Praktyczne zastosowanie metod KLANZY w oparciu o pedagogikę zabawy.
Zasady obowiązujące w ramach realizacji metod aktywizujących wg KLANZY, które mogą pomóc
w nauczaniu zintegrowanym i blokowym, uczeniu się poprzez działanie i przeżywanie, budowaniu programów i autorskich innowacji pedagogicznych, przeniesieniu akcentu
z oceniania na informację zwrotną, integrowaniu grup oraz doskonaleniu nauczycieli
i pedagogów to:
· zapewnienie dobrowolności uczestnictwa
· uwzględnienie wszystkich poziomów komunikowania
· uznanie pozytywnych przeżyć jako wartości i unikanie rywalizacji
· posługiwanie się różnorodnymi środkami wyrazu.
Dobrowolność uczestnictwa polega na tym, że sam uczestnik decyduje, czy chce wziąć udział w zajęciach. Oczywiście i sam animator powinien sobie uświadomić, że najlepiej jest, gdy proponuje wychowankom to, co sam naprawdę chciałby robić, a nie to, co sądzi, że będzie dla nich dobre. Realizacja tej zasady umożliwia odkrycie własnych autentycznych zachowań
i sprzyja uczeniu się.
Uwzględnienie wszystkich poziomów komunikacji dotyczy poziomu rzeczowego
i emocjonalnego. Pierwszy uwzględnia możliwie obiektywne, logiczne, prawdziwe informacje, które wymienia się między ludźmi. Drugi wskazuje, że treści kształcenia przyjmowane są zawsze w zależności od emocji towarzyszących procesowi uczenia się
a zwłaszcza od dotychczasowego doświadczenia i kontaktów w grupie.
Przeżycie jako wartość preferuje zdobycie pozytywnego doświadczenia lub doznania
w trakcie pracy w grupie i z grupą. Zdecydowanie unika bezsensownej rywalizacji, przypadkowych zwycięstw, konkurencji, w których jeden zwycięża, a reszta przegrywa. Zabawy uczą współdziałania, współpracy, dostrzegania różnych, mocnych stron wśród uczestników. Dzięki temu łagodzą niepokój przed oceną, lęk przed przegraną i wzmacniają motywację do wysiłku.
Różnorodność środków wyrazu oznacza przekazywanie treści oraz wywoływanie emocji poprzez oddziaływanie na różne zmysły.
Włącza ona do pracy w grupie następujące formy : ruch, gest, dotyk, taniec, dźwięk, malowanie, gra ról, pantomimę, relaksację, zabawy z chustą animacyjną i tunelem.
Wykorzystanie tak dużej gamy środków jest czymś naturalnym w okresie dzieciństwa, lecz
z trudem przekonują się do niej dorośli, uwikłani już w swoje przyzwyczajenia i niepewności. Okazuje się jednak, że metody zabawowe, umiejętnie zaproponowane, mogą przełamać tę niechęć i u nich (np. podczas uroczystości z udziałem rodziców lub dziadków). Prędko bowiem dostrzegają, że takie sposoby wyrazu ułatwiają komunikację w grupie.
Można wyodrębnić następujące rodzaje zabaw stosowanych w pedagogice zabawy:
zabawy ułatwiające wejście w grupę, poznanie nowego otoczenia,
zabawy rozluźniające, odprężające, wykorzystujące ruch, taniec, gest, likwidujące napięcie mięśni i napięcie psychiczne,
zabawy ułatwiające wprowadzanie tematu, pozwalające poznać odczucia, doświadczenia, potrzeby i oczekiwania członków grupy,
gry dydaktyczne - przedstawienie problemu i poszukiwanie rozwiązań według proponowanych reguł,
gry dyskusyjne - analizowanie danego problemu a różnych stron z włączeniem doświadczenia i dotychczasowej wiedzy,
metody ułatwiające przekaz informacji zwrotnej, sygnalizujące indywidualną reakcję
i odczucia poszczególnych osób,
drama - wykorzystująca gry z podziałem na role jako wstęp do omówienia konkretnego problemu,
zabawy umożliwiające samoocenę, poznanie własnej hierarchii wartości, własnych spontanicznych zachowań,
zabawy integrujące grupę, umożliwiające wszystkim wspólną, aktywną zabawę bez podziału na bawiących się i obserwatorów, bez ośmieszającej rywalizacji, przypadkowych wygranych i kilku zwycięzców.
Zalety pedagogiki zabawy , wdrożone do praktyki dnia codziennego , oddziałują nie tylko na jakość wykonywanej pracy , w wielu przypadkach przynoszą dużą satysfakcję nie tylko nauczycielom , ale również wychowankom .
• zastosowanie pedagogiki zabawy w przedszkolu kształtuje w dzieciach poczucie odpowiedzialności nie tylko za siebie , ale także za grupę , do której dana jednostka uczęszcza,
• przestrzeganie zasad uwzględniających indywidualne cechy jednostki nadaje inny wymiar stosunkom w relacjach dziecko – nauczyciel i dziecko – inne dzieci ,
• konkretne zabawy , jak np. zabawy na poznanie i utrwalenie imion , znajdują zastosowanie w sytuacjach , kiedy nauczyciel obejmuje nową grupę , pozwala to także na lepsze poznanie się dzieci nawzajem ,
• wspólne sprzątanie po każdej skończonej zabawie , kształtuje odpowiednie nawyki, przydatne w codziennej pracy z dzieckiem ,
• tworzenie warunków do twórczej działalności dziecka budzi szacunek zarówno dla autora , jak również dla stworzonego dzieła ,
• zadania wychowawczo – dydaktyczne stawiane przed nauczycielami przedszkola , zakładają także dobrą współpracę z rodzicami . Organizacja uroczystości przedszkolnych , w których rodzice nie są tylko biernymi widzami , lecz angażują się razem z dziećmi we wspólną zabawę , sprzyja integracji dzieci , rodziców i nauczycieli .
Wykorzystanie metod pedagogiki zabawy w wielu środowiskach świadczy o jej uniwersalności . Środowisko przedszkolne jest podatne na zmiany i chętniej wprowadza do praktyki wszelkie innowacje . Wynika to z większej swobody programowej , umożliwiającej nauczycielowi większą autonomię w działaniu .
Metody pedagogiki zabawy czy nauka poprzez zabawę likwidują lęk, obawę, strach i to jest niewątpliwie ich wielka zaleta. Nie ma tu rywalizacji. W zabawę zaangażowana jest cała osoba, wszystkie zmysły. Pobudza ona do twórczego działania, pozwala odczuć radość i więź z członkami grupy, a przy tym także wiele uczy. Nie jest środkiem przymusu bo nim być nie może. Wszyscy przecież lubią zabawę, nawet jeśli sobie tego nie uświadamiają.