Koło z ekonomii
1. podaj definicje ekonomii oraz wymien i opisz jej funkcje
Definicja
Ekonomia jest nauką o procesach gospodarczych, wykrywa i opisuje prawidłowości zachodzące między nimi, które są prawami ekonomicznymi.
Funkcje ekonomii.
Funkcja poznawcza – polega na tym, że dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych oraz rządzących nimi prawami.
Funkcja aplikacyjna – polega głównie na tym że jej ustalenia i wynikające z nich wnioski dostarczają wskazówek przydatnych w działalności gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, państwa.
2. czym zajmuje sie ekonomia?
Ekonomia jako nauka zajmuje się badaniem zachowania podmiotów gospodarczych w
dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób
zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.
3. wymien i opisz zasoby oraz podaj kilka przykladow wymienionych gatunkow
Zasoby (czynniki wytwórcze)
Zasoby ludzkie(praca) – wiek, wiedza, zdrowie, doświadczenie, predyspozycje.
Zasoby naturalne(ziemia) – ropa, gaz, węgiel, rudy, las, woda.
Zasoby rzeczowe(kapitał) środki pracy i przedmioty pracy.
Środki pracy – za pomocą nich człowiek wytwarza dobra służące zaspokajaniu jego potrzeb (nieruchomości, ruchomości)
Przedmioty – służą do produkcji dóbr (surowce, materiały)
4. wymien i opisz rodzaje gospodarek.
Podział ze względu na przedmiot wymiany:
Gospodarka towarowa lub naturalna-typ gospodarki, która charakteryzuje się tym, że producent wytwarza produkty w celu bezpośredniego zaspokojenia swoich potrzeb.
Gospodarka towarowo-pieniężna-wytwarzanie produktów przeznaczonych do wymiany przez różnego typu transakcje kupna-sprzedaży. Jest ona związana ze społecznym podziałem pracy i wyodrębnieniem się producentów.
Podział ze względu na własność czynników:
Gospodarka rynkowa- to system, w ktorym srodki produkcji sa wlasnoscia osob prywatnych. Wlasnosc prywatna motywuje ludzi do podejmowania dzialalnosci gospodarczej w celu pomnazania swojego majatku.
Gospodarka nakazowa-glowne decyzje dotyczace zuzycia zasobow strukturalnych produkcji jej podzialu podejmuje państwo, dominuje panstwowa wlasnosci srodkow produkcji
5. wyjasnij pojecie racjonalnego gospodarowania i podaj dwa przykłady
zasada racjonalnego gospodarowania, sposób postępowania podmiotów gospodarczych, które uświadamiając sobie cel swojej działalności oraz ograniczoność (rzadkość) środków służących jego realizacji, dążą do uzyskania maksymalnych efektów przy określonych, założonych nakładach (zasada największej wydajności) albo do minimalizacji nakładów ponoszonych dla osiągnięcia założonego efektu (zasada oszczędności)
- rozsądna eksploatacja złóż surowców energetycznych (plus oszczędzanie energii)
- ochrona przyrody (gatunków, zbiorowisk, ekosystemów).
6. podaj definicje rynku i opisz jego funkcje
Rynek jest to miejsce nawiązywanie kontaktów między sprzedającym i kupującym w celu przeprowadzenia transakcji kupna-sprzedaży. Rynek to proces ekonomiczny, nieprzerwanie działający system informacji, który integruje trzy stany gospodarowania czyli
produkcję,
podział,
konsumpcję.
Funkcje rynku
Rynek jako regulator wymiany, zachęca do podejmowania decyzji kupna – sprzedaży
Rynek jako regulator produkcji – poziomi zmiany cen na rynku są sygnałem do zmiany wielkości i struktury produkcji.
Rynek jako regulator procesu podziału społecznego, określa bowiem poziom cen produktów, dochody nabywców, decyduje o tym kto i w jakich ilościach nabywa dobra i usługi składające się na produkt społeczny.
Jest narzędziem ładu ekonomicznego w gospodarce.
7. wymien i opisz rodzaje rynku.
Ze względu na przedmiot wymiany
Dóbr u usług konsumpcyjnych
Dóbr produkcyjnych
Dóbr pieniężnych
Kapitału finansowego
Tytułów prawnych
Ze względy na skale i zakres transakcji
Detaliczny
Hurtowy
Ze względu na zakres przestrzenny transakcji
Rynek lokalny
Rynek regionalny
Rynek krajowy wewnętrzny
Światowy zewnętrzny
Ze względy na zakres lojalności transakcji
Legalny
Nielegalny
Ze względu na ekonomiczną siłę oddziaływania na siebie uczestników rynku.
Konkurencyjny
Monopolistyczny
8. wymien i opisz elementy rynku
Elementy rynku to
Popyt, podaż, cena.
Popyt – jest to ilość towarów jakie nabywca jest w stanie kupić w określonym czasie i cenie
Podaż – jest to ilośc towarów (dóbr) jakie producenci zamierzają sprzedać w określonej jednostce czasu i po określonej cenie.
Cena - ilość pewnego dobra (najczęściej pieniądza), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją kupić, aby do tego dobra nabyć prawa.
9. podaj pojecie popytu i podazy oraz wskaz roznice
Popyt – jest to ilość towarów jakie nabywca jest w stanie kupić w określonym czasie i cenie
Podaż – jest to ilośc towarów (dóbr) jakie producenci zamierzają sprzedać w określonej jednostce czasu i po określonej cenie.
10. od czego zalezy wielkosc popytu na dobro. podaj definicje prawa popytu
Wielkość popytu na określone dobro zależy od:
Poziomu ceny
Dochodów ludności
Gustów konsumentów
Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
Oczekiwan dotyczących zniam cen
Prawo popytu
Między ceną a wielkością popytu istnieje zależnośc odwrotna. Im wyższa cena tym niższy popyt i im niższa cena tym wyższy popyt.
11. wymien i opisz zjawiska odwrotne do prawa popytu.
Przy wzroście ceny rośnie popyt.
Takie zjawisko to paradoks Giffena.
Takie zjawisko ma miejsce w momencie gdy rośnie np. cena podstawowych artykułów żywnościowych a konsekwencją tego jest rozpoczęcie zakupu tych produktów na zapas w oczekiwaniu na jeszcze większy wzrost cen.
Owczy pęd – efekt związany z modą.
Snobizm – wzrost ceny danego dobra powoduje zwiększony popyt na nie wśród nabywców o dużych dochodach którzy upatrują w dobrach luksusowych żródła dowartościowania.
Zjawisko Veblenowskie – spadek cen dóbr luksusowych może spowodować spadek popytu wśród nabywców o wysokich dochodach, którzy przestają traktować takie dobra jako luksusowe
12. podaj definicje podazy opisz czynniki wplywajace na podaz
Podaż
Podaż jest to ilość towarów (dóbr) jaką producenci zamierzają sprzedać w określonej jednostce czasu i po określonej cenie.
Czynniki wpływające na podaż:
Koszty wytwarzania.
Sytuacja na innych rynkach
Warunki klimatyczne
Nowe technologie
Substytucja dóbr
13. podaj definicje popytu opisz czynniki wplywajace na popyt
Popyt – jest to ilość towarów jakie nabywca jest w stanie kupić w określonym czasie i cenie
Wielkość popytu na określone dobro zależy od:
Poziomu ceny
Dochodów ludności
Gustów konsumentów
Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
Oczekiwan dotyczących zniam cen
14. co to jest cena wymien i opisz rodzaje cen
Cena - ilość pewnego dobra (najczęściej pieniądza), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją kupić, aby do tego dobra nabyć prawa.
Rodzaje cen
Wolnorynkowe – są wyznaczone przez rynek na podstawie działania praw popytu i podaży
Regulowane – są ustalane przez przedsiąbiorstwo lub ich porozumienie, wykorzystując swą pozycję na rynku.
Ceny urzędowe – są ustalane przez organy administracji państwowej. Stosowane w gospodarce centralnie planowanej, w gospodarce rynkowej zakres stosowania takich cen jest o wiele mnijeszy np. rolnictwo, gospodarka energetyczna. Polega to na wprowadzaniu cen maksymalnych i minimalnych z pominieciem mechanizmów rynkowych.
Cena maksymalna – wprowadzana jest z reguły w sytuacji braku dóbr o istotnym znaczeniu społecznym celem ochrony konsumenta np. mieszkania komunalne
Cena minimalna – oznacza ze dobra i usługi, na które ustalono cenę minimalną nie mogą być sprzedawane poniżej tych cen.
Cena równowagi – wyznacza punkt przecięcia się krzywej popytu i podaży, jest to cena, po której ilośc dobra wprowadzonego na rynek znajdzie nabywców.
15. wymien i opisz rodzaje dóbr.
Dobro, każda rzecz, która może służyć do zaspokajania ludzkich potrzeb. Istnieje wiele rodzajów dóbr:
dobra wolne – dostępne dla każdego w nieograniczonej ilości (np. powietrze),
dobra rzadkie – niedostępne w takiej ilości, aby zaspokoić wszystkie potrzeby ludzkie (np. złoto),
dobra prywatne – kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez pojedynczych ludzi albo członków małych, dobrowolnie tworzonych grup (np. żywność),
dobra publiczne – kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez duże grupy ludzi lub rządy (np. ochrona policyjna, obrona narodowa),
dobra konsumpcyjne – zużywane zaraz po ich wyprodukowaniu lub zakupie, w celu zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych (np. żywność),
dobra produkcyjne (inwestycyjne), kupowane lub wytwarzane w celu dalszego ich wykorzystania w procesie produkcji (np. papier),
dobra materialne – ich wartość można oszacować w pieniądzu (np. samochód),
dobra niematerialne – nie można ich przedstawić w pieniądzu (np. talent).
16. wymien i opisz podmioty gospodarcze (gosp domowe, panstwo)
Gospodarstwa domowe.
jeden z podmiotów gospodarczych, jedna osoba lub ich zespół, razem zamieszkujących lub osobno, wspólnie się utrzymujących (w ogromnej większości połączonych więzami biologicznymi i stanowiących rodziny). Osoby samotne, utrzymujące się samodzielnie, to jednoosobowe gospodarstwa domowe. Posiadają oraz zarządzają wspólnym majątkiem oraz wspólnym budżetem w celu zaspokojenia głównych potrzeb członków gospodarstwa
Przedsiębiorstwa.
Przesiębiorstwo jest jednostką gospodarczą wyodrębnioną pod względem ekonomicznym i prawno-organizacyjnym wykorzystującą czynniki produkcji do wytworzenia dóbr. Wyodrębniony ekonomicznie oznacza że majątek przedsiębiorstwa jest własnoscią indywidualną lub należy do grupy właścicieli (gdy firma jest spółką) oraz że sytuacja ekonomiczna zależy przede wszystkim od wyników jej gospodarności.
Państwo.
To ogromna siła ekonomiczna m.in. w dziedzinie produkcji. Państwo jest właścicielem wielu ważnych, kluczowych gałęzi i udziałowcem we własności kapitału bankowego i przemysłowego, systemu łączności, transportu, systemu energetycznego, górniczo-wydobywczego, hutniczego i gospodarki komunalnej.
17. wymien i opisz funkcje przedsiębiorstwa
Funkcja podażowa
Funkcja podażowa sprowadza się do wytwarzania dóbr i usług oraz kierowania ich na rynek (krajowy i międzynarodowy)
Funkcja popytowa
Przedsiębiorstwa jako uczestnicy rynku zgłaszają popyt na rzeczowe i osobowe czynniki produkcji, tym samym spełniając funkcję popytową.
Funkcja społeczna
W przedsiębiorstwie pracują ludzie o różnym poziomie kwalifikacji, współpracują i konkurują ze sobą. Powstają konflikty, jest miejscem powstawania różnych nawyków, gospodarności, zdyscyplinowania, edukacji.
Funkcja rozwoju gospodarczego
Dobrze funkcjonujące przedsiębiorstwo prowadzi do rozwoju gospodarczego regionu na którym działa, jak również kraju
18. co to jest pkb i jakie sa metody liczenia
PKB
stanowi sumę wartości wszystkich finalnych towarów i usług wyprodukowanych na terenie kraju w ciągu określonego czasu (zazwyczaj w roku). Do PKB nie zalicza się towarów i usług „pośrednich”, zużywanych w procesie dalszej produkcji. Jeśli podzielimy tę wartość przez liczbę mieszkańców kraju, uzyskamy PKB na głowę.
Metody liczenia
Metoda sumowania wartości dodanej brutto polega na sumowaniu wartości stanowiących własny wkład poszczególnych uczestników rynku do procesu produkcyjnego.
Metoda wydatkowa polega na sumowaniu wydatków na zakup dóbr i usług finalnych wszystkich sektorówinstytucjonalnych w gospodarce.
Metoda dochodowa polega na sumowaniu dochodów pierwotnych brutto (dochodów przed redystrybucją) uzyskiwanych przez poszczególne sektory instytucjonalne, związanych bezpośrednio z uruchamianymi produkcji
19. rola makroekonomii i jej glowne obszary działania
Teoriopoznawcza - zadaniem makroekonomii jest poznać, opisać, wyjaśnić i przewidzieć prawidłowości w występowaniu zjawisk i procesów gospodarczych.
Aplikacyjna - makroekonomia dostarcza wskazówek w zakresie kształtowania procesów gospodarczych oraz przesłanek dla polityki państwa.
Światopoglądowa - zrozumienie zjawisk gospodarczych pozwala na formułowanie sądów wartościujących, dotyczących celów i pożądanych stanów gospodarki.
Dydaktyczno-wychowawcza - wiedza z zakresu makroekonomii pozwala społeczeństwu zrozumieć charakter zjawisk gospodarczych oraz dokonać oceny polityki makroekonomicznej państwa.
Prognostyczna - zadaniem makroekonomii jest uprzedzanie występowania określonych zjawisk gospodarczych i wyprzedzające przedsięwzięcie odpowiednich środków, dzięki czemu polityka państwa jest prowadzona ex ante a nie ex post.
20. opisz cele polityki makroekonomicznej
Cele makroekonomii:
· w obszarze produkcji (wysoki poziom produkcji w ujęciu względnym i bezwzględnym i wysokie tempo wzrostu)
· w obszarze zatrudnienia (wysoki poziom zatrudnienia oraz niski poziom bezrobocia przymusowego)
· w obszarze cen (zapewnienie w miarę stabilnych cen, przy zachowaniu gry rynkowej)
· w obszarze stosunków z zagranicą (równowaga w bilansie handlu zagranicznego – między eksportem a importem; stabilizacja kursu walutowego)
21. wymien narzedzia makroekonomiczne
Narzędzia makroekonomii:
· polityka fiskalna (wydatki publiczne z jednej strony, a podatki z drugiej)
· polityka monetarna – pieniężna (zajmuje się kontrolowaniem podaży pieniądza oraz stopy procentowej i jej wpływu)
· polityka dochodowa (relacje płac minimalnych, zasiłków)
· polityka handlowa (handlu zagranicznego oraz polityka kursowa)
polityki sektorowe (strukturalne) państwa
22. pieniadz i jego funkcje
Pieniądz - powszechnie akceptowany środek wymiany dóbr i usług oraz miernik ich wartości, także środek tezauryzacji oraz środek zwalniania z zobowiązań, może nim być cokolwiek, co jest będzie akceptowane przy płatnościach za dobra i usługi.
„Funkcje pieniądza.”
Pieniądz pełni w systemie gospodarczym kilka ważnych funkcji. Jest przede wszystkim miernikiem wartości towarów oraz środkiem, umożliwiającym dokonywanie jakichkolwiek transakcji. Jest też środkiem płatniczym, może być używany do gromadzenia oszczędności, wreszcie może ułatwiać wymianę międzynarodową.
1. ŚRODEK WYMIANY
Najstarszą funkcją pieniądza jest wymiana – pośrednictwo w transakcjach, w których dochodzi do równoczesnego wzajemnego przekazania towaru i pieniądza pomiędzy uczestnikami wymiany
2. MIERNIK WARTOŚCI TOWARÓW
Pieniądz jest również miernikiem wartości – w jednostkach pieniężnych podawane są ceny, dzięki którym można porównywać różne towary.
3. ŚRODEK PŁATNICZY
Pieniądz jest również wykorzystywany jako środek płatniczy – to znaczy do dokonywania płatności transferowych lub transakcji, w których przepływ dóbr nie jest równoczesny z zapłatą.
4. ŚRODEK GROMADZENIA OSZCZĘDNOŚCI
Pieniądz spełnia jeszcze jedną bardzo ważną rolę – jest środkiem tezauryzacji, czyli gromadzenia oszczędności.
5. ŚRODEK WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ
Pieniądz może być środkiem rozliczeń międzynarodowych – tę funkcję spełniają zazwyczaj pieniądze krajów wysoko rozwiniętych, posiadających bardzo stabilną walutę.
23. rodzaje inflacji, przyczynyi skutki powstawania
Inflacja może przybierać różne rozmiary i w zależności od jej wielkości wyróżniamy:
• Inflację pełzającą (do kilku % w skali rocznej), nie powodującą zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddająca się kontroli.
• Inflację kroczącą (z reguły do kilkunastu % rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać spod kontroli.
• Inflację galopującą (powyżej 20%), powodująca narastające zakłócenia w przebiegu procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie życia społecznego..
• Hiperinflację, gdy natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, nieskuteczności systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecznego.
• Megainflację (powyżej 100%), to taki poziom inflacji, w którym rząd i Bank Centralny nie ma żadnej kontroli nad podażą pieniądza, a uruchamia się czarna strefa gospodarcza.
Przyczyny inflacji.
wyróżnia się cztery główne źródła powstawania inflacji:
• Inflację popytową, która jest wynikiem nadmiernej ilości pieniądza w obiegu. Jej źródłem mogą być nadmierne wydatki państwa, nie znajdujące pokrycia w dochodach (inflacja budżetowa), nadmierna kreacja pieniądza kredytowego (inflacja kredytowa) lub nadmierny w stosunku do wzrostu produkcji, wzrost cen (inflacja płacowa)
• Inflację podażową, jej przyczyny tkwią w samym procesie produkcji – przede wszystkim w jej rosnących kosztach spowodowanych wzrostem cen
• Inflację kosztową związaną ze wzrostem kosztów produkcji
• Inflację strukturalną – źródło powstania wynika ze zmian struktury gospodarczej danego kraju w określonym czasie w szczególności dotyczące gospodarek tych krajów, które przechodzą od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej.
Syntezując, skutkiem procesów inflacyjnych może być:
• spadek siły nabywczej pieniądza (czyli jego deprecjacja), a w ślad za tym również ograniczenie jego funkcji;
• podejmowanie błędnych i nieefektywnych decyzji lokat kapitałowych;
• nieprawidłowa redystrybucja dochodów i majątku (mogąca spowodować niezadowolenie społeczne);
• wzrost stopy procentowej kredytów i oszczędności;
• erozja realnego poziomu opodatkowania;
• strata dla oczekującego na zapłatę i zysk dla odraczającego spłatę należności;
• wzrost kosztów produkcji oraz mniejsze od założonych zyski;
• ucieczka w wartości rzeczowe, prowadząca do nieprawidłowej alokacji kapitału;
• nieprawidłowa decyzja inwestycyjna, której konsekwencją są nieskończone inwestycjei zamrożenie kapitału, prowadzące nawet do bankructwa przedsiębiorstwa;
• nieuzasadnione zakupy przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe;
• powstrzymywanie się od sprzedaży dóbr przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe.
24. opisz rodzaje podzialu dochodu narodowego
1) Pierwotny – odbywa się w miejscu wytworzenia dochodu, np. w przedsiębiorstwie; nie dzieli się między pracowników i przedsiębiorców. W wyniku podziału pierwotnego tworzą się płace pracowników najemnych i zyski przedsiębiorstwa.
2) Wtórny – tworzony poprzez rynek (mechanizm rynkowy - system cen) i budżet państwa (system podatków). W wyniku podziału wtórnego tworzy się dochody właścicieli przedsiębiorstw i jednostek usługowych, pracowników sfery nieprodukcyjnej i państwa.
W wyniku podziału wtórnego dochody otrzymują trzy grupy podmiotów. Jeżeli państwo dysponuje własnymi dochodami, realizuje zadania polityki gospodarczej i społecznej:
finansuje administracje państwową, wymiar sprawiedliwości, ochronę porządku publicznego;
obronę narodową, powszechną oświatę publiczną, naukę i kulturę;
obciążenia z tytułów kredytów zagranicznych, publiczną ochronę zdrowia i opiekę społeczną.
Zadania te wynikają z koncepcji państwa dobrobytu, które przychodzi z pomocą swoim obywatelom.
3) Ostateczny – tworzy się fundusz konsumpcji (zaspokajanie potrzeb) i akumulacji (powiększanie możliwości produkcyjnych), który tworzy się za pomocą redystrybucji dochodów, podatków i kredytów.
25. rola banku narodowego
Do głównych zadań NBP należą:
− czuwanie nad realizacją uchwalonej przez sejm polityki pieniężnej,
− emitowanie pieniądza,
− ustalanie, w porozumieniu z Ministrem Finansów, wzorów nominałów banknotów i monet oraz zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych,
− wykonywanie obsługi bankowej budżetu państwa,
− ustalanie form, trybu i zasad udzielania kredytu refinansowego bankom oraz udzielanie tego kredytu,
− określanie wysokości oraz gromadzenie rezerw obowiązkowych innych banków,
− sporządzanie planu kredytowego i opracowanie założeń polityki pieniężno-kredytowej państwa, a po uzyskaniu opinii Rady ministrów, przedstawienie go Sejmowi,
− współdziałanie z Ministrem Finansów w opracowywaniu planu bilansu płatniczego.