu złożenia okupu

• Pseudonim

• Dodatkowe informacje i wskazówki, np. rysunki, szkice, określone znaki.

Anonimy sporządzane są:

• Pismem ręcznym zwykłym (niezmienionym),

• Pismem ręcznym zamaskowanym (zmienionym), na zwór druku,

• Dużymi i małymi literami,

• Pismem prostokątnym, technicznym, leworęcznym,

• Pismem maszynowym,

• Z liter, wyrazów lub całych zdań wyciętych z gazet, z książek itp.

Z reguły autorzy anonimów ostrzegają pokrzywdzonych o spełnieniu groźby na wypadek zgłoszenia do Policji. W anonimach sprawcy żądają złożenia okupu w pieniądzach.

Wysokość okupu wyznaczona jest w zależności od:

• Fantazji sprawców,

• Ich potrzeb i znajomości warunków materialnych adresata.

Najczęściej występujące groźby to:

• Zabójstwo

• Podpalenie zabudowań

• Pobicie lub spowodowanie obrażeń ciała

• Porwanie dziecka

• Ujawnienie dokonanego przestępstwa

• Wysadzenie w powietrze zabudowań, pojazdu samochodowego

• Spowodowanie padnięcia inwentarza żywego

• Zniszczeni sprzętu gospodarskiego

• Rozgłoszenie wiadomości kompromitujących itp.

Przestępcy wymuszający świadczenia korzystają też z łączności telefonicznej.

Rozmowy telefoniczne mogą zastąpić listy anonimowe lub po przesłaniu listu anonimowego sprawcy posługują się telefonem w celu:

• Dodatkowego zastraszenia ofiary

• Przyspieszenia terminu złożenia okupu

Ponadto rozmowy telefoniczne pozwalają sprawcy zorientować się:

• Jak pokrzywdzony reaguje na groźby?

• Czy jest przerażony?

• Czy gotów jest złożyć żądaną sumę pieniędzy?

Wykład 27.10

Temat 2/3: Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności.

Przestępstwa seksualne (L. Lernell) - są to takie typy zachowań ludzkich (wraz z ich skutkami), powiązanych z życiem seksualnym człowieka, jakie są zakazane przez ustawodawstwo karne.

Popęd płciowy - skłonność osobników dojrzałych płciowo do kontaktu płciowego; u wyższych kręgowców zależy od działania hormonów płciowych i hormonów gonadotropowych przysadki oraz od układu nerwowego. Źródło: Encyklopedia PWN

Rodzaje popędów

• Heteroseksualny

• Biseksualny

• Homoseksualny

Dewiacje seksualne (odchylenia seksualne):

• W zakresie obiektu np. pedofilia

• W zakresie sposobu realizacji np. sadyzm

• Nietypowe np. kazirodztwo

ZGWAŁCENIE art. 197 kk

• § 1 doprowadzenie do obcowania płciowego,

• § 2 inna czynność seksualna,

• § 3 zgwałcenie wspólnie z inną osobą

• § 4 zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem

Przyczyny zgwałceń:

- wiktymologiczne – wiążą się z sytuacjami prowokowanymi przez ofiary, wynikającymi z ich nieostrożności, nawiązywania kontaktów z przypadkowymi osobami, naiwności, wspólnego używania środków odurzających i alkoholu. W tej kategorii mieszczą się także cechy osobowości i zachowania, które wpływają na wzrost ryzyka stania się ofiarą oraz czynniki pozaosobowe (wracanie nocą do domu itp.)

- psychiatryczne – biorą pod uwagę psychopatię sprawcy przestępstwa, nieprawidłowy rozwój jego struktur psychicznych.

- feministyczne – podkreślają rolę przemocy jako wskaźnika męskości. Stanowisko to wiąże się często ze stereotypowymi sądami dotyczącymi mężczyzn i kobiet oraz ich wzajemnych relacji. Poprzez gwałt dokonany na kobiecie sprawca dąży do poniżenia ofiary jako przedstawicielki drugiej płci.

- związane z dezorganizacją społeczną – gwałtowne zmiany społeczne i opóźnienia kulturowe mogą wpływac na destabilizację życia w obrębie różnych grup społecznych, a w tym prowokowac występowanie zjawisk patologicznych i przestępczych, wśród których szczególne miejsce zajmują popełniane w związku z agresją. Starowicz uważa, że liczba zgwałceń rośnie w miarę wzrastania kryzysów społecznych, ekonomicznych i obyczajowych.

Charakterystyka ofiar i sprawców zgwałceń:

- zdecydowana większość zgwałceń to sytuacja, kiedy ofiarą jest kobieta, a sprawcą mężczyzna

- zdarzają się przypadki, kiedy sprawczyni jest inicjatorką gwałtu i dokonuje innych czynności seksualnych na ofierze

- żadne zachowanie ofiary (nawet skrajnie prowokujące) nie może służyc jako próba usprawiedliwienia zgwałcenia

- śledztwo i wynikające z niego wnioski powinny by skoncentrowane na braku zgody osoby pokrzywdzonej, nie zaś na dowodach potwierdzających stawianie oporu fizycznego i tym samym podnoszącego go do rangi elementu definiującego gwałt

- zgwałcenie małżonka – obowiązek wspólnego pożycia małżonka określony w art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w żadnym wypadku nie uprawnia małżonka do jego egzekwowania w jakikolwiek sposób.

Z danych USA wynika, że takie doświadczenie miało 15 % ogółu żon. Typy:

• Sytuacyjne (pod wpływem alkoholu, narkotyków)

• Represyjne (ukaranie)

• Gniewne (za niechęć żony do kontaktów)

• Sadystyczne

• Dewiacyjne (mąż jest raptofilem i zaspokaja swoje potrzeby dewiacyjne również w małżeństwie)

- zgwałcenie prostytutki – podlegają takiej samej ochronie prawnej jak inne osoby

- gwałt na randce – wymuszony kontakt seksualny, do którego dochodzi między osobami, które dobrze się znają, przyjaźnią lub darzą uczuciem. Czasem z użyciem substancji psychotropowych lub alkoholu.

Czynniki kryminogenne przestępstw o podłożu seksualnym

• Dysfunkcjonalność środowiska rodzinnego i brak wzorców, bądź złe wzorce wychowawcze wyniesione z domu rodzinnego,

• Wzrost liczby osób z zaburzeniami psychicznymi prowadzącymi do odchyleń w prawidłowej realizacji popędu płciowego,

• Nadużywanie alkoholu, prostytucja, narkomania,

• Anonimowość życia,

• Ucieczki z domów zwłaszcza dot. nieletnich

• Szerzenie się podkultur,

• Niedoskonałość profilaktyki społecznej,

• Przyspieszone dojrzewania fizycznego młodzieży przy mniejszym stopniu dojrzałości psychicznej,

• Możliwość uzyskiwania korzyści materialnych z działalności związanej ze sferą seksualną (sutenerstwo, handel ludźmi, pornografia itp..)

Prawa ofiar zgwałcenia w postępowaniu przygotowawczym:

• Do poszanowania intymności i godności

• Do informacji

• Do wyrażenia zgody na interwencję medyczną

• Do wsparcia przez osobę bliska

• Do kontaktu z rodziną

Charakterystyka sprawcy przestępstw seksualnych (profil psychologiczny)

• skłonność do nadawania innym ludziom cech swojego stanu emocjonalnego tłumienie w sobie gniewu,

• znaczna obsesja na tle religijnym,

• skłonność do przedmiotowego traktowania innych ludzi i swoich bliskich,

• manipulowanie swoim otoczeniem (manipulacja ludźmi),

• niedojrzały społecznie,

• bardzo niska samoocena,

• spostrzeganie niewłaściwych zachowań na tle seksualnym, niezgodne z prawem , jako nie zależne od jego własnej woli

Sprawcy:

• mężczyźni,

• w młodym wieku,

• często z zaburzeniami w sferze życia seksualnego,

• sprawca - człowiek o osobowości lękowo-agresywnej / nerwice , dewiacje seksualne/

• niski poziom umysłowy,

• nie uczący się, nie pracujący,

• uprzednio karani,

• większość sprawców - normalnie ukierunkowany popęd sęk.

• przejawy okrucieństwa sprawców,

• bardzo młody wiek sprawców( i ofiar),

• grupowy sposób działania sprawców.

Ofiary:

• wiek, wykształcenie, status społeczny zbliżony jest do statusu sprawców,

• często osoby lekkomyślne,

• w większości znały sprawców

Zapobieganie przestępstwom przeciwko wolności seksualnej i obyczajności:

• edukacja społeczeństwa

• edukacja dzieci

• psycholog szkolny

• respektowanie praw dziecka

Wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej ar 198 kk

Polega na wykorzystaniu osoby lub wynikającym z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej braku zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem i doprowadzeniu jej do obcowania płciowego lub innej czynności seksualnej

Seksualne wykorzystanie zależności lub krytycznego położenia (art.199 kk)

Polega na doprowadzeniu innej osoby do obcowania płciowego lub innej czynności seksualnej prze wykorzystanie stosunku zależności lub wykorzystanie jej krytycznego położenia.

Seksualne wykorzystanie małoletniego poniżej 15 roku życia art. 200 kk

§ 1 seksualne wykorzystanie małoletniego

§ 2 prezentowanie małoletniemu wykonania czynności seksualnej

Grooming – nawiązanie kontaktu teleinformatycznie lub telekomunikacyjnie z małoletnim poniżej 15 roku życia w celu wykorzystania seksualnego. Art. 200a k.k.

Pochwalanie treści pedofilskich art. 200b k.k.

Propagowanie – przekazywanie, upowszechnianie wzorca zachowań o charakterze pedofilskim

Pochwalanie – wyrażanie aprobaty, wskazanie zalety określonych zachowań, usuwające wątpliwości czy zastrzeżenia co do ich aprobowania

Kazirodztwo art. 201 kk

Obcowanie płciowe z osoba najbliższą. (Wstępny, zstępny, przysposobiony, przysposabiający, brat lub siostra). Tylko, kiedy nie ma na to zgody! Jeśli jest to nie jest to kazirodztwo.

Stręczycielstwo

nakłanianie innej osoby do uprawiania prostytucji

Kuplerstwo

Ułatwianie innej osobie uprawianie prostytucji

Sutenerstwo

Czerpanie korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez inna osobę

Tryb ścigania

Ściganie przestępstw określonych w art. 197(zgwałcenie) lub 199 (seksualne wykorzystanie zależności), jak również w art. 198 (wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej), jeżeli określony w tym przepisie stan ofiary nie jest wynikiem trwałych zaburzeń psychicznych, następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Czynniki sprzyjające popełnianiu przestępstw o charakterze seksualnym

• Ucieczki z domów zwłaszcza dot. nieletnich

• Dysfunkcjonalność środowiska rodzinnego i brak wzorców, bądź złe wzorce wychowawcze wyniesione z domu rodzinnego,

• Wzrost liczby osób z zaburzeniami psychicznymi

• Wzrost liczby osób z defektami wynikłymi z nadużywania alkoholu, środków odurzających

• Zmiany demograficzne

• Zmiany w obyczajności seksualnej społeczeństwa

• Brak partnera seksualnego

• Niewłaściwy przebieg inicjacji seksualnej

Okoliczności i sposoby popełniania:

• najtrudniejsze z punktu widzenia procesu wykrywczego są zgwałcenia, gdzie sprawca jest nieznany,

• zgwałcenia jak i inne przestępstwa przeciwko wolności seksualnej mogą występować w związku z innymi przestępstwami jak: art.280, 282, 278, 279, czy tez innymi przestępstwami przeciwko wolności seksualnej i obyczajności,

• większość przestępstw jest dokonywanych na terenach miejskich,

• wśród przestępstw dokonywanych na terenach wiejskich występuje duża ciemna liczba,

• większość czynów przeciwko wolności seksualnej i obyczajności jest dokonywanych w terenie otwartym,

• zgwałcenia oraz inne czyny przeciwko wolności seksualnej i obyczajności dokonywane są:

  • na terenie otwartym jak i w pomieszczeniach z okazji zabaw i dyskotek tak w mieście jak i na wsi,

  • zbiorowo, a przy tym nie zawsze chęć zaspokojenia potrzeb seksualnych jest motywem wiodącym. sprawcom często przyświeca chęć sponiewierania czy upokorzenia ofiary,

  • w mieszkaniach często wiążą się z rabunkiem przedmiotów i charakteryzują się dużą brutalnością wobec ofiar ,

  • przy okazji lub pod pretekstem przewozu samochodem,

  • na terenie otwartym jak i w pomieszczeniach wykorzystując sytuacje wynikłe z codziennego bytowania - przypadkowe, jak i w wyniku zwabiania ofiar w ustronne miejsce. Będzie to dotyczyło dorosłych jak i dzieci,

  • w pomieszczeniach gdzie występują dwa typowe sposoby wiążące się z rodzajem relacji ofiara-sprawca. W pierwszym sprawcą jest osoba obca wpuszczana do mieszkania przez ofiarę przeważnie po zastosowaniu przez niego podstępu. W drugim zaś - sprawcami są zdemoralizowani rodzice i opiekunowie

• w przypadku produkowania, rozpowszechniania, sprowadzania i prezentowania treści pornograficznych - sprawcy działają w celu osiągnięcia korzyści majątkowych , często w zorganizowanych grupach,

• rozpowszechnianie takich materiałów może następować przez kol­porterów, kioskarzy, wypożyczalnie video, sutenerów, prostytutki, ponadto w seks-shopach, klubach nocnych itp.

• zwabianie i wykorzystywanie dzieci do tych produkcji, wyko­rzystywanie dzieci z ubogich rodzin i domów dziecka,

• w przypadku stręczycielstwa, sutenerstwa, kuplerstwa i prostytucji, ważne są:

  • zorganizowana działalność,

  • osiąganie korzyści majątkowych,

  • szczególne zależności pomiędzy ofiarą a sprawcą,

  • brak pracy,

  • migracje cudzoziemców,

  • stosowanie przemocy,

  • zwabianie pod pretekstem pracy za granicą

  • dewiacje seksualne,

  • eskalacja działań przestępczych ( od zgwałcenia do zabójstwa)

Przedmiot rozpoznania:

• osoby i środowiska

• zdarzenia

• obiekty i miejsca

wykład 28.10.2011r.

Temat: Kradzieże i kradzieże z włamaniem.

Ujęcie prawne i kryminalistyczne:

• kwalifikowany typ kradzieży określony w art. 279 k.k. Ustawodawca używając ogólnego określenia „kradzież z włamaniem” pozostawił jego wykładnię doktrynie i orzecznictwu. Nie wprowadził definicji zapewne z uwagi na chęc uniknięcia „zadeklarowania” określonej koncepcji interpretacyjnej.

• Sąd Najwyższy chcąc ujednolicic wykładnię uchwalił w dniu 25.06.1980 wytyczne w sprawie odpowiedzialności karnej za przestępstwo określone w art. 208 dawnego kodeksu karnego (OSNKW 1980, poz. 65)

Według tej uchwały kradzież z włamaniem zachodzi wtedy, gdy sprawca zabiera mienie w celu przywłaszczenia w następstwie usunięcia przeszkody materialnej, będącej częścią konstrukcji pomieszczenia zamkniętego lub specjalnym zabezpieczeniem chroniącym dostęp do mienia.

• Sąd Najwyższy nie podał jednak ogólnej definicji zamkniętego pomieszczenia, ograniczając się jedynie do przykładowego wyliczenia takich pomieszczeń, obejmując nim budynki zamknięte oraz specjalne pomieszczenia lub schowki, jak kasy, szafki, skrzynię itd.

• Wskazano również, że przesłanką uznania pomieszczenia za zamknięte jest zarówno jego zamknięta konstrukcja, jak i zaopatrzenie w specjalne przeszkody utrudniające dostęp do wnętrza , np. wszelkiego rodzaju kłodki, plomby, mechanizmy szyfrowe.

• Sąd Najwyższy uznał, że za kradzież z włamaniem odpowie sprawca, który dokonał zaboru i sforsował przeszkodę, żeby się wydostac („wyłamanie”)

Charakterystyka sprawców:

- okazjonalni – niezorganizowani

• Mężczyźni w młodym wieku, często nieletni lub młodociani

• Działający w niewielkich grupach, posługujący się prymitywnymi technikami

• Grupy powstałe na zasadzie sąsiedztwa, koleżeństwa, uczęszczania do tej samej szkoły, wspólnych wagarów, wspólnego pobytu w zakładzie karnym, poprawczaku

• Nie uczą się i nie pracują, pozostają na utrzymaniu rodziców

• Dokonują włamań do obiektów słabo zabezpieczonych, straty są niskie

• Prymitywna metoda działania pozwala na środowiskowe typowanie

- profesjonalni – zorganizowani

• Znający metody i środki pracy policji

• Korzystający z doskonałych środków technicznych

• Działają w grupach z podziałem na role

• Przygotowują się do przestępstwa poprzez: przeprowadzenie wywiadu przestępczego, dobór obiektu, poznanie przedmiotu zaboru, stosowanie kamuflażu, organizacja zbytu kradzionych przedmiotów

Modus operandi sprawców kradzieży z włamaniem

I etap – zespół procesów motywacyjnych i decyzyjnych związanych z powstaniem zamiaru popelnienia przestępstwa

II etap – wszystkie czynności przygotowawcze do popełnienia przestępstwa i to bez względu na czy są one karalne czy też niezagrożone odpowiedzialnością karną

III etap – czynności stanowiące bezpośrednią realizację samego zamiaru przestępnego

IV etap – zachowanie się sprawcy po dokonaniu przestępstwa

Elementy taktyki włamywacza:

• Wywiad – dotyczy informacji o ochronie obiektu, mieszkańcach, dysponentach, strażnikach, ich zwyczajach i słabostkach, najdogodniejszym czasie do włamania.

W praktyce włamania do piwnic, komórek, garaży nie są poprzedzone wywiadem.

Przy planowaniu włamań do lokali gastronomicznych, sklepów, muzeów, kościołów itp. obiektów, do których sprawca ma bezpośredni dostęp bez zwracania na siebie uwagi, przeprowadzenie wywiadu jest znacznie ułatwione. Wywiad taki sprawca przeprowadza najczęściej osobiście.

Dużej pomysłowości wymaga przeprowadzenie wywiadu na temat obiektów, do których dostęp jest utrudniony lub ograniczony przez system ochrony obiektu.

• Czas i miejsce -