Zaburzenia rogowacenia, stany przedrakowe

ZABURZENIA ROGOWACENIA

STANY PRZEDRAKOWE

KERATOZA(keratosis)

Podwyższenie poziomu kreatyny. Może powodować powstanie białych zmian w jamie ustnej

Keratosis może być wynikiem:

-tarcia

-nałogu palenia tytoniu

Narażenia na słoneczne promieniowanie ultrafioletowe

ORTHOKERATOSIS:

-powiększenie grubości powierzchownych warstw nabłonka

-obecność warstwy ziarnistej

PARAKERATOSIS

-zwolnione, wadliwe rogowacenie

-zachowanie przez komórki aż do powierzchni nabłonka piknotycznych jąder komórkowych

-złuszczanie całych płatów niecałkowicie zrogowaciałych komórek

HYPERKERATOSIS

-pogrubienie warstwy rogowej

-nadmierne rogowacenie nabłonka

-opóźnienie złuszczania się zrogowaciałych płytek

-zwiększona liczba komórek warstwy ziarnistej

ZABURZENIA ROZROSTU NABŁONKA WYSTĘPUJĄ W POSTACI:

Hiperplazji:

-rozrostu wszystkich warstw nabłonka

Akantozy:

-rozrostu komórek warstwy kolczystej nabłonka , powiększenia i wydłużenia sopli nabłonkowych

Zaniku

-ścieńczenia nabłonka, spowodowanego zmniejszeniem komórek warstwy kolczystej, przy równoczesnym pogrubieniu warstwy podśluzowej

DYSPLAZJA

Jest to pojawienie się nieprawidłowości w obrębie komórek oraz zaburzeń w dojrzewaniu nabłonka

-komórki są polimorficzne - zbliżone wyglądem do komórek warstwy podstawnej lub powiększone

-jądra komórkowe - hiperchromatyczne i zbyt duże w stosunku do wielkości komórek; mogą zawierać wydatne jąderka

-liczba mitoz jest podwyższona - mitozy są obecne nie tylko w warstwie podstawnej, ale i powyżej, nawet w komórkach leżących powierzchownie

-wygląd figur podziału- zazwyczaj prawidłowy

-zaburzenia dojrzewania – powodują zastąpienie uporządkowanej , warstwowej architektoniki nabłonka przez chaotyczny układ stłoczonych , ciemno barwiących się komórek

-w podścielisku- silny odczyn zapalny

W ZALEŻNOŚCI OD NASILENIA DYSPLAZJI NIEPRAWIDŁOWE KOMÓRKI ZAJMUJĄ CORAZ WYŻSZE WARSTWY NABŁONKA

- <1/3 grubości nabłonka – dysplazja małego stopnia

- <do 2/3 grubości nabłonka- dysplazja średniego stopnia

- >2/3 grubości nabłonka – dysplazja dużego stopnia

Jeśli zajęta cała grubość nabłonka- rak In situ (rak przedinwazyjny)

Progresja: od dysplazji do nowotworu

Jeśli komórki raka In situ pokonają barierę, jaką jest błona podstawna to przekształca się ona w raka inwazyjnego.

PAMIĘTAJ

Często trudno jest odróżnić zmiany regeneracyjne od dysplazji małego stopnia, ale co najważniejsze, również dysplazję dużego stopnia od raka In situ.

Z historycznego punktu widzenia dysplazja jest rzeczywistą zmianą przednowotworową .

  1. Keratoza w wyniku podrażniania mechanicznego:

  1. Z pocierania (frictional keratosis)

  2. Nagryzanie (morsicatio buccarum)

2)poparzenie termiczne i/lub chemiczne:

-kwas / zasada – formalina, -gorący napój,

-tytoń

-leukokeratosis nicotinica palati = smoker’s palate

KERATOZY WYWOŁANE TARCIEM

Białe zmiany spowodowane powtarzającym się urazem zębowym lub uzupełnieniami protetycznymi.

Występowanie częste zwłaszcza u osób w średnim i starszym wieku;

Częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Przygryzanie policzków (morsicatio buccarum)

Białe, poziome plamy na błonie śluzowej policzków w linii zwarcia (Linea alba)

  1. Leukoedema

  2. Liszaj płaski Wilsona: typ płytkowaty, tarczkowaty

  3. Reakcja lichenoidalna na materiały stomatologiczne

  4. Przeszczep skóry / błony śluzowej

  5. Brodawczak

  6. Toczeń rumieniowaty dyskoidalny

  7. Kiła jamy ustnej: II i III- rzędowa

  8. Znamię gąbczaste białe (=złuszczający obrzęk biały)

  9. pachonychia congenita

  10. dysceratosis congenita (rogowacenie wrodzone)

  11. choroba Deriera – schorzenie dziedziczone autosomalnie

  12. choroba Hecka – focal epithelial hyperplasia

  13. materia alba

  14. kandydoza rzekomobłoniasta : przerostowa, ostra

  15. leukoplakia włochata

  16. rak brodawczakowaty (guz Ackermana)

ZMIANY PRZEDNOWOTWOROWE / PRZEDRAKOWE

Są to ogniskowe zmiany morfologiczne , niosące ze sobą zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego

Wg. WHO

Stany przednowotworowe- to choroby nienowotworowe zwiększające ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego.

KLASYFIKACJA GWIEŹDZIŃSKIEGO CHORÓB PRZEDNOWOTWOROWYCH

  1. Choroby z pogranicza chorób nowotworowych i raków o wysokim (40-50%) prawdopodobieństwie zezłośliwienia.

a) choroba Bowena

b) erytroplazja Queyrata

  1. Właściwe choroby przednowotworowe o średnim (10-20%) prawdopodobieństwie zezłośliwienia

a) leukoplakia

b) choroby warg

c) rogowacenie ciemne

d) owrzodzenia

e) skóra pergaminowa ta i barwnikowa

  1. zmiany predysponujące do rozwoju nowotworów o niskim (1-5%) prawdopodobieństwie zezłośliwienia

  1. kiła III-rzędowa

  2. gruźlica toczniowa

  3. brodawczakowatość kwitnąca jamy ustnej

  4. nowotwory łagodne

  5. melanoza ograniczona

  6. przewlekłe zwłóknienie błony podśluzowej

  7. zmiany bliznowate i zanikowe

  8. liszaj płaski

CZYNNIKI MOGĄCE PREDYSPONOWAĆ DO ZEZŁOŚLIWIENIA:

- palenie tytoniu

- spożywanie alkoholu

- HPV typ 16, 18, 33

- żucie betelu, tabaki

- ekspozycja na światło słoneczne

- długotrwałe drażnienie

Stany i zmiany przedrakowe/ przednowotworowe potencjalnie złośliwe

Obecnie: zmiany- zburzenia potencjalnie złośliwe (tabelka)

WHO Kopenhaga 1967 WHO 1978 modyfikacja WHO-Międzynarodowe Seminarium Malmo 1983 Międzynarodowe Sympozjum Upsala 1994
Uniesiona - - -
Biała biała Biała Najczęściej biała
Plama (łata) lub tarczka (płytka) Plama (łata)lub tarczka (płytka) Plama (łata) lub tarczka (płytka) Zmiana
Błony śluzowe jamy ustnej - - Błony śluzowe jamy ustnej
>5mm - - -
Niedająca się zetrzeć - - -
I nie mogąca być przypisana jakiejkolwiek zdiagnozowanej chorobie Klininicznie/histopatologicznie nie może być scharakteryzowana jako jakakolwiek inna choroba i nie musi być powiązana z dysplazją (brak konotacji histopatol.) Klininicznie/histopatologicznie nie może być scharakteryzowana jako jakakolwiek inna choroba i nie jest związana z jakimklowiek czynnikiem chemicznym lub fizycznym z wyjątkiem palenia tytoniu

Nie może być

scharatkeryzowana jako jakikolwiek definiowalna choroba

Określenie leukoplakia należy stosować przy rozpoznaniu białych płytek/ tarczek o niepewnym (niejasnym, spornym, wątpliwym) ryzyku rozwoju raka, po wykluczeniu innych znanych chorób lub zaburzeń, które takiego ryzyka nie niosą.

LEKUOPLAKIA

hiperkeratoza lub para- (jądra kom. w warstwie zrogowaciałej)

akantowa (pogrubienie warstwy kolczystej)

atrofia

przewlekły naciek zapalny w lamina propria

Leukoplakia może być całkowicie łagodna, może być stanem przedrakowym lub symptomem raka wstępującego gdzieś w dalszej części przewodu pokarmowego lub oddechowego.

  1. Leukoplakia homogenna

przeważnie biała, jednolicie płaska (gładka), cienka , jednolita tekstura

Ew. pęknięcia płytkie- pow. pomarszczona, pofałdowana

  1. leukoplakia niehomogenna

przeważnie biała / biało-czerwona, może być nieregularnie płaska

  1. ereytroleukoplakia = leukoerytroplakia

  1. guzkowata = cętkowana (plamista) = ziarnista

  1. I. brodawkowata (w tym proliferująca)

- Leukoplakia u niepalących

- płeć żeńska

- długi czas trwania

- lokalizacja: język oraz dno jamy ustnej

- >200 mm2

- typ niehomogenny

- obecność C.albicans ( nadważenie najczęstsze w kącikach ust oraz na grzbiecie języka)

- dysplazja nabłonkowa

Leukoplakie powikłane kandydozą mogą być związane ze zwiększonym ryzykiem zmian złośliwych.

Przewlekła infekcja grzybicza jest częsta w leukoplakiach cętkowanych i Candida Albicans może powodować lub kolonizować inne keratozy, przede wszystkim u palaczy tytoniu i jest szczególnie predysponowana do tworzenia leukoplakii cętkowanej w spojeniach warg.

Zmiany te mogę być dysplastyczne i mieć wyższy potencjał niż niektóre inne keratozy.

W przypadku , gdy nie jest możliwe wykonanie biopsji lub pacjent odmawia biopsji za pomocą skalpela, można zastosować biopsję szczoteczkową „brush”.

U niektórych pacjentów dochodzi do samoistnej remisji leukoplakii, ponieważ jednak zmiany te mogą być potencjalnie złośliwe, wskazana jest modyfikacja postępowania (stylu życia) pacjenta a także należy prowadzić aktywne leczenie zmian.

Częstość występowania złośliwej transformacji leukoplakii wynosi 2-35% w okresie 10 lat i jest najwyższa w przypadkach zmian z poważną dysplazją.

Erytroplakia - każda zmiana błony śluzowej , obecna jako jasnoczerwone, aksamitne plamy, które nie mogą być zdiagnozowane klinicznie albo patologicznie jako jeden z rozpoznawalnych stanów chorobowych.

Zmiany erytroblastyczne to wyraźnie odgraniczone, aksamitne czerwone plamy, które zazwyczaj są ( przynajmniej w 85%) poważnie dysplastyczne, albo jednoznacznie złośliwe.

Erytroplakia jest typem zmian w jamie ustnej charakteryzującym się najcięższą dysplazją i największą predylekcją do rozwoju raka.

Występuje zdecydowanie rzadziej niż leukoplakia, głównie spotykana u starszych mężczyzn.

Zdarza się u osób w wieku starszym i średnim.

Czynniki predysponujące są nieznane , ale prawdopodobnie wpływ ma palenie tytoniu i picie alkoholu.

ROZPOZNANIE

W celu oceny dysplazji nabłonka i obecności raka powinna być wykonana biopsja, a stwierdzone zmiany patologiczne należy odróżnić od zapalnych i zanikowych takich jak:

-niedokrwistości niedoborowe

-język geograficzny

-liszaj płaski

Większość nowotworów jamy ustnej pojawia się na zdrowej błonie śluzowej, ale niektóre są poprzedzone przez potencjalnie złośliwe ( przedzłośliwe),klinicznie widoczne zmiany, a szczególnie:

-erytroplakia (erytroplazja – czerwona plama)

-leukoplakia (biała plama) – niektóre, a szczególnie:

=leukoplakia plamkowa (czerwone i białe plamy)

=leukoplakia brodawkowata

Ze zmianami tego typu jest związane występowanie wielu różnych nowotworów.

LECZENIE CHIRURGICZNE

Jest to oczywisty sposób postępowania w leukoplakii, szczególnie:

-u pacjentów z wysoką predyspozycją do złośliwej transformacji w przypadku zmian: cętkowanych, brodawkowatych.

-w miejscach wysokiego ryzyka, włączając dno jamy ustnej, brzuszną powierzchnią języka, podniebienie miękkie i gardło

-u osób z wcześniejszym rakiem górnych dróg oddechowych lub pokarmowych

-pierwszym obowiązkowym krokiem jest eliminacja znanych czynników ryzyka (tytoń, alkohol, uraz)

-pacjent powinien zostać zbadany ponownie w 3 miesiące od zastosowania się do tych zaleceń

-jeśli zmiana nadal się utrzymuje, powinna zostać usunięta

-niestety wielu pacjentów z leukoplakiami należy do grupy niskiego poziomu socjoekonomicznego i nie zawsze akceptuje i rozumie potrzebę poddania się leczeniu.

Dlatego właściwe jest usunięcie zmian we wczesnym stadium.

Miejscowe leki przeciwnowotworowe albo retinoidy mogą spowodować ustąpienie choroby. Są ogólnie dobrze tolerowane i skuteczne, ale ich działanie jest tylko czasowe. Wskazane są, gdy lokalizacja lub zasięg zmian utrudniają usunięcie chirurgiczne.

Leczenie przy zastosowaniu terapii fotodynamicznej polega na podawaniu pacjentom barwnika wrażliwego na światło, następnie przez naświetlanie aktywuje się barwnik, który powoduje martwicę tkanki patologicznej.

UWAŻNE WYCZEKIWANIE i wycinanie tylko wtedy, gdy objawy raka ujawnią się.

JEST NIE DO ZAAKCEPTOWANIA, ponieważ nawet wycięte leukoplakie, które wykazują w biopsji tylko dysplazję, mogą zawierać ogniska rakowe.

Badanie kontrolne:

pacjenci powinni regularnie przechodzić badania po 3 , 6 ,12 miesiącach, a następnie co roku w celu ewentualnego stwierdzenia: zmian w wielkości, wyglądu zmian czerwonych, owrzodzeń, nawrotów, nowych zmian.

Odsłoneczne zapalenie wargi jest przewlekłą przedzłośliwą keratozą spowodowaną długą ekspozycją na działanie promieni słonecznych.

Wskazana jest profilaktyka, szczególnie u osób o wysokim stopniu zagrożenia. Szczególną uwagę należy zwrócić na ochronę czerwieni warg przez zastosowanie odpowiednich środków przeciwsłonecznych u pacjentów z zaburzeniami forotowrażliwości oraz u tych, którzy są narażeni na promieniowanie ultrafioletowe (szczególnie UVB), takich jak alpiniści i narciarze.

Najczęściej stosowane w praktyce stomatologicznej

-preparaty do znieczulenia miejscowego

-leki przeciwbólowe

-antybiotyki

-leki przeciwlękowe

Składnik Czynność
Lek znieczulający miejscowo Hamuje przewodzenie nerwowe
Lek obkurczający naczynia Zmniejsza absorpcję i toxyczność anestetyku i zwiększa czas trwania anestezji
Metadwusiarczan sodu Antyoksydant dla środka kurczącego naczynia
Metylparaben Konserwant bakteriostatyczny
Chlorek sodu Utrzymuje izotoniczność płynu
Woda jałowa Rozpuszczalnik

Preparaty do znieczulenia miejscowego

Estry kwasu p-aminibenzoesowego

-prokaina

-tetrakaina

-kokaina

T 1/2- 1-8min

Rozkładane przez cholinoesterazę osoczową (hydroxylacja)

Stosunkowo często objawy anafilaktyczne

Rzadko objawy toxyczne

AMIDY-pochodne ksylidyny

-lignokaina

-mepiwakaina

-artykaina

-bupiwakaina

-etidokaina

-prylokaina

-ropiwakaina

T ½ 1,5-3h

Rozkładane przez enzymy wątrobowe (hydroliza grupy amidowej)

Stosunkowo często objawy toxyczne

Rzadko objawy anafilaktyczne

LEKI PRZECIWBÓLOWE

-Analgetyki łagodne (nieopioidowe) :

częste alergie i przedawkowania , duża skłonność do alergizacji

Ibuprofen, naproxen, aspiryna, acetaminofen, kwas mefenamowy.

-Silne opioidy: morfina, meperedyna, kodeina

Rzadko alergie, często przedawkowanie: depresja OUN i układu oddechowego.

LEKI PRZECIWLĘKOWE I sedatywne

Barbiturany: alergia wyjątkowo rzadko, ale może dojść do przedawkowania (depresja OUN i układu oddechowego)

Benzodiazepiny: alergia wyjątkowo rzadko; po przedawkowaniu: nadmierna

sedacja, senność ,ataksje

PRZYKŁADOWE ALERGENY

Związki chemiczne Fenole, kobalt, nikiel, rtęć , chrom, hydrochinon, miedź, pallad
Leki Antybiotyki, sulfonamidy, przeciwbólowe, uspokajające
Preparaty stomatologiczne Tworzywa akrylowe, met akrylan metylu, katalizatory mas wyciskowych, żywice kompozytów, amalgamaty, wybielające , znieczulające, lateks, chlorheksydyna, podchloryn sodu, eugenol, parabeny, p-toluidyna

Wpływ stosowanych leków na stan błony śluzowej jamy ustnej

  1. suchość i pieczenie jamy ustnej

  2. zapalenie błony śluzowej

  3. język czarny włochaty

  4. przebarwienia

  5. polekowy przerost dziąseł

  6. zmiany lichenoidalne

  7. nadżerki i owrzodzenia

  8. obrzęki i wypryski

  9. alergie

LEKI POWODUJĄCE UCZUCIE SUCHOŚCI

Cholinolityczne Atropina, skopolamina
Sympatykomimetyczne Efedryna, salbutamol
Moczopędne Hydrochlorotiazyd
3-cykliczne antydepresyjne Amitryptylina, imipramina
Przeciwhistaminowe Klemastyna, loratadyna
Inhibitory konwertazy angiotensyny Enalapryl, katopryl
Anksjolityczne Diazepam, oksazepam
Neuroleptyczne Chloropromazyna, haloperidol

Naproxen, sulfonamidy, nitrofurantoina, nifedypina, metyldopa, ranitydyna, cymetydyna mogą powodować obrzęk i/lub ból ślinianek.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zaburzenia barwnikowe i zaburzenia rogowacenia., Dermatologia
Zmiany i stany przedrakowe
projekt realizacji prac- pigmentacja, Rak - stany przedrakowe, Prace Kosmetyka, Projekt reazlizacji
STANY PRZEDRAKOWE I STANY RZEKOMONOWOTWOROWE ściąga, Semestr II
Derma wyklady calosc, STANY PRZEDRAKOWE I RAKI SKÓRY, STANY PRZEDRAKOWE I RAKI SKÓRY
Otolaryngologia Stany przedrakowe 2
Stany przedrakowe i nowotwory złośliwe skóry
Stany przedrakowe i nowotwory złośliwe skóry
Stany przedrakowe i raki in situ(2), dermatologia
Zaburzenia rogowacenia, Nauki medyczne
Zaburzenia rogowacenia
ZABURZENIA ROGOWACENIA ściąga, Semestr II
Zaburzenia rogowacenia, Semestr II

więcej podobnych podstron