Mikroekonomia

Popyt na dane dobro to ilość tego dobra jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie.

Popyt efektywny – pragnienie nabycia określonego dobra poparta jest posiadaniem określonego ekwiwalentu pieniężnego

Popyt potencjalny – pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami pieniężnymi. popyt potencjalny może zmienić się w efektywny

Kategorie popytu:

• Popyt funkcjonalny – wynika z cech jakościowych danego dobra, jest funkcją jego wartości użytkowej

• Popyt spekulacyjny – wynika z oczekiwań co do kształtowania się cen produktów

• Popyt niefunkcjonalny – wynika z oddziaływania tzw., efektów zewnętrznych np., od zachowania innych konsumentów.

Rodzaje zachowań konsumentów

• Efekt owczego pędu – popyt na dane dobro wzrasta dlatego że inni konsumują to dobro

• Efekt snobizmu – popyt na dane dobro maleje wskutek tego, że inni konsumują to dobro

• Efekt veblenowski – popyt na tzw., dobra prestiżowe; świadczy o statusie konsumenta, nosi znamiona konsumpcji ostentacyjnej; popyt na takie dobra wzrasta wraz ze wzrostem ich cen

Czynniki kształtujące popyt:

• Cena – zależność odwrotna; wzrost ceny powoduje spadek popytu i odwrotnie

• Dochody nabywców

• Ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych

• Oczekiwanie zmiany sytuacji rynkowej

• Gusty i preferencje nabywców

• Zmiana liczby i struktury ludności

Nietypowe krzywe popytu

• Popyt nie reaguje na zmianę cen – jest doskonale nieelastyczny (sztywny)

• Popyt reaguje na zamianę cen krańcowo elastycznie – doskonała elastyczność; teoretycna sytuacja rynku doskonałego

• Zamiana popytu i ceny jest jednokierunkowa – wzrost ceny powoduje wzrost popytu i odwrotnie; paradoksalne zachowanie rynku

Paradoks Veblena – dotyczy popytu na dobra prestiżowe; wzrost popytu wraz ze wzrostem cen

Paradoks Giffena – dobra podrzędne, których udział w ogólnych wydatkach jest wysoki i których substytuty są jeszcze droższe. Określone dobra pomimo wysokiej ceny są tańsze niż ich substytuty, nie da się ich zastąpić.

Paradoks spekulacyjny – jeśli panuje przekonanie, że cena danego produktu w przyszłości będzie nadal rosła, wzrasta też popyt na ten produkt. Sytuacja odwrotna: przekonanie że cena będzie spadała w przyszłości implikuje spadek popytu

Związek między zmianami popytu a zmianami dochodu nabywcy to relacja jednokierunkowa – wzrost płac = wzrost popytu i odwrotnie. Oczywiście są też wyjątki: wzrost płac może powodować spadek popytu np., na produkty podrzędne, mające lepsze jakościowo substytuty.

Dobra substytucyjne – dobra zastępujące w zaspokojeniu określonej potrzeby, np., wzrost ceny masła powoduje spadek popytu, za to wzrasta zapotrzebowanie na tańszą margarynę.

Dobra komplementarne – dobra uzupełniające się w zaspokajaniu określonej potrzeby, np., kupisz komputer, ale potrzebujesz tez oprogramowanie.

Podaż danego dobra to ilość tego dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie

Czynniki kształtujące podaż:

• Cena – podaż i cena zmieniają się w jednakowym kierunku; wzrost cen powoduje wzrost podaży (większa cena = wzrost opłacalności produkcji co motywuje producenta do zwiększenia rozmiarów podaży).

• Koszty wytwarzania – wzrost kosztów produkcji powoduje spadek podaży, gdyż produkt staje się nierentowny, nie opłaca się go produkować

• Rentowność produkcji dóbr substytucjonalnych,

• Czynniki naturalne (przy pewnych rodzajach produkcji)

• Inne czynniki o charakterze obiektywnym

Reakcja podaży na zmianę czynników ją określających wymaga czasu:

• Okres ultrakrótki – podaż jest stała; cena jest funkcją popytu

• Okres krótki – następują procesy dostosowawcze podaży w ramach istniejącego potencjału wytwórczego poprzez jego lepsze wykorzystanie. Podaż może wzrosnąć w ramach zakreślonych przez możliwości produkcyjne (konia z rzędem temu, kto to zrozumie)

• Okres długi – zdolności produkcyjne zwiększają się wskutek inwestycji. Zwiększenie zdolności produkcyjnych sprawia, że w okresie długim istnieją największe możliwości wzrostu podaży.

Relacja między popytem i podażą to istota gospodarki rynkowej. W jej wyniku kształtuje się cena i oddziałuje zwrotnie na ich kształtowanie. Jest instrumentem przywracania równowagi rynkowej. Osiągnięcie ceny równowagi rynkowej oznacza osiągnięcie równowagi między wielkością popytu a wielkością podaży.