Dlaczego ekonomię nazywa się „nauką o ograniczoności zasobów”?

Ekonomia to nauka o dokonywaniu wyborów – mówi w jaki sposób z ograniczonych czynników umiejętnie zaspakajać nieograniczone ludzkie potrzeby.

Ograniczoność zasobów.
Potrzeby ludzkie są nieograniczone. Głównym kreatorem potrzeb jest produkcja i związany z nią postęp naukowo-techniczny. Dzięki niej potrzeby mogą być zaspokajane w coraz większym stopniu. Jednak wraz z zaspokojeniem jednych potrzeb pojawiają się następne. Celem produkcji jest zaspokajanie rosnących i zmieniających się potrzeb społeczeństwa. Zasoby czynników produkcji są jednak ograniczone (np. czas, materiały, kapitał).
W związku z tym, że potrzeby są nieograniczone a z drugiej strony zasoby służące do ich zaspokojenia są ograniczone występuje zjawisko rzadkości. Rzadkość jest konsekwencją ograniczoności zasobów.
Do zasobów czynników produkcji zaliczamy: praca, ziemia, kapitał.
Zasób czynnika produkcji to ilość tego czynnika jaką gospodarka dysponuje w danym momencie (ujęcie statyczne).
Strumień czynnika produkcji oznacza wykorzystanie czynnika produkcji w określonym czasie (ujęcie dynamiczne).
Zasobem pracy nazywamy liczbę ludzi w wieku produkcyjnym, która może być zatrudniona w celu wykorzystania ich umiejętności w procesie produkcji. Jest to liczba pracowników skłonnych podjąć pracę w danym momencie.
Strumień pracy oznacza wykorzystanie zasobu pracy w określonym czasie
(strumień pracy = zasób pracy x czas pracy).
W ramach zasobu pracy można wyodrębnić przedsiębiorczość. Jest to gotowość podejmowania działalności gospodarczej i ponoszenia związanego z nią ryzyka.
Wynagrodzeniem za pracę jest płaca.
Zasobem kapitału są dobra inwestycyjne (maszyny, budynki) wytworzone przez człowieka i przeznaczone do dalszego wykorzystania w procesie produkcji oraz środki finansowe przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej.
Dobra inwestycyjne to kapitał produkcyjny. Zgromadzone środki finansowe to kapitał pieniężny.
Dochodem z kapitału jest procent.
Ziemia. Jest to wszystko to co znajduje się na, pod i nad ziemią (tereny pod uprawę, pod zabudowę przemysłową, woda, powietrze itp.).
Dochodem z ziemi jest renta.

Konieczność wyboru, koszt alternatywny.
Rzadkość zmusza podmioty gospodarujące do ciągłego dokonywania wyborów co do wykorzystania posiadanych zasobów. Wybór jednej z możliwości ogranicza drugą. Powstaje w związku z tym koszt dokonanego wyboru (np. poszliśmy do kina, zrezygnowaliśmy z obiadu u cioci).
Koszt alternatywny. Jest to wartość najcenniejszej niewykorzystanej alternatywy.
Dobro jest to każdy środek służący bezpośrednio lub pośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich.
Usługa zaspokaja potrzeby tylko w trakcie jej wykonywania.

Na czym polega problem wyboru, co oznacza konieczność wyboru i jaki jest jej związek z kosztem „utraconych korzyści”?

W teorii ekonomii wychodzi się z założenia, że potrzeby ludzkie są nieograniczone, a środki będące do dyspozycji każdego społeczeństwa są ograniczone. Ta obiektywna sprzeczność między ograniczonymi środkami a nieograniczonymi potrzebami rodzi konieczność wyboru ekonomicznego. Każdemu wyborowi towarzyszą dwa efekty - korzyści i koszty. Przy założeniu, że zasoby kapitału i pracy są dane i nie zmieniają się w czasie, przesunięcie ich z jednej dziedziny do innej musi oznaczać zmniejszenie produkcji tam, zasobów ubywa i zwiększenie produkcji tam, gdzie zasobów przybywa. Przy nie zmienionych środkach, wyboru dokonuje się według zasady "coś za coś". Przy każdym wyborze "czegoś więcej, czegoś mniej" mamy do czynienia z kosztami produkcji, zawsze bowiem coś zyskujemy, ale coś tracimy. To rozumienie prowadzi nas do ważnego w teorii ekonomii pojęcia kosztu alternatywnego.

Koszt alternatywny to koszt zaniechanych możliwości. Mierzony jest on wartością tej produkcji, której nie realizujemy lub z której rezygnujemy w tym celu, aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub innych wartości.
Ten sposób rozumienia oparty na kosztach alternatywnych zwraca uwagę na racjonalność wyboru ekonomicznego. Chodzi bowiem o to, aby nie wybierać rozwiązania gorszego, skoro istnieją rozwiązania lepsze, tzn. przynoszące wyższe korzyści.

Zwiększając produkcję dóbr produkcyjnych o jednostkę odnosimy określone korzyści (np. zwiększamy potencjał produkcyjny). Osiągnięcie tych korzyści związane jest jednak z koniecznością podniesienia kosztu alternatywnego. Kosztem tym jest rezygnacja z produkcji dóbr konsumpcyjnych - rezygnacja z możliwości jakie moglibyśmy osiągnąć przeznaczając zasoby na wytwarzanie większej ilości dóbr konsumpcyjnych, a nie produkcyjnych. koszt alternatywny jest rosnący: koszt drugiej jednostki dobra produkcyjnego jest większy aniżeli koszt pierwszej jednostki, koszt trzeciej jednostki jest większy aniżeli drugiej, itp.
Ogólnie można powiedzieć, że korzyści osiągane z decyzji o produkcji określonej ilości dóbr jednego rodzaju kosztują społeczeństwo pewne ilości innych dóbr, które możnaby wytworzyć przy pomocy zasobów zużytkowanych na produkcję tych pierwszych.

Każdej korzyści (zyskowi) z podjętej decyzji gospodarczej towarzyszy koszt alternatywny (koszt utraconych korzyści)- na przykład potencjalne odsetki od kapitału zamrożonego w postaci zapasów).

Rzadkość jest wynikiem zależności między zapotrzebowaniem ludzi na dobra (zapotrzebowaniem potencjalnym) a ograniczonymi zdolnościami wytwarzania tych dóbr. Problem rzadkości występuje zawsze, kiedy zapotrzebowanie ludzi na dobra podwyższa możliwości wytwarzania tych dóbr (niezależnie od tego jak znaczne są możliwości produkcyjne).

Kosztem alternatywnym (kosztem utraconych możliwości) są utracone możliwości robienia czegoś innego.

Koszt alternatywny pozyskania dodatkowej ilości dobra B to utrata pewnej ilości dobra A.

Na poniższym rysunku kosztem alternatywnym zwiększenia ilości dobra B o ΔQ_B jest zmniejszenie ilości dobra A o ΔQ_A.

Koszt alternatywny kolejnych jednostek dobra B zwiększa się. Przechodząc z punktu C do E, dużemu zwiększeniu produkcji dobra B towarzyszy mały spadek produkcji dobra A (mały koszt alternatywny zwiększenia produkcji dobra B o jednostkę). Między punktami F i D jest na odwrót - koszt alternatywny zwiększenia produkcji dobra B jest duży.

Jest to tzw. prawo malejących przychodów.

Inaczej mówiąc, koszt alternatywny jest to wartość najlepszej z możliwych korzyści utraconej w wyniku dokonanego wyboru.
Zatem koszt alternatywny:
• jest zawsze ponoszony przez osobę podejmującą decyzję,
• jest określony w chwili dokonywania wyboru,
• ma charakter subiektywny.

Przykład

Kosztem alternatywnym Twojej edukacji jest to, czego nie zarobisz wtedy, gdy się uczysz.

Krzywa możliwości produkcyjnych pokazuje największą możliwą produkcję jednego dobra przy danej produkcji drugiego dobra (przy stałych zasobach oraz technologii).

Przykład

Produkujemy dobro A i B, do dyspozycji mamy 5 osób.

Zatrudnienie		Produkcja
przy produkcji dobra A	przy produkcji dobra B	dobro A	dobro B
0	5	0	15
1	4	5	14
2	3	9	12
3	2	12	9
4	1	14	5
5	0	15	0

Konieczność dokonywania wyborów (koszt alternatywny)

Konieczność wyboru wynika bezpośrednio z ograniczoności zasobów.

Koszt alternatywny – rezygnacja z jakiegoś dobra lub usługi na rzecz innego dobra lub usługi.

Każdy wybór pociąga za sobą korzyści i koszty. Wykorzystanie zasobów do osiągnięcia jednego celu oznacza rezygnację z możliwości osiągnięcia innego celu.

RZADKOŚĆ ⇒ WYBÓR ⇒ KORZYŚCI Z WYBORU ⇒ KOSZTY ALTERNATYWNE

Scharakteryzuj podstawowe czynniki produkcji

Zasoby czyli czynniki produkcji to praca, ziemia
i kapitał.
ZIEMIA to inaczej zasoby naturalne. To nie tylko grunty, ale i woda, zasoby mineralne, roślinność.
KAPITAŁ jest zasobem przetworzonym. Obejmuje wszelkiego typu maszyny i narzędzia oraz inne środki, których kombinacja z ziemią i pracą pozwala na wytworzenie określonych dóbr ekonomicznych.
PRACA jest zasobem ludzkim, niezbędnym do wytworzenia dóbr. Im większa specjalizacja pracy i im wyższe wymagane umiejętności, tym wkład pracy w wytworzenie dobra jest większy.

Czynniki produkcji

Człowiek, praca - najważniejszy czynnik, wszystko co jest wyprodukowane dzięki człowiekowi

Zasoby naturalne - czynnik bierny, trzeba go uruchomić

Kapitał rzeczowy - czynnik bierny, trzeba go uruchomić

Podział czynników wytwórczych i ich formy dochodów

PRACA ⇒ PŁACA

ZIEMIA ⇒ RENTA

KAPITAŁ ⇒ ZYSK

1. W jaki sposób w różnych systemach ekonomicznych rozwiązany jest problem niedostatku?

2. Na czym w ekonomii polega mechanizm alokacji zasobów?

alokacja zasobów: rozdział czynników wytwórczych (praca, kapitał, ziemia) do różnych dziedzin i różnych zastosowań

Czynniki produkcji

Są to zasoby naturalne, zasoby siły roboczej i kapitał.

Zasoby naturalne są określane terminem „ziemia” i są to: minerały, rośliny, zwierzęta, woda, powietrze. Zależą one zasobów naturalnych państwa. Opłata za ich korzystanie nazywana jest rentą.

Zasoby siły roboczej to inaczej „praca” lub siła robocza: wszyscy ludzie powyżej 16. roku życia, którzy są obecnie zatrudnieni lub szukają pracy. Za jej wykorzystywanie płaci się wynagrodzenie.

Kapitał produkcyjny to środki wytworzone w celu tworzenia innych dóbr i usług: fabryki, narzędzia , maszyny. Kapitał to również suma pieniędzy przeznaczonych na zakup czynników produkcji. Opłata za korzystanie – to procent.

Przedmiotem badań ekonomii jest mechanizm alokacji, czyli podziału wyżej wymienionych czynników produkcji. Musi on przewidzieć jakie dobra mają być w konkretnych warunkach wytwarzane, np. czy Polskę stać na wydatki związane z ochroną środowiska . Kraje słabo rozwinięte przeznaczają więcej na żywność, a inwestycje musiałyby ją ograniczyć. Sposoby produkcji towarów w gospodarce rynkowej zależą od producentów, ale czasem, szczególnie w produkcji rolniczej, może mieć wpływ na to polityka państwa. A kto będzie korzystał z tych wytworzonych produktów? Najczęściej zależy to od zasobów materialnych, czasem od pochodzenia, a czasem od przynależności do elit politycznych.

Zdefiniuj pojęcie „ekonomia”. Wyjaśnij różnice między makro i mikroekonomią.

Ekonomia jest nauką, która pomaga dokonywać wyborów. Te zaś wybory są ciągłą koniecznością i muszą ich dokonywać wszyscy. Konieczność wyboru jest podyktowana ograniczonością zasobów. Od dziecka człowiek jest konfrontowany z ideą wyboru, podyktowanego rachunkiem ekonomicznym: rodzice pytają przecież swoje dzieci czy Mikołaj ma im przynieść misia czy lalkę? Samochodzik czy samolot? Później zaś, czy wolą komputer czy wycieczkę? Kurtkę czy buty? Z wiekiem wybory człowieka są bardziej świadome, lecz przecież nie zawsze   kieruje się on tylko rozumem. Wybór zawartości koszyka podczas zakupów w supermarkecie jest zależny od zasobów portfela kupującego, które na ogól są ograniczone. Skutek wyborów dziecka najczęściej odbija się na nim samym i jest krótkotrwały, człowiek dorosły zaś często jest odpowiedzialny za swoich bliskich, za otoczenie w firmie. Konsekwencje jego wyborów mogą być odczuwalne w długich okresach czasu.

Ekonomia jako nauka zajmuje się analizą i opisem, jak społeczeństwo wykorzystuje dostępne i ograniczone zasoby, aby zaspokoić swoje potrzeby. Czyli po prostu jak ludzie zarabiają i wydają pieniądze. Poznając mechanizmy ekonomiczne można zaplanować swoje działania tak, aby osiągnąć wymarzone cele. Wiadomo, że ograniczoność istnieje, natomiast pragnienia ludzi są nieograniczone. Zasoby, nazywane są inaczej czynnikami produkcji: ziemia, praca, kapitał i przedsiębiorczość. Właściciele otrzymują za udostępnianie czynsz, wynagrodzenie, procent i zyski (zależnie od rodzaju zasobu). Ludzie, firmy i rządy muszą dokonywać wyboru w taki sposóbmy uzyskać jak największe korzyści i nie przekroczyć możliwości wykorzystania czynników produkcji.

Ekonomia - to nauka zajmująca się zachowaniem podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

Jednym z podstawowych pojęć ekonomii jest rzadkość. Już dzieci odkrywają pewnego dnia, że nie można mieć wszystkiego równocześnie. Wszyscy przez całe życie muszą dokonywać różnych wyborów. Każda firma musi także selekcjonować wydatki, ponieważ, nie może posiadać wszystkiego. Konieczność wyboru dotyczy również rządu; nie może on bowiem osiągnąć jednocześnie wszystkich celów gospodarczych. Żaden człowiek (ani też żadne społeczeństwo) nie może posiadać wszystkich rzeczy, które chciałby mieć, po prostu dlatego że nie wystarczyłoby wszystkiego dla wszystkich. Wynika to z ograniczoności (rzadkości) zasobów, to znaczy rzeczy potrzebnych do wytwarzania dóbr i usług niezbędnych do zaspokojenia tych pragnień. Kiedy wszystkie zasoby są w pełni wykorzystane, to nic więcej nie da się wyprodukować. Innymi słowy, jeśli zasoby danego kraju (siła robocza, fabryki, gospodarstwa rolne itd.) zostaną w pełni wykorzystane, jedynym sposobem, aby kraj ten mógł zwiększyć produkcję jakiegoś wyrobu będzie zmniejszenie produkcji czegoś innego. Dotyczy to każdego kraju, nawet tych bardzo bogatych.

Niemal wszystko jest rzadkie: żadna ilość dóbr nie jest w stanie całkowicie usatysfakcjonować społeczeństwa, bez względu na stopień zamożności każdy chce mieć więcej. Ekonomia nazywa ten stan nieograniczonością potrzeb ludzkich. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się głównie relacjami zachodzącymi między kupującym, a sprzedającym oraz analizą rynku.

Ekonomia jest jedyną nauką, która bada związki i współzależności zachodzące w całej gospodarce narodowej w celu ustalenia warunków racjonalnej alokacji środków i maksymalizowania korzyści podmiotów gospodarczych.

Ponieważ wszystkiego nie starczyłoby dla wszystkich, wszyscy - każdy człowiek, przedsiębiorstwo lub rząd - muszą dokonywać wyborów spośród tego, co chcieliby posiadać. Tak więc powinniśmy starać się postępować gospodarnie, aby uzyskać jak najwięcej z tego, czym dysponujemy. Pole wyboru ograniczone jest przez nasz dochód, majątek oraz możliwość pożyczania pieniędzy. Dochody osobiste, oszczędności oraz możliwości pożyczania ograniczają zarówno pojedynczych ludzi, jak i rodziny. Przedsiębiorstwa ograniczone są wielkością swoich zysków, oszczędnościami oraz zdolnościami zaciągania kredytu, a rządy - możliwościami nakładania podatków i uzyskiwania pożyczek.

Tradycyjnie ekonomię dzieli się na mikroekonomię (microeconomics), która zajmuje się zachowaniem indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika oraz makroekonomię (macroeconomics), która skupia swoją uwagę na badaniu takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki, odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału.

Na procesy ekonomiczne można patrzeć w dwojaki sposób. Jednym z nich jest spojrzenie w skali makro, a drugie w skali mikro.

Makroekonomia jest nauką o gospodarce jako całości; mikroekonomia natomiast zajmuje się indywidualnymi konsumentami oraz przedsiębiorstwami.

Makroekonomia zajmuje się następującymi problemami: jak funkcjonuje gospodarka, od czego zależy wielkość produkcji, jaki jest całkowity dochód narodowy. Szuka również rozwiązań takich problemów makroekonomicznych, jak np. zmniejszenie bezrobocia czy inflacji.

Mikroekonomia bada związki przyczynowo-skutkowe wpływające na decyzje, które podejmują konsumenci, firmy oraz społeczeństwa, patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorców i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści. Zajmuje się również takimi zagadnieniami, jak: ograniczoność zasobów, koszt "utraconych możliwości", wielkość i struktura produkcji oraz konsumpcji. Mikroekonomiści przywiązują szczególną wagę do analizy cen i badania ich związków z ilością wytwarzanych i sprzedawanych wyrobów w gospodarce.

Dokonaj charakterystyki dwóch systemów politycznych- gospodarki rynkowej i gospodarki nakazowej

Pytanie	Gospodarka tradycyjna	Gospodarka nakazowa	Gospodarka rynkowa
Jak są określane cele?	przez zwyczaj, tradycję, moralność itp.	odgórnie (klasa rządząca)	racjonalnie
Jak są ustalane środki realizacji celów?	przez zbiorowe doświadczenie, oceniające środki metodą prób i błędów	odgórnie (klasa rządząca)	w myśl zasady maksymalizacji funkcji celu
Jakie są ograniczenia działalności osób gospodarujących?	tradycja ogranicza pole wyborów do metod sprawdzonych	wykonują decyzje pod groźbą przemocy i przymusu	ich wybory ograniczają jedynie prawa rynku

Gospodarka rynkowa w której o tym co, jak, dla kogo, czyli o problemach dotyczących alokacji zasobów, decyduje głównie podaż i popyt na rynkach

Gospodarka nakazowa- model organizowania gospodarki, w których podstawowe funkcje ekonomiczne co, jak, dla kogo- są określane przez dyrektywy państwa czasem nazywana „gospodarką centralnie centralną”.

Gospodarka mieszana- dominująca forma organizacji ekonomicznej w krajach niekomunistycznych.

Zdefiniuj pojęcie granicy możliwości produkcyjnych

Granica możliwości produkcyjnych

Granica (krawędź)- możliwości produkcji (PPF) pokazuje max ilości produkcji, którą może osiągnąć gospodarstwo przy danych dostępnych ilościach czynników i wiedzy technicznej. Przedstawia zestaw dóbr i usług osiągalnych dla społeczeństwa.

Na czym polega zasada- „ceteris paribus”?

Założenie ceteris paribus

Ceteris paribus - „przy innych czynnikach nie zmienionych”.

Pozwala ono wyeksponować i przeanalizować wpływ jednego lub kilku najważniejszych czynników określających daną zmienną (lub dane zjawisko) przy pominięciu innych, mniej istotnych.

Takie uproszczenie jest często konieczne, aby można było w niezwykle skomplikowanym modelu zobaczyć zależności poszczególnych zmiennych.

Przykład

Funkcja popytu względem ceny przedstawia zależność między wielkością zapotrzebowania a ceną dobra przy założeniu, że inne czynniki określające wielkość popytu nie ulegają zmianie.

Jakie informacje przekazuje nachylenie linii prostej na wykresie?

Nachylenie linii prostej przekazuje informacje jak bardzo zmienia się zmienna zależna w odpowiedzi na zmiany zmiennej niezależnej. Nachylenie obliczamy dzieląc wartość zmiany (przyrostu) zmiennej niezależnej.

Zmienna niezależna- to zmienna, która wpływa na zachowanie się innej zmiennej (zależnej) Wartość odkłada się na osi x.

Zmienna zależna- to zmienna, której wartości zależą od „innej” zmiennej wartości znajdującej się na osi y.

nachylenie

Na czym w gospodarce rynkowej polega „zasada niewidzialnej ręki”?

Niewidzialna ręka rynku sprawia, że jednostki, dążąc do własnych korzyści, działają również dla dobra publicznego, nie zdając sobie nawet z tego sprawy.

Jeżeli wymiana pomiędzy dwoma podmiotami jest całkowicie swobodna i odbywa się bez przymusu, to nigdy do niej nie dojdzie, jeśli obie strony nie zyskają na niej.

-polepszyć dobrobyt społeczeństwa

„Ceny same się ustalają nie ma jednej osoby, która ustala cenę każdy kupując dany produkt ustala cenę”

„Rynek rządzi się swoimi zasadami”

Jakie są ekonomiczne funkcje państwa w gospodarce rynkowej?

1. Państwo zwiększa efektywność popierając konkurencję, ograniczając efekty zewnętrzne takie jak zanieczyszczenia środowiska oraz dostarczając dóbr publicznych.

2. Państwo popiera sprawiedliwość stosując podatki i programy wydatków w celu redystrybucji dochodów na rzecz wybranych, szczególnych grup ludności

3. Państwo popiera makroekonomiczną stabilność oraz wzrost zmniejszając bezrobocie i inflację

Określ co przedstawia krzywa popytu? Rozwiń prawo popytu. Jakie czynniki wpływają na wielkość popytu?

Popyt na dobro to przypadająca na jednostkę czasu wielkość zapotrzebowania odpowiadająca różnym cenom tego dobra.

Rozróżniamy:

1. indywidualną krzywą popytu, opisującą reakcje pojedynczego nabywcy dobra na zmiany ceny,

2. rynkową krzywą popytu, opisującą zależność łącznego popytu rynkowego wszystkich nabywców dobra od poziomu ceny. Rynkową krzywą popytu wyprowadzamy dodając indywidualne krzywe popytu wszystkich nabywców.

Prawo popytu mówi, że przy innych czynnikach nie zmienionych (ceteris paribus) wielkość zapotrzebowania na określone dobro maleje w miarę wzrostu ceny.

Czynniki wpływające na wielkość popytu:

1.Cena danego dobra

2.Ceny innych dóbr

3.Dochód

4.Gusty, moda, postęp cywilizacji

5.Liczba kupujących

6.Pozostałe czynniki

Krzywa popytu jest graficzną ilustracją prawa popytu. Krzywa popytu ma nachylenie ujemne, jest to efekt tego, że gdy cena spada, ludzie są gotowi kupić więcej.

Prawo popytu- głosi ono, że wyższym ceną dobra odpowiadają mniejsze ilości dokonywanych zakupów, czyli wzrostowi ceny towarzyszy spadek wielkości popytu, a niższym cenom- większe ilości dokonywanych zakupów, czyli spadkowi ceny towarzyszy wzrost wielkości popytu.

Prawo popytu mówi, że przy innych czynnikach nie zmienionych (ceteris paribus) wielkość zapotrzebowania na określone dobro maleje w miarę wzrostu ceny.

Ruch wzdłuż krzywej popytu pokazuje dostosowanie się konsumenta do zmiany ceny rynkowej dobra.

Zdefiniuj pojęcie krzywej podaży. Rozwiń prawo podaży. Wskaż jakie czynniki wpływają na wielkość podaży?

Podaż dobra to ilość dobra w jednostce czasu oferowana na rynku przy różnych wysokościach ceny

Rozróżniamy:

1. indywidualną krzywą podaży pojedynczego dostawcy towaru (przedsiębiorstwa),

2. rynkową krzywą podaży, pokazującą łączną wielkość podaży danego towaru na rynku przy różnych poziomach ceny. Rynkową krzywą podaży wyprowadzamy z indywidualnych krzywych podaży poszczególnych wytwórców.

Czynniki wpływające na wielkość podaży:

1.Cena danego dobra

2.Cena czynników wytwórczych

3.Dostępność do czynników wytwórczych

4.Technologia

5.Liczba producentów na danym rynku

Krzywa podaży jest graficzną ilustracją prawa podaży. Krzywa podaży ma nachylenie dodatnie. Jest to odzwierciedlenie faktu, że przy wyższej cenie rynkowej producenci są skłonni zaoferować więcej towaru na rynek.

Prawo podaży głosi, że wyższej cenie rynkowej towaru odpowiada większa jego ilość dostarczona na sprzedaż. Dzieje się tak dlatego, ponieważ przy wyższych cenach zwiększają się przychody producentów, co przy niezmienionych warunkach produkcji podniesie ich zyski.

Prawo podaży mówi, że przy innych czynnikach stałych wzrost ceny zachęca producentów do zwiększenia oferowanej ilości dobra, a spadek ceny powoduje zmniejszenie oferowanej ilości.

Przesunięcie całej krzywej podaży:

• zmiana technologii produkcji

• zmiana cen czynników produkcji

• polityka państwa (podatki)

Wyjaśnij dlaczego na rynkach konkurencyjnych cena ustala się w punkcie równowagi?

Na rynku wolnokonkurencyjnym dochodzi do konfrontacji popytu i podaży. Ilości, które konsumenci kupiliby po różnych alternatywnych cenach, są zestawione z ilościami, które sprzedawcy są gotowi zaoferować po tych cenach. Jest tylko jedna taka cena, przy której popyt zgłaszany przez konsumentów jest zgodny z podażą oferowaną przez sprzedawców. Cenę tę nazywamy ceną równowagi rynkowej, o rynku mówimy natomiast, że osiągnął równowagę.

Poziom równowagi rynkowej

Kiedy spotyka się popyt z podażą, dzieje się coś istotnego. Łączny wpływ podaży i popytu określa równowagę i cenę równowagi rynkowej. Cena równowagi rynkowej to cena, która równoważy popyt z podażą. Cena równowagi rynkowej jest jedyną ceną, która może się utrzymywać przez nieograniczony czas, o ile nie nastąpią przesunięcia krzywych popytu lub podaży.

W niektórych państwach natomiast stosowane są również ceny minimalne i maksymalne (nieregulowane przez mechanizmy rynkowe); są to ceny, które narzuca państwo.

Cena – wartość usługi lub towaru wyrażona najczęściej przy pomocy pieniądza

Cena równowagi (P₀) rynkowej to cena, przy której zapotrzebowanie zrównuje się z ilością oferowaną na rynku

Funkcje ceny:

• przekazywanie informacji

• zachęcanie do wykorzystywania najtańszych metod produkcji oraz stymulacja do wykorzystania zasobów w sposób optymalny

• umożliwienie sprawiedliwego podziału dochodów

Dynamiczne dochodzenie do równowagi

Cena minimalna jest to najniższa cena, którą można uzgodnić w legalnej transakcji kupna i sprzedaży

• oferowana ilość jest większa niż zapotrzebowanie

• jest ustalana przez rząd w wyniku żądań producentów

Przykłady ceny minimalnej

• cena cukru

• ceny zbóż

• minimalne płace

Wprowadzenie ceny minimalnej na poziomie P₁ powoduje powstanie nadwyżki podaży wynoszącej AB. Nadwyżkę tę musi wykupić rząd po zagwarantowanej przez siebie minimalnej cenie. Budżet państwa poniesie w związku z tym koszty, których sumę wyraża pole Q₁Q₂BA

Cel wprowadzenia ceny minimalnej

• ochrona producentów

Skutki wprowadzenia ceny minimalnej:

• nadwyżka podaży nad popytem

• konieczność wykupywania przez państwo nadwyżki produkcji

• państwo może racjonować produkcję

Cena maksymalna jest to najwyższa cena, którą można uzgodnić w legalnej transakcji kupna i sprzedaży

• jest ona niższa od ceny równowagi

• oferowana ilość jest mniejsza od zapotrzebowania

Przykłady wprowadzenia ceny maksymalnej:

• czynsze mieszkaniowe

• ceny żywności

Jeżeli rząd ustali maksymalną cenę sprzedaży danego towaru na poziomie P₁, to efektem będzie nadwyżka popytu wynosząca AB.

Cel wprowadzenia ceny maksymalnej:

• ochrona najbiedniejszych konsumentów

Aby sytuacji powstania nadwyżki popytu nad podażą zapewnić wszystkim konsumentom choćby ograniczoną ilość danego produktu, rząd będzie zmuszony do zastosowania jednej z następujących metod:

• racjonowanie towarów (reglamentacja: bony, kartki)

• subsydia dla producentów

• kontrola kosztów (wertykalne rozszerzenie kontroli cen)

• horyzontalne rozszerzenie zakresu kontroli cen

Skutki wprowadzenia ceny maksymalnej:

• nadwyżka popytu nad podażą

• spadek produkcji

• problemy z racjonowaniem towarów; spadek jakości produktów i konkurencyjności firm

• zahamowanie postępu i inwestycji

Jeśli państwo nie wpływa na cenę równowagi, rynek nazywamy wolnym.

Cena maksymalna – kształtuje się zazwyczaj powyżej ceny równowagi (np. czynsz mieszkań komunalnych w RFN)

Cena minimalna - kształtuje się zazwyczaj poniżej ceny równowagi

Przedstaw graficznie wpływ różnych przesunięć popytu i podaży na cenę i ilość produktów na rynku.

Ruch wzdłuż krzywej popytu pokazuje dostosowanie się konsumenta do zmiany ceny rynkowej dobra.

Zmiana położenia samej krzywej ilustruje reakcję na zmiany czynników zewnętrznych i prowadzi do zmiany ceny równowagi oraz odpowiadającej jej wielkości popytu i podaży.

Przesunięcie całej krzywej popytu:

• zmiana cen dóbr komplementarnych

• zmiany cen substytutów

• zmiana dochodów konsumentów

• zmiana gustów

• wypadki losowe (powódź, długotrwały upał itp.)

• zmiany prawne

Dobro komplementarne to dobro, którego posiadanie powoduje zapotrzebowanie na drugie dobro. Dwa dobra są komplementarne, jeżeli wzrost (spadek) ceny na dane dobro powoduje spadek (wzrost) popytu na drugie dobro.

przykłady:

benzyna – samochód;

drukarka – papier

Dobro substytucyjne to dobro, które posiada podobne właściwości i zaspokaja podobne potrzeby jak inne dobro. Dwa dobra są dobrami substytucyjnymi jeżeli wzrost (spadek) ceny jednego dobra wywołuje wzrost (spadek) popytu na drugie dobro.

przykłady:

benzyna – gaz;

pomarańcze – mandarynki

Przesunięcie całej krzywej podaży:

• zmiana technologii produkcji

• zmiana cen czynników produkcji

• polityka państwa (podatki)

1. „Dobre żniwa, ogólnie biorąc, obniżają dochody rolników”. Zilustruj to stwierdzenie za pomocą wykresu popytu i podaży.

2. W jaki sposób określamy cenową elastyczność popytu? Przedstaw elastyczność cenową na wykresach?

Cenowa elastyczność popytu jest miarą stopnia w jakim zmienia się ilość dobra na którą zgłoszony jest popyt, gdy zmienia się cena.

Procentowa zmiana pożądanej ilości podzielona przez procentową zmianę ceny.

Kategorie elastyczności popytu:

-gdy wynosząca 1% zmiana ceny powoduje zmianę popytu większą niż 1% to popyt na to dobro jest elastyczny względem ceny

Mierzenie cenowej elastyczności popytu

E_D>1 popyt elastyczny. Procentowa zmiana ilości popytu większa od procentowej zmiany cen. Przychody rosną cena spada.

E_D=1 popyt o elastyczności jednostkowej. Procentowa zmiana ilości popytu równa się procentowej zmianie ceny. Przychody pozostają bez zmian, gdy cena spada

E_D<1 popyt nieelastyczny. Procentowa zmiana ilości popytu mniejsza od procentowej zmiany ceny. Przychody zmniejszają się gdy cena spada.

Popyt elastyczny:

-wiele substytutów

-wysoka cena (duży udział w budżecie domowym)

-czas zaplanowania lub dostosowania

Popyt nieelastyczny

-mało substytutów

-niska cena

-konieczność natychmiastowego zakupu

Jednym ze sposobów oceny elastycznośći jest przeprowadzenie utargu. Trzeba porównać utarg przy cenie początkowej i końcowej. Jeśli np. po wzroście cen utarg także się zwiększy, oznaczać to będzie niską elastyczność, jeśli zaś utarg spadnie- wysoką elastyczność popytu.

Utarg= cena x ilość sprzedaży

Elastyczność cenowa popytu – (ang. Price elasticity of demand) na dobro to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania do względnej zmiany ceny tego dobra:

Współczynnik elastyczności cenowej ma zwykle wartość ujemną ale są wyjątki:

• Efekt Veblena – odwrócona linia popytu – luksusowe dobra. Korzyść konsumpcyjna polega wówczas na demonstrowaniu swoich możliwości konsumpcyjnych

• Paradoks Giffena: Niektóre relatywnie tanie dobra podstawowe, zwłaszcza najtańsze rodzaje żywności (ziemniaki itp.), mają dodatnią elastyczność cenową popytu, tzn. popyt na nie wzrasta pomimo (i na skutek) wzrostu ich ceny. Dzieje się tak dlatego, że uszczuplone w rezultacie realne dochody uboższych warstw ludności powodują zmniejszenie spożycia lepszych gatunków żywności i kompensowanie tego ubytku zwiększoną konsumpcją niższych gatunków żywności, które pomimo że zdrożały, pozostają tańsze. Są to tzw. dobra Giffena.

Elastyczność a nachylenie krzywej popytu

Często interesuje nas ogólna ocena elastyczności na pewnym fragmencie krzywej popytu, tzn. przy różnych poziomach ceny, z zakresu tzw. cen rynkowych (takich, które spotyka się na rynku).

Popyt o wysokiej elastyczności wyraża krzywa o małym nachyleniu (płaska).

Popyt nieelastyczny wyraża krzywa o dużym nachyleniu (stroma).

Na przykład, popyt na dobra luksusowe jest zwykle bardziej elastyczny niż popyt na dobra podstawowe - i to przy każdym poziomie ceny (z przedziału „cen branych pod uwagę”).

Elastyczność cenowa popytu a zmiany wielkości utargu

Zmiana ceny	Zmiana utargu
	popyt elastyczny Epd<-1
wzrost	spadek
spadek	wzrost

Jaki wpływ ma wartość cenowej elastyczności popytu na wielkość przychodów ze sprzedaży?

Jednym ze sposobów oceny elastycznośći jest przeprowadzenie utargu. Trzeba porównać utarg przy cenie początkowej i końcowej. Jeśli np. po wzroście cen utarg także się zwiększy, oznaczać to będzie niską elastyczność, jeśli zaś utarg spadnie- wysoką elastyczność popytu.

Utarg= cena x ilość sprzedaży

Popyt elastyczny:

-wiele substytutów

-wysoka cena (duży udział w budżecie domowym)

-czas zaplanowania lub dostosowania

Popyt nieelastyczny

-mało substytutów

-niska cena

-konieczność natychmiastowego zakupu

W jaki sposób określamy cenową elastyczność podaży? Przedstaw cenową elastyczność podaży na wykresach.

Cenowa elastyczność podaży (E_S) to procentowa zmiana zaoferowanej ilości podzielona przez procentową zmianę ceny.

Czynniki wpływające na elastyczność podaży:

-warunki technologiczne określające produkcję

-możliwość wykorzystania niezatrudnionych czynników wytwórczych

-istnienie zasobów produktu

-czas niezbędny do produkcji

Współczynnik elastyczności cenowej podaży dobra E_PS to stosunek względnej zmiany ilości oferowanej na rynku do względnej zmiany jego ceny.

Odpowiada na pytanie, o ile % wzrośnie lub zmaleje wielkość podaży w rezultacie % zmiany ceny.

Od czego zależy elastyczność cenowa podaży:

• od możliwości przestawienia się na inną produkcję. Gdy można szybko zmienić profil produkcji, wtedy elastyczność jest wysoka.

• kosztów pozyskiwania nowych czynników produkcji

• czasu

  • w okresie bardzo krótkim (ultrakrótkim) krzywa podaży jest praktycznie pionowa, co oznacza, że nie ma możliwości zwiększenia podaży w danej chwili, lub też że możliwości takie są bardzo ograniczone.

  • w okresie krótkim krzywa podaży ma tradycyjny kształt, to znaczy wznosi się w miarę wzrostu ceny. Oznacza to możliwość zwiększenia podaży w miarę wyższej ceny. Jest tak dlatego, że można uruchomić dodatkowe czynniki produkcji.

  • w długim okresie istnieją duże możliwości zwiększenia podaży, np. przez zmianę technologii produkcji. Dlatego elastyczność cenowa podaży w długim okresie jest duża. Linia podaży jest bardziej pozioma niż w przypadku krótkiego okresu.

Wyjaśnij znaczenie użyteczności, podaj różnice pomiędzy użytecznością całkowitą, a użytecznością krańcową

Użyteczność całkowita satysfakcja osiągnięta w wyniku konsumpcji towarów i usług

Użyteczność krańcowa (MU) jest to dodatkowa lub nadzwyczajna satysfakcja osiągana z konsumpcji dodatkowej jednostki dobra (przy zachowaniu konsumpcji wszystkich innych dóbr bez zmian).

Użyteczność całkowita i krańcowa

Użyteczność całkowita to suma pożytku, satysfakcji, zadowolenia z konsumpcji określonej ilości jednego lub wielu dóbr. Oznaczamy: U = f(Q).

Użyteczność krańcowa (MU) to przyrost użyteczności związany z konsumpcją ostatniej nabytej jednostki danego dobra. Oznaczamy: MU = dU/dQ.

Użyteczność całkowita rośnie w miarę zwiększania ilości danego dobra coraz wolniej, każda dodatkowa jednostka dobra daje coraz mniejszy przyrost użyteczności.

Podaj przykłady dóbr komplementarnych, substytucyjnych i niezależnych. Opisz przesunięcie krzywej popytu na jakieś dobro wynikające ze wzrostu ceny innego dobra.

-dobra są substytucyjne, jeżeli wzrost ceny jednego dobra zwiększa popyt na inne

-dobra są komplementarne, jeżeli wzrost ceny jednego dobra zmniejsza popyt na inne

-dobra są niezależne, jeżeli zmiana ceny jednego nie ma wpływu na popyt na inne

Dobro komplementarne to dobro, którego posiadanie powoduje zapotrzebowanie na drugie dobro. Dwa dobra są komplementarne, jeżeli wzrost (spadek) ceny na dane dobro powoduje spadek (wzrost) popytu na drugie dobro.

przykłady:

benzyna – samochód;

drukarka – papier

Dobro substytucyjne to dobro, które posiada podobne właściwości i zaspokaja podobne potrzeby jak inne dobro. Dwa dobra są dobrami substytucyjnymi jeżeli wzrost (spadek) ceny jednego dobra wywołuje wzrost (spadek) popytu na drugie dobro.

przykłady:

benzyna – gaz;

pomarańcze – mandarynki

Przedstaw na wykresie równowagę konsumenta. Jaki ma wpływ zmiana dochodu i ceny dobra na równowagę konsumenta?

Równowaga konsumenta- osiągana w punkcie w którym linia budżetu jest styczna do najwyższej położonej krzywej obojętności. W tym punkcie stosunek substytucji konsumenta jest dokładnie równy nachyleniu lini budżetu (nałożenie mapy obojętności na ścieżkę cen)

Mapa obojętności- to zespół nieskończonej liczby krzywych obojętności, z których każda wykreślona jest dla innego poziomu użyteczności całkowitej.

Ścieżka cen- ograniczenie budżetowe, prosta pokazująca wszystkie kombinacje ilości dwóch dóbr, które mogą być zakupione na cały dochód.

Wpływ zmiany dochodu na równowagę konsumenta

Wpływ zmiany ceny na równowagę konsumenta

Wyjaśnij koncepcje funkcji produkcji. Wykreśl krzywe dla produktu całkowitego, przeciętnego i krańcowego.

Funkcja produkcji- pokazuje zależność między czynnikami produkcyjnymi wykorzystywanymi w procesie produkcyjnym, a produktami otrzymanymi jako wynik tego procesu.

Kategorie produktu:

-całkowity- (TP) to całkowita wielkość produkcji wytwarzana w jednostce czasu

-przeciętny-(AP) jest to ilość produktu całkowitego przypadającego na jednostkę czynnika wytwórczego.

-krańcowy- jest to przyrost produktu całkowitego spowodowany zwiększeniem czynnika zmiennego o jednostkę

O czym mówi prawo malejących przychodów? Przedstaw główny cel działalności przedsiębiorstw. Podaj różnicę w okresach krótkim i długim działalności przedsiębiorstwa.

Prawo malejących przychodów mówi, że w miarę dodawania dodatkowych porcji jakiegoś czynnika, przy utrzymaniu innych czynników bez zmian, będziemy uzyskiwać coraz mniej dodatkowego produktu. Innymi słowy krańcowy produkt każdej jednostki czynnika zmniejsza się w miarę wzrostu ilości tego czynnika przy wszystkich innych czynnikach bez zmian.

Główny cel działalności przedsiębiorstw- osiąganie maksymalnego zysku, stanowiącego rónice całkowitego przychodu.

Okres krótki- zatrudnienie niektórych czynników wytwórczych nie zmienia się wraz ze zmianami wielkości produkcji

Okres długi- Za długi okres przyjęto uważać ten, w którym wszystkie kategorie ekonomiczne są zmienne.

Prawo malejących przychodów (prawo malejącej użyteczności - mówi, iż w miarę nabywania kolejnych jednostek danego towaru użyteczność każdej dodatkowej jednostki jest coraz mniejsza.

[B. Oyrzanowski]

Teoria użyteczności krańcowej (perspektywa konsumenta) - posiadanie jednego dobra pewnego rodzaju zmniejsza nasilenie danej potrzeby, tak że następne dobro tegoż rodzaju zaspokaja potrzebę już osłabioną w swym nasileniu (czyli słabszą) i dlatego ma już tylko mniejszą użyteczność niż dobro pierwsze; trzecie dobro ma użyteczność jeszcze mniejszą itd. (Prawo nasycalności potrzeb - pierwsze prawo Gossena)

[M. Kujda]

Wyjaśnij różnice pomiędzy kosztem całkowitym, stałym i zmiennym Przedstaw krzywe kosztów na wykresach.

Koszty całkowite (TC) to suma kosztów poniesionych na wszystkie czynniki wytwórcze wykorzystane do produkcji. Jest to pieniężny wyraz nakładów wraz ze wzrostem kosztów produkcji rosną także koszty całkowite

Koszty stałe- są niezależne od produkcji ponoszone na stałe czynniki produkcji. Na koszty stałe nie mają wpływu zmiany ilości produkcji.

Koszty zmienne- zależą od wielkości w produkcji i wraz z nią się zmieniają, koszty te są ponoszone na zakup zmiennych czynników produkcji

Wyjaśnij różnice między kosztem krańcowym i kosztem przeciętnym. Przedstaw graficznie krzywe tych kosztów.

Koszt krańcowy (MC)- jest to przyrost kosztów całkowitych spowodowanych wzrostem produkcji o jednostkę

Koszt przeciętny- jest to koszt poniesiony na wyprodukowanie każdej jednostki produktu

Kiedy koszt krańcowy jest niższy od kosztu przeciętnego to spycha on koszt przeciętny w dół

Kiedy koszt krańcowy jest równy kosztowi przeciętnemu całkowitemu to znajduje się on na takim samym poziomie.

Gdy koszt krańcowy jest wyższy od PKC to pociąga on go ze sobą.

W najniżej położonym punkcie w krzywej PKC koszt krańcowy= PKC

Zależność ta oznacza, że przedsiębiorstwo dążące do znalezienia przeciętnej najniższego kosztu produkcji powinno szukać poziomu produkcji przy którym koszty krańcowe są równe kosztom przeciętnym.

1. Dlaczego krzywa kosztu krańcowego przecina krzywą kosztu przeciętnego i krzywą przeciętnego kosztu zmiennego w najniższym punkcie ich krzywizny w kształcie litery U?

2. Na czym polega prawo malejących przychodów oraz prawo malejącego produktu krańcowego?

Prawo malejących przychodów- przyrost produktu wynikający ze zwiększenia jednego czynnika będzie mieć tendencje malejące gdy inne nakłady będą stałe

Co ilustruje krzywa jednakowego produktu oraz krzywa jednakowego kosztu całkowitego?

Krzywa jednakowego produktu- jest to krzywa pokazująca różne możliwe kombinacje nakładów poszczególnych czynników, które dadzą daną ilość produktu.

Krzywe jednakowego kosztu- są to krzywe pokazujące różne możliwe kombinacje nakładu poszczególnych czynników, które można zakupić za daną ilość pieniędzy.

Dokonaj charakterystyki doskonale konkurencyjnych rynków.

Konkurencja doskonała- sytuacja na rynkach, na których żadna firma ani żaden konsument nie są wystarczająco wielcy, aby móc wpływać na cenę rynkową.

Ta sytuacja powstaje wtedy gdy np. liczba sprzedających i kupujących jest bardzo duża, produkty oferowane przez sprzedających są jednorodne

Charakterystyczne założenia dla rynków doskonale konkurencyjnych:

-wielu kupujących

-wielu sprzedających

-identyczność produktów

-swoboda wejścia na rynek i wyjścia z rynku

-doskonała informacja

Przeprowadź analizę przychodów firmy wolnokonkurencyjnej. Przedstaw graficznie krzywą przychodów całkowitych, przeciętnych i krańcowych.

Przychody całkowite- stanowią wartość sprzedających produktów przez firmę, oblicza się je mnożąc ilość sprzedanych produktów przez ich cenę TR=Q*P

Przychody przeciętne- są to przychody uzyskane przez firmę ze sprzedaży pojedynczej jednostki produktu

Przychody krańcowe-

Wyznacz maksymalny zysk przedsiębiorstwa metodą porównania przychodów całkowitych z kosztami całkowitymi.

Różnica największa między nimi zyski TR-TC

Wyznacz maksymalny zysk przedsiębiorstwa metodą porównania przychodów krańcowych z kosztami krańcowymi.

Optymalna wielkość produkcji wtedy kiedy się równają krańcowe przychody i koszty.

1. Przedstaw graficznie trzy sytuacje rynkowe w jakich znajduje się firma wolnokonkurencyjna w krótkim okresie.

2. Dokonaj charakterystyki konkurencji niedoskonałej na przykładzie monopolu.

Monopolem określamy rynek na którym znajduje się tylko jeden sprzedawca

Cechy charakterystyczne:

-jeden sprzedawca

-brak bliskich substytutów

-cenotwórstwo zablokowane wejście na rynek

Wyznacz wielkość produkcji, przy której monopolista maksymalizuje zyski metodą porównania przychodów całkowitych i kosztów całkowitych.

Zysk TR- TC

1. Wyznacz wielkość produkcji, przy której monopolista maksymalizuje zyski metodą porównania przychodów krańcowych i kosztów krańcowych.

2. Wyznacz wielkość produkcji, przy której monopolista maksymalizuje zyski metodą na podaż i popyt pracy.

Krzywa podaży pracy- krzywa indywidualnej podaży pracy pokazuje zależności między stawką płac, a wielkością podaży pracy, czyli określa ile czasu człowiek chce pracować przy każdej stawce płac w danym okresie.

Krzywa popytu na pracę- krzywa indywidualnego popytu na pracę pokazuje zależność między stawką płac, a wielkością popytu w danym okresie i pokrywa się z krzywą przychodu krańcowego pracy.

1. Wyznacz graficznie stawkę płac i wielkość zatrudnienia w równowadze. W jaki sposób polityka rządu wpływa na rynek pracy?

2. Wyznacz graficznie równowagę rynku ziemi. Co nazywamy mianem renty ekonomicznej?

Renta ekonomiczna- termin stosowany na określenie dochodu z własności ziemi. Całość podaży gatunków w danym kraju lub świecie, jest (z niewielkim zastrzeżeniem) stała, a przychód uzyskiwany przez właścicieli ziemi to renta. Terminem tym obejmuje się często także przychód z każdego czynnika stałej podaży, tzn. czynnika którego krzywa podaży jest doskonale nieelastyczna.

Dokonaj charakterystyki polskiego rynku kapitałowego.

Rynek kapitałowy- celem rynku jest zaopatrzenie przedsiębiorstw i gospodarstw w pieniądze przeznaczone na cele inwestycyjne. Pozwala na tworzenie i przepływy długoterminowych kapitałów udziałowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej, służących także pokrywaniu deficytów budżetowych. Składa się z bankowego rynku kredytowego oraz rynku lokacyjnych papierów wartościowych.

Polski rynek kapitałowy

Powstał w 1991 roku system nadzoru nad rynkiem oparty został o rozwiązanie amerykańskie i dyrektywy unii europejskiej. System obrotu zaś o doświadczenia francuskie. Obrotu dokonuje się w sposób zdematerializowany i elektroniczny co zapobiega nie tylko kradzieżą i fałszerstwom, ale obniża koszty emisji i obrotu.

Papiery wartościowe jako instrumenty finansowe na rynku finansowym.

-obligacje

-bony skarbowe

-akcje

-weksle

-czeki

1. Od jakich parametrów zależy wartość przyszła pieniądza obecnego?

2. W jaki sposób obliczamy wartość obecną przyszłych wpływów?

Obliczanie wartości bieżącej- polega na określeniu jaka jest obecna wartość przychodów, które zostaną zrealizowane w przyszłości.

Scharakteryzuj instytucje rynku kapitałowego.

1.Komisja papierów wartościowych i giełd

Zadania:

-nadzór nad publicznym obrotem papierami wartościowymi oraz maklerami i doradcami giełdowymi

-nadzór w zakresie ujawniania i wykorzystywania informacji poufnej, manipulowania cenami papierów wartościowych

-współpracuje z organami władzy i administracją państwową

-3 członków, 6 delegatów

Giełda papierów wartościowych w Warszawie

Cele:

-organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi

-promowanie obrotu papierami wartościowymi

-upowszechnienie informacji związanych z tym obrotem

Metody ustalania kursów papierów wartościowych

-notowania ciągłe- kursy mogą ulec zmianą w ciągu jednego dnia

-system kursu jednolitego

-ceduła giełdowa- oficjalne notowanie giełdowe zestawione w formie tabel

Warszawskie indeksy giełdowe

-obliczanie na podstawie wartości giełdowej każdej spółki w formie iloczynu ilości emitowanych akcji oraz aktualnej ceny rynkowej.

-wig- liczony dla wszystkich spółek notowanych na rynku

-wig20-liczony dla 20 największych spółek rynku podstawowego

-techwig- tylko dla spółek technicznych

-midwig- dla średniej wielkości spółek

Krajowy Depozyt papierów wartościowych

Jest podmiotem bez którego niematerialny obrót papierami wartościowymi jest niemożliwy. W jego rejestrach znajdują odzwierciedlenie wszystkie transakcje zawarte na rynku. Przechowywanie i dokonywanie rozliczeń zawartych transakcji odbywa się w formie zapisów komputerowych

Centralna tabela ofert

Zadania:

-wspomaganie rozwoju małych dynamicznych spółek o stosunkowo krótkiej historii, mających dobre perspektywy rozwoju

-budowanie publicznego rynku obligacji komunalnych i korporacyjnych

Przedstaw metody sumowania wydatków na dobra finalne w gospodarce zamkniętej i otwartej (liczenie PKB).

Metody sumowania wydatków na dobra finalne w gospodarce zamkniętej

-(I) wydatki przedsiębiorstw na inwestycje (dobra kapitałowe)

-(C) wydatki konsumentów na dobra i usługi finalne

-(G) wydatki rządu na dobro i usługi finalne

PKB=C+I+G

W gospodarce otwartej

-wartość importu a wartość eksportu

G- wydatki rządu na dobra i usługi finalne

I- wydatki przedsiębiorstw na inwestycje (dobra kapitałowe)

C

Omów sposób liczenia PKB metoda sumowania wartości dodatniej.

Koszt materiałów zużytych do produkcji

-amortyzacja (Am)

-wynagrodzenie wszystkich pracowników (wp)

-osiągnięty zysk przed opodatkowaniem (Zb)

Wartość dodatnia to nowo wytworzona wartość na danym etapie produkcji

Wartość dodatnia= Am+Wp+Zb

Liczenie PKB metodą sumowania wartości dodatniej

Przedstaw różnicę pomiędzy PKB nominalnym a realnym.

-PKB w ujęciu nominalnym mierzy się w cenach bieżących

-PKB w ujęciu realnym mierzy się w cenach stałych (w cenach z roku przyjętego za bazowy)

-deflator- wskaźnik odzwierciedlający zmiany poziomu cen wszystkich dóbr

1. Scharakteryzuj mierniki dochodu narodowego.

2. Przedstaw graficznie stan równowagi makroekonomicznej gospodarki (AD-AS).

1. Dokonaj charakterystyki zasobów siły roboczej, przedstaw mierniki rynku pracy

2. Określ przyczyny, rodzaje i skutki bezrobocia.

I. Definicja bezrobocia

Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy,

poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje

zatrudnienia. Natomiast według Międzynarodowej Organizacji Pracy, której definicję

bezrobocia honorują badania statystyczne prowadzone w krajach Europy w ramach systemu

Eurostat, osoba bezrobotna to ta, która w tygodniu, w którym przeprowadzono badanie, nie

wykonywała pracy zarobkowej dłużej niż przez godzinę. Bezrobocie można rozpatrywać

w skali makro i mikro. z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na

określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy

pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy

z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać

stanowisko.

Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli

ukazywana w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych

a liczbą osób czynnych zawodowo (to jest zdolnych w prawnie określonych warunkach do

podjęcia pracy). Ta ostatnia grupa obejmuje wszystkich zdolnych do pracy w wieku od 15 do

65 (kobiety do 60) roku życia – to znaczy także bezrobotnych. Osoby nie osiągające lub

przekraczające wymienione granice wieku stanowią odrębne kategorie, nie związane

z pojęciami bezrobocia.

II. Rodzaje bezrobocia

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się:

Bezrobocie strukturalne, wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na

nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących

w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie

strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia

zasobów pracy;

Bezrobocie technologiczne wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji

procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się, gdy tempo

wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadząc

do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia;

Bezrobocie koniunkturalne wywoływane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego

i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych

przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego,

jakim podlega gospodarka. w fazach wysokiej koniunktury popyt rozszerza się i bezrobocie

spada nawet do poziomu bezrobocia naturalnego;

Bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy ludzi

zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do innej miejscowości;

Bezrobocie sezonowe jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku,

spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.

W zależności na formę występowania wyróżnia się:

• bezrobocie krótkookresowe – do 3 miesięcy bez zatrudnienia.

• bezrobocie średniookresowe – od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia.

• bezrobocie długookresowe – dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12

miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe

pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.

• bezrobocie ukryte to pewna – nieokreślona – liczba osób, które w myśl ustawy nie

mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest

niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar

rąk do pracy, dawniej – przerost administracji).

• bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone

w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.

III. Przyczyny bezrobocia

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

• ograniczanie produkcji

• brak informacji o miejscach pracy

• brak mobilności

• przeniesienie zakładu do innego rejonu

• niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników

• zmiany w technologii

• wysokie obciążenia fiskalne

IV. Skutki bezrobocia

Wydłużenie się okresu pozostawania bez pracy powoduje nasilanie się zjawisk

izolacji, napięć i konfliktów społecznych. Bezrobocie jest czynnikiem wpływającym na

wzrost patologii społecznej oraz prowadzi do istotnego pogorszenia warunków życia całych

społeczności lokalnych. Przy dłuższym okresie pozostawania bez pracy rozpoczyna się proces

destrukcji. Wyraża się on izolacją społeczną, brakiem zaufania do samego siebie, niskimi

dochodami, stresem w rodzinie, pogorszeniem zdrowia psychicznego i fizycznego

i zwiększonymi trudnościami znalezienia nowej pracy.

Społeczne koszty bezrobocia wynikają z niepełnego wykorzystania zasobów pracy

w gospodarce oraz konieczności wspierania osób pozostających bez pracy ze środków

publicznych, zwłaszcza w sytuacji bezrobocia przymusowego, gdy gospodarka produkuje

mniej dóbr niż wynoszą jej potencjalne zdolności.

Koszty bezrobocia najczęściej rozpatrywane są w rozbiciu na koszty prywatne

i społeczne. Koszty prywatne zależą od charakteru bezrobocia. w przypadku bezrobocia

dobrowolnego prywatny koszt jest mniejszy niż prywatne korzyści z bycia bezrobotnym tzn.

zasiłki są stosunkowo wysokie do zarobków w proponowanej pracy. Jeżeli bezrobocie jest

przymusowe, to cierpienia ludzi są większe i argumentacja na rzecz udzielania im pomocy

staje się silniejsza.

Koszty i skutki bezrobocia dzieli się na:

– Koszty bezpośrednie – wydatki z funduszu pracy, pomocy społecznej. Koszty te odczuwa

całe społeczeństwo. Wiąże się to ponoszonymi przezeń dużymi kosztami świadczeń

socjalnych, ograniczeniem dochodów z podatków i składek ubezpieczeniowych,

rozszerzaniem zjawisk patologicznych, wzrostem napięć społecznych

– Koszty pośrednie – ulgi i zwolnienia fiskalne w rejonach zagrożonych bezrobociem, luka

czynników wytwórczych, koszty związane z ewentualnym zatrudnieniem w szarej strefie

gospodarki

Pozytywne aspekty społeczno-ekonomiczne – zmiany postaw wobec pracy, racjonalizacja

zatrudnienia, wspomaganie procesów restrukturyzacji, racjonalizacja wyboru kwalifikacji

i zawodu.

Negatywne skutki społeczno-psychologiczne i moralne – pogorszenie standardu życia,

zagrożenie egzystencji, zagrożenia w sferze psychologicznej człowieka.

Najbardziej charakterystyczne cechy polskiego bezrobocia, to:

• wysoki udział ludzi młodych w populacji bezrobotnych, szczególnie dużo ich przybywa w lipcu i sierpniu, kiedy rejestrują się w urzędach pracy absolwenci różnego typu szkół.

• znaczny udział procentowy w całej populacji bezrobotnych osób posiadających wykształcenie zawodowe oraz podstawowe. Wykształcenie wyższe i ogólne na poziomie średnim jest niewątpliwie lepszym niż zasadnicze zawodowe oprzyrządowaniem do podjęcia działalności zawodowej.

• znaczny udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej populacji, co łączy się z utratą prawa do otrzymania zasiłku. Długotrwałe bezrobocie niesie ze sobą specyficzne problemy psychiczne i społeczne, o których będę mówić dalej,

• zwiększający się udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych. Wśród bezrobotnych dominują kobiety, szczególnie na wsiach i małych miastach, pomimo to, że kobiety bezrobotne są lepiej wykształcone niż bezrobotni mężczyźni. W tym przypadku poziom wykształcenia okazuje się nie mieć decydującego znaczenia i można to nazwać dyskryminacją kobiet na rynku pracy,

• przestrzenne i to bardzo znacznie zróżnicowane polskie bezrobocie. Najniższe wskaźniki bezrobocia notujemy na terenach leżących wokół wielkich miast będących dużym i zróżnicowanym rynkiem pracy, tj. województwa mazowieckie, małopolskie, wielkopolskie. Najwyższa natomiast stopa bezrobocia występuje na terenach, na których istniały nieliczne zakłady przemysłowe, jak również na terenach rolniczych pasa północnego i wschodniego Polski. Utrudnieniem w przeciwdziałaniu temu zjawisku jest kwestia mieszkaniowa, która polega na tym, że Polak jest przeświadczony, że pracę powinien szukać tam, gdzie ma swój dach nad głową a nie tam, gdzie jest praca.

Jakie są przyczyny inflacji? Wymień ich rodzaje.

Inflacja

Wartość pieniądza może ulegać zmianie. Ekonomiści używają terminów siła nabywcza lub wartość pieniądza, by opisać ilość oraz jakość dóbr i usług, które możemy kupić za posiadane pieniądze. Kiedy ceny rosną, za tę samą sumę pieniędzy możemy kupić coraz mniej. Maleje więc ich siła nabywcza. Kiedy ceny spadają, ma miejsce sytuacja odwrotna. Ujmując to inaczej, kiedy rosną ceny, wtedy wartość pieniądza spada; kiedy ceny spadają, wtedy wartość pieniądza rośnie.

Zjawisko wzrostu ogólnego poziomu cen nazywamy inflacją (łac. Inflacio - rozdęcie). Możemy także powiedzieć, że inflacja to obniżanie się siły nabywczej pieniądza (jego wartości rynkowej). Sytuację, w której ceny spadają, określamy jako deflację. Wartość pieniądza (np. złotówki) maleje w okresach inflacji, a wzrasta w okresach deflacji.

W Polsce pomiarem inflacji zajmuje się Główny Urząd Statystyczny. Inflację można mierzyć na wiele sposobów. Dwa najważniejsze wskaźniki inflacji to indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych - CPI (consumer price index) i indeks cen produkcji sprzedanej przemysłu – PPI (producer price index).

Przyczyny inflacji

Inflacja popytowa - jeśli w gospodarce jest nadmierna ilość pieniądza, która nie znajduje dostatecznego pokrycia w ilości towarów, to sytuację taką określa się często inflacją "ciągnioną" przez popyt. Kiedy popyt rośnie szybciej niż zdolność gospodarki do jego zaspokojenia, to w rezultacie rosną ceny.

Inflacja kosztowa - sytuację, w której wzrost cen spowodowany jest wzrostem kosztów produkcji, nazywamy inflacją "pchaną" przez koszty. Ceny mogą być "pchane" przez różne elementy kosztów. Zdarza się na przykład, że siła negocjacyjna związków zawodowych zmusza kierownictwa przedsiębiorstw do podwyżek płac, których skala przekracza osiągany w przedsiębiorstwie wzrost wydajności pracy. Chęć utrzymania dotychczasowego poziomu rentowności przedsiębiorstwa skutkuje wówczas podniesieniem cen jego produktów. Podjęcie takiej decyzji jest szczególnie łatwe dla kierownictw tych przedsiębiorstw, które działają w warunkach monopolistycznych.

Zapoczątkowany wzrost ogólnego poziomu cen wywołuje kolejne żądania podwyżek płac, które zrównoważyłyby rosnące koszty utrzymania. Skutkiem takiego procesu jest więc ciągły wzrost płac i cen, nazywany często spiralą inflacyjną.

W rozważaniach dotyczących przyczyn inflacji należy też uwzględnić inne czynniki. Powodem wzrostu cen może być nagły, niespodziewany niedobór podstawowych surowców czy produktów. Zjawisko takie wystąpiło np. w latach 1974 i 1980, kiedy to OPEC - Organizacja Producentów i Eksporterów Ropy Naftowej - swoją polityką nagłego ograniczenia wydobycia ropy naftowej doprowadziła do rekordowego wzrostu cen paliw, wywołując znaczną inflację "pchaną" przez koszty.

Rodzaje inflacji

1. Inflacja podażowa (kosztowa) - rosną koszty produkcji. Przyczyny:

   • wzrost cen surowców i materiałów - kiedy zmniejsza się ich podaż

   • wzrost cen surowców i materiałów (na rynkach światowych) jest czynnikiem zewnętrznym

   • wzrost oprocentowania kredytów

   • wzrost cła

   • podatki

   • charakter polityczny: częste zmiany rządu,, skłonność polityków do ulegania naciskom społecznym na wzrost wydatków.

2. Inflacja strukturalna - kiedy się zmienia struktura produkcji np.: ziemniaki zastępujemy frytkami lub chipsami.

3. Inflacja dochodowa - źródłem jest walka o podział dochodów między różne grupy społeczne, które są uprzywilejowane, chciałyby umocnić swoją pozycję kosztem innych, każda grupa chroni swoją pozycję.

4. Inflacja ukryta - trwała nadwyżka popytu nad ograniczoną podażą dóbr i usług przy względnie stałym i administracyjnie regulowanym poziomie cen rynkowych.(występowała głównie w krajach komunistycznych) Skutki tej inflacji to głęboka nierównowaga na rynku, upokarzające kolejki, kupowanie na zapas, spekulacja, nieuprzejma obsługa, przekupstwo nadmierne zużycia energii, materiałów, paliwa; nielegalne zaopatrzenia.

W zależności od tempa wzrostu cen możemy rozróżnić:

1. inflację pełzającą - nie rodzącą zbyt negatywnych skutków

2. inflację kroczącą - wzrost cen sięga kilkunastu % w skali rocznej (taki ruch cen daje się przewidzieć i uwzględnić w podejmowanych decyzjach)

3. inflację galopującą - wzrost cen od kilkudziesięciu do 100% w skali rocznej

4. hiperinflację - wzrost cen o więcej niż 50% w skali miesiąca działa ona już destrukcyjnie na gospodarkę i destabilizuje stosunki społeczno-polityczne, osłabi wiarygodność finansową u wierzycieli

Określ jakie konsekwencje dla gospodarki powoduje inflacja?

Skutki, konsekwencje inflacji

• powoduje redystrybucję dochodu narodowego na rzecz grup bogatszych kosztem ludzi biedniejszych: rencistów, emerytów (ludzi otrzymujących stałe dochody),

• powoduje spadek wartości pieniądza, czyli jego deprecjację,

• zniechęca do oszczędzania,

• obniża ciężar spłaconych kredytów,

• niszczy rachunek ekonomiczny (nikt nie wie jakich żądać cen), powoduje duże zamieszanie w kalkulacji kosztów produkcji,

• rodzi niepewność co do oczekiwanych zysków przez co zniechęca do podejmowania ryzykownych inwestycji

• powoduje wzrost stopy oprocentowania kredytów na działalność inwestycyjną (zwłaszcza kredytów długoterminowych - co odbija się niekorzystnie na budownictwie mieszkaniowym, postępie innowacyjnym i wzroście produkcyjności pracy)

• osłabia eksport (waluta krajowa stopniowo traci na wartości w stosunku do innych walut wymienialnych w krajach o niższej inflacji)

• prowadzi do dewaluacji waluty krajowej, która wzmacnia pozycje eksporterów, ale osłabia pozycje importerów co stanowi z kolei przyczynę dalszego wzrostu cen

• wprowadza zamieszanie na rynku papierów wartościowych, przez co zakłóca system finansowy kraju

• pogłębia niepewność jutra i prowadzi do obniżenia realnych dochodów ludności

Osobnym problemem jest niepewność co do przyszłej wartości inflacji. Podnosi to ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej. Uważa się, że niepewność co do wartości inflacji jest tym większa, im wyższy jest poziom inflacji.

Korzystnym efektem niewielkiej inflacji może być ułatwienie renegocjacji realnej wartości niektórych cen oraz płac.

Każda inflacja prowadząca do wzrostu cen bez wzrostu produkcji jest zjawiskiem niepożądanym zarówno przez przedsiębiorców jak i konsumentów. Jest ona jednak nieunikniona. Inflacja jest konsekwencją toczącej się między różnymi grupami społecznymi walki o podział dochodu narodowego, które wymuszają decyzje o konsekwencjach inflacyjnych, na czym traci większość społeczeństwa.

Sposoby walki z inflacją

Ze względu na negatywne skutki inflacji walka z nią jest jednym z priorytetów polityki gospodarczej państwa.

Należy przede wszystkim nie dopuścić, aby inflacja osiągnęła rozmiary wymykające się spod kontroli rządu.

Nie ma jednoznacznej i powszechnie akceptowanej odpowiedzi jak zwalczać inflację. Zależy to w dużym stopniu od diagnozy przyczyn inflacji, a także od warunków określonego kraju, w którym występują procesy inflacyjne.

Wg współczesnej teorii neokeynesistowskiej należy:

1. hamować wzrost cen przez odpowiednie hamowanie wzrostu płac pieniężnych (podatek od ponad normatywnych wzrostów wynagrodzeń; przekonywanie związków zawodowych, aby wzrost płac nie przekraczał wzrostu cen, lecz dokonywał się dzięki wydajności pracy)

2. dążyć do likwidacji deficytu budżetowego (podwyższanie obciążeń podatkowych, drastyczne cięcia w wydatkach budżetowych, co jednak z kolei grozi recesją i wzrostem bezrobocia) W krótkim okresie czasu deficyt budżetowy można finansować pieniądzem znajdującym się w obiegu i ściągniętym przez sprzedaż obligacji skarbowych, bądź przez zaciągnięcie kredytu w banku komercyjnym)

3. odpowiednio regulować dopływ pieniądza do obiegu za pośrednictwem polityki banku centralnego (zmiany stopy rezerw obowiązkowych, co umożliwia kreację pieniądza przez banki komercyjne oraz zmiany stopy dyskontowej od kredytu refinansowanego, która wywiera wpływ na wysokość stopy oprocentowania depozytów i kredytów - skłonność do oszczędzania i do inwestycji)

4. likwidacja monopoli i dążenie do konkurencji doskonałej

Przedstaw narzędzia polityki fiskalnej rządu.

POLITYKA FISKALNA - nazywana jest również polityką budżetową, polega na posługiwaniu się przychodami i wydatkami budżetu państwa w celu oddziaływania na gospodarkę. Rząd prowadzi politykę fiskalną w oparciu o budżet.
BUDŻET - to zestawienie przychodów i wydatków publicznych. Budżet państwa to zarówno budżet centralny, przygotowany przez ministra finansów i uchwalony przez parlament, jak i rozliczne budżety gmin konstruowane i uchwalane przez lokalne organy samorządowe.
NARZĘDZIA POLITYKI FISKALNEJ:
3 podstawowe instrumenty budżetowe:
- podatki - czyli przychody budżetu (TA) - przymusowe świadczenia pieniężne na rzecz państwa
- wydatki państwa (GS) - czyli zebrane pieniądze przyjmują właśnie postać wydatków, które makroekonomiści dzielą na: publiczne zakupy dóbr i usług (G) i publiczne transfery (TR)
Wydatki publiczne na zakup dóbr i usług - to płace osób zatrudnionych w sferze budżetowej zarówno cywilnej np. szkolnictwo, służba zdrowia, jak i tzw. mundurowej, czyli wojsko, policja oraz pieniądze przeznaczone na inwestycje w jednostkach budżetowych, a więc szkoły, szpitale, koszary czy komisariaty.
Transfery publiczne - wydatki nie będące zapłatą za wykonaną działalność gospodarczą. Płatności transferowe trafiają do gospodarstw domowych w postaci rent, zasiłków, stypendiów oraz do przedsiębiorstw w formie dotacji.
Makroekonomiczny zapis budżetu:

G + TR = TA

GS-wydatki państwa
G - publiczne zakupy produktów i usług (wydatki państwa na sferę budżetową)
TR - transfery - wydatki państwa nie będące zapłatą za działalność gospodarczą. Wyróżniamy transfery na rzecz gospodarstw domowych np. renty, zasiłki i na rzecz przedsiębiorstw np. dotacje, subwencje.
TA (teksis) - wpływy podatkowe
W ujęciu makroekonomicznym możliwe są trzy warianty relacji między wydatkami a przychodami budżetu państwa:
- równowaga budżetowa TA = G + TR
- nadwyżka budżetowa TA > G + TR
- deficyt budżetowy TA < G + TR
STOPA REDYSTRYBUCJI DOCHODU NARODOWEGO PRZEZ BUDŻET PAŃSTWA - jest podstawowym wskaźnikiem oceny ingerencji państwa w życie gospodarcze.

wydatki publiczne
Stopa redystrybucji =
produkt krajowy brutto
Im wyższa redystrybucyjność gospodarki, tym większa część dochodu narodowego jest dzielona przez państwo. Uważa się, że dopuszczalna stopa redystrybucji zależy od zamożności kraju. Im mniejszy produkt krajowy przypadający na 1 mieszkańca, tym niższa powinna być stopa jego redystrybucji. Niskie podatki i wydatki państwa (zwłaszcza transfery) pobudzają przedsiębiorczość obywateli i gwarantują wyższą stopę inwestycji będącą podstawą wzrostu gospodarczego. Redystrybucyjność polskiej gospodarki wynosi ok. 50% i jest zbliżona do stopy redystrybucji wysokorozwiniętych państw zachodnich.

W jaki sposób działa mnożnik wydatków rządowych, mnożnik podatków oraz mnożnik transferów?

Narzędzia polityki fiskalnej:

1. 1. Wydatki rządowe:

Wydatki rządowe rosną ⇒ zwiększają się zagregowane wydatki w gospodarce ⇒ rośnie zagregowany popyt ⇒ rośnie r-PNB (czyli wielkość produkcji) i/lub rosną ceny (w zależności od krzywej zagregowanej podaży).

Zagregowany popyt zawsze rośnie więcej niż wynosi wzrost wydatków rządowych na skutek pomnażania się dotychczasowych wydatków konsumpcyjnych dokonywanych przez ludzi (w zależności od tzw. krańcowej skłonności do konsumpcji MPC – stanowi tę część dodatkowego dochodu, która jest konsumowana)!

%100⋅=dochodówzmianakonsumpcjizmianaMPC

Wydatki rządowe tworzą słabnącą falę: wydatków – dochodów – wydatk. – dochodów...

Mnożnik wydatków rządowych pokazuje wpływ zmian wydatków rządowych na wielkość zagregowanego popytu w gospodarce, a wyraża się formułą:

Zmiana AD = MnożnikWR ⋅ ZmianaWR; MnożnikWR =MPC−11

Wpływ wydatków rządowych na gospodarkę:

1. Gospodarka w depresji: Wzrost wydatków rządowych spowoduje wzrost produkcji i zatrudnienia.

2. Gospodarka w stanie pełnego zatrudnienia: Wzrost wydatków rządowych spowoduje wzrost poziomu cen, czyli inflację.

1. 2. Podatki – stanowią podstawowe źródło dochodów służących finansowaniu wydatków rządu. Ponadto są samodzielnym narzędziem polityki stabilizacyjnej i służą do wpływania na wielkość zagregowanego popytu, niezależnym od innych narzędzi polityki fiskalnej. Podatki wywierają pośredni wpływ na zagregowany popyt.

Dochód do dyspozycji jest to część dochodu, jaka pozostaje po opłaceniu podatków i która może być przeznaczona na wydatki. Rząd zmieniając podatki, zmienia dochód do dyspozycji, jaki ludzie dysponują, który może wpływać na wydatki przez nich dokonywane.

Mnożnik podatków pokazuje wpływ zmian podatków na wielkość zagregowanego popytu w gospodarce i wyraża się formułą:

Zmiana AD = MnożnikP ⋅ ZmianaP; MnożnikP =MPCMPC−−1

Wpływ podatków na gospodarkę:

1. Gospodarka w depresji: zmniejszenie podatków spowoduje wzrost produkcji i zatrudnienia.

2. Gospodarka w stanie pełnego zatrudnienia: zmniejszenie podatków spowoduje wzrost poziomu cen, czyli inflację.

Rodzaje podatków:

1. 1. przychodowe (rolny i leśny, np. podatek gruntowy) – opierają się na cechach świadczących o osiąganych dochodach (np. ilości i jakości gruntu), więc wyznaczane są nie na podstawie rzeczywistych dochodów! Przy jego naliczaniu nie uwzględnia się kosztów poniesionych na uzyskanie przychodów, a jedynie przez domniemanie przyjmuje się, że dochód został otrzymany.

   2. dochodowe (od osób fizycznych i prawnych oraz wzrostu wynagrodzeń) – naliczane są od nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów.

   3. majątkowe (od nieruchomości, środków transportu, spadków i darowizn, obrotu majątkiem) – naliczane od posiadanego majątku, są bardzo zróżnicowane i mają za zadanie uzupełniać podatki dochodowe.

   4. od wydatków konsumpcyjnych (VAT, akcyzowy, od gier) – naliczane w momencie płacenia za kupowane dobro lub usługę. Ich ciężar ponosi konsument, zaś podatnikiem jest sprzedawca.

   3. Transfery są to dotacje ze strony rządu na rzecz najuboższych, w zamian za które rząd nie otrzymuje żadnych dóbr ani usług.

Mnożnik transferów pokazuje wpływ zmian transferów przekazywanych przez rząd na wielkość zagregowanego popytu w gospodarce i wyraża się formułą:

Zmiana AD = MnożnikT ⋅ ZmianaT; MnożnikT =MPCMPC−1

Deficyt budżetowy powstaje, gdy rząd wydaje więcej niż uzyskuje dochodów. Rząd zaciąga pożyczki (w kraju lub za granicą) na pokrycie deficytów budżetowych. Powstaje wtedy tzw. dług publiczny. Rząd spłaca długi wraz z odsetkami z wpływów z podatków oraz zaciągania następnych pożyczek.

MNOŻNIK WZGLĘDEM WYDATKÓW RZĄDOWYCH G, TRANSFERÓW I PODATKÓW

Kiedy polityka znajduje się znacznie powyżej lub poniżej swego potencjalnego PNB pożądane mogą stać się stabilizacyjne działania rządu w postaci polityki fiskalnej bądź monetarnej. Głównymi narzędziami polityki fiskalnej są wydatki rządowe na dobra i usługi (G) oraz podatki lub transfery.

PNB składa się z: wydatków inwestycyjnych prywatnych (krajowych i zagranicznych) + wydatków rządowych na doba i usługi = C + I + G. Wydatki np. na budowę budynków rządowych mają takie samo oddziaływanie makroekonomiczne jak i wydatki na budownictwo prywatne, a wydatek na konsumpcję zbiorową związany z utrzymanie biblioteki publicznej ma taki sam wpływ na miejsca pracy jak wydatek na prywatna konsumpcję na zakup np. książek.

Mnożnik wydatków rządowych jest to przyrost PNB wynikający ze zwiększenia rządowych wydatków na dobra i usługi o jeden dolar. Mnożnik wydatków rządowych jest równy mnożnikowi inwestycji prywatnych. Są one sobie równe, gdyż każdy z nich uruchamia całą serię wydatków wtórnych, dokonywanych przez budowniczych dróg, lekarzy i innych ludzi, otrzymujących pensje lub dochody z utargów. Wydatki rządowe na dobra i usługi (G) są kluczowym narzędziem wywierana wpływu na poziom produkcji i zatrudnienia. W modelu Keynesowskim, jeżeli G wzrośnie, wynikający stąd poziom produktu wzrośnie o iloczyn tej zmiany i mnożnika wydatków. A zatem G ma możliwość stabilizującego (lub destabilizującego) oddziaływana na ruchy PNB w ciągu całego cyklu koniunkturalnego.

Jeśli chodzi o podatki to wywierają one również wpływ na poziom PNB. Jednak oddziaływane mnożników podatkowych w dół jest słabsze niż oddziaływanie mnożników podatkowych w górę. Pieniężne zmiany podatków są prawie tak samo potężną bronią przeciwko bezrobociu i inflacji, jak pieniężne zmiany wydatków rządowych. Mnożnik podatkowy jest niższy od mnożnika wydatków tyle razy, ile wynosi MPC. Mnożnik podatkowy = MPC x mnożnik wydatków. Mnożnik podatkowy jest niższy od mnożnika wydatków gdyż, jeśli rząd wyda 1 zł na G, to ta 1 zł zostanie wydana bezpośrednio na PNB. Jeśli jednak rząd obniży podatki o 1 zł, to tylko część tego 1 zł zostanie wydana na C, pewien ułamek tej obniżki zostanie jednak zaoszczędzony. Z tego powodu mnożnik podatkowy jest niższy od mnożnika wydatków.

Do transferów zaliczamy zasiłki dla bezrobotnych i inne transfery socjalne, tj. zasiłki dla biednych rodzin z dziećmi wymagającymi specjalnej opieki, wczesne emerytur bony żywnościowe. W ostatnim pięćdziesięcioleciu wiele państw zbudowało kunsztowny system opieki socjalnej (ubezpieczenia od bezrobocia) = UI. Zatrudnieni zaczynają pobierać zasiłek krótko po zwolnieniu. Te przykładowe wypłaty transferowe pozwalają spłaszczać góry i dołki cyklu gospodarczego. Działają one jak stabilizatory dla gospodarki.

Omówione wyżej stabilizatory gospodarki mogą pomóc zredukować pewną część fluktuacji gospodarki, jednak nie są w stanie wyeliminować zakłóceń w całości.

Omów system podatkowy w Polsce.

elementy konstrukcji podatku	Od nieruchomości	Od spadków i darowizn	Rolny	Od psów	Od środków transportu	Leśny	pod od czynności cyw-praw	od dział. gosp. w formie karty podatkowej
1. Podmiot	właściciele lub użytkownicy		właściciele bądź użytkownicy gruntów rolnych i dzierżawcy	właściciele psów	os fiz, praw, itp. na które zarejestrowane są śr. transportu	właściciele lasów Skarb Państwa	os fiz, praw i jedn org nie posiadające osob prawnej	os fiz
2. Przedmiot	*budynki mieszkalne *budynki związane z prowadzeniem pozarolniczej i pozaleśnej dział.gosp. *grunty rolne do	wartość czysta	grunty rolne o powierzchni powyżej	pies	sam-ciężarowe, ciągniki, przyczepy, autobusy	lasy	czynności cyw-praw, takie jak: *sprzedaż *pożyczka *poręczenie *darowizna *spółki	niektóre rodzaje działalności
3. Podstawa opodatkowania	powierzchnia	wartość czysta	siła dochodowa ziemi	-		ha przeliczeniowe
4. Stawka	kwotoqwa	progresywna (stopień pokrewieństwa)	kwotowa	kwotowa	kwotowa (w stosunku rocznym za 1ha przeliczeniowy)	kwota	procentowa proporcjonalna i progresywna lub kwotowa	kwotowa lub z ustalenia US, zależna od liczby zatrudnionych osób
5. Organ wydający	Min.Fin. – stawki maksymalne Rada gminy – min 50% max	-	-	Rada Gminy, stawkę może ustalać MF	Rada gminy	wójt, burmistrz – zwierzchnik gminy
6. Zwolnienia	przedmiotowe opodatkowaniu nie podlegają: *tereny zajęte przez drogi publ. *budynki zabytkowe wpisane do rej. zabytków	istnieją stawki wolne od podatku	*właściciele gruntów *pod jeziorami, wodami płynącymi *pod wałami przeciwpowodziowymi *stanowiących nieużytki *wpisanych do rejestru zabytków	podmiotowe *osoby niepełnosprawne *osoby po 70 roku życia	sam osob, ale pod. jest wliczony w cenę benzyny	przedmiotowe *lasy wpisane do rejestru zabytków *lasy, których drzewostan nie przekracza 40 lat	przedmiotowe
7. Źródło	dochód	dochód	przychód	dochód	dochód

Przedstaw definicję pieniądza oraz jego funkcje

Pieniądz

Pieniądz - powszechnie akceptowany środek wymiany dóbr i usług oraz miernik ich wartości, także środek tezauryzacji oraz środek zwalniania z zobowiązań, może nim być cokolwiek, co jest będzie akceptowane przy płatnościach za dobra i usługi. Od najdawniejszych czasów cenne metale, takie jak złoto, srebro i miedź były najpopularniejszymi formami pieniędzy. Jednak nie były to jedyne środki płatnicze. W zasadzie wszystko może służyć jako pieniądz, jednak ze względów praktycznych, pieniądze powinny posiadać następujące właściwości: poręczność, stabilność, jednolitość, trwałość, podzielność i rozpoznawalność. Bardziej formalnie pieniądz to prawny środek płatniczy obowiązujący w danym kraju, ekwiwalent towarów i usług wyrażający ich wartość - bezpośrednio na nie wymienialny.

W przeciwieństwie do wymiany naturalnej (barterowej) cechą charakterystyczną gospodarki towarowo-pieniężnej jest obsługa obrotu towarów i usług za pośrednictwem pieniądza, który nadaje się do podziału wartości na części ułamkowe a jednocześnie umożliwia dokonywanie większych rozliczeń. W ten sposób pieniądz usprawnia procesy wymiany rynkowej i sam podlega rozwojowi stosownie do potrzeb rozwijającej się gospodarki.

Cechy pieniądza:

• Poręczność - współczesne pieniądze muszą być na tyle nieduże i lekkie, żeby ludzie mogli je z łatwością nosić przy sobie.

• Stabilność - wartość pieniądza powinna być mniej więcej taka sama dzisiaj, jak i jutro, nie powinna podlegać większym wahaniom w czasie. W krajach, gdzie wartość pieniądza zmienia się (rośnie lub spada), ludzie będą gromadzili pieniądze, gdy będą oczekiwać wzrostu ich wartości, a wydawali je możliwie najszybciej, gdy będą uważali, że wartość ich będzie maleć z dnia na dzień. Zarówno jedno, jak i drugie działanie może być bardzo szkodliwe dla gospodarki.

• Trwałość - materiał wybrany na pieniądz musi być odpowiednio trwały. Z tego powodu większość krajów do produkcji pieniędzy stosuje papier wysokiej jakości.

• Jednolitość - pieniądze (monety czy banknoty) o takich samych nominałach powinny mieć identyczną wartość.

• Podzielność - jedną z podstawowych zalet pieniądza jest możliwość jego podziału.

• Rozpoznawalność - pieniądze powinny być łatwo rozpoznawalne i trudne do podrobienia. Jakość papieru oraz specjalne znaki graficzne sprawiają, że współczesne pieniądze są trudne do sfałszowania.

Funkcje pieniądza

Funkcje pieniądza:

• miernik wartości,

• środek wymiany w procesie kupna-sprzedaży,

• środek tezauryzacji (gromadzenia pieniędzy)

Środek wymiany. W gospodarce pieniężnej ludzie mogą sprzedawać komukolwiek to, co chcą, a następnie za pieniądze, które otrzymają, mogą kupić pożądane dobro lub usługę. Tak więc pieniądz, będąc środkiem wymiany, znacznie ułatwia i przyspiesza proces wymiany dóbr i usług w stosunku do stosowanego dawniej handlu wymiennego.

Miernik wartości. Pieniądz umożliwia określenie ceny danej rzeczy w sposób zrozumiały dla wszystkich.

Środek przechowywania wartości. Pieniądz umożliwia łatwe przechowywanie wartości, aby dokonać zakupu dóbr lub usług w przyszłości.

Wartość pieniądza - realna wartość pieniądza zależy nie od jego nominału, lecz od siły nabywczej, czyli ilości i jakości dóbr, które można za określoną sumę pieniędzy nabyć. Rosnące ceny powodują, że za tą samą sumę pieniędzy możemy coraz mniej kupić.

Formy pieniądza

Gotówkowa - pieniądz gotówkowy jest prawnym środkiem płatniczym. Oznacza to, że prawo wymaga, aby był on powszechnie akceptowany przy regulowaniu wszelkiego typu zobowiązań finansowych. Nasi wierzyciele nie mogą więc odmówić przyjęcia gotówki jako formy płatności za nasze zobowiązanie (chyba że umowa, w której wyniku ono powstało, stanowi inaczej).

Bezgotówkowa - występuje w formie zapisu na rachunku bankowym właściciela. Szybki rozwój elektroniki wpłynął na dalsze usprawnienia rozliczeń bezgotówkowych poprzez pojawienie się tzw. pieniądza elektronicznego (karty płatnicze), będącego formą pieniądza gotówkowego.

Czek - papier wartościowy za pomocą którego wystawca rozporządza swymi pieniędzmi złożonymi na koncie bankowym. Jest formą przekazu pieniężnego między podmiotami gospodarczymi oraz osobami fizycznymi. Pełni też funkcję polecenia wypłacenia przez bank lub przelania na inne konto określonej kwoty z rachunku wystawcy.

Zmiany wartości pieniądza

Pieniądz znajdujący się w obiegu zmienia swoją wartość, w zależności od wielu czyników rynkowych. Oto główne procesy, które charakteryzują zmiany wartości pieniądza:

Aprecjacja - wzrost siły nabywczej pieniądza krajowego. Wzrost jego wartości w stosunku do innych walut.

Deprecjacja - spadek siły nabywczej pieniądza krajowego oraz spadek jego wartości w stosunku do innych walut następuje zwykle w skutek inflacji. Zjawiskiem odwrotnym do deprecjacji jest aprecjacja.

Denominacja - reforma pieniężna, polegająca na zastąpieniu dotychczasowej waluty narodowej nową, bez ingerencji w kurs walutowy. Wymiana wszystkich wartości (płace, ceny, kurs walutowy, rachunki bankowe etc.) odbywa się według wcześniej ustalonych proporcji. Denominacja zazwyczaj wynika z wysokiej inflacji, jaką wcześniej doświadczyła gospodarka danego państwa - i ma sens w momencie kiedy inflacja jest już opanowana przez bank centralny. Emisja banknotów o coraz wyższych nominałach, rosnące wartości w rozliczeniach finansowych stają się uciążliwe dla funkcjonowania zarówno pojedynczych podmiotów jak i całej gospodarki państwowej - i stąd potrzeba zmniejszenia wartości nominalnej zawieranych transakcji.

Akcja denominacji waluty pociąga za sobą wielkie koszty takie jak: druk i wymiana nowych banknotów, zaktualizowanie maszyn obsługujących operacje finansowe, akcje informujące społeczeństwo itp. W 1995 roku koszt denominacji polskiego złotego wyniósł 30 milionów nowych złotych (3 biliony starych złotych).

Dewaluacja - oficjalne zmniejszenie wartości pieniądza krajowego w stosunku do innych walut przez rząd . Celem jest wzrost opłacalności eksportu.

Inflacja - proces ciągłego wzrostu ogólnego poziomu cen rynkowych w danym okresie czasu (dekady kwartalne, typowym okresem jest rok), najczęściej spowodowany tym, że globalny popyty w gospodarce przewyższa podaż.

Deflacja - wzrost wartości pieniądza w czasie - z czasem można za daną ilość pieniędzy kupić coraz więcej towarów i usług, ciągły spadek poziomu cen. Zmniejszenie ilości pieniędzy w obiegu, które prowadzi do powstania nadwyżki globalnej podaży rynkowej nad efektywnym popytem i powoduje spadek cen i zatrudnienia.

Podaż pieniądza

Baza monetarna - ilości banknotów i monet znajdujących się w bankach oraz w obiegu.

To ile pieniędzy znajduje się w obiegu, zależy od sposobu liczenia pieniędzy. Włączając różne rodzaje quasi-pieniądza do obliczeń wielkości podaży pieniądza, ekonomiści wyróżniają kilka "poziomów" tej podaży, nazywając je M1, M2, M3.

• M1. Na poziomie M1 znajdują się takie składniki, jak: pieniądz gotówkowy w obiegu, depozyty na żądanie i, jeśli występują, czeki podróżne oraz środki na innych rachunkach, które podlegają operacjom czekowym.

• M2. Podaż pieniądza M2 - tzw. szersza podaż pieniądza - składa się z wielkości M1 oraz środków zgromadzonych przez osoby fizyczne (gospodarstwa domowe) i firmy na rachunkach oszczędnościowych i terminowych.

• M3. Dla obliczenia wielkości podaży pieniądza M3 należy do wielkości M2 dodać wartość papierów wartościowych znajdujących się w obiegu, których termin wykupu nie jest dłuższy niż 12 miesięcy (takich, jak np. lokacyjne bony oszczędnościowe, obligacje Skarbu Państwa czy bony skarbowe).

1. Wyznacz graficznie cenę równowagi na rynku pieniężnym.

2. Omów mechanizm kreacji pieniądza przez banki.

3. Przedstaw rolę oraz politykę monetarną banku centralnego.

Pieniądz i polityka monetarna

Gospodarka barterowa – polega na bezpośredniej wymianie jednych towarów i usług na drugie.

Gospodarka pieniężna – pozwala ominąć niewygody związane z bezpośrednią wymianą dzięki użyciu pieniądza.

Pieniądz – to środek umożliwiający wymianę dóbr i usług, a jego funkcje może pełnić cokolwiek, co tylko jest akceptowane przez ludzi przy tej wymianie (kamienie, muszelki, złoto, diamenty, perły, banknoty, monety, zapisy na rachunkach bankowych).

Własności pieniądza: trwały, przenośny, podzielny, jego podaż musi być ograniczona.

Podstawowe funkcje pieniądza:

1. 1. Pieniądz jako miernik wartości

Pieniądz umożliwia oszczędność czasu i energii przy przeliczaniu, co ile jest warte, oraz upraszcza sposób dodawania wartości dóbr i usług. Firmy posługując się miernikiem pieniężnym mogą zsumować wszystkie nakłady obliczając koszty, mogą obliczyć przychody sumując wartości wszystkich sprzedanych produktów i usług i w końcu obliczyć zyski odejmując nakłady od przychodów.

1. 2. Pieniądz jako środek wymiany

Jest to najważniejsza spośród funkcji pieniądza, albowiem we współczesnych gospodarstwach pieniądz wchodzi niemal do wszystkich transakcji rynkowych. Jego istnienie umożliwia ominięcie podwójnej zgodności potrzeb niezbędnej w gosp. barterowej.

1. 3. Pieniądz jako środek płatniczy (miernik odroczonych płatności)

W przypadku konieczności płatności w przyszłości (np. zakup na raty, obligacje) za zawartą transakcję Pieniądz umożliwia dokonywanie zapłaty z uwzględnieniem inflacji (inflacja związana jest z istnieniem pieniądza, którego wartość realna nie odpowiada jego wartości nominalnej).

1. 4. Pieniądz jako środek tezauryzacji

Oszczędności, czyli gromadzenie majątku, za które można kupić dobra i usługi w przyszłości, mogą przyjmować postać pieniądza. To na ile pieniądze są dobrym środkiem gromadzenia majątku (tezauryzacji) zależy od stopy inflacji. Im jest ona większa tym pieniądze bardziej tracą swoją wartość.

Motywy posiadania pieniądza:

1. • transakcyjny – robienie rutynowych zakupów i płatności,

   • ostrożnościowy - na przypadek poniesienia niespodziewanych kosztów, np. nieszczęśliwego wypadku,

   • spekulacyjny – sfinalizowanie niespodziewanej bardzo korzystnej transakcji.

Popyt na pieniądz (MD – demand for money) – określany jako posiadanie określonego zasobu pieniądza w określonym czasie, miejscu i warunkach, jest to zależność między wielkością zasobu pieniądza, jaki ludzie chcą posiadać, a stopą procentową.

Krzywa popytu na pieniądz pokazuje graficznie zależność między wielkością zasobu pieniądza, jaki ludzie chcą utrzymać, a wielkością stopy procentowej.

Wzrost dochodów powoduje wzrost popytu na pieniądz, gdyż ludzie dysponując większym dochodem, chcą zawierać więcej transakcji (powoduje przesunięcie krzywej MD na prawo).

Podaż pieniądza (MS – supply of money) – jest to ilość pieniądza dostępna w gospodarce, która zależy od tego, co zostanie uznane za pieniądz.

Obecnie za pieniądz uznaje się banknoty i monety (gotówkę) oraz depozyty bankowe (bieżące i oszczędnościowe), więc podaż pieniądza (M1) tworzy gotówka w obiegu oraz depozyty na rachunkach bankowych. Podaż pieniądza (regulowana przez bank centralny) jest stała i nie zmienia się wraz ze zmianami stopy procentowej!

Depozyty bieżące – są płatne na żądanie, więc właściciel depozytu ma zawsze dostęp do pieniędzy, lecz płaci za to niższym oprocentowaniem depozytu.

Depozyty oszczędnościowe – przynoszą większy dochód (są wyżej oprocentowane), ale za to właściciel depozytu zobowiązuje się nie podejmować pieniędzy przed uwzględnionym terminem. Jeśli podejmie pieniądze wcześniej, to przepadają odsetki, których bank nie wypłaci.

Krzywa podaży pieniądza – pokazuje graficznie, jaka ilość pieniądza, zdefiniowanego jako M1, jest dostępna w gospodarce.

Równowaga na rynku pieniężnym – powstaje na rynku pieniężnym, jeśli stopa procentowa wyznaczona jest przez punkt przecięcia krzywych popytu i podaży pieniądza.

Stopa procentowa równowagi – to taka stopa procentowa, która jest wyznaczona przez punkt przecięcia krzywych popytu i podaży pieniądza.

Depozyty bankowe – umożliwiają udzielanie pożyczek przez banki. Depozyty mogą być wycofane przez ich właścicieli, więc banki zobowiązane są do utrzymywania określonej stopy rezerw obowiązkowych.

Na czym polegają korzyści komparatywne w handlu międzynarodowym?

W jaki sposób funkcjonuje rynek walutowy?